Płaszczyzny i osie ciała - anatomia.doc

Osie i płaszczyzny ciała ludzkiego.

Przy opisie ciała człowieka stosuje się wiele pojęć i określeń. Opisuje się człowieka w pozycji stojącej, z dłońmi zwróconymi ku przodowi, a przez jego ciało przeprowadza się osie i płaszczyzny na podobieństwo figury geometrycznej. Są trzy osie ustawione pod kątem prostym w stosunku do siebie: oś pionowa (axis verticalis) wyznacza kierunek górny i dolny (directio superior et inferior) w stosunku do tułowia, który u góry zakończony jest głową, a u dołu szczątkowym ogonem. W życiu płodowym kierunek ten określa się jako czaszkowy i ogonowy (directio cranialis et caudalis). Na kończynach pojęciu górny odpowiada określenie bliższy (proximalis), pojęciu dolny – określenie dalszy (distalis). Oś strzałkowa (axis sagittalis) biegnie od przodu ku tyłowi, od strony brzusznej do strony grzbietowej. W stosunku do tej osi używa się określeń kierunek przedni (directio anterior) lub brzuszny  (ventralis) i kierunek tylny (directio posterior) lub grzbietowy (dorsalis). Oś poprzeczna (axis transversa) biegnie od jednej strony ciała ku drugiej, np. od strony prawej ku lewej, i wyznacza kierunek przyśrodkowy (directio medialis) i boczny (lateralis).

Przez podane osie można przeprowadzić płaszczyzny. Przez oś pionową
i strzałkową wyznacza się płaszczyznę strzałkową (planum sagittale). Płaszczyzna przechodząca przez środek ciała nosi nazwę płaszczyzny środkowej (planum medianum). Dzieli ona ciało na dwie części podobne do siebie, świadczące o dwubocznej symetrii widocznej na zewnątrz i tylko częściowo istniejącej symetrii narządów wewnętrznych. Równolegle do płaszczyzny środkowej można prowadzić dalsze płaszczyzny strzałkowe.

Przez oś pionową i poprzeczną można przeprowadzić płaszczyznę pionową, określaną mianem płaszczyzny czołowej (planum frontale), ponieważ biegnie równolegle do łuski kości czołowej i dzieli ciało na część przednią i tylną.

Przez oś poprzeczną i strzałkową można prowadzić płaszczyznę poziomą (planum horizontale), która dzieli ciało na część górną i dolną. W stosunku do płaszczyzny zarówno czołowej, jak i poziomej można prowadzić szereg płaszczyzn równoległych.

Płaszczyzny, podobnie jak osie, są ustawione pod kątem prostym. Układ ich pozwala na szczegółowe, dokładne określenie położenia narządów, przebieg naczyń krwionośnych i nerwów. Oprócz wyżej podanych określeń używanych

w odniesieniu do osi i płaszczyzn istnieje wiele innych, np. powierzchowny (superficialis) i głęboki (profundus), prawy (dexter) i lewy (sinister), zewnętrzny (externus) i wewnętrzny (internus), pionowy (verticalis) i poziomy (horizotalis), podłużny (longitudinalis) itp.

1