Pedagogika resocjalizacyjna-to dzial pedagog. Specjalnej i nie jest to odrebna pedagog.Zajmuje się ona teoria i praktyka wychowania jednostek społecznie niedostosowanych.
Cechy pedag.resocj.:
*zdobywanie elementarnej i podstawowej wiedzy z zakresu szeroko pojętej resocjalizacji osob specjalnie niedostosowanych.Wiedza i przekonania sa nadrzedne.
* uwrażliwienie na sytuacje i problemy natury resocjalizacyjnej(aspekt emocjonalny)
*nauczanie konkretnych działań osob niedostosowanych społecznie
Osoby niedostosowane dzielimy na:
*Osoby niedostosowane społecznie których przyczna problemów sa czynniki endogenne czyli wewnętrzne.Sa to osoby z chorobami psychicznymi takimi jak psychopatie, charakteropatie osoby z nerwicami roznych typów,z zaburzeniami wyższych czynności nerwowych
* Osoby niedostosowane społecznie których przyczna problemów sa czynniki egzogenne czyli zewnętrzne np.:szkola, grupy rówieśnicze,rodzina.
Nieprzystosowanie spol:termin nadrzedny wobec niedostosowania obejmuje oddziaływania na osoby odchylone od normy ale nie tylko w znaczeniu psychologicznym czy społecznym ale w znaczeniu psychofizycznym.Termin ten odnosimy do wszystkich osob które z roznych przyczyn nie sa w stanie realizowac swoich rol życiowych.
Niedostosowanie społeczne(skrot)-w skutek niekorzystnych warunkow środowiskowych albo zaburzen chorobowych osoba taka ma trwale trudności w dostosowaniu się do powszechnie uznawanych norm spolecznych
Niedostosowanie społeczne- Pierwszy raz termin osoby niedostosowanej społecznie wprowadzila Maria Grzegorzewska.Młodziez niedostosowana spol. Cechuja negatywne podejście do społeczeństwa chec wyzycia się w działaniach społecznie destruktywnych poprzez cynizm i brawure.Czlowiek ten ma zły stosunek do innej osoby,cudzego mienia i nie bierze odpowiedzialności za wlasne czyny.Ma problem z zżyciem się z grupą i zwala wine na kogoś innego,nie umie przyznac się do popełnionego czynu.Jest niechętny do wykonywania pracy i nauki zyje przygoda,jedna chwilą Osoba taka jest awanturnicza,wczyna awantury nie ma wizji na dalsze zycie co powoduje nieumiejętność wyjscia z trudnej sutacji .Ma zaburzenia emocjonalne.
Typologia nieprzystosowanych społecznie(Czapów) :
*ZWICHNIETA SOCJALIZACJA –zachowania które prowadza do brakow w zakresie socjalizacji dziecka.Biora się z nieodpowiedniej opieki rodzicielskiej lub jej brakow,odtrącenia emocjonalnego,zaniedbania społecznego lub pedagogicznego.
*DEMORALIZACJA-pojawia się wówczas gdy dziecko prawidłowo socjalizowane dostaje się pod wpływ innej obyczajowości czy innej kultury niż ta w jakiej było wychowywane.Proces demoralizacji wiaze się z przewartościowaniem wartości tradycyjnych na rzecz nowych do których jednostka nie potrafi się w pelni dostosowac.
*SOCJALIZACJA PODKULTUROWA-jest odmiana nieprzystosowania społecznego z uwagi na związek jednostki z wartościami i normami podkultury pozostającej w opozycji do kultury szerszej zbiorowości społecznej...Socjalizacja dziecka przebiega prawidłowo z punktu widzenia funkcjonowania mechanizmow psychologicznych ale popada ono w konflikt z normami ogólnospołecznymi z powodu identyfikacji z wlasna podstawowa grupa respektującą normy podkulturowe np.zlodziejskie,przestępcze.
Typologia nieprzystosowanych społecznie(Pytka)(sullivan grant)
*ASPOŁECZNI-czyli ci którzy postrzegają innych pod kontem własnych potrzeb i korzyści.Nie potrafia przewidzieć zachowan innych dlatego reagują agresja i złością.Na inne osoby patrza przedmiotowo działają impulsywnie
*KONFORMIŚCI-osoby te cechuje dwulicowość dwulicowość.Sa to jednostki które manipuluja swoimi zachowaniami w celu uzyskania doraźnych korzyści,nagrod.Potrzebna im jest zawsze kontrola zewnetrzna w przypadku jej braku postępują zgodnie ze swoimi przekonaniami.
*NEUROTYCY-towarzyszy tym osobom lek,zaniżenie wlasnej osobowości i samooceny.
Czynniki endogenne(wewnętrzne)
*choroby psychiczne
*nerwice
*zaburzenia osobowości
*upośledzenie umysłowe
Choroby psychiczne:
*psychoza maniakalno-depresyjna-polega na zaburzeniach rozwoju.
*schizofrenia-wystepuje u ok1% calej ludzkości.zachodzi do zaburzeń myślenia,napedu psychoruchowego,zmienia się stosunek człowieka do otoczenia.Wystepuja halucynacje,urojenia które mogą być przyczyna zmian społecznych.osoby te popełniają przestępstw.
*charakteropatie-maja podloze organiczne;jest uszkodzona tkanka mozgowa w okresie plodowym lub wczesnego dzieciństwa.Moga być:omany,urojenia rozkojarzenia,mylne uzywanie pojec,nazw oraz konfabulacje(zmyslanie),zaburzenia nastroju,fobie,stany lekowe,zobojetnienie,zamykanie się w sobie.Charekteropatia jest choroba która ma swój początek,przebieg,rozwoj,zejście chorobowe konczy się zaleczenie, lub trwałym defektem.
Nerwice-czynnosciowe psychogenne zaburzenia psychiczne dotyczące glownie sfery emocjonalnej(tzn.nie ma podloza organicznego).Objawy:lek,niepokoj,napiecie drażliwości,obniżenie i wahania nastroju,trudności w skupieniu uwagi,zaburzenia snu,łaknienia.Objawy somatyczne:bole glowy,bicia serca,bole brzucha,bole neurologiczne.Rodzaje: lekowe,depresyjne,histeryczne.Czynniki nerwicogenne:sytuacje trudne w zyciu rodzinnym,zawodowym,syt.trudne w środowisku szerszym.
Zaburzenia osobowości-najciezsze to psychopatia-dotyczy głównie sfery uczuc i dążeń.Czlowiek ma zaburzenia przystosowania się do zycia rodzinnego,zawodowego i społecznego.Zaburzeniom tym nie towarzysza żadne zmiany organiczne mozgu.Etiologia psychopatii nie jest dokładnie wyjaśniona.Mowi się ze mogą to być wrodzone właściwości układu nerwowego albo niekorzystne doświadczenia psychiczne.
Upośledzenie umysłowe-to nizszy od przeciętnej poziomu funkcjonowania intelektualnego który łączy się z zaburzenia mi w wychowaniu,zachowaniu czyli komunikowaniu się troska o wlasne zdrowie bezpieczeństwo.Sa przypisywane do zachowan aspołecznych i osoby takie cechuje się:niskim samokrytyzmem,zanizona samoocena,podatnością na czyjes sugestie.
Czyniki egzogenne(zewnętrzne):
*rodzina
*szkola
*grupy rówieśnicze formalne i nieformalne
Negatywne czynniki niedostosowan w rodzinie:
*niepelna struktura rodziny
*zla sytuacja ekonomiczna
*bezrobocie w rodzinie
*niski lub brak wykształcenia rodzicow
*zły stan zdrowia rodzicow
*konflikty miedzy rodzicami
*wielodziectwo
*bledne metody wychowania
*napieta atmosfera w domu
*negatywne postawy rodzicielskie
#rodziny rozbite mogą być przyczyna problemu niedostosowania spol.jak również rodziny zastepcze,rodziny adopcyjne.Natomiast rodziny pelne mogą popełniać bledy takie jak:niedostateczny nadzor nad dzieckiem,sytuacja materialno-bytowa i słabe wykształcenie.
Negatywne postawy rodziców:
*nadopiekuńczość
*nadmierne wymagania
*brak akceptacji
*odtrącenia emocjonalne
*bezrobotnosc
*alkoholizm
*wielodzietność
Niedostosowania szkoly-sa spowodowane i tkwia w osobie nauczyciela oraz jego programach nauczania,Sa to problemy również natury szkolnej jak:liczebność klasy która utrudnia indywidualne nauczanie.Szkola dazy do tego aby wszystkie dzieci opanowaly ten sam program nauczania ale dzieci o słabszej strukturze nerwowej nie sa w stanie tego dokonac.
.Bledne jest gdy nauczyciel ocenia dziecko wg.potencjalnych jego możliwości psychicznych nie licząc się z tym ze u niektórych mogą być one osłabione.Szkola nie spelnia dobrze swoich funkcji opiekuńczo-wychowawczych.W konsekwencji może stac się środowiskiem wykolejenia społecznego dziecka.Nie realizowana jest podstawowa zasada pedagogiki(jedność nauczania i wychowania)
Kregi rówieśnicze-sa trudno dostępne bardzo latwo lgną do nich dzieci sfrustrowane,osamotnione,bardzo nieszczęśliwe.Maja one pogardę do świata i ulegaja stopniowej demoralizacji.
Wykolejenie społeczne-termin stosowany w odniesieniu do nieletnich będących w konflikcie z normami spol. I moralnymi czy prawnymi;cechuje się:
*antagonistyczno-destruktywnym stosunkowaniem się do norm współżycia społecznego
*specyficznymi cechami osobowości które prowadza do zachamowan antagonistyczno-destruktywnych.
*zdarzeniami determinującymi stany ososbowosci manifestujące się czynnościami antagonistyczno-destruktywnymi.
KLASYFIKACJA WYKOLEJEN SPOŁECZNYCH:
1)wykolejenie przestępcze-polega na łamaniu norm prawnych
*przestępczość zlodziejska-kradziez,kradzież z włamaniem,wyludzanie
* przestępczość bandycka-wymuszenia,rozboje,przestępstwa przeciw zyciu i zdrowiu innego człowieka
* przestępczość chuligańska
*wandalizm
*przemoc,gwałt
2)wykolejenie obyczajowe-polega na lamaniu norm obyczajowych obyczajowych społeczno-moralnych.
*zachowania autodestrukcyjne typu:alkoholizm,narkomania,proby samobójcze
*wykolejenie seksualne:prostytucja dewiacje seksualne
*pasożytnictwo społeczne-mlodziez zerujaca na innych
*degradacja kulturalna i społeczno-moralna- usposabia się przez brak wlasnych poglądów i zasad postępowania.
Formy oddziaływań resocjalizacyjnych:
1)resocjalizacja w środowisku otwartym
2) resocjalizacja w środowisku zamkniętym
Resocjalizacja w środowisku otwartym może przebiegac w następujących formach:
*upomnienie
*odpowiedzialny dozór rodziców
*kuratorski ośrodek pracy z młodzieżą
*rodzina zastępcza
*dozór kuratora sadowego
Do kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą kieruje się młodzież najczęściej nieletnich na podstawie orzeczeń sadowych.Moga z nich korzystac nieletni majacy rodzicow wobec których orzeczono ograniczenie władzy rodzicielskiej.Kieruje się tam przede wszystkim nieletnich którzy ze względu na swoja sytuacje zyciowa czy cechy osobowościowe wymagaja stalej systematycznej kontroli.
Zadania kuratorskich ośrodków pracy:
*udzielanie pomocy w usuwaniu zaniedbań wychowawczych
*podnoszenie poziomu kultury osobistej
*wyrabianie i utrwalanie nawykow pracy społecznie użytecznej
*organizowanie wolnego czasu
*udzielanie pomocy w rozwiązywaniu trudności życiowych
*udzielanie pomocy materialnej
W takich ośrodkach powinno się:
*przeprowadzac zajecia dydaktyczno-wychowawcze z nieletnimi
*wspoldzialc z opiekunami i rodzicami,ze szkolami
*kontrolowac wyniki w nauce
Funkcje kuratorskich ośrodków pracy :
1)opiekuńczo-wychowawcza
2)dydaktyczna
3)resocjalizacyjna
4)integracyjno-spoleczna
Funkcje kuratorow sadowych:
1)wykonawcza-wykonywanie orzeczonego przez sad srodka
2)diagnostyczna-kurator sadowy ma zbierac dane osobowe podopiecznego oraz sporządzać i wydawac wnioski co do uprzedniego zastosowania określonego srodka sadowego czy tez ustalic forme ograniczenia władzy rodzicielskiej
3)doradcza –reprezentowanie interesow podopiecznego podopiecznego toku całego jego procesu resocjalizacji
.Dozor kuratora sadowego stosowany jest przez sad do chwili gdy nieletni podczas przestępstwa nie ukonczyl13 lat lub gdy popełnił czyn bez rozeznania w wieku miedzy 13 a 17 rokiem zycia lub gdy w tym okresie popełnił czyn przestępczy z rozeznaniem.
Zadania kuratora sadowego:
1)sprawowanie nadzoru nad podopiecznym oraz wykonywanie innych czynności o charakterze wychow-resocjalizacyjnym
2)przeprowadzenie wywiadow środowiskowych na zlecenie sadu
3)stawianie się na kazde wezwanie sadu oraz skladanie pisemnych sprawozdan
4)stale podnoszenie swoich kwalifikacji oraz uczestniczenie w szkoleniach i naradach organizowanych przez sad
5)współdziałanie ze szkolami organizacjami organizacjami instytucjami zajmującymi się wychowaniem leczeniem terapia.
Rodzina zastepcza –jest środowiskiem wychowawczym przewidzianym przez ustawe o postepowaniu w sprawach nieletnich orzekanych przez sady rodzinne
Style pracy kuratorow sadowych.:
1)kontrolno-dydaktyczny-to taki sposób sprawowania nadzoruw którym dominuje kontrola zachowan nieletniego odbywajaca się przez kontakty osobiste i telefoniczne ze szkola,rodzicami,środowiskiem,
2)przyjacielsko-pomocniczy-to takie sprawowanie nadzoru przez kuratora,przez które staje się on przyjacielem nieletniego,udziela wsparcia nieletniemu oraz jego rodzinie
3)wychowawczy-kurator sprawuje te role w calym znaczeniu tego słowa,wspomaga rodzinę w wychowaniu nieletniego.
Rodzaje kompetencji:
1)instrumentalne-profesjonalne przygotowanie,znajomość roznych terapii,znajomość wiedzy psychologicznej,znajomość podstawowych zagadnien socjalnych,
2)realizacyjne-predyspozycje osobowościowe tj.
*moralne-uczciwosc,pracowitość,odpowiedzialność,systematyczność
*walory umysłu-inteligencja emocjonalna,wiedza merytoryczna i praktyczna oraz umiejętności praktyczne
*humanitarne-altruizm,empatia,podmiotowe traktowanie wychowanka(ludzkie)
Wyróżniamy 3 typy rodzin zastępczych:
1)rodz.zast. spokrewnione z dzieckiem w takim stopniu ze pozwala to na powstanie obowiązku alimentacyjnego.rodzicami zastep. Sa bracia siostry,dziadkowie
2)rodz.zastep. spokrewnione z dzieckiem ze względu na dalszy stopien pokrewieństwa,nie zobowiązane do alimentacji
3)rodz.zastep. obce w stosunku do dziecka przyjętego.>mogą to być rodziny które zobowiązały się wykonywac srodki wychowawcze orzeczone przez sad.
Resocjalizacja dotyczy:
*osob niedostosowanych społecznie
*wykolejen społecznych
zadania rodziny zastępczej:
*zapewnienie całkowitej opieki bieżącej
*zaspokojenie potrzeb psychicznych
*przygotowanie do zycia w społeczeństwie
*pomoc w usamodzielnieniu się
Resocjalizacja w środowisku zamkniętym
1)zakłady resocjalizacyjne dla przestepstw nieletnich
2) zakłady resocjalizacyjne dla przestępstw pełnoletnich
W instytucji resocjalizacyjnej o charakterze zamkniętym stosujemy następujące systemy resolizacji:
*system dyscyplinarno-izolacyjny-system polega na objeciu rygorem i dyscyplina oraz odizolowaniu objętych tym systemem osoby.Osoby te sa pilnowane aby przestrzegały regulamin zakładu. Trzymany wychowanek przez jakiś czas bez możliwości kontaktowania się z bliskimi, aby docenił w ten sposób wolność z której nie potrafił korzystać we właściwy sposób.Wady systemu to nie ma wartości wychowawczych o czym świadczy znaczny procent recydyuwistow z zakładu.Pobyt w zakładzie wywoluje agresje u wychowanka dezintegracja psychiki która powoduje zahamowanie rozwoju ,wywoluje również rozne zboczenia seksualne.Brak w tym zakładzie indywidualnego podejścia do wychowanka
*system progresywny-w systemie tym wychowankowie przechodza z sekcji do sekcji dochodząc w ten sposób do stopnia najwyższego czyli polwolnosciowego jeżeli znow zaczynaja się zle zachowywac to wracaja do etapu I.
Naczelna idea:to człowiek ma wprowadzone dazenie do wolności i będzie się starał poprawic swoje zachowanie sytuacji.wady to:czeste przyjmowanie przez wychowanka postawy pozytywnej po to aby uzyskac pozytywne oceny i przejść wyzej osoby najbardziej zdemoralizowane nawet wymuszaja oceny.Isnieje niebezpieczeństwo ze wychowanek oceniany jest tylko na podstawie zewnętrznego przystosowania a nie uwzglednia się tu poziomu moralnego i dojrzałości społecznej.
*system socjopedagogiczny-w systemie tym kładzie się nacisk, na samorzednosc całego zespołu.Centralna pozycja szefa grupy nieformalna wychowankowie zależą od niego wewnętrzni.Bardzo ważną zasadą w tym systemie jest praca wychodzi się z założenia ze zamiłowanie do niej będzie efektem resocjalizacji nieletniego.
*system indywidualny-podstawa wychowania jest dokładne poznanie wychowanka oraz etiologii zaburzen w jego zachowaniu.Indywidualna praca z wychowankiem jest najwazniejsza,kladzie ona nacisk na role psychterapi.Wychowanek ma w ten sposób bliski kontakt ze swoim wychowawcą.
*system homogeniczny-mlodziez kierowana jest do zakładu na podstawie rozpoznania diagnostycznego tzn.skupia się wychowankow w określonej grupie zblizopnym stopniu wykolejenia i podobnym stopniu osobowości ,nastepnie stosowane sa oddziaływania najbardziej adekwatne do danej odmianygrupy osob.
Grupy aspołeczne dzielimy na:
*formalne-dominuje w niej formalny system kontroli i organizacji
*nieformalne-więź osobista przewaza nad więzią o charakterze bezosobowym
Do nieformalnych grup zaliczamy:
*dzieciece grupy zabawowe-charakterystyczna cecha tych grup jest to ze występuje podział rol wg. Zainteresowan,kompetencji a przede wszystkim role społeczne sa realizowane przez naśladownictwo
*młodzieżowe grupy rówieśnicze tzw.paczki-zaczynaja powstawac w okresie dojrzewania liczba osob w takich grupach to od4do10 grupy te wywieraja ogromny wpływ na rozwoj społeczny młodzieży miedzy 15a20r.ż.,członkowie paczek wspólnie spedzxaja czas(wycieczki,imprezy)
*gangi,bandy-celem działania band sa zachowania aspołeczne prowadzace do niszczenia mienia,uszkodzen ciala,kradzieży,dominuje jedna jednostka pozostali skupiaja się wokół niej.
Subkultura młodzieżowa-jest pewną grupą;żeby zaistniala grupa musza być spełnione nastąp.warunki:
*miedzy tymi osobami musi zaistnieć interakcja
*osoby te musza mieć wspólny cel
*u osob tych musza istnieć wspólne normy
Subkultura wg.M.Pęczaka- to względnie spojna grupa spoleczna pozostajaca na marginesie dominujących w danym systemie tendencji zycia społecznego wyrażająca swa odrębność poprzez:zanegowanie lub podwazanie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorow kultury.
Teorie powstawania subkultur:
Mulle wyróżnił 2 teorie:
1)socjologiczna-teoria wywodzaca się z krajow anglosaskich;mowi ze przyczyn należy szukac w strukturze spol.danego kraju i związanej z nia kultury.
2)biopsychiczna-wywodzi się z europy i krajow latyno amerykańskich;mowi ze przyczyny leza w uwarunkowaniach sfery psychicznej człowieka w tym anatomiczno-fizjologicznej,a także w warunkach biologicznej egzystencji.
Bulzak wyroznia nastąp.teorie:
*transmisji kulturowej-polega na tym ze dzieci i młodzież żyjące w danej społeczności nie podlegające skutecznej kontroli przejmuja wzory zachowan warst niższych jest to tzw.koncepcja kultury warstw niższych;cechy wyruzniajace:twardość,męskość,odwaga,odporność na bol,brak skrupułów,pogarda,obojętność,ucieka się od odpowiedzialności za swoje zachowanie
*buntu i negocjacji-teorie te doszukuja się przyczyn powstania subkultury młodzieżowej w czynnikach spol-ekonom.,niekorzystne czynniki wywołują stany frustracji-niezadowolenie z zycia.
ana_70