Kamieniołom zlepieńca zygmuntowskiego w Chęcinach - Czerwonej Górze.pdf - 100 najciekawszych obiektów geoturystycznych w Polsce (atanor) - mateusz1990r

Kamienio³om zlepieñca zygmuntowskiego

w Chêcinach - Czerwonej Górze

Radom

Kielce

Lokalizacja:

województwo œwiêtokrzyskie

powiat kielecki

gmina Chêciny

miejscowoœæ Chêciny

5632

Rejon geograiczny:

Wy¿yna Ma³opolska

Wy¿yna Kielecka

Góry Œwiêtokrzyskie

Jednostka geologiczna:

Góry Œwiêtokrzyskie

synklina ga³êzicko-bolechowicka

Kraków

4466

Na po³udniowym zboczu Czerwonej Góry (328 m

n.p.m.), w œrodkowej czêœci Grzbietu Bolechowickiego,

znajduje siê jeden z najstarszych kamienio³omów w Górach

Œwiêtokrzyskich - kamienio³om Zygmuntówka. Pocz¹tki

eksploatacji s³ynnego, pociêtego ¿y³kami kalcytu zlepieñca

siêgaj¹ XVI wieku. Z tutejszego wyrobiska wyciêto blok

skalny, z którego wykonano pierwsz¹ kolumnê króla Zyg-

munta III Wazy, wzniesion¹ w XVII wieku na Placu Zamko-

wym w Warszawie.

Opisywany kamienio³om znajduje siê w odleg³oœci zale-

dwie 0,5 km od drogi krajowej nr 7 (Warszawa – Kielce –Kra-

ków), w pobli¿u miejscowoœci Chêciny. Ods³aniaj¹ce siê na

Czerwonej Górze górnopermskie, a dok³adniej cechsztyñskie

osady zlepieñcowate powsta³y ok. 299-270 mln lat temu.

Ska³y tworz¹ce œciany nieczynnego kamienio³omu wystêpuj¹

w ³awicach o gruboœci do 5 m, zapadaj¹cych pod k¹tem kilku

stopni w kierunku po³udniowym. Warstwy zlepieñca zosta³y

pociête licznymi uskokami o przebiegu po³udnikowym, a

szczeliny powsta³e pomiêdzy skrzyd³ami uskoków zosta³y

wtórnie wype³nione ¿y³ami kalcytu zwanego „ró¿ank¹”. W

œcianie po³udniowo-zachodniej widoczne s¹ silnie rozwiniête

zjawiska krasowe, zwi¹zane z wymywaniem i rozpuszczaniem

ska³ wêglanowych.

Zlepieñce nale¿¹ do ska³ grubookruchowych – œrednice

wystêpuj¹cych w nich otoczaków najczêœciej mieszcz¹ siê

w granicach 3-6 cm, choæ spotkaæ mo¿na ziarna maj¹ce

rozmiary nawet do 80 cm. Litologicznie otoczaki te s¹ ciem-

noszarymi i szaroró¿owymi wapieniami wieku dewoñskiego,

pochodz¹cymi z bezpoœredniego pod³o¿a zlepieñców. Spo-

radycznie wœród ziarn zlepieñców zidentyikowaæ mo¿na

wapienie zdedolomityzowane, czarne wapienie mikrytowe

oraz rzadziej dolomity. Widoczne s¹ te¿ fragmenty kalcytów

typu „ró¿anki” i brunatnych utworów naciekowych. Opisane

otoczaki tkwi¹ w masie detrytycznej typu matriks, która

tworzy drobnoziarniste spoiwo sk³adaj¹ce siê z mikrytu

(kryszta³y kalcytu nie przekraczaj¹ce tysiêcznych czêœci

milimetra), miejscami neosparytu (zrekrystalizowanego

mikrytu) oraz minera³ów ilastych. Obecne s¹ te¿ tlenki

i wodorotlenki ¿elaza nadaj¹ce spoiwu brunatno-czerwony

kolor. Wystêpuje tu te¿ niewielka iloœæ spoiwa typu cement

(g³ównie kalcytowego) pochodzenia hydrotermalnego,

zw³aszcza wzd³u¿ stref horyzontalnych.

Powstanie tego typu osadów zwi¹zane jest z grawitacyjny-

mi (kohezyjnymi) sp³ywami materia³u okruchowego o ró¿nej

gêstoœci, z przewag¹ rumoszu i mu³u. Charakter wykszta³cenia

osadów jest typowy dla œrodowisk sto¿ków aluwialnych,

rozwijaj¹cych siê w klimacie suchym i pó³suchym.

Obiekt jest nieczynnym wyrobiskiem odkrywkowym

i znajduje siê na obszarze Chêciñsko-Kieleckiego Parku Kra-

jobrazowego, w którym wystêpuj¹ ods³oniêcia ska³ wszyst-

kich okresów geologicznych od kambru po czwartorzêd.

Malownicze po³o¿enie tego miejsca i s¹siedztwo z terenami

leœnymi zachêcaj¹ do spêdzenia tu czasu i jednoczeœnie

do zwiedzenia jednego z najstarszych kamienio³omów

w Górach Œwiêtokrzyskich. Mo¿na tu zobaczyæ interesuj¹c¹

formacjê geologiczn¹, struktury sedymentologiczne, formy

tektoniki nieci¹g³ej, skutki procesów hydrotermalnych

i zjawiska krasowe. Obiekt posiada wysokie walory nauko-

wo-poznawcze.

Przez obiekt przechodzi czerwony szlak (Chêciny - Góra

Zelejowa - Zygmuntówka - Jaskinia Raj - S³owik - Góra

Karczówka - Kielce).

204

Chêciny

The Zygmuntówka conglomerate quarry in

Chêciny-Czerwona Góra

The quarry in Zygmuntówka belongs to the oldest

in the whole Holly-Cross Mts. Since the XVIth century

conglomerates have been extracted from layers up to 5

meters thick. The layers are cut by faults which issures

are illed with calcite. Numerous karst forms, sedimentary

structures, faults, hydrothermal processes and petrologi-

cal features can be studied. The fabric of conglomerates

consists of (mostly) limestone and dolomite fragments

cemented with detrital matrix. The rock is of Zechstein

age (299-270 Ma) and originates from cohesive lows of

detrital material in the system of cone-shaped delta. The

site is of high scientiic value and belongs to the protected

area of the landscape park. The red touristic trail passes

by the quarry.

Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotograii:

M. Kuleta, S. Zbroja (2005)

Wybrana literatura: 89, 206, 207, 306, 378,

438, 462, 477

205

Kamieniołom zlepieńca zygmuntowskiego w Chęcinach - Czerwonej Górze.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: