Agresja u psów Joel Dehasse Agresja u psów Postępowanie w przypadku zachowań agresywnych u psów GALAKTYKA Tytuł oryginału: Le chien agressif © Copyright: Joel Dehasse ISBN wydania oryginalnego: 2748326598 © Galaktyka Spółka z o.o., Łódź 2006 90-562 Łódź, ul. Łąkowa 3/5 tel. +42 639 50 18, 639 50 19, tel/fax 639 50 17 e-mail: galak@galaktyka.com.pl www.galaktyka.com.pl ISBN: 83-89896-40-0 Przekład: Magdalena Kaczorowska, Joanna Iracka - str. 179-244 Konsultacja merytoryczna: Joanna Iracka Redaktor merytoryczny: Magdalena Urban Redaktor językowy: Magdalena Granosik Rysunki: Joel Dehasse Projekt okładki: Michał Olczak Redaktor techniczny: Andrzej Czajkowski DTP: Garamond Druk i oprawa: Łódzka Drukarnia Dziełowa S.A. Księgarnia internetowa!!! Pełna informacja o ofercie, zapowiedziach i planach wydawniczych Zapraszamy www.galaktyka.com .pi kontakt e-mail: galak@galaktyka.com.pl Wszystkim psom żyjącym w środowisku, jakie im narzuciliśmy, nie dając możliwości... wyboru. Autorom, którzy mają szczęście być wydawani i czytani. Pamiętajcie: zdecydowany ton nie wystarczy, aby nasze słowa okazały się prawdziwe. Wstęp do wydania polskiego Książka Joela Dehasse'a jest podręcznikiem przeznaczonym przede wszystkim dla lekarzy weterynarii. Często są oni pierwszymi specjalistami, do których zgłaszają się właściciele psów po poradę, gdy doszło do pogryzienia. Podręcznik omawia typy agresji występującej u psów oraz pomaga ocenić, czy zachowanie pacjenta ma charakter prawidłowy, czy patologiczny. Poszczególne typy agresji wiążą się z różnym poziomem zagrożenia, jakie stanowi dla otoczenia agresywny pies, i wymagają odmiennych sposobów działania. Zaproponowane przez Autora postępowanie diagnostyczne rozpoczyna się od wstępnej oceny poziomu zagrożenia. Ocenę taką każdy lekarz weterynarii może przeprowadzić w kilka minut. Zaklasyfikowanie obserwowanej agresji do określonego typu ułatwiają zawarte w książce opisy zachowań agresywnych, uwzględniające okoliczności występowania danego zachowania oraz charakterystyczną dla niego mowę ciała psa. Analiza elementów psychobiolo-gicznych z punktu widzenia ich wpływu na zachowanie zwierzęcia pozwala ocenić, jak głęboko sięga zaburzenie funkcjonowania psa i jaki ma związek z jego ogólnym stanem zdrowia. Podręcznik obejmuje także sporządzony przez Autora rejestr najczęściej spotykanych zaburzeń zachowania, których jednym z objawów są zachowania agresywne. Rozpoznanie typu agresji, 7 ewentualnie rodzaju zaburzenia zachowania u zwierzęcia, ułatwia rokowanie oraz wybór postępowania leczniczego. Autor opisuje dostępne metody terapii behawioralnej oraz farmakoterapii. Książka zawiera propozycje szeroko pojętego zapobiegania problemowi agresji u psów, zarówno w rodzinie, jak i w społeczeństwie, oraz postępowania w sytuacji bezpośredniego zetknięcia z niebezpiecznym osobnikiem. Całość uzupełnia opis obowiązujących w Polsce przepisów prawnych związanych z zachowaniami agresywnymi psów. Lek. wet. Joanna Iracka, specjalista zaburzeń zachowania dyplomowany przez Państwowe Szkoły Weterynaryjne we Francji, członek European Societyfor Veteńnary Clinical Ethology, Zoo-Psy oraz brytyjskiego stowarzyszenia Companion Animal Behaviour Therapy Study Group Przedmowa „Jestem psem, jestem drapieżnikiem, gryzę. Taka jest moja natura. Oczywiście, potrafię nad sobą panować. Nie gryzę każdego, kogo spotkam, nie gryzę w każdej sytuacji." Pies smutno potrząsnął łbem i ciągnął dalej: „Czy jestem agresywny? Niebezpieczny? Niektórych moich krewnych rzadko się widuje. Ich towarzystwo nie jest godne polecenia. Niemniej jednak żyjemy z wami, ludźmi, w dobrej komitywie od piętnastu tysięcy lat. To prawda, zdarzało się, że psy zjadały ludzi, a ludzie zjadali psy. I wy, i my należymy do gatunków drapieżnych. Ale my nie mamy już wolnej woli. To wy, ludzie, decydujecie o tym, kto z kim będzie miał młode, w jakich warunkach będziemy hodowane. Nie wydaje się wam, że część odpowiedzialności za to, że od czasu do czasu pies źle się zachowa wobec człowieka, leży po waszej stronie?". Tak naprawdę, nie wiem, co myślą psy. Snuję jedynie domysły. Swoje wnioski wyciągam z obserwacji zachowania psów oraz analizy modeli rekonstruowania rzeczywistości psów i ludzi oraz modeli systemów społecznych, w które włączyliśmy psy i inne zwierzęta. 9 Wprowadzenie W powszechnym mniemaniu agresywny pies jest zły, dominujący i zachowuje się złośliwie. Tak naprawdę agresja u psów to dużo bardziej złożone zagadnienie. Pies może reagować obronnie albo atakować, może się kontrolować albo działać impulsywnie, może uszczypnąć albo mocno ugryźć, nie zawsze można przewidzieć, co zrobi... Może też być uroczy i miły, pełen inicjatywy i chęci, by pomagać ludziom, gdy zajdzie taka potrzeba. Psy zachowują się różnie. Napisałem tę książkę, żeby wyjaśnić, czym naprawdę jest agresja u psów, jakie ma oblicza. Chciałbym, żebyśmy rozumieli problemy z nią związane oraz potrafili je przewidywać i im zapobiegać. Chciałbym również, żebyśmy umieli sobie z nimi radzić i żeby pies mógł mieszkać z nami pod jednych dachem lub żyć w stadzie, stanowiąc jednocześnie minimalne zagrożenie dla otoczenia. Każdy pies może ugryźć. W ogromnej większości przypadków sprawcą ugryzienia jest zwierzę, które mieszka razem z ofiarą lub które ofiara bardzo dobrze zna. Rzadko kiedy jest to błąkający się, bezpański pies. Do ugryzień zwykle dochodzi w domu, rzadziej w miejscach publicznych. Wypadki się zdarzają i zawsze tak będzie. Zależy mi, aby rady zawarte w tym podręczniku pomogły zmniejszyć liczbę oraz stopień nasilenia ataków. 11 Z niniejszej książki Czytelnicy dowiedzą się, jak uczyć psy oraz jak prowadzić terapię behawioralną i farmakoterapię. Zachowania agresywne zawsze wymagają zasięgnięcia opinii specjalisty. Nawet w przypadku sekwencji zachowań wchodzących w skład normalnej reakcji agresywnej istnieje zagrożenie dla otoczenia. Dlatego dobrze jest ocenić poziom ryzyka. Przepisy prawa oraz zasady etyczne nakazują nieść pomoc osobie będącej w niebezpieczeństwie, a zagrożenie ze strony agresywnego psa może być bardzo poważne. Bez opinii eksperta nie ma możliwości oceny jego poziomu. Kto jest specjalistą? Najlepiej, jeśli w tej roli znajdzie się lekarz weterynarii, ponieważ to on w swojej profesji dotyka psyche i somy psa, fizjologii i patologii. Etolodzy*, zoolodzy i psychologowie, a także inni profesjonaliści zajmujący się zachowaniem, w szczególności zwierząt, również mogą wiele powiedzieć o zachowaniu psów. Niemniej jednak lekarz weterynarii ma tę przewagę, że posiada wiedzę z różnych dziedzin nauki i może ją wykorzystać w odniesieniu do medycyny behawioralnej. Słowo „medycyna" zostało tu użyte nieprzypadkowo. Zamiarem moim było napisać podręcznik. Niech będzie dla Czytelników samouczkiem: zaginajcie rogi stron, przyklejajcie zakładki, zakreślajcie to, co uznacie za ważne. A przede wszystkim, nikomu go nie pożyczajcie, bo do Was nie wróci, a wszelki ślad po nim zaginie. *Etolog - specjalista w dziedzinie etologii, nauki o zachowaniu zwierząt (przyp. tłum.) Spis treści Wstęp do wydania polskiego..............................................................7 Przedmowa..............................................................................................9 Wprowadzenie......................................................................................11 „Mój pies ugryzł"................................................................................1 5 Definicja agresji...................................................................................1 7 Paradygmat naukowy w badaniach nad agresją...........................23 Rozwiązywanie problemu agresji psów.........................................27 Ocena poziomu zagrożenia...............................................................29 Sekwencja aktów składających się na reakcję agresywną..........................................................................41 Zachowania agresywne - przyjmowane pozy..............................49 Jednostka i elementy psychobiologiczne......................................59 Okoliczności towarzyszące występowaniu agresji.....................63 Konsekwencje agresji.........................................................................69 Rodzaje agresji.....................................................................................7 9 Agresja obronna..................................................................................83 Agresja dystansująca..........................................................................8 7 Agresja terytorialna............................................................................93 Agresja macierzyńska........................................................................99 Agresja z rozdrażnienia.................................................................. 103 Agresja ze strachu............................................................................109 Agresja przemieszczona.................................................................113 13 Agresja ofensywna........................................................................... 117 Agresja konkurencyjna między psami........................................ 119 Agresja konkurencyjna między psami i ludźmi....................... 127 Agresja zaborcza.............................................................................. 133 Agresja między psami należącymi do różnych grup społecznych ....................................................... 137 Zachowania łowcze.......................................................................... 143 Agresja gończa.................................................................................. 149 Agresja nadmierna........................................................................... 153 Agresja na komendę........................................................................ 157 Dzied...
pacocha_t