Bożyk S. - Wybory prezydenckie - analiza wyborów prezydenckich i ordynacji różnych państw.pdf

(622 KB) Pobierz
451720975 UNPDF
taniławBożyk
WYBORY PREZYDENCKIE
:?? '.
Timlda2
Białytok1995
©CopyrightbyTemida2Białytok1995
687131
Żadnacdtejpracyniemożebydpowielanaaniropowechnianawjakiejkolwiekormie
iwjakikolwiekpoób(elektronicnymechanicny)włącnieotokopiowaniembepiemnej
zgody wydawcy.
Wydanie pierwsze
ISSN 1231-0611
Projektgraicnyokładki i opracowanie typograficzne Jerzy Banasiuk, Krzysztof Kraszewski
Redaktor techniczny Jerzy Banasiuk
Wydawca
TEMIDA 2
DrukORTHDRUKBiałytok1%+/li**
PrywpółpracyiwparciuinanowymWydiałuPrawaUniwerytetuWąrawkiego
w Białymtoku
PRZEDMOWA
Pierwsze powszechne wybory prezydenckie w Polsce przeprowadzono w 1990 r. Do
pierwejturywyborówtanłowówca6kandydatówjednakżadennichnieuykałwymaganej
bewgldnejwikocigłoówJużnatymetapiegłoowaniadołodoogromnejniepodianki
gdyżobokLechaWałyktóryw1990rwytpowałwrolidecydowanegoaworytadodrugiejtury
wyborówpreedłnajmniejnanyporódkandydatówtaniławTy-miokiKadencjawybranegow
tamtychwyborachnaurądpreydentaLWałybliżaijużjednakdokoocawobeccego
Marałekejmuarądiłpreprowadeniekolejnychwyborówpreydenckichnadieo5litopada
1995rNadchodącewyborybdąbudiłyapewnenacniewicejemocjiniżtepred5latnaco
decydującywpływmożemiedaktżetymraemPaotwowaKomijaWyborcaarejetrowała
prawietrykrotniewicejkandydatówubiegającychiourądPreydentaRecypopolitej
BiorącpoduwagaktżebliżająceiwyborypreydenckiewPolcepowodowały
wyrany wrot aintereowania e trony obywateli aadami prawnymi organiacji i trybu
preprowadeniatychwyborówdecydowałeminaprygotowanieniniejegoopracowania
Zamiaremmoimbyłoprybliżeniewytkimaintereowanymprawnejproblematykiwyborów
preydenckicharównowPolcejakteżwinnychytemachutrojowychWpierwejkolejnoci
predtawiam wiłą charakterytyk wykorytywanych wpółcenie poobów wyboru
preydentaoraomawiamniecoerejprocedurpowechnychwyborówpreydenckichw3
paotwach realiujących odmienne ytemy rądów preydencki (U) mieany (Francja) i
parlamentarny(utria)Natpnieukaujpodtawowerowiąaniaprawneodnoąceido
obadyurdupreydentawIIRecypopolitejorawokreiePolkiLudowejWkoocowejcci
opracowaniaawartaotałacharakterytyka
trybuwyborówpreydenckichwPolcewwietleutawy27wrenia1990rowybore
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Uupełnieniemniniejegoopracowania jest aktualny tekst ustawy o wyborze Prezydenta
RecypopolitejPolkiejuchwałaTrybunatuKontytucyjnegoawierającawykładniniektórychjej
prepióworaaktywykonawcedotejutawy
taniławBożyk
Białytokpadiernik1995r
1. SPOSOBY WYBORUPREZYDENTWEWPÓŁCZENYCHYTEMCHUTROJOWYCH
Poycjapreydentawokrelonymytemieutrojowymuależnionajetwgłównejmiere
odjegouytuowaniawródkontytucyjnychorganówpaotwaakreuprynanychmukompetencji
orapryjtych aadjegoodpowiedialnociDoitotnychwynacnikówpoycjiprawnoutrojowej
preydentaalicydnależytakżepoóbwjakijetonpowoływanyMatocególnenaceniew
prypadkuytemupreydenckiegogdiewybórpreydentawgłoowaniupowechnym przyczynia
iwyraniedoumocnieniajegopoycjipolitycnejPreydentpoiadabowiemwtedymandat
wikoci ciaławyborcego i możeodwoływad i do woli narodu wyrażonej w głoowaniu
powechnymZależnodpoycjipreydentaodpryjtejprocedurywyborówjetbewątpienia
nacniemniejawytemieparlamentarnymNiemawówcawikegonaceniatocy
preydentjetwybieranypreciałaparlamentarnecyteż(jakchociażbywutrii)jeton
powoływanywdrodewyborówpowechnychibeporednich
Hitorycniepierwymodelpreydenturyuktałtowanyotałwkontytucjitanów
Zjednoconychmeryki1787rWprowadonewówcaaadywyborówpreydenckichnieuległy
póniejpoważniejymmianomimająatoowanietakżeobecnie ątowyborydwutopniowe
którychitotapoleganatymżewybórpreydentaodbywainaaadiepowechnegoprawa
wyborcego ale pry wykorytaniu ormy wyborów porednich Wyborcy w głoowaniu
powechnym wybierają jedynie kład kolegium elektor-skiego natomiat wybór preydenta
dokonywanyjetwdrodegłoowaniaelektorówTakaprocedurawyborówpreydenckichnie
nalała jednak erego atoowania nawet w paotwach meryki Łaciokiej które w
decydowanej wikoci wprowadiły model rądów preydenckich Wyjątkiem jet jedynie
rgentynagdiewyborupreydentadokonujewyłonionewwyborachpowech-
nych, 600-oobowe kolegium elektorkie Zaady wyborów preydenta tanów
Zjednoconychmerykiewgldunaichwyjątkowątrwałodioryginalnodotanąerej
omówionewdalejcciopracowania
Na gruncie europejkim porednie wybory preydenta prypominające w nacnym
topniurowiąaniaamerykaokiemiałydoniedawnaatoowaniewFinlandiiTakitrybwyboru
prezydenta wprowadonyotałpreobowiąującądodiiajkontytucjFinlandii1919rPryjła
onaaadżepreydentrepublikijetwybieranypre301elektorówktóryąpowoływanipre
naródwwyborachpowechnychtajnychrównychbeporednichiproporcjonalnych. Wybory
elektorówpreydenckichodbywałyico6latwdniach15i16tycniawtychamychokrgach
wyborcychwktórychpreprowadanebyływyboryparlamentarneKolegiumelektorkiebierało
iawe15lutegoipodprewodnictwemurdującegopremieradokonywałowyborupreydenta
republiki Kandydatów na preydenta głaano oicjalnie dopiero na poiedeniu kolegium
elektorówGłoowaniebyłotajneelektorybyliwywaniimienniedooddaniagłouPreydentem
otawałtenkandydatktóryotrymałwgłoowaniuponadpołowoddanychważnychgłoówJeżeli
takireultatnieotałoiągnityelektoryprytpowalidoponownegogłoowaniaGdyidrugie
głoowanieniedawałożadnemukandydatówwymaganejabolutnejwikocinatpowało
niewłocnietreciegłoowanieNatymetapieowybórubiegałoijużtylkodwóchkandydatów
któryebralinajwikąlicbgłoówwdrugiejturegłoowaniaWprypadkurównegopodiału
głoówwtreciejture- owyborejednegodwóchkandydatówrotrygałoloowanieTenam
kandydatmógłbydwybieranywielokrotniegdyżkontytucjaFinlandiiniewprowadiłażadnych
ograniceoodnonielicbykadencjipreydentaRekorditąbyłpodtymwgldemUrhoKekkonen
którego kolegium elektorów wybierało piciokrotnie na 6-letnią kadencj i urąd preydenta
prawowałonod1956rnieprerwaniepre25lat(w1981rnakutekchorobyprekaałwoje
obowiąkipremierowi)
toowany pre kilkadieiąt lat ytem wyborów preydenckich w Finlandii zostaje
modyikowanyw1987rPryjtowówcaaadżepreydentmożebydwybranywwyborach
powechnychibeporednichaletylkopodwarunkiemuykaniabewgldnejwikocigłoów
wyborcówJelijednakżadenkandydatównieuykałbywgłoowaniu powszechnym wymaganej
wikocigłoówwówcawybórpreydentamiałbyddokonywanyprekolegiumelektorówna
dotychcaowychaadachytuacjatakaaitniałajużw1988rPreydentMaunoKoivitoebrał
wtedywgłoowaniupowechnymjedynie 479%głoówwobeccegonadrugąkadencjotał
wybrany dopiero przez kolegium elektorskie. W wyniku kolejnej zmiany konstytucji w 1991 r.
dochodi w Finlandii do atąpienia kolegium elektorów drugą turą wyborów powechnych
pomidydwomakandydatamiktóryuykalinajwicejgłoówwpierwejturegłoowaniaW
drodewyborówpowechnychibeporednich(prywyboredopierowdrugiejturegłoowania)
wybranyotałw1994robecnypreydentFinlandiiMarttihtiaari
Wybórpreydentawdrodegłoowaniapowechnegoibeporedniegojetcoracciej
toowanąormąwyborówpreydenckichTakiytemwyborupreydentawykorytywanyjetod
dawnawwikocipaotwmerykiŁaciokiejktórychutrójcharakteryuje idominującąpoycją
preydentawytemieorganówpaotwowych
Prykładem może byd Mekyk gdie preydent wybierany jet beporednio pre
wyborcówna6-letniąkadencjNaurądpreydentamogąkandydowadjedynieteoobyktóre
a)poiadająodurodeniaobywateltwomekykaokie
b)ukoocyły35lat
c)poiadająpełniprawpublicnych
d)amiekujątalewMekykuconajmniejrokpredwyborami
a)
7
e)nieąduchownymiinieprawujążadnychunkcjiwwią
kach wyznaniowych,
f) nie pełniłyżadnychunkcjiwojkowychconajmniejpre6
mieicypredwyborami
g)niepełniąokrelonychunkcjipaotwowych(npprokuratora
generalnego lub gubernatora stanu).
Poa tym art 83 kontytucji Mekyku wykluca możliwod kandydowania przez
urdującegopreydentanakolejnąkadencjPodobniecyniteżkontytucjaWeneueliktóra
dopucaponownekandydowaniepredotychcaowegopreydentadopieropoupływie10lat
Powechneibeporedniewyborypreydenckiepreprowadaiwwielukrajacharykaokich
(minwEgipcieKeniiiTananii)orawniektórychpaotwachajatyckich(minwKoreiPołudniowej
i na Filipinach).
KontytucjaFrancjiVRepubliki1958rpryjłapocątkowoaadwyborupreydenta
przez szerokie grono elektorówPojejnoweliacjiw1962rwprowadonojednakaadżewybór
preydentadokonywanyjetprenaródwgłoowaniupowechnymibeporednimWarunkiem
wyborujetuykaniebewgldnejwikocigłoówgdyawarunektennieotaniepełniony
koniecne jet preprowadenie drugiej tury głoowania Bardiej cegółowa charakterytyka
procedurywyborówpreydenckichweFrancjiVRepublikinajdujeiwdalejcciopracowania
Takżekontytucjautrii1920rwwympierwotnymbrmieniunieprewidywała
wyborupreydentawdrodegłoowaniapowechnegoibeporedniegoPryjtaotałaaada
wyborupreydentapreobieibyparlamentupołąconewZgromadenieZwiąkowecowiąałoi
jednoceniewprowadeniemaadyodpowiedialnocipreydentapredparlamentemZgłaane
wówca potulaty powoływania preydenta w głoowaniu powechnym nie otały
aakceptowanegdyżitniałyobawyżeichpryjciemożedoprowadiddoprywróceniamonarchii
lejużw1929r
wraz z noweliacjąobowiąującejkontytucjiwprowadonowutriipowechnewybory
preydenckie Pónieje wydarenia hitorycne (w tym właca ayacja utrii ora jej
nchlupreIIIRe)powodowałyjednakżeaadatamogłabydrealiowanadopiero po
preło20latachodjejapianiawprepiachutawyaadnicej - po raz pierwszy prezydent
utriiwybranyotałwwyborachpowechnychw1951rerejowyborachpreydenckichw
utriipiwdalejcciopracowaniagdyżconajmniejkilkupowodówaługująonena
cególnąuwag
ytemwyborupreydentawwyborachpowechnychibeporednichpryjtyotał
takżewkontytucjiPortugalii1976rPreydentjetwybieranyna5latprycymdopucalnyjet
wybórjedynienadwiekolejnekadencjeNaurądpreydentamogąkandydowadjedynieobywatele
portugalcyktóryukoocyli35latżyciaKandydaturynatenurądmogąbydgłaanepreco
najmniej7500inajwyżej15000wyborcówWybranyotajetenkandydatktóryotrymawicejniż
połowważnieoddanychgłoówJeżeliżadenkandydatównieuykawymaganejlicbygłoów
preprowadanejetwciągu21dniodpierwegogłoowaniaponownegłoowanie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin