PODSTAWY TURYSTYKI

XIX w.- początki turystyki, definiowano ją wtedy jako : ”zamiłowanie do zmiany miejsca pobytu i bardzo miły sport”. W tym wieku również powstały sieci kolei.

DUALIZM- zmienne poglądy na turystykę, każdy z naukowców definiował        turystykę  na własny sposób. Stało się to sporem pomiędzy naukowcami.                                           

EWOLUCJA TURYSTYKI- w XX wieku następuje rozwój turystyki, wzrosło zainteresowanie naukowców oraz innych dyscyplin (geografia, socjologia, psychologia, urbanistyka) turystyką.

TURYSTYKA- przedsiębiorstwo turystyczne, ponadnarodowe, wielkie, hotelarskie biuro podróży, jest to podaż i popyt oraz reklama i informacja turystyczna.

TURYSTA-odwiedzający, który co najmniej jedną noc zostanie w miejscu pobytu.

GOSPODARKA CENTRALNIE PLANOWANA – Dawniej uważano iż turystów trzeba uczyć jak i w jaki sposób mają poznawać otoczenie, jakie zjawiska

i środowiska obserwować, należało im wpajać jakie wnioski powinny być wyciągane po ich doznaniach i doświadczeniach. Takie stanowisko nie sprzyjało traktowaniu turystyki jako kategorii gospodarczej.                                                                                                                                 

TYPY DEFINICJI TURYSTYKI:

- podkreślają zmianę miejsca pobytu przez turystę                                                                                          - stawiają na pierwszym planie stosunki społeczno-ekonomiczne (wyjazd z miejsca     pobytu)

-akceptują wydatki i dochody obszarów turystycznych.                                                           

KLASYCZNA DEFINICJA- każda turystyka jest podróżą ale nie każda podróż jest turystyką.

Hanziker: - „turystyka jest to zespół stosunków i zjawisk, które wynikają z podróży i z pobytu osób przyjezdnych o ile nie następuje w związku z tym osiedlenie i podjęcie działalności zarobkowej”  -  Wyklucza turystów- biznesmenów, którzy przebywają poza obszarem zamieszkania podejmując działalność zarobkową.                                                                                                                        Terminy „turystyka” i „turysta” wiążą się z określeniem „miejsca stałego zamieszkania” i określeniem minimalnej długości pobytu w obszarze turystycznym.

„miejsce stałego zamieszkania” – jest to miejsce w którym ludzie zwykle mieszkają i pracują.          

DEFINICJA WTO (Work Tourism Organisation) - 1993 r.- Komisja  Statyczna Narodów Zjednoczonych przyjęła zlecenia do statystyki turystyki. W tym dokumencie turystykę zdefiniowano jako: „Działalność osób podróżujących  i pozostających poza swym codziennym środowiskiem nie dłużej niż jeden rok w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych”.

Do 1993 roku były różne definicje turystyki, dopiero od tego roku wyodrębniła się jednolita definicja turystyki.

Turystę rozpatruje się również jako zjawisko ruchliwości przestrzennej (czasowej i dobrowolnej). Ich interpretacja powoduje ze dla celów statyczne używa się określeń „odwiedzający” i „podróżni” jako nadrzędnych w stosunku do określenie „turysta”. Trzymanie się tej proporcji w badaniach rynku obniża wielkość popytu turystycznego i konsumpcji turystycznej – dlatego należałoby uznać zwiedzającego jednodniowego za turystę.

Odwiedzający to podróżny uwzględniany w statystykach WTO

przykładowe pytania na egzamin: co to jest turysta, odwiedzający czy podróżny?

Typy i formy turystyki:

a)      turystyka krajowa – podróże po własnym kraju

b)     turystyka przyjazdowa – przyjazdy do kraju ludzi mieszkających na stałe poza nim.

c)      turystyka wyjazdowa – wyjazdy ludzi danego kraju do innych krajów.

Kategorie turystyki:

a)            turystyka wewnętrzna- obejmuje turystykę krajową i przyjazdową

b)            turystyka narodowa- obejmuje turystykę krajową i wyjazdową

c)            turystyka międzynarodowa- na którą składają się turystyka przyjazdowa i wyjazdowa.

Turystyka dzieli się również  pod względem definicji:

-                                        definicje prawne

-                                                 definicje akademickie

-                                          definicje potoczne

Podstawą prawną będzie głównie Ustawa o usługach turystycznych!

Interakcje

Turystyka jest formą interakcji człowieka z otoczeniem (przyrodniczym, kulturalnym, społecznym, technicznym).

Czasem zapomina się że, nie tylko otocznie wpływa na turystę ale i sam turysta staje się żródłem zmian w środowisku zarówno w zakresie infrastruktury społeczno-technicznej jak i w zakresie postaw i zachowań mieszkańców.

ASPEKTY:

Decyzje dotyczące polityki turystycznej powinny uwzględniać fakt iż turystyka jest zjawiskiem złożonym i można ją rozpatrywać w aspektach.

Aspekt psychologiczny-w czasie podróży i pobytu w miejscowości turystycznej człowiek poznaje przyrodę ludzi i otoczenie. Doznaje określonych przeżyć intelektualnych i emocjonalnych. Po powrocie człowiek przypomina sobie swoje przeżycia, cieszy się z przywiezionych pamiątek.

Aspekt społeczny- turysta wchodzi w rolę społeczną, miewa mniej lub bardziej liczne kontakty społeczne (ze współpodróżujacymi, organizatorami podróży, ludnością miejscową) w wyniku tych styczności rodzą się więzi międzyludzkie.

Aspekt ekonomiczny- turysta konsumuje dobra turystyczne „tworzy nowe miejsca pracy”. Wyjeżdżając za granicę wpływa na życie ludzi.

Aspekt przestrzenny- turysta „zmienia krajobraz” poprzez wpływa na zagospodarowanie przestrzenne i lokalizację infrastruktury.

Turystyka może być czynnikiem nowego ładu przestrzennego, może też ten ład burzyć przyczyniając się do degradacji środowiska.

Aspekt kulturowy- turystyka jest elementem i przekazem kultury, stanowi czynnik kulturotwórczy, przyczynia się jednocześnie do zderzenia kultur, które jest tym intensywniejsze im większy jest kontrast między systemem wartości turystów i ludności miejscowej.

O wyodrębnieniu danej dyscypliny decyduje:

Teoria turystyki – ze względu na niejednoznacznie określony przedmiot badawczy oraz brak metanaukowego samookreślenia  się turystyki, nie ma uzasadnienia dla uznania turystyki za samodzielną dyscyplinę naukową. Dlatego możemy się posługiwać terminem teoria turystyki.

Badania turystyki:

·  badając zjawisko turystyki należy mieć na uwadze dualizm poznawczy przeciwstawiający poznaniu potocznemu- poznanie naukowe

·  turystyka stanowiąc poprawną formę spędzania czasu wolnego, stała się przedmiotem poznania potocznego

·  poznanie to służy często jeśli nie przede wszystkim celom praktycznym

·  dlatego w wyniku potocznego powstaje zbiór będący zlepkiem rozmaitych ujęć i punktów widzenia oraz zbitką aspektów w którym akceptowane są te lub inne kwestie w zależności od potrzeb i okoliczności

Nauka o turystyce

K. Przecławski – „ Turystyka jest przede wszystkim wędrowaniem”

J. Zdelski (filozof) – „ Aby opisywać i zrozumieć współczesną turystykę należy ją ujmować holistycznie i interdyscyplinarnie.”   

„ Nie można traktować turystyki jako zjawiska przede wszystkim ekonomicznego jako źródła zasilania budżetu państwa.”

KLASYFIKACJA TURYSTYKI

Metody podziału nauk:

-          przedmiot formalny

-          zadania stawiane nauce

-          metoda uprawiania

-          geneza nauki

-          stan organizacyjny badań nauczania

Wybrane systemy klasyfikacji nauk:

-          NSF (National Science Foundation)

-          UNESCO

-          Tykocinera

-          CDU (klasyfikacja dziesiętna uniwersalna)

-          PAN ( Polska Akademia Nauk)

NSF – nauki humanistyczne

-  nauki przyrodnicze (ekologia, biologia, zoologia, botanika)

-   nauki inżynieryjne ( mechanika , górnictwo)

-   nauki medyczne ( anatomia, patoligia,okulistyka)

-   nauki rolne (łąkownictwo, leśnictwo, hodowla trzody chlewnej)

UNESCO – działy ogólne

-  

nauka o kulturze

-   przyrodo - znawstwo

-   technologia

-   nauka o wychowaniu

-   nauka o społeczeństwie

-   nauka o komunikacji

-   nauka o informacji

TYKOCINERA – nauka o faktach podstawowych

-   nauka wyznaczająca przyszłość działalności ludzkiej

-   nauka o przeszłości

-   nauki syntetyzujące twórczość pozanaukową

PAN – nauki społeczne

-   nauki matematyczno, fizyczno ,chemiczne

-   nauki techniczne

-   rolne i leśne

Nauki o czasie wolnym

W klasyfikacji PAN turystyka stanowi przedmiot nauk społecznych, natomiast w klasyfikacji UNESCO nie jest ona przedmiotem nauki o społeczeństwie lecz o kulturze. Dlatego że nauka o kulturze dzieli się z kolei na takie nauki jak nauki ogólne i nauki historyczne

Teoria turystyki

Należy zauważyć, że teoria turystyki stanowi wiedzę przyrodniczą, wchodzi w zakres nauk szczegółowych, realnych i typologicznych (społecznych i ekonomicznych).

PODSTAWY TURUSTYKI
Wykład z dnia 18 XI 2006
PRODUKT TURYSTYCZNY
wartość dodana – np.: dopisujemy do naszego produktu ideologię
(ważny jest marketing)

W jakim celu używamy terminu produkt turystyczny?
· produkt jest efektem przekształcenia potencjału
· produkt generuje obszar recepcyjny, kreuje wizerunek tego obszaru i decyduje o kierunkach rozwoju turystyki
· istnieje wiele interpretacji produktu
· należy odróżnić produkt rozumiany jako pakiet, od produktu rozumianego jako miejsce

!!! Produkt ma nazwę.

np.: Opera Leśna w Sopocie
Pierwotnie miał być symbolem kultury dla eleganckich kuracjuszy.

bez wyżywienia / wyżywienie
BB – śniadania
HB / HP - dwa posiłki
All inclusive

PRODUKT TO KONCEPCJA MARKETINGOWA

MARKETING MIX

· W celu realizacji zamierzonych celów, szczególnie zaś w celu pozyskania konsumenta, stosuje się czteroelementowe instrumentarium zwane marketingiem mix.
· Dla pojęcia produktu używa się synonimów takich jak „pakiet wartości” czy „wiązka korzyści”.
· Pozostałe elementy (cena, dystrybucja, promocja) są bardzo istotne w zarządzaniu marketingowym, w odniesieniu do produktu – mają jednak charakter wtórny, dopełniają go i nie mogą istnieć samodzielnie.


!!! DEFINICJA PRODUKTU
1. W myśl teorii marketingowej produktem może być wszystko to, co stanowi przedmiot wymiany rynkowej.
2. Może to być:
rzecz, usługa, czynność, osoba, miejsce, organizacja lub idea.
3. Zgodnie z teorią marketingową miejsc jest obszarem recepcyjnym.


Produkt jako obszar recepcji:

· Zgodnie z teorią P. Kotlera, miejsce jest produktem turystycznym, jeśli zaspokaja potrzeby turysty.

· Jednak nie na wszystkie elementy infrastruktury społeczno – techniczne miejscowości turysta zgłasza popyt.

· Zatem obszar należy traktować nie jako produkt, ale raczej jako miejsce jego lokalizacji.


KATEGORIE PRODUKTU

· Produkt turystyczny obejmuje te dobra, które dany obszar oferuje turystom.
· Jednocześnie pojedynczą ofertę złożoną turyście, również określić można mianem produktu
NP.: „weekend w Grand Hotelu w Sopocie”

· Dlatego też wskazane jest rozpatrywanie produktu danego obszaru w dwóch kategoriach:
1. indywidualnej – z punktu widzenia turysty
2. zbiorowej – z punktu widzenia turystów


POPULACJA

· Ogół turystów odwiedzających dany obszar określić można jako populacja.
· Populacja ta dzieli się na segmenty. Każdy z segmentów konsumuje produkt, dlatego wygodniej jest użyć w tym przypadku określenia „podprodukt”.
· Z kolei produkt konsumowany jest przez turystę – można więc nazwać produkt pakietem lub ofertą.

!!! DEFINICJA PRODUKTU TURYSTYCZNEGO OBSZARU RECEPCYJNEGO
· Produkt turystyczny obszaru recepcyjnego należy rozumieć jako pakiet dóbr oferowanych turyście w związku z jego pobytem na tym obszarze.
· Niekiedy mówi się również o produkcie turystycznym potencjalnym (przed konsumpcją) i produkcie turystycznym zrealizowanym (po konsumpcji).

INTERPRETACJA
· Produktem turystycznym może być zarówno przelot samolotem jak i pobyt w hotelu

· Z punktu widzenia turysty, produktem będzie całość przeżytego doświadczenia od chwili opuszczenia domu do momentu powrotu.

· Z punktu widzenia gospodarzy obszaru recepcyjnego – będzie to zbiór różnorodnych elementów potencjału turystycznego.

· Zatem określenie „Produkt turystyczny obszaru recepcyjnego” należy interpretować w sposób umowny, jako zbiór ofert turystycznych, zwanych podproduktami.
STRUKTURA PRODUKTU

· Kształtowanie produktu turystycznego powinno odbywać się na trzech poziomach:
1. RDZEŃ – zaspokaja potrzebę podstawową
2. PRODUKT ZASADNICZY
3. PRODUKT POSZERZONY
!!! Koncepcja kształtowania produktu została wymyślona na użytek produktu materialnego.
PRODUKT TO PRZEKSZTAŁCONY POTENCJAŁ


· Rdzeń produktu koresponduje z tzw. rdzeniem korzyści, związanym z zaspokojeniem przez turystów głównego motywu podróżowania.

· W praktyce wymaga to ukształtowania dóbr dopełniających rdzeń (np.: nocleg, transport), które tworzą łącznie produkt zasadniczy.


· Produkt zasadniczy charakteryzują:
wielkość, jakość, styl i znak towarowy.

· Produkt poszerzony powstaje przez dodanie do produktu zasadniczego następujących elementów:
o oferty uzupełniającej (np. wycieczka po okolicy)
o usług uzupełniających (np. opieka lekarska)
o serwis przed sprzedażowy (np. rezerwacje)
o serwis po sprzedażowy (np. wysyłka informacji)
o gwarancji i rękojmi (np. gwarancja śnieżna)
MOTYWY
· Należy zastanowić się, w oparciu o jakie kryterium dokonać można podziału produktu na podprodukty.

· Za kryterium należy uznać cel przyjazdu do obszaru recepcji turystycznej.

· Postuluje się o operowanie 6 motywami:
1. wypoczynek, wczasy, rekreacja
2. odwiedziny rodziny i przyjaciół
3. sprawy zawodowe
4. sprawy zdrowotne
5. sprawy religijne
6. inne
KONSUMPCJA PRODUKTU
· Konsumpcja produktu turystycznego osiąga apogeum w okresie dojrzałości, po którym następuje okres schyłkowy.

· Dochody ze sprzedaży produktu spadają niekiedy nawet poniżej progu rentowności.

· Wówczas dany produkt powinien być wycofany, ograniczony albo rewitalizowany.

· Konsumpcja produktu powinna być dla turysty źródłem satysfakcji.

· Trudno jest znaleźć obiektywne mierniki satysfakcji.

· Istnieje korelacja pomiędzy jakością produktu, a satysfakcją z jego konsumpcji.

· Nieusatysfakcjonowany turysta może być źródłem wielu strat.

SYSTEMY TURYSTYCZNE
· W kompleksowym ujęciu turystyki pomocna okazuje się turystyka systemowa
· Gospodarka turystyczna jest komponentem gospodarki regionalnej.
· Strategia turystyki jest strategią sektorową i winna być powiązana ze strategią rozwoju regionalnego.
1. Nie można analizować turystyki w oderwaniu od innych dziedzin gospodarki
2. Należy analizować nie tylko jej elementy ale również powiązania między nimi
ANALIZA SYSTEMOWA
· W badaniach nad turystyką problemem staje się połączenie elementów, aby tworzyły spójną całość.
· Gospodarka turystyczna to system
System:
1. Wszelki skoordynowany wewnętrznie i wykazujący określoną strukturę układ elementów.
2. Zespół sposobów działania i wykonywania złożonych czynności.
3. Całokształt zasad organizacyjnych, ogół norm i reguł stosowanych w danej dziedzinie (np. system finansowy, moralny, wychowawczy).
4. Metodologicznie poprawna teoria, dotycząca określonego fragmentu rzeczywistości, obejmująca całościowy i uporządkowany zespół zadań powiązanych ze sobą określonymi stosunkami logicznymi.
Zalety analizy systemowej:
Analiza turystyki w kategoriach systemu może być źródłem korzyści.
1. patrzymy kompleksowo na zjawisko
2. pozwala wyeksponować proces
3. spojrzenie interdyscyplinarne
4. ujęcie syntetyczne lub analityczne
5. myślenie pragmatyczne
Systemy można podzielić na:
· centryczne (np. Travis)
· relacyjne (np. Studzieniecki)
1. interdyscyplinarne
2. monodyscyplinarne
Systemy mogą mieć charakter:
· mikroekonomiczny
· makroekonomiczny

GŁÓWNE SIŁY SYSTEMU

GŁÓWNI AKTORZY SYSTEMU

· Turystyka składa się z wielu złożonych i powiązanych ze sobą elementów, a każdy z nich odgrywa określoną rolę i determinuje efektywność funkcjonowania całości.
· Turystyka jest tworem konceptualnym, czyli dotyczącym pojęć. Poznanie jej komponentów i powiązań między nimi nie jest łatwe i stanowi wyzwanie dla badaczy.
· Sprawność sytemu zależy od władz oraz od szeregowych pracowników.
SYSTEMY ANTROPOGENICZNE
W ich procesach rozróżnia się dwa odmienne typy:
1. naturalne np. ekosystemy
2. antropogeniczne np. systemy o charakterze sieciowym
Mogą mieć one charakter:
· kompleksowy – opisują holistyczne fenomen turystyki
...