Podstawy prawne opieki i wychowania – wykłady
· Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
· Karta Praw Dziecka
· Konwencja o Prawach dziecka
· Europejska Karta Społeczna
Konstytucja - podstawa do stanowienia ustaw, a ustawy do rozporządzeń
KONSTYTUCJA ----> USTAWY ----> ROZPORZĄDZENIA
Z Konstytucji RP:
Art. 18.
Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 33.
1.Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.
2.Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.
Wyżej wymienione artykuły stanowią podstawę do kodeksu rodzinnego
Brak definicji prawnej, podmiotami prawa są poszczególni członkowie rodziny a nie rodzina jako jednostka
Art. 27. Kodeks cywilny
Miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.
Art. 27. Kodeksu rodzinnego
Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swoich możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, która przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Rodzina w ujęciu socjologicznym: zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą więzią małżeństwa, powinowactwa, pokrewieństwa lub przysposobienia (adopcji), która zaspokaja swoje potrzeby i chroni potrzeby swoich członków.
Konkubinat nie korzysta ze statusu rodzinnego nie jest objęty ochroną prawa rodzinnego.
Prawo miedzy narodowe na temat rodziny deklaracja praw człowieka i obywatela, karta praw dziecka – 2 akty prawne na które można się powołać
Art. 16 Deklaracja Praw Człowieka
(1) Mężczyźni i kobiety, bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, narodowości lub wyznania, mają prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Maja oni równe prawa w odniesieniu do zawierania małżeństwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu.(2) Małżeństwo może być zawarte jedynie za swobodnie wyrażoną pełną zgodą przyszłych małżonków.(3) Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa.
Art. 25 Deklaracja Praw Człowieka
(1) Każdy człowiek ma prawo do poziomu życia zapewniającego zdrowie i dobrobyt jemu i jego rodziny, włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarska i konieczne świadczenia socjalne, oraz prawo do poczucia bezpieczeństwa w przypadku bezrobocia, choroby, kalectwa, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w inny sposób od niego niezależny.(2) Matka i dziecko mają prawo do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci, zarówno małżeńskie jak i pozamałżeńskie, korzystają z jednakowej ochrony społecznej.
Art. 16 Europejska Karta Społeczna
Prawo rodziny do ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej
W celu zapewnienia warunków niezbędnych do pełnego rozwoju rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa, Umawiające się Strony zobowiązują się popierać ekonomiczną, prawną i społeczną ochronę życia rodzinnego, zwłaszcza poprzez takie środki, jak świadczenia społeczne i rodzinne, rozwiązania podatkowe, zachęcanie do budowania mieszkań dostosowanych do potrzeb rodzin, świadczenia dla młodych małżeństw oraz wszelkie inne stosowne środki.
Art. 17 Europejska Karta Społeczna
W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa matek i dzieci do ochrony społecznej i ekonomicznej, Umawiające się Strony zobowiązują się podejmować wszelkie konieczne i odpowiednie środki w tym celu, włączając w to ustanowienie lub utrzymywanie odpowiednich instytucji lub służb.
Pokrewieństwo – wynik węzła krwi łączącego określone osoby. Rozróżnia się linie i stopnie pokrewieństwa.
Linie pokrewieństwa:
* - zstępni – idą w dół, czyli dziadek, ojciec, syn, wnuk
- wstępni – idą w górę, czyli wnuk, syn, ojciec, dziadek
Stopnie pokrewieństwa ustala się wg ilości urodzeń, np. matka i syn są krewnymi w linii prostej pierwszego stopnia, natomiast dziecko syna, czyli wnuk – w linii prostej drugiego stopnia (wnuk dla dziadka).
W linii bocznej najbliższym stopniem pokrewieństwa jest stopień drugi (np. rodzeństwo przyrodnie i rodzone)
MATKA
°
°° SYN °°
BRAT ° SIOSTRA
WNUK
Powinowactwo – z małżeństwa wynika powinowactwo pomiędzy małżonkiem a krewnymi jego małżonka, np. brat żony (szwagier) w stosunku do jej męża, ojciec/matka kobiety/mężczyzny w stosunku do jej/jego męża/żony (teść do zięcia itp.)(ojciec żony w stosunku do jej męża czyli teść) (mąż dla mojej rodziny staje się powinowactwem)
Tu również występują linie i stopnia
Art. 26. Kodeks rodzinny
Z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka; trwa ono mimo ustania małżeństwa.
Powinowactwo nie ustaje przy rozwodzie, ustaje jednak przy śmierci współmałżonka.
Małżeństwo – jest usankcjonowanym prawnie, indywidualnym, naturalnym, duchowym i cielesnym, z założenia trwałym związkiem kobiety i mężczyzny.
Małżeństwo tworzy podstawę stanu cywilnego dziecka. Istnieje domniemanie pochodzenia dziecka od męża jego matki.
Skutki prawne zawarcia małżeństwa: zezwala na wspólne dokonywanie czynności prawno rodzinnych, np. przysposobienie, wspólna odpowiedzialność podatkowa, za długi małżonków oraz zakaz zawierania związku małżeńskiego z inną osobą
Konkubinat – w świetle prawa jest związkiem kobiety i mężczyzny pozbawionym konsekwencji prawno rodzinnych. Nie może być on sam przez się źródłem żadnych praw i obowiązków uregulowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy:
Art. 1.
§ 1. Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński.
§ 2. Małżeństwo zostaje również zawarte, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa. Gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.
§ 3. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się, jeżeli ratyfikowana umowa międzynarodowa lub ustawa regulująca stosunki między państwem a kościołem albo innym związkiem wyznaniowym przewiduje możliwość wywołania przez związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu tego kościoła albo innego związku wyznaniowego takich skutków, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
§ 4. Mężczyzna i kobieta, będący obywatelami polskimi przebywającymi za granicą, mogą zawrzeć małżeństwo również przed polskim konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula.
Wyjątek do artykuły 1 stanowi artykuł 6 Kodeksu Rodzinnego:
Art. 6.
§ 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.
Art. 4.
Małżeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego nie może być zawarte przed upływem miesiąca od dnia, kiedy osoby, które zamierzają je zawrzeć, złożyły kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie tego małżeństwa. Jednakże kierownik urzędu stanu cywilnego* może zezwolić na zawarcie małżeństwa przed upływem tego terminu, jeżeli przemawiają za tym ważne względy.
*posiada kompetencje organów gminy jako zadania zlecone
Przesłanki zawarcia małżeństwa:
* nukturienci – przyszli małżonkowie
Przeszkody zawarcia małżeństwa:
Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Powództwo o unieważnienie małżeństwa – następuje to w procesie. Z powództwem takim mogą wystąpić małżonkowie lub prokurator, a w przypadku bigamii dorosłe dzieci, które mają w tym interes prawny.
Prawa i obowiązki małżonków (Dział II KRiO)
Obowiązki małżonków (Art. 23 KRiO):
· Wspólne pożycie (w 3 płaszczyznach: duchowej, fizycznej i gospodarczej)
· Wzajemna pomoc
· Wierność (zapłodnienie In vitro bez wiedzy męża to też zdrada, jak również flirt internetowy – gdy następuje więź emocjonalna z daną osoba)
· Zaspakajanie potrzeb rodziny (Art. 27 KriO)
Art. 23. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierność oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
Art. 27. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swoich sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy w e wspólnym gospodarstwie domowym.
Istotne sprawy rodzinne (Art. 24)
Istotne sprawy rodziny:
· Miejsce zamieszkania
· Sposób korzystania ze wspólnego mieszkania
· Sprawy z korzystania ze wspólnych rzeczy w mieszkaniu i rzeczy osobistych
Zwykły zarząd to życie codzienne, bieżące sprawy, wyżywienie, ubranie, rozwój duchowy, opłaty, wspólne zamieszkanie (Art. 29 o sprawach zwykłego zarządu)
Art. 28 – likwiduje konieczność alimentacyjna, umożliwia wypłacanie części lub całości poborów do rąk małżonka.
Art. 30 o odpowiedzialności solidarnej
Kodeks cywilny mówi co to jest solidarność
Małżeńskie ustroje majątkowe (Dział III KRiO)
Małżeński ustrój majątkowy określa sytuację prawną małżonka względem majątku współmałżonka. Może być:
o Rozszerzoną wspólnością majątkową
o Ograniczoną wspólnością majątkową
o Zniesienia wspólności przez sąd
o Umowy
o Z mocy ubezwłasnowolnienia małżonka
Rozdzielność majątkowa może być przymusowa lub umowna
Wierzytelność – kwota, która jeszcze nie została wypłacona dla małżonka lub na konto.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego i osobistego?
Majątek wspólny (art. 31 KRiO):
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Art.31. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
§ 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
§ 2. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą (art. 33 KRiO):
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności u...
D47