Prawo międzynarodowe: Prawo konfliktów wojennych zjazd 6/ 16.12.2011 r.
1.Pojęcie wojny sprawiedliwej – działania wojenne skierowane w stosunku do innego państwa ,miały na celu np. zwrot zagarniętych ziem przez nieprzyjaciela funkcjonowało do średniowiecza. Odstępowano od tej doktryny . Obecnie używa się tylko pojęcia wojna obronna . Nie można wszczynać wojen .
2. Pojęcia :
a)Stan wojny
b)Działania wojenne – zw. walką zbrojną
Nie są to pojęcia tożsame .Pojęciem szerszym jest pojęcie działań zbrojnych .
Stan wojny – to stan występujący między dwoma państwami łączy się zawsze z wypowiedzeniem wojny . Najczęściej nikt nie wypowiada stanu wojennego ,ale rozpoczynana jest walka zbrojna . Przykład działań bez wypowiadania wojny np. Chiny – ZSRR
Jak również działania między Chinami a Japonią .
• Co to jest prawo wojenne?
prawo wojenne ma na celu humanizacje działań wojennych . Prawo wojenne odnosi się do m. in. : wojen cywilnych =wojen domowych , stanu wojny,konfliktów wojennych .
Regulowane Konwencją Genewską z 1949 r. Obejmuje ona strony konfliktu następujące:
państwa,walkę ruchów wyzwoleńczych i inne strony .
3.Podstawowe zasady prawa wojennego :
1. prawo wojenne mówi jakimi środkami można prowadzić walkę .
2. mówi o broni ,która może być stosowana
3. mówi o celach wojny
4. mówi co może być celem wojny : nigdy miejsca pobytu ludności cywilnej
5. działania wojenne nie mogą być prowadzone przeciwko ludności cywilnej - ponieważ wojna jest to stan jaki rozgrywa się między państwami lub instytucjami a, anie między ludnością cywilna .Reprezentantem państwa jest armia .
• Czy można stosować prawo wojenne w stosunkach wojennych ?
Prawo wojenne powinno być brane pod uwagę w konfliktach zbrojnych . najczęściej konflikty zbrojne mają charakter wojny domowej . Maja najczęściej podłoże narodowościowe . Np. konflikt czeczeński . Konflikt rozpoczął się na początku lat 90 między Rep. Czeczeni a ZSRR.
4.Zasad humanizmu działań wojennych :
a) jeżeli prowadzi się działania zgodnie z prawem wojennym to nie można stosować zamachów podczas działań wojennych
b)podczas działań wojennych nie można stosować tortur i okaleczeń
c)nie można wykonywać egzekucji bez wyrok : Sądy wojenne
d)podczas działań wojennych występuje ochrona powstańców i nie należy ich traktować jako siły zbrojne (konwencja genewska z 1949 r. )
d)
Konwencje Genewskie zostały rozbudowane .
5.Źródła prawa wojennego :
1. a)Dawne prawo wojenne to prawo zwyczajowe – tworzyło się gdy wojna była dopuszczalna
Z biegiem czasu zachodziła potrzeba -humanizacji wojny .
2. b) pierwsze źródło : 1864 r. podpisanie Konwencji Genewskiej mówiącej o polepszeniu losu rannych wojskowych, powstała na kanwie wojny Francji z Austrią , tzw. pierwsza Konwencja Czerwonokrzyska , potem 3 krotnie zmieniana (pierwsza 1906 r. , w 1929r. i
1949 r. )
c)Konferencja Pokojowa w Hadze 1899 r. - przyjęto tam dwie konwencje dot. prawa wojennego – pierwsza -prawo wojny lądowej , druga – prawo wojny morskiej ,
d)Druga Konferencja Haska – przyjęła kolejnych 13 Konwencji : z których to 11 dotyczyło prawa wojny. Po części nawiązywał
e)1925 r . - przyjęto Protokół do wcześniejszej konwencji , mówił on o zakazie stosowania podczas wojny różnorodnych gazów trujących i duszących i środków duszących .
f)1929 r . - Konwencja o Traktowaniu Jeńców wojennych – konwencja zastosowana przez Niemcy w stosunku do polskich żołnierzy . Stroną Konwencji nie był ZSRR.
g)1949 r . - przyjęto w Genewie 4 Konwencje – O ochronie ofiar wojny dotyczyła: ochrony rannych , rozbitków morskich i lotniczych , jeńców oraz ochrony ludności cywilnej .
h)1954 r . Konwencja o ochronie Dóbr Kultury w razie konfliktu zbrojnego - na podstawie tej Konwencji możliwy jest odbiór zagrabionych rzeczy .
i)1977r . - powstały dwa protokoły do Konwencji z 1949 r . - dotyczą one ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych oraz ofiar w konfliktach nie mających charakteru międzynarodowego
6.Pojęcia obowiązujące w prawie wojennym
a)obszar wojny – to terytorium na którym siły zbrojne sił przeciwnych mogą prowadzić działania wojenne . Obecnie obejmuje on obszar lądowy , powietrzny i obszar morski . Konwencja z 1966r. zakazuje prowadzenia działań wojennych w kosmosie . Zneutralizowane obszary – to np. Antarktyka – to obszar wyłączony .
b)teatr wojny – pojęcie węższe od obszaru . Jest to faktyczny obszar gdzie są prowadzone działania . Często teatr wojny wkracza na obszary zneutralizowane gwałcąc prawo wojny np. kanał sueski (56 r.7)
c)początek wojny – konwencja haska z 1907 r. - o tzw . rozpoczęciu kroków nieprzyjacielskich , mówi ona o tym ,że rozpoczęcie wojny musi łączyć się z jednoznacznym wypowiedzeniem wojny przez jedną ze stron i jednoczesnym poinformowanie stron . Wraz z wypowiedzeniem wojny następuje zerwanie stosunków dyplomatycznych ale nie konsularnych .
1939 r. W Berlinie funkcjonował Konsulat Polski a w Polsce Niemiecki .
7.Wojna lądowa :
a)Siły zbrojne
-armia
kombatanci – muszą posiadać dowódce , muszą być oznakowani , muszą jawnie nosić broń , przestrzega prawa wojennego
– nie -kombatanci
– siły porządkowe
– korpus ochotniczy
– powstańczy , powstańcy mogą zostać zaliczeni do sił zbrojnych jeśli jawnie noszą broń , przestrzegają praw i zwyczajów prawa wojennego ,mają dowódcę
Ruch partyzancki – instytucja która powstała w czasie II wojny światowej , nie był opisany w Regulaminie Haskim . Dopiero Konwencja Genewska z 49r. włączyła ruch partyzancki do sił zbrojnych .
Warunki ,które muszą spełniać - muszą mieć dowódce , stały znak ,który zalicza ich do określonej grupy , muszą przestrzegać praw i zwyczajów , muszą posiadać broń .
8.Przez prawo wojenne nie są chronieni:
a) szpiedzy - podlegają prawu państwa na którego terytorium wykonują swoja prace .
b)zwiadowcy . przy czym muszą oni być umundurowani w przeciwnym wypadku są traktowani jako szpiedzy . Po schwytaniu muszą być traktowani jako jeńcy wojenni jeśli są u umundurowani .
c)Dezerterzy -podlegają prawu państwa własnego – rozstrzeliwani
d)Najemcy
9.Chronieni prawem wojennym :
a)Ofiary wojny lądowej – głównie chorzy i ranni . Regulacja z 1949 r. , mówi ona ,że chorzy i ranni powinni być traktowani w sposób humanitarny . Powinni być hospitalizowani i leczeni . Zabrania się dobijania rannych i szczególnej ochronie podlegają obiekty tj. szpitale oraz ruchome formacje szpitalne . Państwa powinny wymienić się rannymi . Personel humanitarny podlega szczególnej ochronie
b)Jeńcy – członek jednej ze stron , który dostał się do niewoli , jest pod władza nieprzyjacielską . Regulują ich statut : regulamin Haski z 1907 r. , konwencja Genewska z 1939 r . oraz ta z 1949 r.
Podstawowa zasada – jeńcy powinni być traktowani humanitarnie .Jeniec podlega władzy państwa na obszarze,którego został zatrzymany . Repatriacja , przekazywanie jeńców do kraju ojczystego .Jeńcy powinni być repatriowani z dala od działań wojennych,muszą mieć zapewnione lokum ,umundurowanie, wyżywienie . Zgodnie z prawem wojennym każdy jeniec ma prawo do ucieczki . Jeniec ,który uciekł , a go złapano to może podlegać karze , ale może być to tylko kara dyscyplinarna . jeńcy mogą być zatrudniani ,ale nie dotyczy to kadry oficerskiej .Kadra oficerska musi wyrazić zgodę na to żeby pracowali . Każdy jeniec ma prawo do poszanowania czci i godności .
c)Ochrona ludności cywilnej , uregulowana w 1949 r. - wcześniej obowiązywały normy zwyczajowe – ochrona ludności cywilnej jest dokonywana przez organizacje pozarządowe jak i różnego rodzaje organizacje pozarządowe z innych państw .
Konwencja mówi również o traktowaniu ludności na terenach okupowanych – zakazuje kar zbiorowych , składania przysięgi lojalności , przesiedleń , deportacji oraz skłaniania ludności do działań przeciwko własnemu państwu . Każda okupacja jest zgodnie z prawem wojen stanem przejściowym – jest to tymczasowe ustanowienie władzy na danym terytorium .
10. Wojna morska -podobnie jak lądowa – ma siły zbrojne : okręty wojenne , łodzie podwodne ,marynarkę wojenna .
11. Ochrona rozbitków – II Konwencja Genewska z 49r.
– powinni być wyławiani i traktowani jako jeńcy
12. Wojna powietrzna – zasady ustalane po II wojnie światowej
1920 r . - na konferencji w Paryżu , po raz pierwszy określono granice powietrzną , słup powietrza do 30 km . - nasza przestrzeń powietrzną . Podczas działań nie należy jej naruszać . Wojna regulowana przez I Konwencje Genewską z 1949 r. - mówi o rozbitkach , szczególnie trzeba uważać na statki powietrzne oznaczone czerwonym krzyżem .
13. Zakończenie wojny – należy odróżnić
– zakończenie wojny oraz zakończenie działań wojennych
– Zakończenie działań wojennych nie oznacza zakończenia wojny .
– Zakończenie działań wojennych :
zawieszenie broni : to swego rodzaju rozejm na określonym terytorium – rozejm miejscowy
jeśli dojdzie do rozejmu tzn. zawieszenia wszystkich operacji wojennych wyróżniamy :
– rozejm ogólny
– rozejm kapitulacyjny – poddanie jednej ze stron
Rozejmy nie kończą wojny . Aby wojna została zakończona musi być podpisana umowa międzynarodowa, Traktat Pokojowy . Czasami może być zastąpiony jednostronna deklaracja lub nawiązaniem stosunków pokojowych . Traktat pokojowy podpisuje się między stronami konfliktu -
–
musi zawierać :odszkodowanie ,restytucje, sprawę cesji – z reguł dochodzi do przeniesienia granicy
Traktaty pokojowe trwają w czasie .
13. Neutralność wojny – z obecnego punktu widzenia niedopuszczalne ,ponieważ jest to sprzeczne z zaleceniami ONZ- z bezpieczeństwem zbiorowym .( Z punktu widzenia historycznego – Konwencja z 1907 r ) .
6.
4
damian.skurczynski