C. Mech - Nadchodzi demograficzne tsunami.pdf - Polityka - antonif

Dr Cezary Mech - Nadchodzi demograficzne tsunami

poniedziałek, 28 lutego 2011 23:12

Niemcy, mając nadwyżkę w bilansie płatniczym, mogą ze spokojem podchodzić do procesów

starzenia się społeczeństwa. Tymczasem w Polsce nie tylko następuje wyzbywanie się

własności, lecz także postulowana jest likwidacja OFE zamiast wzmocnienia nadzoru nad nimi

Polityka prorodzinna, tworzenie miejsc pracy w Polsce, optymalizacja wydatków budżetowych -

najważniejsze jest dziś zbudowanie konsensusu wokół tych trzech filarów polityki gospodarczej

i skupienie się na zmniejszeniu niszczycielskiego efektu tsunami demograficznego. Jeżeli tego

nie zrobimy, nasze dzieci i wnuki określą dzisiejsze elity jako gorsze od tych z czasów saskich.

Artykuł Jarosława Kaczyńskiego "Polska i Polacy zasługują na nowoczesny patriotyzm

gospodarczy" ("Nasz Dziennik", 19-20 lutego br.) rozpoczął debatę na temat programu

gospodarczego w nadchodzących wyborach parlamentarnych. Utyskując na polskie elity, które

zaniedbują dobro publiczne w imię egoistycznych kalkulacji, powinniśmy wzmóc wysiłki w celu

wypracowania rozwiązań gospodarczych, które przeciwstawią finanse publiczne

nadchodzącemu tsunami demograficznemu, jak to określił Kyng Lah z CNN. W ciągu

najbliższych lat tsunami to zmiecie nie tylko gospodarkę japońską, ale również polską i jej

społeczeństwo.

W obliczu zagrożenia załamania finansów publicznych nie wolno powtórzyć błędów unikania

odpowiedzi i wyboru lewicowego programu w celu przyciągnięcia wyborców innych opcji, gdyż

tego typu działanie dezinformuje i demoralizuje elektorat, osłabiając poczucie zagrożenia.

Żadna gospodarka nie przetrwa braku podatników, pozbawione młodzieży społeczeństwa nie

będą miały jakichkolwiek osiągnięć innowacyjnych, nie wyłączając sportowych. Politykę, która

sprawia, że jesteśmy na 208. miejscu na świecie w działaniach prorodzinnych, i nie widzimy jej

finansowych konsekwencji, można nazwać jedynie cmentarną.

Przetrwać czas barbarzyńców

W lutym gościł w Polsce prof. Carlos Cavalle, były rektor IESE Business School - szkoły

ekonomicznej w rankingach "The Economist" i "Financial Timesa" wielokrotnie uznawanej za

najlepszą na świecie, przed Harvardem czy Stanfordem. Pomysły Cavalle´a były inspiracją

programu gospodarczego PiS z 2005 r., dlatego warto na chwilę zastanowić się nad

optymistycznymi przemyśleniami profesora, którymi zawsze gotów jest się podzielić. Cavalle

przypomina, że dla ludzi wierzących nie ma sytuacji beznadziejnych i dla przykładu wskazuje

okres upadku Cesarstwa Rzymskiego, kiedy w Italii buszowali barbarzyńcy i nastąpił głęboki

kryzys wszystkich struktur społecznych. Mimo to właśnie wtedy św. Benedykt powołał swój

zakon pod wiekopomnym wezwaniem "ora et labora" - módl się i pracuj. Ojciec Święty

Benedykt XVI powiedział, że miał on "zasadniczy wpływ na rozwój cywilizacji i kultury

europejskiej" i pomógł Europie wyjść z "ciemnej nocy historii", która nastąpiła po upadku

cesarstwa. Przykład podany przez byłego rektora IESE powinien być dla nas sposobem na

odbudowę polskiej gospodarki i ładu społecznego.

Diagnozując kryzys finansów publicznych w Polsce, nie możemy pominąć największego

zagrożenia dla rozwoju gospodarczego, jakim jest starzenie się społeczeństwa, i ignorować

1 / 4

Dr Cezary Mech - Nadchodzi demograficzne tsunami

poniedziałek, 28 lutego 2011 23:12

faktu, że wypłata emerytur i świadczeń zdrowotnych zagrożona jest nie tylko w przyszłości.

Według szacunków Komitetu Polityki Ekonomicznej UE, już za 30 lat nasz PKB będzie wynosił

zaledwie 0,3 proc. rocznie. Dlatego każdy program dla Polski, a zwłaszcza ten prezentowany

po prawej stronie, musi opierać się na trzech filarach: polityce prorodzinnej, tworzeniu miejsc

pracy w Polsce, a nie na wypychaniu pracowników za granicę, oraz na optymalizacji wydatków

budżetowych. W porównaniu z rokiem 2005 konieczne jest nie tylko wprowadzenie polityki

prorodzinnej, tworzenie nowych miejsc pracy, ale również wzmocnienie skali ulg podatkowych

zarówno dla rodzin, jak i przedsiębiorstw tworzących miejsca pracy w naszym kraju. Budżet

zadaniowy musi być konstruowany przy wykorzystaniu algorytmów uwzględniających, na ile

dane wydatki są prorozwojowe i poszerzają bazę podatkową w przyszłości, a na ile mają

charakter wegetatywny, i z których należy zrezygnować, by nie powiększać problemów

budżetowych w przyszłości. Inaczej grozi nam, że zostaniemy zmuszeni do mechanicznego

cięcia wydatków, także tych przynoszących znaczące dochody budżetowe w przyszłości.

Należy oprzeć się na modelu optymalizującym wydatki budżetowe, który by informował, jakie

wydatki mogą być sfinansowane z kredytu, ponieważ w przyszłości nakłady w całości zostaną

zwrócone w postaci wyższych dochodów podatkowych państwa.

W całym procesie istotne są diagnoza problemów oraz branie przykładu z polityki państw, które

z sukcesem regulują procesy gospodarcze. Jednocześnie warto podkreślić, że jeśli diagnoza

zostanie źle postawiona, to i wprowadzany plan naprawczy również będzie błędny. A jeśli

zagrożenia nie zostaną zauważone, wówczas ich skutki wystąpią z niszczącą siłą.

Niemiecka ekspansja

W analizowaniu sytuacji krajów stawianych ciągle jako modelowe wielokrotnie pada przykład

Niemiec, które w zeszłym roku miały wzrost PKB na poziomie 3,6 proc., a więc najwyższy od

1990 roku. W Polsce mimo wielokrotnie niższej bazy był on na tym samym poziomie (3,8 proc.),

podczas gdy w Stanach Zjednoczonych wyniósł 2,5 proc., a w pozostałych krajach strefy euro

zaledwie 1 procent. Główną turbiną wzrostu w Niemczech okazał się eksport - do listopada

2010 r. wzrósł do 21,7 proc., sprzedaż do Chin zwiększyła się o 17 proc. w porównaniu z 2009

r. i o 46 proc. w stosunku do 2007 roku. W tym samym czasie Polska, mimo znacznie niższych

wynagrodzeń, ma wielomiliardowy deficyt w handlu zagranicznym i w bilansie płatniczym.

"The Economist" w artykule "Angela in Wunderland" opisuje, że nasi sąsiedzi zza Odry obrali

właściwą drogę działania: wykorzystali odpowiednie kanały ekspansji Unii Europejskiej - dostęp

do taniej siły roboczej w krajach Europy Centralnej, w tym głównie w Polsce, oraz dostarczyli

drugiej potędze gospodarczej świata - Chinom - to, co jest dla nich konieczne do wzrostu: z

jednej strony maszyny i urządzenia, z drugiej produkty luksusowe o bardzo wysokiej jakości,

których potrzebował rosnący sektor ludzi zamożnych. Ponadto strefa euro stanowiła "bonanzę"

z powodu niezrównoważonego popytu w krajach na południu Europy, które obecnie z tego

powodu przeżywają koszmarne problemy gospodarcze. O ile Niemcy, mając nadwyżkę w

bilansie płatniczym, mogą ze spokojem podchodzić do procesów starzenia się społeczeństwa, o

tyle w Polsce nie tylko następuje wyzbywanie się własności, ale również postulowana jest

likwidacja OFE zamiast wzmocnienia nadzoru nad nimi i przerzucenie zobowiązań

emerytalnych do bankrutującego ZUS. Według cytowanego tygodnika, sukces przedsiębiorstw

niemieckich był możliwy dzięki specyficznym powiązaniom właścicielskim i utrzymaniu kontroli

nad korporacjami, które są sztandarami rozwoju, liderami w swoich branżach. W tej grupie

2 / 4

Dr Cezary Mech - Nadchodzi demograficzne tsunami

poniedziałek, 28 lutego 2011 23:12

znajdują się nie tylko Volkswagen, Siemens i BASF, lecz także wiele innych firm. Zauważmy, że

w Polsce dzieje się dokładnie na odwrót: stale kontynuowana jest wyprzedaż zagranicznym

koncernom polskich przedsiębiorstw, preferuje się import towarów i eksport pracowników.

Niemcy przeorientowały się zgodnie ze swoimi możliwościami organizacyjnymi i zdobyły nowe

pola ekspansji. Społeczeństwo, w którym jest coraz mniej młodych pracowników, dostosowuje

się dzięki ich coraz lepszej edukacji. Przy czym szkoły zawodowe w umiejętny sposób łączą

edukację z praktyką, są w stanie produktywnie absorbować imigrantów oraz ich dzieci, którzy

nie byli w stanie spełnić wymogów dotyczących gospodarki opartej na wiedzy. Dlatego ten

model szkolnictwa dopasowany do absorpcji imigrantów i własnych przedsiębiorstw nie może

być podawany jako wzór dla Polski.

Innowacyjna gospodarka

"The Economist" podkreśla również, że Niemcy rozpędziły swoją maszynę opartą na zielonej

energii, której są w stanie produkować coraz więcej w związku z obawami związanymi z

ociepleniem klimatu. Stają się nawet światowym liderem w takich segmentach jak elektrownie

słoneczne, w których wytwarzają połowę światowej produkcji z tego źródła. Jedna czwarta

patentów w 2007 r. w sektorze energii odnawialnej to dzieło niemieckich instytutów.

Zauważmy bardzo silne powiązanie między polityką państwa a nowymi sektorami - produkcja

zielonej energii jest bardzo droga, jak pisze Jeremy van Loon w Bloombergu, kilowatogodzina

energii słonecznej kosztuje 51 eurocentów, czyli 10 razy więcej niż w klasycznych

elektrowniach. Niemniej jednak ta dziedzina rozwija się bardzo szybko, ponieważ jest bardzo

silnie dofinansowywana. W efekcie już 17 proc. energii pochodzi z palet solarowych czy farm

wiatrowych, podczas gdy 10 lat temu było to zaledwie 6 procent. Ten sektor jest twórcą

największej liczby nowych miejsc pracy w ostatnim dziesięcioleciu i przyczynił się do wzrostu

eksportu. Wprawdzie droga energia mogłaby doprowadzić do ograniczenia konkurencyjności

niemieckiej gospodarki, o ile regulacje unijne nie zmuszałyby innych do tworzenia

analogicznych projektów.

Około 340 tys. pracowników w Niemczech jest zatrudnionych przy instalacji turbin wiatrowych i

innych urządzeń wytwarzających zieloną energię. Ta liczba podwoiła się od 2004 roku. Jak

zauważa Claudia Kemfert z DIW Berlin, w ciągu ostatnich trzech lat był to jedyny przemysł, w

którym wzrosła sprzedaż. Jako pozytyw postrzega się, że dzięki tej energii zmniejsza się

uzależnienie od importowanych surowców energetycznych. Jeśli chodzi o ceny, to z powodu

dopłat są one o 39 proc. wyższe niż w Unii Europejskiej. Niemniej jednak konieczność

dostosowania się do standardów związanych z ociepleniem klimatu przez inne kraje będzie

powodowała, że i inni będą ponosili coraz wyższe koszty tej polityki. A są one olbrzymie,

ponieważ w samych Niemczech będą wynosiły 46 mld euro jedynie w segmencie paneli

słonecznych (wg Wuppertal Institute for Climate, Environment and Energy).

Próba naśladowania tej polityki przez Polskę byłaby szkodliwa i nie powinna być postulowana.

Zauważmy, że Hiszpania, która chciała ją skopiować, a której położenie geograficzne powinno

w tym pomagać, stała się koszmarem dla rządu ze względu na koszty jej prowadzenia.

Forsowanie energetyki odnawialnej jest kosztowne również dlatego, że jest to energia w

3 / 4

Dr Cezary Mech - Nadchodzi demograficzne tsunami

poniedziałek, 28 lutego 2011 23:12

znacznym stopniu uzależniona od pogody i zdarza się, że lepszym jej uzupełnieniem byłyby

elastyczne elektrownie tradycyjne, a nie nuklearne, jak się postuluje.

Widać wyraźnie, że Polska straciła szansę, by oprzeć się na własnych zasobach węglowych -

największych w Europie. Zrezygnowaliśmy z przewagi konkurencyjnej i możliwości taniego

pozyskiwania energii, będziemy musieli kupować elektrownie, urządzenia za granicą, a

niewydajne technologie spowodują, że będziemy ponosić coraz wyższe koszty energii. Zamiast

wykorzystać możliwość sprzedaży za granicę produktów opartych na najtańszych źródłach

energii elektrycznej, będziemy zmuszani do zakupu drogich technologii, zadłużania się i

ponoszenia konsekwencji drożyzny. Jeśli chcemy zrealizować nasze wyzwania i znaleźć

fundusze na ich realizację, musimy wycofać się z dotychczasowych uzgodnień niezależnie od

konsekwencji.

Powyższy tekst stanowi wyraz osobistych opinii i poglądów autora i nie odzwierciedla

stanowiska instytucji, z którą jest związany zawodowo.

Autor jest absolwentem IESE, byłym prezesem UNFE, podsekretarzem stanu w Ministerstwie

Finansów i zastępcą szefa Kancelarii Sejmu, autorem programu gospodarczego PiS z 2005

roku.

za: Czwartek, 24 lutego 2011, Nr 45 (3976) (kn)

4 / 4

C. Mech - Nadchodzi demograficzne tsunami.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: