1. Choroby psychosomatyczne
Grupa chorób związanych ze zmianami narządowymi, w których etiologii i przebiegu odgrywają istotną rolę czynniki psychiczne.
W większości przypadków są to choroby przewlekłe, nasilające się okresowo.
Zaburzenia emocjonalne obecne są jeszcze przed wystąpieniem objawów, następnie ujawniają się silniej w okresie zaostrzeń.
Obserwuje się występowanie różnych chorób psychosomatycznych u jednej osoby, pewną tendencję do występowania rodzinnego
• Choroby psychosomatyczne
Zaburzenia te częściowo mieszczą się (zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia - ICD 10) w jednej grupie z
• zaburzeniami nastroju (DEPRESJA JEDNOBIEGUNOWA, DWYBIEGUNOWA)
• zaburzeniami o charakterze nerwicowym,
• związanych ze stresem (PTSD, ASD)
• zaburzeniami somatycznymi,
Częściowo umieszczane są pośród zespołów behawioralnych z zaburzeniami fizjologicznymi, np.
• nieorganiczne zaburzenia snu
• dysfunkcje seksualne nie spowodowane zaburzeniami organicznymi ani chorobą somatyczną (o etiologii psychogennej)
Klasyfikacja chorób psychosomatycznych Zaburzenia psychosomatyczne można podzielić na trzy grupy :
• 1.Choroby, których czynnikami etiologicznymi są bodźce psychiczne.
tak zwane nerwice wegetatywne, czyli np. bóle głowy, których źródłem jest napięcie psychiczne, nawykowe wymioty, jadłowstręt psychiczny, pewne postacie otyłości.
• 2.Choroby, w których czynnikiem istotnym, choć nie wyłącznym są urazy psychiczne (doświadczenia traumatyczne). Do grupy tej należą: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie jelita grubego, samoistne nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, astma oskrzelowa, choroby alergiczne (np. atopowe zapalenie skóry).
• 3. choroby, w których czynnik psychiczny jest czynnikiem zaostrzającym proces chorobowy. Są to: cukrzyca, nadczynność tarczycy, gościec przewlekły.
2. ZABURZENIA SOMATOPSYCHICZNE
• pierwotnie pojawiają się objawy somatyczne, psychika zaś wtórnie reaguje na te objawy.
Obejmują
• wpływ choroby na psychiczne funkcjonowanie człowieka,
• samą chorobę i jej następstwa,
• leczenie, które wywołuje określone reakcje emocjonalne, niekiedy mogące prowadzić nawet do zmian osobowości człowieka chorego (Zaburzenie Osobowości Homilopatyczne).
Zaburzenia somatopsychiczne mogą mieć podwójną genezę:
Pochodzenie egzogenne - w przebieg niektórych chorób somatycznych wpisane są zmiany stanu psychicznego:
• Zaburzenia świadomości
• Zaburzenia nastroju
• Zmiany otępienne
• Zmiany psychopatyczne
Pochodzenie psychogenne – stan somatyczny człowieka powoduje reakcję psychologiczną na wystąpienie tego stanu somatycznego: 1. wystąpienie uszkodzenia somatycznego w organizmie,2. jego konsekwencją jest rejestracja psychiczna,3. reakcja psychologiczna, która powoduje zmiany funkcji psychicznej,4. możliwe wtórne zaburzenia somatyczne.
Do chorób, które mogą prowadzić do zmian stanu psychicznego zalicza się choroby przewlekłe, chroniczne, nieuleczalne.
• cukrzyca, astma, choroba serca, choroby kręgosłupa, stwardnienie rozsiane
• zjawiska związane z dysfunkcjami rozwojowymi: defekty w rozwoju fizycznym, nieprawidłowości w dynamice procesów nerwowych (nadpobudliwość),
• niepełnosprawność fizyczna (uszkodzenia, zaburzenia, choroby narządu ruchu),
• zaburzenia mowy (np. niewydolność układu artykulacyjnego)
• niepełnosprawność związana z funkcjonowaniem narządów zmysłów (niewidomi, niedowidzący, niesłyszący, niedosłyszący).
3. REAKCJE EMOCJONALNE PACJENTA
• Nastrój obniżony (jakie emocje?)-> bilans choroby ujemny, często obniżenie samooceny
• Nastrój wyrównany (równoważenie emocji pozytywnych i negatywnych)->bilans równy zeru
• Nastrój podwyższony (przewaga emocji pozytywnych; nadzieja; choroba, jako wyzwanie->bilans choroby pozytywny
• zjawisko wtórnych korzyści z choroby
• Nastrój euforyczny (stwardnienie rozsiane, organiczne uszkodzenie mózgu)
4. WPŁYW STRESU NA ZDROWIE SOMATYCZNE
Stres obniża odporność na choroby przez osłabienie systemu immunologicznego (mniejsza ilość i aktywność komórek układu odpornościowego)
• negatywny wpływ na układ krążenia (niedokrwienie mięśnia sercowego, zakłócenia pracy serca i zmniejszenie jego wydolności), nadciśnienie
• udar mózgu
• układ nerwowy (m.in. osłabienie pamięci (hipomnezja) i depresja).
• zwiększenie podatności na rozwój przeziębienia czy grypy (chorób wirusowych).
• rozwój choroby nowotworowej (występowanie stresu aktywuje dziedziczną skłonność)
• rzuty stwardnienia rozsianego
• zaostrzenie przebiegu łuszczycy
• pokrzywka
• łojotokowe zapalenie skóry
5. UWARUNKOWANIA OSOBOWOŚCIOWE CHORÓB SOMATYCZNYCH
5. WZÓR ZACHOWANIA A (Osobowość typu A, WZA)
• Badania Friedmana i Rosemnana
• Podstawowe elementy tego wzoru zachowania to: agresywna i bezustanna walka w celu coraz większych osiągnięć, w coraz krótszym czasie,
• konkurowanie, wysoka potrzeba osiągnięć, tendencja do dominacji,
• agresywność, wysoka dynamika zachowań,
• chroniczny brak czasu, niecierpliwość i pośpiech,
• podstawa temperamentalna?
• Do najbardziej niebezpiecznych cech WZA zaliczono wrogość i gniew. Zachowania te angażują jednostkę w zdobywanie jak największej liczby celów w jak najkrótszym czasie.
• Osoby te mają tendencję do rywalizacji, pragną dużego uznania i awansu, charakteryzują się szczególną czujnością psychiczną i fizyczną.
• WZA predysponuje do przeżywania chronicznego stresu w pracy,
• STRES rozwija się u osoby o WZA jako wynik niedoceniania przez nią stopnia trudności zadań i czasu potrzebnego na ich rozwiązanie.
• Osoby te ujawniają w pracy niecierpliwość, agresję, rozdrażnienie, wrogość, oraz zaprzeczają zmęczeniu.
• Osoby typu A wyszukują sytuacje stawiające wyższe wymagania w pracy.
• Typ A koreluje z liczbą godzin pracy, z napiętymi terminami i z większą ruchliwością zawodową.
• Osoby typu A mają również tendencję, by spostrzegać te wymagania jako wyższe niż osoby typu B.
• Praca w warunkach ciągłej presji i stresu silnie obciąża układ sercowo-naczyniowy.
• Podwyższone poziomy kortyzolu i adrenaliny – hormonów kontrolujących reakcje organizmu na sytuacje stresowe – powodują rozszerzanie się naczyń krwionośnych i przyspieszają tętno.
• WZA pozytywnie koreluje z liczbą wypalanych papierosów (behawioralny czynnik ryzyka!!) oraz poziomem cholesterolu
WZA:
1. Ogólnie ujawnia energię, czujność i pewność siebie;2. Mocno ściska dłoń przy powitaniu i chodzi żwawym krokiem;3. Głośni i lub energicznie mówi;4. Zwięzła mowa, skrótowe odpowiedzi;5. Urywa wypowiedzi (błędy w wymowie końcowych sylab lub słów);6. Mowa szybka, przyspieszenie mówienia zwłaszcza pod koniec długiego zdania;7. Przerywanie rozmówcy zanim skończy on swoją wypowiedź;8. Używa zaciśniętej pięści lub wskazuje palcem na rozmówcę, aby podkreślić to, co mówi;9. Wrogość skierowana do prowadzącego wywiad lub tematu poruszanego w czasie wywiadu;
6. OSOBOWOŚĆ TYPU C, WZÓR ZACHOWANIA C (WZC, cancer prone personality)
• racjonalne zachowanie
• niezdolność do zachowań agresywnych
• cierpliwość, kooperatywność, brak asertywności,
• ukrywanie negatywnych emocji (zwłaszcza gniewu)
• uległość wobec zewnętrznych autorytetów.
• brak swobody w kontaktach,
• niska satysfakcja z życia seksualnego,
• mała aktywność społeczna, zależność od otoczenia,
• głębokie poczucie winy, poczucie opuszczenia i samotności,
• powierzchowność i niestałość związków
• specyficzny styl reagowania emocjonalnego na stres – wyparcie i zaprzeczanie trudnym negatywnym odczuciom.
• neurotyzm i introwersja
• poddanie się woli innych ludzi
• brak stanowczości,
• unikanie konfliktów i zachowań, które mogłyby urazić innych,
• stoicyzm i poświęcanie się,
• przestrzeganie przyjętych norm zachowania ("co ludzie powiedzą")
• skłonność do przeżywania uczuć bezradności i rozpaczy.
• napięcie, lęk i smutek powodują u tych osób chroniczne napięcie emocjonalne, którego ekspresja jest blokowana
• potrzeba aprobaty społecznej
• mała asertywność
• konformizm
•...
Amerykalol