Słowo sekta ma wielorakie znaczenie. Za nim jednak spróbujemy zdefiniować ten termin, przyjrzyjmy się jego etymologii. Analizując słowo sekta możemy wyjść albo od łacińskiego secare – czyli odcinać, odrąbywać, albo od łacińskiego sequi – czyli pójść za kimś, naśladować. Jeżeli wyjdziemy od secare, to wtedy sekta oznacza „grupę religijną, która oderwała się od któregoś z wielkich Kościołów panujących [...]; odłam wyznaniowy jakiejś religii, grupę społeczną izolującą się od reszty społeczeństwa [...], akcentującą rolę przywódcy”. Natomiast, jeżeli wyjdziemy od sequi, to w określaniu, czym jest sekta akcentujemy związek wspólnoty z jakimś mistrzem, guru.
Co zatem oznacza nazwa sekta? Jest to grupa społeczna odizolowana od otoczenia, o własnym, odrębnym, najczęściej opozycyjnym systemie wartości i mocno akcentowaną rolą przywódcy. Cechuje ją bardzo silna więź wewnętrzna, najczęściej dla jej członków jedyna, a także wymóg bezwzględnej lojalności[1].
Oczywiste jest, że można spotkać szereg innych określeń. Przykładem może być definicja sekty destrukcyjnej; „Jest to ruch totalitarny, najczęściej podszywający się pod grupę religijną, kulturalną lub terapeutyczną. Grupa wymaga od swoich członków całkowitego posłuszeństwa, oddania się idei, darmowej pracy dla grupy i przywódcy. Dzięki zastosowaniu rozbudowanego systemu kontroli, zakazów i kar, oraz technik psychologicznych, doprowadza do całkowitej zależności adeptów od grupy przy zniszczeniu związków rodzinnych i społecznych” (Uwaga sekty, ulotka wydana przez Civitas christiana, Łódź 1995).
Należy zwrócić uwagę, iż dzisiaj coraz częściej termin sekta mający zabarwienie pejoratywne (negatywne) zastępuje się określeniem nowy ruch religijny lub nowa grupa religijna. Pejoratywnego zabarwienia nabrał ten termin na skutek – cytuję ks. Stanisława Pyszkę SJ: „separatystycznych zachowań (działań) mniejszościowych ruchów religijnych w Kościele”[2]. Stąd mianem sekta nie powinno się określać ruchów niechrześcijańskich (gdyż nie należały one nigdy do chrześcijaństwa, nigdy też od niego się nie odłączyły), oraz Kościołów czy wspólnot chrześcijańskich. Natomiast terminem sekta można określać taki „ruch o inspiracji chrześcijańskiej, który jest przeciwny a nawet wrogi Kościołowi katolickiemu, a niekiedy samemu społeczeństwu, w łonie którego działa”[3].
Wśród znawców problematyki mamy do czynienia z różnymi klasyfikacjami sekt. Na przykład Piotr Jordan Śliwiński w swojej książce pt. „Kraina wodnika i okolice” dokonuje podziału opartego na negacji czterech wartości: Kościoła, Chrystusa, Boga lub religii. I tak według niego sekty dzielą się na: odrzucające rolę Kościoła – grupy pochodzenia żydowsko-chrześcijańskiego wybiórczo interpretujące Pismo św.; odrzucające rolę Chrystusa – oparte na mistyce orientalnej i wierze w Istotę Absolutną; przyjmujące religijność bez Boga; odrzucające religię – ruchy magiczne.
Inny podział podsuwa nam książka pt. „Katolik wobec sekt” autorstwa Wiesławy Dzierża, Aleksandra Posackiego i Stanisława Pyszka. Otóż według niej sekty można podzielić na: ruchy religijne o inspiracji chrześcijańskiej oraz na ruchy o inspiracji niechrześcijańskiej, do których zaliczymy Międzynarodowe Stowarzyszenie Świadomości Krishny, ruchy synkretyczne, uzdrowieńcze, ezoteryczne, okultystyczne, gnostyczne[4].
Wydaje się, że najbardziej klarownego podziału sekt dokonał ks. Andrzej Zwoliński w książce pt. „Sekty... Dlaczego?”. Dzieli on je na:
- sekty millenarystyczne –te które oczekują końca świata i tysiącletniego królestwa. Należą do nich: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Świadkowie Jehowy, Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego, Świecki Ruch Misyjny „Epifania”, Chrześcijańscy Badacze Biblii, Świecki Ruch Przyjaciół Człowieka „Anioł Pański”, Nowoapostolski Kościół w Polsce i inne;
- sekty o inspiracji mądrościowej Dalekiego Wschodu – będące bardzo ważnym elementem New Age. Wśród nich można wymienić: Instytut Wiedzy o Tożsamości „Misja Czaitanii”, Medytacja Transcendentalna, Światowy Uniwersytet Duchowy Brahma Kumaris, Towarzystwo Świadomości Kriszny – Bhaki Yoga, Instytut Wiedzy Transcendentalnej, Adżapa Jogi, Tantra Joga, Ruch Świadomości Baba Ji (związane są z hinduizmem) oraz Stowarzyszenie buddyjskie – „Zen Czogie”, „Karma Kagyu”, „Zen Soto”, Jodo Shin (Szkoła Czystej Krainy), Szkoła Zen Kuan Um (związane są z buddyzmem);
- sekty o inspiracji mądrościowej zachodniej – są to ruchy, które reprezentują „nową religijność”, jak: Gnoza, Antropozofia, Astrologia, Ezoteryzm, Okultyzm, Teozofia oraz Zachodni Zakon Sufi, Subud, Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki, Scjentologia, Satanizm;
- sekty odwołujące się do „nowego mesjasza” i do „nowego objawienia” – należą do nich: Ruch pod Wezwaniem Ducha Świętego dla Zjednoczenia Chrześcijaństwa Światowego czyli „mooniści”, Maryjne Dzieło Pokuty, Powszechna Wiara Bahai oraz Mormoni[5].
1. Charakterystyka teologiczna[6] – cechy charakteryzujące doktryny sekt:
a) redukcjonizm – czyli uproszczona wizja Objawienia co prowadzi z czasem do wyraźnej negacji prawd wiary strzeżonych przez Kościół;
b) fundamentalizm – potwierdzenie absolutnej nieomylności nawet pojedynczych słów biblijnych, zmierza on do potwierdzenia, że Biblia jest jedynym i nieomylnym źródłem wiary;
c) salwacjonizm – selekcja tekstów biblijnych na których opierają się apokaliptyczne przepowiednie i potrzeba przygotowania się na czasy ostateczne;
d) relacja Kościół - świat – zaprzeczanie jakoby wiara mogła opierać się na Kościele (elemencie światowym);
e) elekcjonizm – idea wybraństwa (jedyności) - tylko sekta jest jasnością, a wszystko inne szczególnie Kościół katolicki to ciemność;
f) synkretyzm – próba stworzenia syntezy wielu doktryn religijnych;
2. Charakterystyka religijna[7] – charakteryzuje sekty pod względem religijnym:
a) pietyzm – dwa czynniki:
- bezpośrednie natchnienie wszystkich członków
- możliwość osiągnięcia doskonałej świętości na ziemi
b) kult emocjonalny – opiera się na przemienności różnych emocji jak: uściski, okrzyki, powitania, płacz itp.;
c) kazania – jako źródło wiedzy (ich treść kształtuje wspólnotę według jej własnych konstytutywnych zasad);
d) moralność – wymagania moralne są nieugięte, rygorystyczne, purytańskie;
e) zobowiązania społeczne – często to polega na obojętności wobec świata i jego rzeczywistości, choć niektóre grupy są zależne od organizacji międzynarodowych;
3. Charakterystyka psychologiczna[8]:
a) stronniczość – uporczywe trwanie przy jakieś idei, oraz nawiązywanie kontaktów tylko z członkami grupy;
b) fanatyzm – narzucanie innym własnych idei, bezgraniczne oddanie tej idei nawet do użycia siły;
c) nieustępliwość – pozyskiwanie członków wszelkimi sposobami, nawet nie przestrzegając norm współżycia;
4. Charakterystyka socjologiczna[9]:
a) „dobrowolność” bycia w grupie;
b) kontrola nad grupą;
c) atomizacja – obojętność wobec życia społecznego;
Dokonaliśmy właśnie charakterystyki sekt, lecz do pełnego obrazu trzeba wskazać na takie elementy jak:
- przywódca[10] – występuje pod różnymi tytułami: mistrz, guru, prorok, mesjasz itp.; posiada wyłączny kontakt z Bogiem lub sam zajmuje jego miejsce; jest on niedostępny dla „szarego” członka sekty;
- struktura (hierarchiczność)[11] – służy kontroli poszczególnych członków sekty przez jej przywódców i może być:
· socjometryczna – tzn. w zależności od atrakcyjności danej osoby;
· awansu – awans jako motywacja do działania;
· komunikacyjna – w zależności od informacji jakie docierają do danej osoby i kanałów jakimi one docierają;
- święte księgi[12] – są to jakieś nowe „objawienia” lub „proroctwa” stojące wyżej niż znane Księgi Święte, ale są to także dowolne manipulacje i interpretacje Pisma św.; księgi te mają potwierdzić naukę sekty, a nie służą do poznania Boga;
- rytuały[13] – mogą być: magiczne, oczyszczające, ofiarnicze, inicjacyjne, świąteczne i posiadają następujące funkcje:
· panowanie nad zmiennością i strachem;
· obcowanie z nadprzyrodzonym;
· wzmocnienie więzi społecznej grupy;
- symbolika[14] – stwarza aurę tajemniczości i wiąże grupę religijną; jest znakiem rozpoznawczym;
- medytacja[15] – jest formą doświadczenia religijnego;
- więź grupowa[16] – budują ją normy, które konstytuują grupę; od stopnia integracji grupy zależy trwałość, zdolność ewolucji, rozwoje głównych idei oraz możliwość przetrwania i przezwyciężenia różnych przeszkód;
- manipulacje i nadużycia[17] – to efekt indoktrynacji przez wmawianie, że jedynym wyjściem jest to, które proponuje grupa i aby być wiernym trzeba jej nakazy wypełniać;
Sekty werbując nowych członków nawiązują kontakt z osobami najbardziej wrażliwymi, wartościowymi, czułymi na życie wewnętrzne, wykazującymi odpowiednie predyspozycje do skupienia, życia wewnętrznego i mistycyzmu. Sekta wychodzi naprzeciw poszukiwaniom współczesnego człowieka. Próbuje wykorzystać jego niepokój podsuwając przy tym proste odpowiedzi na zawiłe pytania. Nie patrzy ona na wiek, płeć, stan i wyznanie kandydata (choć w większości werbowani są ludzie młodzi). Sekty nie mają żadnych zahamowań i nie znają żadnych barier społecznych. Każde miejsce i sytuacja może być dla nich dobra do działalności agitatorskiej. Może to być: miejsce odpoczynku, pracy, poczekalnie, szpitale, przystanki autobusowe, akademiki, szkoły, korytarze instytucji charytatywnych, więzienia, biura, uczelnie, ulice, kina, muzea, wiece polityczne, uroczystości religijne, kursy językowe, kuchnie dla ubogich, świetlice osiedlowe[18].
Oferta sekt ma na celu: zatrzymać zainteresowanego, zwieść pięknie brzmiącymi słowami, zachwycić i poprowadzić sobie tylko wiadomymi ścieżkami. „Pośród metod pracy misjonarskiej można wyróżnić agitację przez głoszenie doktryny w wędrówce <od drzwi do drzwi>; obozy wędrowne; kursy; wykłady publiczne; wykorzystanie sytuacji przypadkowych; werbowanie połączone z rozdawaniem czasopism; ulotki; wykorzystanie dramatu, filmu i sztuk scenicznych; obietnicę dóbr materialnych i włączenie w struktury ekonomiczne; kontakty towarzyskie; działalność polityczną; dzieła charytatywne; zakładanie instytucji paralelnych; działalność kulturalną i inne”[19]. Należy w tym miejscy wyjaśnić pojęcie instytucji paralelnych. „Są to takie organizacje, które pozornie nie mają żadnych związków z sektą, ale są przez nią założone, utrzymywane i kontrolowane”[20]. Ta forma agitacji ma miejsce tam gdzie sekta straciła zaufanie społeczne.
Cechą charakterystyczną sekt jest posługiwanie się specyficzną metodą propagandy – subtelne oszustwo, które jest niedostrzegalne dla nieuważnego obserwatora. Ta metoda sprowadza się do zwykłej manipulacji kandydatami i członkami sekt.
Czym jest zatem ta manipulacja? Według ks. Andrzeja Zwolińskiego „[...] jest działaniem jednego człowieka lub grupy ludzi (instytucji), które adresowane jest do innych oraz w wyniku którego inni bezwiednie realizują cele pomyślane i zamierzone przez manipulatorów. Manipulacja jest więc sterowaniem drugim człowiekiem, który nie zdaje sobie sprawy ze swej instrumentalności”[21].
Jak wygląda „wchłanianie” człowieka do sekty? Człowiek po nawiązaniu zainscenizowanego kontaktu otrzymuje „opiekuna”, który niemal bezustannie mu towarzyszy. „Opiekun” krok po kroku wyciąga od swego podopiecznego informacje o „nikczemnym świecie”, o rodzicach, stosunkach panujących w domu, o jego Kościele, o znajomych i przyjaciołach. Następnie „anioł stróż” zachęca do udziału w wykładach wprowadzających w tajniki funkcjonowania religijnej wspólnoty. Oferuje mu spokój ducha oraz różnego rodzaju lekarstwa na „lęk istnienia”, poczucia zagubienia i bezsensu. Na tym etapie ma miejsce tzw. bombardowanie miłością, które polega na otaczaniu nowego członka sekty wyjątkową serdecznością mającą na celu przywiązać adepta do grupy. Po pewnym czasie werbowany człowiek przestaje zachowywać dystans wobec „nowych przyjaciół”, wobec tego co głoszą. Nie jest w stanie skonfrontować obiecanek sekty z tym co do tej pory wierzył. Osoby bliskie, które do tej pory nimi były teraz stają się obce. Zaufaniem darzy „braci”, „wspólnotę”, która „pomoże” mu odzyskać spokój i sens życia. Narkotyki i środki psychotropowe przemycane w owocach, napojach i słodyczach powodują, że przyszłość zaczyna mu się jawić w jasnych kolorach. W pierwszej fazie pobytu w sekcie znikają lęki i depresje. Zaczyna mu się wydawać, że dobre samopoczucie jest wynikiem oddziaływania grupy, a zwłaszcza jej przywódcy – guru. Przywódca ten staje się dla niego kimś najważniejszym w jego życiu. Chcąc mu się odwdzięczyć pracuje dla niego jak niewolnik. Oddaje mu zarobione pieniądze oraz wszystko co posiada. Takie postępowanie sekty przeradza się w coś w rodzaju kontroli umysłu, która ma na celu przebudowę świadomości kandydata. Prowadzi to do zaburzeń poznawczych. Taki stan sekta osiąga przez sugestię lub przymus[22].
Podczas procesu indoktrynacji sekta posługuje się:
- sugestią fizyczną – przekaz myśli poprzez gest;
- sugestią zmysłową – myśli odbierane są i przekazywane za pomocą narządów zmysłów;
- sugestią słowną – za pomocą słów;...
UWOLNIENIE_OD_ZLYCH_DUCHOW