POLITYKA EDUKACYJNA PAŃSTWA (Anglia Walia)

Modele edukacji

1.       Edukacja zorientowana elitarnie

Podejście elitarne służy wąskiej grupie ludzi . Stanowi odpowiedź na stratyfikację społeczną (proces rozmieszczania jednostek w systemie społecznym) . Nacisk położony jest na selekcję i przygotowanie politycznych liderów .

Edukacja zorientowana elitarnie odpowiada państwu dynastycznemu albo władzy kolonialnej (społeczeństwo rolnicze , preindustrialne) .

Aby zostać członkiem elity , trzeba :

·          być „dobrze” urodzonym (arystokracja) ;

·          wykazywać uzdolnienia (merytokracja) ;

·          łączyć w sobie obydwie cechy .

Aby wykazywać uzdolnienia , potrzebne jest dobre szkolnictwo i dobry model egzaminacyjny . Proces edukacyjny jest bardzo ważny , jeśli elitę wyłania się w drodze uzdolnień .

Cechy modelu edukacyjnego :

·          nauczanie klasyczne ,

·          wyraźny status społeczny studentów .

Wstęp na Oxford i Cambridge był organizowany i stawiał wysokie wymagania (absolwenci szkół prywatnych) .

Odmiany modelu :

1. elitarność dziedziczna  -  tyle samo osób rozpoczynających naukę kończy ją ;

2. elitarność merytokratyczna  -  szeroka podstawa (edukacja elementarna obejmująca wszystkie dzieci) ; po wyłonieniu elity nie ma o co rywalizować ;

3. elitarność pochodzenia z odrębnym systemem egalitarnym  -  tworzy się dwa odrębne systemy kształcenia .

2.       Edukacja zorientowana na potrzeby produkcji

Odrzuca się klasyczny program nauczania na rzecz zaspokajania potrzeb przemysłu i rolnictwa . Wspólną cechą wszystkich typów tego modelu jest nacisk położony na wyszukiwanie zdolnych jednostek . Służy ona również selekcji.

Model edukacji produkcyjnej odpowiada społeczeństwu industrialnemu .

Odmiany modelu :

1. piramida  -  dominuje kształcenie dostosowane do potrzeb przemysłu ; im wyższy szczebel kształcenia , tym mniej kształconych osób ;

2. ścięta piramida  -  przywiązuje się znaczenie do edukacji na poziomie szkoły podstawowej i średniej , zaś szkolnictwo wyższe realizowane jest tylko w niewielkim stopniu ;

3. półpiramida  -  przywiązuje się wagę do kształcenia pewnych grup zawodowych ;

4. piramida zestawiona z elitarnością merytokratyczną

     szkolnictwo prywatne              szkolnictwo państwowe

5. coraz więcej zawodów wymaga wyższego kształcenia

3.       Edukacja powszechnie dostępna

95% uczniów ma możliwość wstępu na uniwersytety w stanach Nowy York i California .

Co przyczyniło się do powstania tego typu modelu ?

1. upowszechnienie szkolnictwa na szczeblu podstawowym i średnim ;
2. potrzeba dalszego kształcenia osób już pracujących ;
3. upowszechnienie poglądu , że edukacja powinna stanowić nierozerwalną część życia tych ludzi , którzy jej potrzebują ;
4. rozwój nowej technologii elektronicznej .

Czy szkolnictwo (szczególnie na poziomie wyższym) ma służyć :

·          elicie ,

·          tylko na potrzeby produkcji ,

·          wszystkim ludziom ?

Model edukacji powszechnie dostępnej jest zorientowany na potrzeby życia codziennego ludzi w różnym wieku , akcentuje się rolę jednostki i jej wolny wybór . Obniżają się standardy nauczania . Znaczenia nabiera nie to , co człowiek powinien wiedzieć , lecz to , co ktokolwiek chciałby wiedzieć z jakiegokolwiek powodu .

Model otwartego dostępu odpowiada nowoczesnym społeczeństwom .

Istnieją dwie formy tego modelu edukacji :

1. forma czysta  -  zapewnia wszystkim obywatelom równe możliwości nauczania ;

2. typ alternatywny  -  system kształcenia o otwartym dostępie stanowi alternatywę dla systemu merytorycznego .

4.       Edukacja horyzontalna

Edukacja horyzontalna zatrzymuje rozwój aspiracji jednostek . Wszyscy mają mieć takie samo wykształcenie  -  wiedzę . Nie tylko stawia się barierę indywidualnym aspiracjom , ale stawia się wszystkim jednakowy program : nauka czytania , pisania , liczenia , biegłości w radzeniu sobie itp. Nacisk kładzie się na uniformizację ludzi i odbiera im prawo wyboru .

Podejście horyzontalne odpowiada państwom , których rządy oparte są na ideologii i dyktaturze wojskowej .

Odmiany modelu :

wspólnota    wiedzy

1. egalitaryzm poziomy :

2. zmodyfikowane podejście horyzontalne z grupami elitarnymi :

kierownictwo wojskowe             i polityczne

specjaliści

masy

5.       Zatomizowany model edukacji

Można go określić jako najstarszy , najmłodszy i najtrwalszy :

·          być „dobrze” urodzonym (arystokracja) ;

·          najstarszy  -  edukacja pojawiła się wcześniej niż szkoły (w rodzinie , w pracy) ;

·          najmłodszy  -  pojawił się w latach 70-tych w postaci haseł , np. deskolaryzacja (społeczeństwo bez szkoły) ;

·          najtrwalszy  -  kształcenie zawsze w równym stopniu dokonuje się w sposób formalny i nieformalny (w domu , w pracy , w szkole itp.) .

Zatomizowany model edukacji kładzie nacisk na jednostkę  -  chodzi nie tyle o zyskanie dyplomu , lecz o realizację własnych zainteresowań .

Zwolennicy tego modelu zarzucają innym modelom , że :

·          wynoszą jedną grupę ludzi ponad inne , co przynosi więcej szkody niż pożytku ,

·          powodują brak prawdziwego zainteresowania ludźmi (rywalizacja) ,

·          uczą ludzi bycia biernymi konsumentami ,

·          powszechne kształcenie jest zbyt kosztowne .

Zatomizowany model edukacji neguje wszelką naukę formalną , uznając ją za bezproduktywną i niszczycielską . Proponuje zniesienie obowiązku nauczania , stopni i świadectw . Programy nauczania mają być wysoce zindywidualizowane . Zwolennicy tego modelu twierdzą , że dzieci nie uczą się dlatego , że są stopnie . Model ten można nazwać analitycznym .

Podejście zatomizowane odpowiada społeczeństwom prymitywnym .

Uwarunkowania polityki edukacyjnej

Edukacja (wg Kwiecińskiego) to ogół wpływów (działań , procesów i warunków) na jednostki i grupy ludzkie sprzyjających takiemu ich rozwojowi , aby stały się w maksymalnym stopniu świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty społecznej , narodowej , kulturowej i globalnej , oraz stały się zdolne do aktywnej samorealizacji .

Oświata to stan i proces upowszechnienia w społeczeństwie wykształcenia oraz kultury przez działalność zarówno szkolnictwa , jak i wielu instytucji pozaszkolnych .

Oświata (wg Szczepańskiego) to :

1. system instytucji (szkoły , muzea itp.) ;
2. pewien rodzaj działalności ;
3. stan świadomości społeczeństwa (odnosząca się np. do prawa , ekologii itd.) .

Polityka (w potocznym znaczeniu) to określone zasady postępowania w celu osiągnięcia pewnych zamierzeń . Istotą polityki jest to , że polega ona na rozwiązywaniu problemów , które nie mają jednego dobrego rozwiązania .

Polityka (wg Słownika języka polskiego) to działalność władzy państwowej , rządu , w dziedzinie społecznej , gospodarczej , kulturalnej , wojskowej , dotycząca spraw wewnętrznych państwa lub stosunków z innymi krajami oraz wzajemnych stosunków klas , grup społecznych .

Polityka edukacyjna (oświatowa) jest to program działalności państwa w dziedzinie oświaty i wychowania , formułujący zasady organizacji systemu nauczania i wychowania , podstawy materialno – ekonomiczne funkcjonowania systemu ekonomicznego oraz systemu zarządzania instytucjami oświatowymi .

Wg tej definicji można odpowiadać na pytania :

·          co ma być realizowane ?

·          kto da na to pieniądze ?

·          kto to wykona i kto sprawuje kontrolę na wykonaniem ?

Znaczenia terminu „polityka oświatowa” :

1. działy polityki państwa , zajmujące się sprawami oświaty i wychowania (na szczeblu ogólnokrajowym lub lokalnym) ;
2. dyscyplina naukowa , przygotowująca teoretyczne podstawy dla tej działalności (politologia edukacyjna) .

Uwarunkowania polityki edukacyjnej :

1. ekonomiczne  -  są wyznaczone przez materialne możliwości budżetu państwa , jakie można przeznaczyć na szkolnictwo ; wysokość wydatków przeznaczanych na oświatę zależy od stanu gospodarki kraju oraz od sposobów finansowania poszczególnych sektorów ustroju szkolnego (szkolnictwo państwowe , publiczne , prywatne) ;
2. historyczno – narodowe  -  wiążą się ze specyfiką i charakterem państwa , jego historią i kulturą ; dochodzą one do głosu w momentach przełomowych (zmian , reform szkolnych) ;
3. demograficzne  -  wiążą się z okresami niżu i wyżu demograficznego oraz czasu ich trwania ; w okresach niżu reformuje się system oświatowy (ulepszenie szkolnictwa , podniesienie kwalifikacji) ; w okresie wyżu następuje zapełnienie odpowiedniej liczby miejsc w różnych rodzajach szkół ; z okresami tymi związana jest sieć szkolna ;
4. ustrojowo – polityczne  -  wpływają bezpośrednio na kształt i treść polityki oświatowej ; z oświatą w sposób ścisły powiązane są interesy polityczne i ideologiczne państwa ; polityka może być restrykcyjna , demokratyczna lub liberalna ; kształt polityki oświatowej zależy od takich czynników jak :

-          ustrój ,

-          układ sił politycznych ,

-          sposób sprawowania władzy ;

5. społeczne  -  są związane ze strukturą społeczną i jej przemianami ; na strukturę społeczną składa się :

-          miejsce zamieszkania ludzi ,

-          wiek życia ludzi ,

-          wykształcenie dorosłych obywateli ,

-          stopień zamożności społeczeństwa ;

do uwarunkowań społecznych należy zaliczyć :

-          procesy , które wiążą się z rozwojem cywilizacji , np. eksplozja informacyjna , rozwój środków masowego przekazu ;

-          procesy , które wiążą się ze zmianą struktury kwalifikacji

Charakterystyka angielskiego i walijskiego systemu oświatowego

Obowiązek szkolny rozpoczyna się od 5 r.ż. . Pierwszą szkołą , do które trafiają dzieci , jest szkoła ...