Szybkość reakcji A4.pdf

A to ciekawe

jemy szybciej niż na światło.

Naciśnięcie przycisku w odpowiedzi

na ton „zabiera” średnio 140-160 ms,

podczas gdy na błysk – 180-200 ms.

Wynika to m.in. z tego, że dźwięk po-

trzebuje zaledwie 8-10 ms, by dotrzeć

do płata skroniowego mózgu, światłu

potrzeba „aż” 20-40 ms na dotarcie

do płata potylicznego. Średni czas

reakcji na dotyk to 155 ms.

Różnice w szybkości reakcji zależą

także od tego, czy reakcja jest pro-

sta (widzę błysk – naciskam przycisk),

czy też złożona (naciskam tylko, gdy

błysk jest zielony, a ignoruję inne ko-

lory). Czas reakcji zależy też od bar-

dzo wielu innych czynników, nawet

tak „egzotycznych” jak faza oddechu.

Okazuje się, że szybciej reagujemy, jeśli

bodziec dotarł do nas na wydechu niż

na wdechu.

Wpływ odwodnienia na czas re-

akcji można wręcz uznać za… seksi-

stowski. U kobiet utrata 2,6% masy

ciała w ciągu tygodnia wydłuża czas

reakcji złożonych, u mężczyzn zaś

go skraca. Dla równowagi można

jednak dodać, że choć panowie sta-

tystycznie szybciej namierzają cel, to

panie robią to dokładniej (popełniają

mniej błędów).

Leworęczni reagują szybciej, bo pra-

wa półkula mózgu, uznawana za tę,

która m.in. odpowiada za orientację

w przestrzeni, kontroluje lewą poło-

wę ciała. I tak szczypiorniści mańkuci

lewą ręką rzucają piłkę szybciej niż

praworęczni (zgodnie z przewidy-

waniami), ale ich prawa ręka nie jest

„wolniejsza”. Co ciekawe, u leworęcz-

nych nie zanotowano w czasie reakcji

różnic wynikających z płci, podczas

gdy w przypadku osób praworęcz-

nych mężczyźni są wyraźnie szybsi od

kobiet. Nawet przy klikaniu myszką

leworęczni jednakowo szybko po-

sługują się obiema rękami, podczas

gdy praworęczni są wyraźnie szybsi,

jeśli posługują się ręką preferowaną

(prawą), a różnica ta nie zależy od

stopnia złożoności reakcji.

Szybkość reakcji zależy też od

odpowiedniej rozgrzewki i stopnia

mobilizacji. W 2002 roku Bruce Et-

nyre i Takashi Kinugasa wykazali, że

wyprostowanie nogi po usłyszeniu

brzęczyka jest szybsze, jeśli badany

wcześniej przez 3 sekundy napinał

mięsień. Szybsza była przy tym nie

tylko sama faza skurczu mięśnia, ale

skracał się także okres między usły-

szeniem brzęczyka a rozpoczęciem

wyprostu.

Słynny Billy Kid, rewolwerowiec

i postrach Dzikiego Zachodu, był

leworęczny; w połączeniu z elemen-

tem zaskoczenia dawało mu to

przewagę nad praworęcznymi

przeciwnikami i pozwalało pozostać

przy życiu

Więcej doświadczeń

W internecie

Szybkość reakcji

1. Mózg reaguje szybciej i popełnia

mniej błędów, jeśli informacje z kil-

ku różnych źródeł się wzmacniają.

Patrząc na kolorowy wyraz, identy-

fikujemy jednocześnie kolor i zna-

czenie słowa. Kolor pobudza jedną

ścieżkę korową w naszym mózgu,

a identyfikowanie sensu słowa – in-

ną. A co, jeśli elementy obu zadań

przeplatają się ze sobą lub są nie-

spójne? Np. „czerwony” napisane

jest niebieską czcionką? Wówczas

czas reakcji (w tym wypadku podania

koloru czcionki) ulega znacznemu

wydłużeniu albo rośnie liczba błędów

(efekt Stroopa).

Patrząc na dwie grupy wyrazów

umieszczonych obok, rozpoznaj (i gło-

śno powiedz), w jakim są kolorze.

Poproś kogoś, aby zmierzył czas, jaki

zabierze ci przeczytanie każdej grupy

wyrazów.

Testy i zadania

www.topendsports.com/testing/

reactiontest.htm

www.steriley.com/speed/index.php

czerwony

żółty

zielony

niebieski

W niektórych sytuacjach to, jak szybko zareagujemy

na bodziec, może decydować o naszym życiu. Warto

więc wiedzieć, od czego zależy czas naszych reakcji

i co powoduje jego opóźnienie. A także czy osoby

leworęczne mają faktycznie lepszy refleks.

brązowy

fioletowy

czerwony

żółty

Więcej o czasie reakcji

http://ergonomia.ioz.pwr.wroc.pl/

doswiadczenia-badanie_reakcji-

-czas_reakcji.php

fioletowy

zielony

niebieski

brązowy

czerwony

żółty

zielony

niebieski

Specjalnie dla leworęcznych

www.leworecznosc.pl

brązowy

fioletowy

czerwony

żółty

Historia badań mózgu

www.kognitywistyka.net/mozg/

historia.html

fioletowy

zielony

niebieski

brązowy

CENTRUM NAUKI

KOPERNIK

CENTRUM NAUKI

KOPERNIK

www.kopernik.org.pl

W brew intuicji na dźwięk reagu-

Trochę teorii

O historii

przyporządkowując klawisze nutom

poza świadomością, a muzyk może się

skupić na interpretacji utworu.

Każdy z nas ma własny, indywidualny

czas reakcji na różne bodźce. Są osoby

genetycznie „wyposażone” w lepiej

działające obwody, reagujące szybciej.

U każdego można jednak wytrenować

określone odruchy, tak by przyspieszyć

działanie, nie zwiększając jednocześnie

liczby błędów. Statystycznie rzecz bio-

rąc, czas prostych (a jeszcze bardziej

– złożonych) reakcji skraca się od dzie-

ciństwa do 20.-30. roku życia, a potem

powoli się wydłuża aż do osiągnięcia

50-60 lat. U osób starszych wydłuża-

nie czasu reakcji postępuje z wiekiem

coraz szybciej.

Choć to politycznie niepoprawne,

czas reakcji zależy też od płci. Niemal

we wszystkich grupach wiekowych

kobiety są wolniejsze od mężczyzn

i różnica ta nie zanika wraz z utrwa-

laniem odruchu. W badaniu z 1933

roku mężczyźni reagowali na świa-

tło średnio po 220 ms, a kobiety po

260 ms (na dźwięk odpowiednio:

po 190 ms i 200 ms). Niemal całą

różnicę można przy tym przypisać

dłuższemu u kobiet opóźnieniu mię-

dzy bodźcem (błyskiem) a początkiem

skurczu mięśni; sam skurcz był u obu

płci tak samo szybki. Co ciekawe,

różnice te powoli zanikają, być mo-

że dlatego, że kobiety coraz częściej

wykonują zadania wymagające nie-

nagannego refleksu (jak szybka jazda

samochodem).

Reakcja na bodziec jest łatwiejsza

i szybsza, jeśli mózg dostaje spójne

informacje z kilku niezależnych źródeł.

Nasi przodkowie potrafili np. spostrzec

o zmierzchu królika w wysokiej trawie,

choć siedział tak cicho, że samo ucho

nie zarejestrowałoby szmeru, a samo

oko nie wychwyciło niewyraźnej syl-

wetki. Dopiero połączenie nieuświa-

domionych sygnałów z oka i ucha

w komórkach wyspecjalizowanej części

mózgu – nakrywki ( tectum ), sprawia,

że mózg może je świadomie odebrać

– i to od razu jako „królika”. Co cieka-

we, największe wzmocnienie sygnału

zachodzi, gdy bodziec wzrokowy „wy-

przedza” słuchowy o 150 ms. Gdyby

oba pojawiły się naprawdę jednocze-

śnie – królika byśmy w ogóle nie zo-

baczyli.

300 lat p.n.e., stwierdził, że ist-

nieją dwa rodzaje nerwów: czucio-

we oraz ruchowe – pośredniczące

w przekazywaniu impulsów inicjują-

cych ruchy.

Czas reakcji na bodźce pierwszy opi-

sał jednak XI-wieczny arabski uczony

Ab Rayhn Muhammad ibn Ahmad al-

-Brn. Jego zdaniem „między pobudze-

niem narządu a uświadomieniem sobie

tego pobudzenia musi upłynąć pewien

czas potrzebny na przesłanie bodźca

nerwami na pewną odległość”.

W Europie musiało upłynąć siedem

wieków, by do podobnego wniosku

doszedł szwajcarski fizjolog Albrecht

von Haller (1708-1777). To on odrzu-

cił teorię, jakoby nerwy były rurkami,

którymi płynie „duch” lub ciecz. Na

podstawie eksperymentów stwierdził,

że to nie tkanki reagują na bodź-

ce, lecz nerwy, które przez te tkanki

przechodzą. Dzięki obserwacji wyka-

zał też, że ruchy ciała są inicjowane

w mózgu, a usuwając poszczególne

części mózgu, precyzyjnie przypisał,

która część kontroluje określone ru-

chy mięśni.

Pierwszym, który w sposób sys-

tematyczny przeanalizował ludzkie

Albrecht von

Haller był

prawdziwym

cudownym

dzieckiem

swoich czasów.

Już jako

czterolatek

czytywał Biblię

służbie,

a w wieku lat

10 ukończył

słownik języka

greckiego

i hebrajskiego.

Medycynę

skończył przed

dwudziestką

W trakcie prowadzenia samochodu szybkość, z jaką reagujemy na bodźce, może

uchronić nas przed kolizją. Co ciekawe, badania dowodzą, że różnice w szybkości

reakcji u kobiet i mężczyzn, które obserwowano jeszcze kilkadziesiąt lat temu,

zanikają – panie mają coraz lepszy refleks

i myślimy dzięki miliardom sygnałów

przesyłanych w każdej sekundzie przez

włókna nerwowe. Szybkość przesyłu

impulsów nerwowych zależy od śred-

nicy nerwów i grubości ich „izolacji”.

Najcieńsze, nagie włókna przewodzą

impulsy z szybkością ok. 5 km/h, a naj-

grubsze – nawet ponad 400 km/h! Ale

szybkość reakcji nie zależy wyłącznie od

tego, jakim nerwem biegnie sygnał, ale

także od tego, jaka jest jego intensyw-

ność (np. głośność dźwięku), czy źródło

informacji pochodzi z jednego, czy też

z kilku zmysłów, a przede wszystkim

od tego, czy „po drodze” musimy za-

angażować świadomość.

W uproszczeniu można powie-

dzieć, że nasze życie to sekwencja

mniej lub bardziej skomplikowanych

odruchów. Począwszy od oddycha-

nia, a skończywszy na interpretacji

„Sonaty księżycowej” Beethovena.

Różnią się stopniem skomplikowania,

ale łączy je jedno – w większości dzieją

się poza naszą świadomością. Gdyby

pianista miał świadomie kontrolować

każdy ruch palca dla poszczególnych

dźwięków – nigdy nie zostałby wir-

tuozem.

Jeśli ktoś ukłuje nas w palec – błyska-

wicznie cofamy rękę. Sygnał bólowy

wędruje po tzw. łuku odruchowym:

z receptorów nerwami do rdzenia

kręgowego, który z kolei wysyła ner-

wami ruchowymi sygnał do mięśni

powodujących cofnięcie ręki. Podob-

nie podwyższone stężenie dwutlenku

węgla w mózgu mobilizuje mięśnie

oddechowe do wdechu. Tak działają

odruchy bezwarunkowe.

Jeśli jednak po odebraniu sygnału

mózg musi dopiero podjąć decyzję,

w jaki sposób zareagować, np. czy cof-

nąć rękę na dźwięk brzęczyka – czas re-

akcji wyraźnie się wydłuża. Wielokrotne

powtarzanie tej samej sekwencji (np.

naciskanie przycisku w odpowiedzi na

dźwięk) sprawia, że czas ten się skraca

(choć nigdy nie dochodzi do wartości

znanych dla odruchów bezwarunko-

wych) – odruch się utrwala. Z kolei

zmiana sekwencji zarówno wydłuża

czas reakcji, jak i sprawia, że zaczyna-

my popełniać więcej błędów.

Jeszcze bardziej skomplikowane są

reakcje wyboru. W zależności od ro-

dzaju bodźca (błysk albo dźwięk) trze-

ba wykonać inny ruch (np. nacisnąć

czerwony lub zielony przycisk). Z po-

czątku wymaga to dużego skupienia

uwagi i popełniamy sporo błędów,

z czasem mózg „uczy się” kojarzenia

określonego bodźca z ruchem i za-

czynamy wykonywać zadanie coraz

sprawniej. Do reakcji wyboru nale-

ży też… gra z nut. Tu bodziec, jakim

jest konkretna nuta, wywołuje reak-

cję – uderzenie palcem w określony

klawisz. Gdy się tego uczymy, gramy

powoli i mozolnie. Mózg „wytreno-

wanego” pianisty działa odruchowo,

czasy reakcji, by określić, ile potrzeba

mózgowi na określone „operacje

myślowe”, był Franciscus Cornelis

Donders, XIX-wieczny holenderski

okulista. Zaś John Ridley Stroop

wykazał w 1935 roku, że przetwa-

rzanie informacji na potrzeby jed-

nego zadania może interferować

z wykonywaniem innego (gdy słowo

oznaczające kolor np. czerwony za-

pisano czcionką innego koloru, np.

zieloną, badani mieli trudność z po-

daniem barwy czcionki). Ustalił tym

samym, że czas reakcji na bodziec

może się zmieniać w zależności od

kontekstu tej reakcji.

Współczesne zastosowania

technologii medycznych, działanie

mózgu można więc dziś mierzyć „bez-

pośrednio”, to znaczy obserwować,

które neurony są bardziej pobudzone

przy wykonywaniu określonego zada-

nia i w jakiej kolejności to pobudzenie

się rozprzestrzenia. Do takich celów

służą: funkcjonalny rezonans magne-

tyczny (fMRI), spektroskopia w bliskiej

podczerwieni (NIRSI), pozytonowa

tomografia emisyjna (PET), wieloka-

nałowa elektroencefalografia (EEG)

i magnetoencefalografia (MEG).

Pierwsze trzy precyzyjnie pokazu-

ją, w których obszarach mózgu za-

chodzą zmiany przepływu krwi, co

ma związek z ich aktywnością, ale

nie są zbyt dokładne w czasie. Z ko-

lei elektro- i magnetoencefalografia

mierzą zmiany elektromagnetyczne

obrazujące pobudzenie grup neuro-

nów. Świetnie pokazują, w jakiej kolej-

ności (i jak szybko, co do milisekundy)

zachodzi proces myślowy, ale kiepsko

go lokalizują. Od niedawna naukowcy

nie potrzebują nawet stawiać przed

uczestnikami eksperymentów żad-

nych zadań. Dzięki przezczaszkowej

stymulacji magnetycznej (TMS) mogą

pobudzać żądany obszar w mózgu

bezpośrednio, bez bodźca. A dzięki

pozostałym wymienionym technikom

obserwują, co w tym czasie „robią”

inne obszary. Nie znaczy to, że trady-

cyjne techniki pomiaru czasu reakcji

wyszły z użycia. Na co dzień przyciska-

nie guzików na widok zapalającej się

lampki nadal jest bardzo przydatne.

W końcu lepiej oddaje codzienne sy-

tuacje, takie jak np. ruszanie samo-

chodem spod świateł.

Magnetyczny stymulator drażni mózg

wirtualnym bodźcem. Reakcja mózgu

jest jednak jak najbardziej prawdziwa.

To trochę tak, jakby ktoś dostał choroby

morskiej, oglądając film o sztormie

G recki anatom Herofilos żyjący ok.

Ż yjemy, oddychamy, poruszamy się

Ż yjemy w epoce supernowoczesnych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: