POLITECHNIKA LUBELSKA

WYDZIAŁ PODSTAW TECHNIKI
EDUKACJA TECHNICZNO-INFORMATYCZNA

Temat:

Porozumiewanie się w rodzinie i w pracy

Przedmiot: Komunikacja społeczna z elementami emisji głosu

Prowadzący:

Mgr Grażyna Maciąg

                     Wykonanie:  Piotr Chmielewski

Łukasz Michalak

                               Grupa: 3.1

Lublin 2010

Spis treści

Porozumiewanie się w rodzinie              3

1.              Czym jest rodzina:              3

2.              Rodzaje porozumiewania się w rodzinie:              3

3.              Rodzina jako system porozumiewania się.              4

4.              Role.              5

5.              Rodzinna narracja.              5

6.              Reguły porozumiewania się.              6

7.              Skuteczne porozumiewanie się w rodzinie              6

8.              Relacje w pracy              8

9.              Relacje twarzą w twarz i pośrednie              9

10.              Relacje w pracy zespołowej              9

11.              Wywiad              11

12.              Podsumowanie              13

Porozumiewanie się w rodzinie

1.     Czym jest rodzina:

Kilkadziesiąt lat temu za rodzinę uważano parę dorosłych ludzi różnej płci mieszkającą wspólnie, posiadającą potomstwo biologiczne lub adoptowane i żyjącą w społecznie akceptowanym związ­ku seksualnym. Obecnie panująca definicja mówi, że rodzina to struktura tworzona przez dwie lub więcej związane ze sobą osoby, które łączy wspólna przeszłość, aktualna rzeczywistość i które oczekują, że będą wzajemnie na siebie wpływać w przyszłości. Taka definicja obejmuje następujące układy rodzinne:

•     Dwoje rodziców (różnej lub jednakowej płci) i ich dzieci (biologiczne bądź adop­towane).

•     Parę (pozostającą w formalnym związku małżeńskim lub nie, heteroseksualną lub nie) razem mieszkającą i żyjącą w zaangażowanym związku.

•     Rodzica (nie będącego wcześniej w związku małżeńskim, aktualnie posiadającego męża/żonę lub rozwiedzionego), który mieszka ze swoim biologicznym lub adop­towanym dzieckiem.

•     Dwie osoby dorosłe i dzieci, spośród których żadne, niektóre lub wszystkie są po­tomstwem z aktualnego związku.

•     Grupę krewnych lub spowinowaconych osób, które mieszkają razem lub blisko siebie.

2.     Rodzaje porozumiewania się w rodzinie:

·        Małżonkowie / partnerzy

Sposób, w jaki małżonkowie bądź partnerzy porozumiewają się ze sobą, odzwierciedla ich osobisty styl i pogląd na to, jaki powinien być ich związek.

Pary tradycyjne dążą do utrzymania stabilizacji poprzez uznanie tradycyjnych ról męskich i kobiecych, wysoki stopień wzajemnej zależności (np. mały dystans psychicz­ny i fizyczny) oraz tendencję do unikania konfliktów. Tradycyjne pary czerpią wiele sa­tysfakcji małżeńskiej ze związku (najwięcej w porównaniu z innymi typami par), choć uczucia wyrażają w sposób umiarkowany.

Pary niezależne nie przywiązują wagi do tradycyjnych ról płciowych. Żyją w blisko­ści fizycznej, zachowując psychiczny dystans. W przeciwieństwie do par tradycyjnych nie unikają konfliktów. W parach tego typu satysfakcja ze związku jest najmniejsza, a uczucia słabo wyrażane.

Pary rozdzielone wyżej niż związek cenią indywidualną wolność. Bardziej unikają konfliktów niż pary niezależne, potrzebują więcej przestrzeni osobistej i mniej mają ze sobą wspólnego. Podobnie jak pary niezależne cechuje je mała ekspresja uczuciowa i niski poziom zadowolenia ze związku. Pary takie czerpią umiarkowaną satysfakcję ze związku - wyższą niż niezależne i rozdzielone, niższą od tradycyjnych i wykazują umiarkowanie wysoki poziom wyrażania uczuć.

·        Rodzic – dziecko

W chwili pojawienia się dziecka porozumie­wanie się w rodzinie komplikuje się. Człon­kowie trzyosobowej grupy mogą tworzyć trzy różne diady: mąż-żona, ojciec-dziecko, matka-dziecko. Wynika z nich przynajm­niej siedem wzorców wpływów:

1.    Ojciec wpływa na interakcję matki i dziecka (np.: ojciec mówi do matki: „Przestań rozpieszczać małego").

2.    Matka wpływa na interakcję ojca i dziecka (żona mówi: „Daj jej buzi na dobranoc").

3.    Relacja ojciec-dziecko wpływa na interakcję matki i dziecka (np.: ojciec krzyczy na dziecko, a dziecko biegnie do matki po pomoc).

4.    Relacja matka-dziecko wpływa na interakcję ojca i dziecka (np.: żona mówi dziecku, że jego ojciec ciężko pracuje).

5.    Relacja ojciec-dziecko wpływa na interakcję męża i żony (np.: mąż dużo czasu spę­dza na grze w tenisa z dzieckiem, zamiast poświęcić czas żonie).

6.    Relacja matka-dziecko wpływa na interakcję męża i żony (np.: matka ujawnia osobi­ste wiadomości dorosłemu dziecku, ale nie ujawnia ich mężowi).

7.    Relacja mąż-żona wpływa na interakcje pomiędzy wszystkimi członkami rodziny (np: konflikt męża i żony rozszerza się na konflikt z dzieckiem).

Narodziny dziecka wpływają też na inne aspekty porozumiewania się w rodzinie. Mogą na przykład zmienić się role, jak choćby w zakresie po­działu domowych obowiązków. Pojawienie się dziecka zmienia także ilość wolnego czasu oraz sposób spędzania go, zaangażowanie w kontakty z przyjaciółmi i dalszą rodziną.

·        Rodzeństwo

Związki łączące rodzeństwo są tymi w naszym życiu, które trwają najdłużej. Pielęgnowanie związków między dorosłym rodzeństwem odbywa się poprzez rozmowy o rodzinie, wspomnienia z dzieciństwa, opowieści o zwariowanych przygodach i dziwacznych krewnych. Te wspólne historie utrzymują w rodzeństwie poczucie wspólnoty, wyjaśniają rodzinne wydarzenia i uza­sadniają uczucia i życiowe wybory. Doświadczenia rodzeństwa w rodzinie zazwyczaj bardzo się różnią, odmienność ta wynika z wieku i kolejności urodzenia. Dzieci, które dzieli niewielka różnica wieku, spędzają ze sobą więcej czasu niż te odleglejsze wiekiem, mają wiele podobnych prze­żyć. Zbliżone wiekiem rodzeństwo silniej rywalizuje o uwagę rodziców, tendencje te jednak słabną, jeżeli różnica przekracza pięć lat. Zróżnicowane traktowanie przez rodziców jest ważne dla dzieci i dokładnie przez nie analizowane, zwłaszcza gdy chodzi o bliskość z mamą, głos w decyzjach rodzinnych i uprzywilejo­waną relację z tatą. Płeć także wpływa na sposób traktowania dzieci - do córek rodzice odnoszą się ina­czej niż do synów (McGoldrick i in., 1999). W wielu rodzinach oczekiwania związane z intelektualnymi osiągnięciami córek nie są tak duże jak w przypadku synów.

3.     Rodzina jako system porozumiewania się.

Każda rodzina ma własny, niepowtarzalny sposób porozumiewania się. Niezależnie od różnic wszystkie rodziny tworzą systemy, których członkowie wchodzą we wzajemne interakcje, formując jedność. Rodzina, tak jak każdy inny system, posiada określone cechy kształtujące sposób porozumiewania się jej członków.

Członkowie rodziny są od siebie zależni: Jeżeli poruszysz jeden element mobilu - ruchomej zabawki - wprawisz w ruch wszystkie inne jej części. Podobnie uczucia i zacho­wania jednego z członków rodziny wpływają na innych. Jeśli dziecko opuszcza rodzinę, wstępując w związek małżeński, rodzic traci pracę, bracia złoszczą się na siebie i przestają się do siebie odzywać, ktoś wygrywa w totolotka - system się zmienia. Każde wydarzenie jest związane z historią rodziny i równocześnie kształtuje jej przyszłe interakcje.

Rodzina to więcej niż suma części: Choćbyśmy znali wszystkich członków ro­dziny z osobna, nadal nie wiemy, jaką całość tworzą jako rodzina. Członkowie rodziny inaczej zachowują się w rodzinie, a inaczej działają poza kontekstem systemu rodzin­nego, co ilustruje refleksja w rubryce „Z życia". Chcąc zrozumieć rodzinę, trzeba ją zo­baczyć w całości.

Podsystemy w ramach systemu rodzinnego Rodziny składają się z podsyste­mów w ramach jednego systemu. Tradycyjna, czteroosobowa rodzina może posiadać sześć dwuosobowych podsystemów porozumiewania się: matka i ojciec, matka i syn, ojciec i syn, matka i córka, ojciec i córka, brat i siostra. Kiedy dodamy do tych sze­ściu podsystemy trzyosobowe (np. matka, ojciec i córka), liczba kombinacji jeszcze się zwiększa. Rodzina nuklearna jest podsystemem w większym nadsystemie rodzinnym (systemie, którego stanowi część) obejmującym ciotki i wujów, kuzynów, dziadków, szwagrów, teściów itd.

Otoczenie wpływa na system rodzinny Rodzina jako system otwarty podlega wpływom otaczającego ją świata. Niektóre z tych wpływów dotyczą poszczególnych członków rodziny. Ktoś, na przykład, ma dobry albo zły dzień w pracy lub w szkole i to doświadczenie warunkuje jego interakcje w domu. Innym rodzajem oddziaływania ze­wnętrznego jest presja społeczna. Rodzina, chcąc podtrzymywać tradycyjne wartości, musi stawić czoło prezentowanym w mediach odmiennym wzorcom zachowań.

4.     Role.

Role kształtują porozumiewanie się wewnątrzrodzinne. Są role oczywiste: żywiciel rodziny, opiekun dzieci i inne, niepierwszoplanowe, ale mi­mo to ważne: osoba wprowadzająca harmonię w rodzinie, rozwiązująca problemy, ła­godząca napięcia, bezradna ofiara. Role wiążą się z umiejętnością radzenia sobie z konfliktami i stresem. W konfliktach rodzinnych cztery role wysuwają się na pierwszy plan. Pierwsza z nich to oskarżyciel, który wskazuje winnych i czyni ich odpowiedzialnymi za całe zło. oskarżyciel robi wrażenie oso­by silnej, ale w rzeczywistości często bywa samotny i nie wiedzie mu się.

Drugą rolą jest dobra dusza - zgadza się ze wszystkim, co mówią inni, a więc nikogo nie wprawia w złość. Osoba, która chce wszystkich udobruchać, bez pozostałych członków rodziny czuje się niepotrzebna i bezwartościowa

Kolejna - trzecia - rola to komputer, który beznamiętnie i rozsądnie próbuje „roz­broić" konflikt, a równocześnie podnieść poczucie własnej wartości. Komputer jest bardzo poprawny, niezwykle rozsądny i nie okazuje ani cienia uczuć. Chcąc zrobić wrażenie swoją inteligencją, komputer używa wzniosłych słów (bez względu na to, czy inni je rozumieją czy nie). Komputer kreuje wizerunek oso­by chłodnej i spokojnej, choć wewnątrz jest to bardzo wrażliwa osoba.

Rozpraszacz - to osoba, która mówi dużo i bez związku, aby zapomnieć o zagroże­niu. Oderwane i bezcelowe zachowania rozpraszacza mają zamaskować przeświadczenie, że nikt o niego nie dba i nie ma dla niego miejsca w rodzinie.

5.     Rodzinna narracja.

Narracja odzwierciedla, jak odnoszą się do siebie członkowie rodziny. Kiedy indziej pokazuje wartości, którymi kierują się w życiu. Wspólna narracja jednoczy także rodziny dysfunkcjonalne.

Modelowanie narracji:

Doświadczenia, jakie wynieśliśmy z rodziny pochodzenia - tej, w której się wychowali­śmy - na całe życie ukształtowały nasz sposób porozumiewania się. Niektóre dysfunkcjonalne cechy rodziny przechodzą, z pokolenia na poko­lenie. W domach, gdzie żony są maltretowane, istnieje szczególne ryzyko, że dorastają­ce dzieci będą wobec siebie używały przemocy fizycznej, a syn narażony na oglądanie agresji werbalnej lub fizycznej będzie prawdopodobnie używał przemocy wobec swojej partnerki. Naszą wiedzę o tym, jak się porozumiewać, kształtują nie tylko osobiste doświad­czenia, ale także kulturowy model poprawnych relacji rodzinnych.

6.     Reguły porozumiewania się.

Rodzina, ja­ko samodzielna kultura, posiada własny zbiór reguł rządzących porozumiewaniem się w różnych okolicznościach. Istnieją dwie kategorie re­guł rządzących porozumiewaniem się w rodzinie: dialog i konformizm.

Nastawienie dialogowe określa stopień przychylności i otwartości rodziny na omawianie różno­rodnych tematów. W rodzinach o wyso­kim nastawieniu dialogowym interakcje są swobodne, częste i spontaniczne, bez ogra­niczeń tematycznych i czasowych. Panuje przekonanie, że dzięki interakcjom życie ro­dzinne jest wartościowe i przyjemne. Z ko­lei członkowie rodzin o niskim nastawieniu dialogowym rzadziej się kontaktują i wy­mieniają mniej poglądów. Nic dziwnego, że rodziny o silnym nastawieniu dialogowym przypisują dużą wartość porozumiewaniu się.

Nastawienie konformistyczne określa stopień, w jakim porozumiewanie się w ro­dzinie dąży do zachowania jednorodności postaw, wartości i przekonań. Członkowie wysoko konformistycznych rodzin poszu­kują harmonii, unikają konfliktów, cenią wzajemną zależność i posłuszeństwo. Czasem są to rodziny hierarchiczne, jasno okre­ślające, że jedni członkowie rodziny mają większą władzę niż inni. Odwrotnie dzieje się w rodzinach o niskim nastawieniu konformistycznym, tam porozumiewanie się jest na­cechowane indywidualizmem, niezależnością i równością. Panuje przekonanie, że na­leży wspierać indywidualny rozwój, a interes rodziny powinien być podporządkowany osobistym interesom jej członków.

Rodziny o wysokiej orientacji dialogowej i konformistycznej są konsensualne: poro­zumiewanie się odzwierciedla napięcie pomiędzy dążeniem do zgody a zachowaniem hierarchii oraz zainteresowanie otwartością porozumiewania się i eksploracji.

Rodziny o wysokim nastawieniu dialogowym i niskim konformistycznym są plu­ralistyczne: porozumiewanie się jest otwarte i nie podlega ograniczeniom, uczestniczą w nim wszyscy członkowie rodziny oceniani według swoich zasług.

Rodziny o niskiej orientacji dialogowej i wysokiej konformistycznej to rodziny pro­tekcyjne: porozumiewanie się podkreśla posłuszeństwo należne autorytetom oraz zre­dukowaną wymianę myśli i uczuć.

Rodziny o niskiej orientacji dialogowej i konformistycznej to rodziny, w których „każdy jej członek robi to, co chce": porozumiewan...