Psukej de-Zimra.doc

Pesukej de-Zimra

„Wersety pochwalne” – Wyjątki z Księgi Psalmów i innych ksiąg Tanachu, w których sławi się i wychwala Boga zanim zwróci się do Niego z modlitwą.

„Psukej de-Zimra” stanowią przejście do zasadniczej części modlitwy porannej. Uczeni Talmudu – zgodnie z zasadą liturgii, według której najpierw należy głosić chwałę, potem można sformułować prośby, a na koniec wyrazić dziękczynienie (Berachot 32a, Szabbat 1186) – zalecali czytanie Psalmów chwalebnych przed codzienną modlitwą. Według Majmonidesa (Hilchot Tfila 7 : 12) zasadniczym jądrem „Psukej de-Zimra” są Psalmy 145-150, poczynając od „Aszrej”. Noszą one nazwę „codzienny Hallel”, ponieważ powtarza się w nich wielokrotnie zawołanie „halleluja” – „chwalcie Boga”. Czytaniem psalmów wypełnia się nakaz głoszenia chwały Bożej. Ponieważ wypełnianiu nakazów towarzyszą z reguły błogosławieństwa, Uczeni w Piśmie umieścili przed Psalmami (wchodzącymi w skład „Psukej de-Zimra”) błogosławieństwo „Baruch sze-Amar”, a po nich – błogosławieństwo „Jisztabach”. Później do „Psukej de-Zimra” przyłączono inne Psalmy i fragmenty Tanachu. W czasie odczytywania „Psukej de-Zimra” (od ich początku do końca „Amidy”, a w dni odczytywania „Tachanun” – do zakończenia „Nefilat Apaim”) zabrania się przerywać modlitwę (szczególnie rozmową).

Szczególnie ważne części „Psukej de-Zimra” stanowią błogosławieństwa: „Baruch sze-Amar”, „Aszrej” oraz „Jisztabach”. Jeżeli ktoś nie może w całości odmówić „Psukej de-Zimra” albo spóźnił się do synagogi na początek modlitwy, a równocześnie chce odmówić modlitwę „Amida” wraz z całą gminą (co ma swoją specjalną wartość, ponieważ modlitwa w minjan jest lepiej przyjmowana w Niebiosach niż modlitwa indywidualna), musi odmówić co najmniej te trzy błogosławieństwa. W Sobotę i Święta szczególną ważność ma także „Niszmat” – „Pieśń Błogosławienia” (patrz: „Jisztabach”). Jeżeli istnieje możliwość odmówienia więcej brakujących części niż trzy wyżej podane, należy w pierwszej kolejności dodać Psalmy „Halleluja” (wśród nich najwyższy priorytet posiada Psalm 148, a następnie 150, 146, 147 i 149). Następnie – jeżeli jest to nadal możliwe – odmówić jeszcze w podanym porządku priorytetowym ustępy: „Wajwarech Dawid”, „Hodu” i „Mizmor le Toda”.

¨¨¨¨

Oto (ja) sposobię moje usta do głoszenia chwały i dziękczynienia mojemu Stwórcy[1]

.              Baruch sze-Amar[2]

Pochwalony (niech będzie ten), który wyrzekł – i stał się świat – pochwalony On! Pochwalony (niech będzie) Twórca początku. Pochwalony, który przyrzeka i spełnia. Pochwalony, który postanawia i wykonuje. Pochwalony litujący się nad ziemią. Pochwalony litujący się nad stworzeniami. Pochwalony udzielający nagrodę sowitą bojącym się Go. Pochwalony żyjący wiecznie i istniejący bezustannie. Pochwalony oswobadzający i ocalający – pochwalone Imię Jego! Pochwalonyś Ty, Wiekuisty Boże nasz, Królu wszechświata, Boże, Ojcze litościwy, wysławiany w ustach ludu swego, wychwalany i uświetniony językiem pobożnych Swoich i sług Swoich. A pieśniami Dawida, sługi Twego, uwielbiamy Cię. Wiekuisty, Boże nasz, pochwałami i śpiewami wywyższamy Cię i chwalimy Cię i wysławiamy Cię, wspominamy Imię Twoje i hołdujemy Tobie, Królu nasz, Boże nasz, Jedyny, życie wszechświata  Królu, wychwalany i uświetniony. Na wieki wieków (trwa) Imię Jego wzniosłe. Pochwalonyś Ty, Wiekuisty, Królu wsławiony dziękczynieniami.

Komentarz do „Baruch sze-Amar

Błogosławieństwo przed „Psukej de-Zimra” o bardzo starym rodowodzie. Agada opowiada, że „członkowie Sanhedrynu przepisali je ze zwitka, który spadł z nieba”. Do liturgii w formie obligatoryjnej weszło pod koniec okresu talmudycznego (5-6 w. n.e).

Aby modlący uświadamiał sobie do kogo się modli, w błogosławieństwie tym, znajdującym się na początku nabożeństwa porannego, wymieniono 7 aspektów żydowskiej percepcji Boga: 1) Ten, który stworzył świat z „niczego”; 2) Ten, który przekazał swoją wolę prorokom i wypełnia obietnice; 3) Ten, który miłosiernie odnosi się do wszystkich stworzeń, nawet do tych, którzy na to nie zasługują; 4) Ten, który sowicie nagradza wiernych w życiu przyszłym; 5) Ten, który istnieje wiecznie; 6) Ten, który zbawia nawet tych, którzy w Jego zbawienie wątpią; 7) Ten, który uświadomił wybranych Swoich o Imieniu Swoim. „Baruch sze-Amar” odmawia się, stojąc.

„Hodu” – Pieśń dziękczynna przed Arką Wiekuistego[3]

Księga Kronik I, 16 : 8-36

Wysławiajcie Pana, wzywajcie imienia Jego, ogłaszajcie wśród ludów dzieła Jego! Śpie-wajcie Mu i grajcie, opowiadajcie o wszystkich cudach Jego! Chlubcie się świętym Jego imieniem, niechaj się raduje serce szukających Pana! Szukajcie Pana i mocy Jego, rozpytujcie się ustawicznie o oblicze Jego! Wspominajcie cuda Jego, których dokonał, dziwne dzieła Jego, wyroki ust Jego. Potomkowie Izraela, sługi Jego, Synowie Jakuba, wybrani Jego! On, Pan, jest Bogiem naszym, po całej ziemi są wyroki Jego! Wspominajcie po wieki przymierze Jego, słowo, które nakazał tysiącu pokoleń, przymierze, które zawarł z Abrahamem, i przysięgę, daną Izaakowi, którą ustanowił dla Jakuba prawem, a dla Izraela przymierzem wieczystym, powiadając: Tobie dam ziemię kanaanejską w dziedziczne posiadanie. Gdy byli znikomi liczbą, nieliczni i obcy przy-bysze w niej, i wędrowali od narodu do narodu, od jednego królestwa do drugiego ludu, nie pozwolił nikomu wyrządzić im krzywdy i za nich karał królów, powiadając: Nie dotykajcie pomazańców Moich, prorokom Moim zła nie wyrządzajcie! Śpiewaj Panu, cała ziemio, głoście dzień w dzień dobrą wieść o Jego zbawieniu! Rozpowiadajcie wśród narodów o chwale Jego, wśród wszystkich ludów o cudach Jego. Gdyż wielki jest Pan i wielkiej godzien jest chwały, godniejszy zbożnej czci niż wszyscy bogowie. Gdyż wszyscy bogowie ludów to nicości, Pan zaś stworzył niebiosa. Chwała i zacność są przed Nim, moc i dostojeństwo są tam, gdzie On. Przynieście Panu, rodziny ludów, przynieście Panu chwałę i moc, przynieście Panu chwałę imienia Jego, przynieście ofiarę i wejdźcie przed oblicze Jego! Oddajcie pokłon Panu w świętej ozdobie! Zadrżyj przed obliczem Jego, cała ziemio! Zaiste, gdy On utwierdzi okrąg ziemski, ten nie poruszy się. Niech się radują niebiosa i weseli się ziemia, niech się mówi wśród narodów: Pan jest królem! Niech szumi morze i to, co je wypełnia, niech się weseli pole i wszystko, co na nim jest! Wtedy radować się będą drzewa leśne przed Panem, gdyż nadchodzi, aby sądzić ziemię. Wysławiajcie Pana, albowiem jest dobry, albowiem na wieki łaska Jego. Mówcie też: Wybaw nas, Boże zbawienia naszego, zgromadź nas i wyr- wij nas spośród narodów, abyśmy sławili święte imię Twoje i rozgłaszali chwałę Twoją! Błogosławiony Pan, Bóg Izraela, od wieków aż na wieki!             
I powiedział cały lud: Amen, i chwalił Pana.

Komentarz do „Hodu”

W Tanachu (I Księga Kronik, cap. 15 i 16) znajduje się opis powstania tego psalmu. Kiedy Dawid, po pobiciu Filistynów, postanowił przenieść Arkę Zbawienia („Aron Kodesz”) do Jerozolimy, kazał przygotować dla niej miejsce pod specjalnym namiotem, Lewitom kazał śpiewać, sam zaś tańczył i radował się przed namiotem. W dniu przeniesienia Arki Dawid nakazał lewicie Asafowi i jego braciom objąć służbę przed namiotem oraz nakazał im codziennie sławić Boga następującymi słowy: „Wysławiajcie Pana, wzywajcie imienia Jego.”

Midrasz „Seder Olam” objaśnia, że pierwsza część tego fragmentu była odmawiana codziennie w czasie składania ofiar. Z tej przyczyny w sefardyjskim modlitewniku „Nusach Sfarad” fragment ten przyłączony jest do „Baruch sze-Amar”, tj. „Porządku ofiarnego”. Inaczej, w tradycji aszkenazyjskiej, gdzie wiersze te traktuje się jako wyraz ogólnej chwały Stwórcy i umieszcza w zakończeniu (części dziękczynnej) „Psukej de-Zimra”, po „Baruch sze-Amar”.

Jako całość „Hodu” ma charakter proroctwa mesjanistycznego. Mówi ono o tym, że tak jak w przeszłości Żydzi z garstki tułaczy przeobrazili się w lud ze swoją ojczyzną i Świątynią, tak w przyszłości Bóg ponownie zgromadzi i zbawi swój naród, zapewni mu trwały pokój, a wszystkie inne narody pokłonią się jedynemu Bogu.

„Romemu” – Wersety z Księgi Psalmów[4]

Wysławiajcie Pana, Boga naszego, i oddajcie pokłon u podnóżka stóp Jego! On jest święty. (Ps. 99, 5) Wysławiajcie Pana, Boga naszego, i oddajcie pokłon na Świętej Górze Jego, bo święty jest Pan, Bóg nasz! (Ps. 99, 9) On jednak, będąc miłosierny, odpuszczał im winę i nie wytracił. Często powściągał swój gniew i nie zapłonął całą gwałtownością swoją. (Ps. 78, 38) Toteż Ty, Panie, nie odmawiaj mi litości Swojej; łaska i wierność Twoja niechaj mnie zawsze strzegą. (Ps. 40, 12) Pamiętaj, Panie, o miłosierdziu i łasce Swojej, gdyż są one od wieków. (Ps. 25, 6) Uznajcie moc Boga! Majestat Jego jest nad Izraelem, a moc Jego w obłokach. Straszny jest Bóg w świątyni Swojej; Bóg Izraela daje moc i siłę ludowi (Swemu). (Ps. 68, 35-36) Bogiem pomsty jest Pan, Boże pomsty ukaż się. Powstań, Sędzio ziemi, oddaj pysznym to, na co zasługują! (Ps. 94, 1-2) U Pana jest zbawienie. Nad ludem jest błogosławieństwo Twoje. Sela. (Ps. 3, 9) Pan Zastępów jest z nami, warownym grodem jest nam Bóg Jakuba. Sela. (Ps. 46, 8) Panie Zastępów, błogosławiony człowiek, który ufa Tobie. (Ps. 84, 13) Panie, królu Nnasz, pomóż! Wysłuchaj nas w dniu wołania naszego. (Ps. 20, 10) Zbaw lud Swój i błogosław dziedzictwo Swoje! Paś ich i podtrzymaj na wieki. (Ps. 28, 9) Dusza nasza oczekuje Pana, On pomocą naszą i tarczą naszą. W Nim bowiem raduje się serce nasze, bo zaufaliśmy Jego świętemu imieniu. Niech spocznie na nas łaska Twoja, Panie, ponieważ w Tobie mamy nadzieję. (Ps. 33, 20-22) Okaż nam, Panie, łaskę Swoją i daj nam zbawienie Swoje. (Ps. 85, 8) Powstań, przyjdź nam z pomocą i wyzwól nas dla łaski Swojej! (Ps. 44, 27) Ja, Pan, jestem Bogiem twoim, który cię wywiódł z ziemi egipskiej! Otwórz szeroko swe usta, a napełnię je! (Ps. 81, 11) Błogosławiony lud, któremu tak się powodzi, błogosławiony lud, którego Bogiem jest Pan. (Ps. 144, 15) Ja bowiem ufam łasce Twojej! Niech się raduje serce moje zbawieniem Twoim! Będę śpiewał Panu, bo okazał mi dobroć. (Ps. 13, 6)

Komentarz do „Romemu”

„U podnóżka stóp Jego” – Świątynia jest podobna do ławeczki dla nóg, stojącej u tronu Najwyższego (Mecudot)

„Święta Góra” – Góra świątynna w Jerozolimie (Radak)

„Straszny jest Bóg w świątyni Swojej” – Bojaźń przed Bogiem wywoływały cuda , które działy się w Świątyni, i których Żydzi byli świadkami (Ibn Ezra). Z drugiej strony fakt, że Bóg zniszczył swoją światynię, wywołuje bojaźń wielu narodów świata, które tak rozumują: „Zniszczyłeś Świątynię tym, którzy się do Ciebie modlili! Jak więc postąpisz z nami?” (Raszi). Przypominając sobie o zburzeniu Świątyni, rzecze się wówczas i te słowa: „Boże pomsty ukaż się.”

              „Mizmor le-Toda – Psalm dziękczynny[5]

Psalm ten zwyczajowo odmawia się w pozycji stojącej. Pomija się go w Soboty, Święta, w wigilię (przeddzień) Pesach i Jom Kipur, a także w Chol ha-Moed Pesach.

Psalm 100

(1) Psalm dziękczynny. Wykrzykuj Panu, cała ziemio! (2) Służcie Panu z radością, przychodźcie przed oblicze Jego z weselem! (3) Wiedzcie, że Pan jest Bogiem! On nas uczynił i do Niego należymy, myśmy ludem Jego i trzodą pastwiska Jego. (4) Wejdźcie przez bramy Jego z dziękczynieniem, w przedsionki Jego z pieśnią chwały! Wysławiajcie Go, błogosławcie imieniu Jego! (5) Albowiem dobry jest Pan, na wieki trwa łaska Jego, a wierność Jego z pokolenia na pokolenie.

Komentarz do „Mizmor le-Toda”

W czasach Świątyni w podzięce Bogu za przejaw Jego ewidentnej ingerencji (np. dokonanie cudu lub ocalenie od niebezpieczeństwa) przynosiło się do Świątyni specjalną ofiarę dziękczynną, zwaną „Toda”. Podczas składania tej ofiary odmawiano właśnie powyższy psalm. W dnie, w których w Świątyni nie przyjmowano indywidualnych ofiar dziękczynnych, a tylko składano ofiary publiczne – dotyczy to szczególnie Sobót oraz Świąt, a także Chol ha-Moed Pesach ze względu na zakaz używania kwaśnego chleba („chamec”) – pomija się odmawianie tego psalmu również w współczesnej liturgii synagogalnej. Dziś odmawianie „Mizmor le-Toda” wyraża naszą wdzięczność dla Stwórcy za cud trwania świata i naszej egzystencji.

Midrasz mówi, że w przyszłości wszelkie składanie ofiar zostanie zaprzestane, prócz składania ofiar dziękczynnych (Waikra Raba 9), ponieważ w świecie – za sprawą Boga – zapanuje powszechny pokój i sprawiedliwość, a tym samym ofiary oczyszczające przestaną być potrzebne.

„Jehi Chewod” – wybór wersetów tanachicznych

Niech chwała Pana trwa na wieki, niech się raduje Pan dziełami swymi! (Ps. 104, 31) Niechaj imię Pana będzie błogosławione odtąd aż na wieki! Od wschodu słońca aż do zachodu niech imię Pańskie będzie pochwalone. Pan jest wywyższony nad wszystkie narody. Chwała Jego sięga nad niebiosa. (Ps. 113, 2-4) Panie! Imię Twoje trwa na wieki. Panie, pamięć Twoja po wszystkie pokolenia. (Ps. 135, 13) Pan na niebiosach utwierdził Swój tron, a królestwo Jego panuje nad wszystkim. (Ps. 103, 19) Niech się radują niebiosa i weseli się ziemia, niech się mówi wśród narodów: Pan jest królem. (Kronika I, 16,31) Pan jest królem na wieki wieków; z ziemi Jego znikną poganie. (Ps. 10, 16) Pan jest królem. Oblekł się w dostojność; Pan oblekł się i przepasał mocą, utwierdził okrąg świata, tak że się nie zachwieje.(Ps. 93, 1) Pan będzie królował na wieki wieków. (Ex. 15, 18) Pan jest królem na wieki wieków; z ziemi Jego znikną poganie. (Ps. 10, 16) Pan unicestwił plan narodów, wniwecz obrócił zamysły ludów. ((Ps. 33, 10) Dziedzictwo na początku szybko zdobyte na końcu nie ma błogosławieństwa (Prov. 19, 21) Plan Pana trwa na wieki, zamysły serca Jego z pokolenia na pokolenie. (Ps. 33, 11) Bo On rzekł – i stało się, On rozkazał – i stanęło (Ps. 33, 9) Albowiem Pan wybrał Syjon i chciał go na Swoje mieszkanie. (Ps. 132, 13) Gdyż Pan wybrał sobie Jakuba, Izraela na własność Swoją. (Ps. 135, 4) Bo nie odrzuci Pan ludu Swego, a dziedzictwa Swego nie opuści. (Ps. 9414) On jednak, będąc miłosierny, odpuszczał im winę i nie wytracił. Często powściągał Swój gniew i nie zapłonął całą gwałtownością Swoją. (Ps. 78, 38) Panie, królu nasz, pomóż! Wysłuchaj nas w dniu wołania naszego. (Ps. 20, 10)

Komentarz do „Jehi Chewod”

„Każdy, kto zgłębił wielkość tych wierszy z ksiąg Icchaka Lurii, będzie studiować je z większym entuzjazmem. Bowiem 18 wierszy i 138 liter, z których je ułożono są w ścisłej zgodności z majestatycznymi imionami Stwórcy” (Sidur „Derech Chaim”)

Niech chwała Pana trwa na wieki – Przez „sławę” należy tu rozumieć otaczający nas świat, jak powiedziano: „Wszystko, co stworzył Bóg, stworzył na swoją sławę”.

„Aszrej”                           

Błogosławieni, którzy w domu Twoim mieszkają, nieustannie Ciebie chwalą! – Sela. (Ps. 84, 5).[6] Błogosławiony lud, któremu tak się powodzi, błogosławiony lud, którego Bogiem jest Pan (Ps. 144, 15)[7].

( Dalej: pełny tekst Psalmu 145)[8]

(1) Hymn Dawida. Wywyższać Cię będę, Boże mój, Królu, i bogosławić imieniu Twemu na wieki. (2) Co dzień błogosławić Ci będę i wysławiać imię Twoje na wieki. (3) Wielki jest Pan i godzien wielkiej chwały, a wielkość Jego jest niezgłębiona. (4) Pokolenie pokoleniu głosi dzieła Twoje, opowiada o potędze Twojej. (5) Głosić będą wspaniałą chwałę majestatu Twego i cudowne sprawy Twoje. (6) Mówić będą o potędze strasznych dzieł Twoich, opowiadać o wielkości Twojej. (7) Zwiastować będą pamięć wielkiej dobroci Twojej, a sprawiedliwość Twoją radośnie opiewać. (8) Łaskawy i miłosierny jest Pan, nierychły do gniewu i pełen łaski. (9) Dobry jest Pan dla wszystkich, a miłosierdzie Jego jest nad wszystkimi Jego dziełami. (10) Niech dziękują Ci, Panie, wszystkie dzieła Twoje, a wierni Twoi niech Ci błogosławią. (11) Niech mówią o chwale królestwa Twego i niech opiewają potęgę Twoją. (12) Aby oznajmiać ludziom potęgę Twoją i wspaniałą chwałę królestwa Twego! (13) Królestwo Twoje jest królestwem wiecznym, a panowanie Twoje trwa przez wszystkie pokolenia. (14) Pan podtrzymuje wszystkich upadających i podnosi wszystkich zgnębionych.(15) Oczy wszystkich w Tobie nadzieję mają, a Ty im dajesz pokarm ich we właściwym czasie. (16) Otwierasz rękę Swą i nasycasz do woli wszystko, co żyje. (17) Sprawiedliwy jest Pan na wszystkich drogach Swoich i łaskawy we wszystkich dziełach Swoich. (18) Bliski jest Pan wszystkim, którzy Go wzywają, wszystkim, którzy go wzywają szczerze. (19) Spełnia życzenia tych, którzy się Go boją, a wołanie ich słyszy i wybawia ich. (20) Pan strzeże wszystkich, którzy Go miłują, ale wszystkich bezbożnych wytraci. (21) Niech usta moje głoszą chwałę Pana i niech wszelkie ciało błogosławi imię Jego święte na wieki wieków!

Ale my błogosławić będziemy Panu odtąd i na wieki. (Ps. 115, 18)

Komentarz do „Aszrej”

Jądro „Psukej de-Zimra” tworzy 6 psalmów pochwalnych, z których najważniejszy jest Psalm 145, uzupełniony 2 wierszami inicjalnymi z Psalmu 84 i 144. Wtrącone wiersze zaczynają się od wyrazu „aszrej” („szczęśliwy”, „błogi”), co dało podstawę do nazwania tak całego błogosławieństwa. „Aszrej” recytuje się 3-krotnie w ciągu dnia.

Psalm 145 zajmuje bardzo ważną pozycję w Księdze Psalmów. Jest to jedyny psalm, który posiada swój własny tytuł „Tehila”, a od niego cała Księga Psalmów nosi nazwę „Tehilim”. Talmud (Berachot 46), podkreślając ważność czytania tego psalmu 3 razy dziennie, zwraca uwagę na dwie podstawowe wartości: po pierwsze, pierwsze litery jego wierszy prezentują kolejne litery alfabetu hebrajskiego, tj. symbolizują niewyczerpaną chwałę Boga; po wtóre, wyraża on ważniejsze zasady wiary. W szczególności zaznacza znaczenie wersetu: „Otwierasz rękę Swoją i nasycasz szczodrze wszystko żyjące”, który jest proklamacją, że Bóg spostrzega wszystkie Swoje stworzenia i wspiera ich egzystencję. W taki sposób Jego wspomaganie rozciąga się nie tylko na tych, którzy przestrzegają Jego praw i przykazań, lecz także na tych, którzy te prawa przekraczają. Mieści się więc w tych słowach najważniejsza ludzka prośba: prośba o wsparcie bez względu na to, jak proszący jest w danej chwili daleko od doskonałości. Werset ten to centralny werset „Aszrej” i w ogóle wszystkich 6 psalmów. Należy więc go wypowiadać z należytą koncentracją i zaangażowaniem (patrz: „kawana”).

W „Aszrej” nie ma wersetu rozpoczynającego się od litery „nun”, ponieważ litera ta kojarzy się przede wszystkim z wyrazem „nefila” – „upadek”.

Komentarz Malbima objaśnia myśl przewodnią tego psalmu w sposób następujący: Bóg jest ponad wszelkie uwielbienie. Ponieważ jest On niepojęty, ludzie mogą jedynie wielbić Jego dzieła, a nie Jego Samego („wielbię Imię Twoje” czyli atrybuty działania). Bóg jest władyką dobra dla każdego, nawet dla obchodzących prawo. On daje im nagrodę za ich nieliczne dobre czyny oraz czas, oczekując na ich pokajanie się: „Gdyż nie mam upodobania w śmierci śmiertelnika, mówi Wszechmocny Pan. Nawróćcie się więc, a żyć będziecie!” (Ezech. 18, 19)

Psalmy „Haleluja” (146-150)

Tu należy wstawić: Teksty Psalmów w kolejności zgodnej z Księgą Psalmów w Tanachu

Zbiorcza nazwa psalmów 146-150, zwanych także „codziennym halelem”. Nazwę „Psalmy Haleluja”  zawdzięczają one występującemu na początku każdego z nich wyrazowi „haleluja” („chwalcie Boga”). „Haleluja” jest zbitką 2 wyrazów hebrajskich: „halel” (chwalić, błogosławić) oraz 2-literowego Imienia Boga („JH”), wyrażającego Jego jedyność i wieczne trwanie. Tak więc „haleluja” jest przywołaniem oznaczającym: „Skierujcie swoją energię na radosne wielbienie Boga, który jest jedyny i wieczny”.

Według komentarza istota tych 5 psalmów wyrażona jest w samej nazwie „Psukej de-Zimra” („Wersety pochwalne”), którą należy pojmować jako „wersety do dobrego intonowania”. Należy je odczuwać bardziej emocjonalnie niż racjonalnie i traktować jako utwór do wypełnienia chórem i orkiestrą. Utwór ten zaczyna się od solowego śpiewu: „Chwal, duszo moja, Pana!” (Ps. 146, 1) i kończy się partią chóralną z akompaniamentem orkiestry: „Chwalcie Go na głośnych trąbach (dmuchajcie w szofar), chwalcie Go na harfie i na cytrze... Niech wszystko, co żyje, chwali Pana” (Ps. 150).

Wersety zamykające księgę Psalmów „Haleluja”

Błogosławiony niech będzie Pan na wieki! Amen i Amen. (Ps. 89, 53) Niech będzie błogosławiony z Syjonu Pan, który mieszka w Jeruzalem! Alleluja. (Ps. 135, 21) Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, który sam jeden czyni cuda! I niech będzie chwalebne imię Jego błogosławione na wieki, a cała ziemia niech będzie pełna chwały Jego! Amen i Amen. (Ps. 72, 18-19)

Komentarz do wersetów zamykających Psalmy „Haleluja”

Księga Psalmów jest zakończona apelem „Niech wszystko, co żyje, chwali Pana” (Ps. 150, 6), dlatego bezpośrednio po nim recytuje się „Błogosławiony niech będzie Pan”, co jest odzewem na ten apel („Keter Nehora”). Te trzy wersety są jak by odpowiednikiem błogosławieństwa odmawianego po zakończeniu recytacji Księgi Psalmów. Ogólny sens ustępu można sformułować następująco: „Błogosławiony jest Pan we wszystkich czasach: zarówno w tych, gdy w Jerozolimie była Świątynia, jak i w tych, gdy jej zabrakło – ponieważ lud Izraela zachował pamięć o cudach Boga. Jego imię będzie błogosławione na wieki, ponieważ jest wierny Swojej miłości do Syjonu, a cała ziemia wypełni się Jego chwałą.

„Amen i Amen” – Przez powtarzanie słowa w języku hebrajskim uzyskuje się emfatyczne spotęgowanie znaczenia tego słowa. Tu „Amen-Amen” ma w sposób dobitny podkreślić prawdziwość poprzedzającego go błogosławieństwa.

„Wajewarech Dawid”

I. Księga Kronik 29, 10-13 i Neh. 9, 6-11

Potem błogosławił Dawid Pana przed całym zgromadzeniem, mówiąc: Błogosławionyś Ty, Panie, Boże Izraela, ojca naszego, od wieków aż na wieki. Twoją, Panie, jest wielkość i moc i majestat, i sława, i chwała, gdyż wszystko, co jest na niebie i na ziemi, do Ciebie należy, Twoim Panie, jest królestwo i Ty jesteś wyniesiony jako głowa nad wszystko. Od Ciebie pochodzi bogactwo i chwała, Ty władasz nad wszystkim, w Twojej ręce jest siła i moc, w Twojej ręce jest to, aby uczynić kogoś wielkim i mocnym. Więc teraz, Boże nasz, składamy Ci dzięki i wielbimy chwalebne imię Twoje. (Ks. Kronik 29, 10-13)[9]

Ty jedynie jesteś Panem! Ty stworzyłeś niebiosa, niebiosa niebios i cały ich zastęp, Ziemię i wszystko, co jest na niej, morza i wszystko, co jest w nich, Ty też wszystko to utrzymujesz przy życiu, a zastęp niebieski oddaje Ci pokłon. Ty, Panie, jesteś tym Bogiem, który wybrał Abrama i wywiódł go z Ur chaldejskiego, i nadałeś mu imię Abraham. A gdy stwierdziłeś, że serce jego jest Ci wierne, zawarłeś z nim przymierze, że ziemię Kanaanejczyka, Chetejczyka, Amorejczyka, Peryzyjczyka, Jebuzejczyka, Girgazyjczyka dasz jego potomstwu, i dotrzymałeś Swego słowa, bo jesteś sprawiedliwy. Ty wejrzałeś na niedolę naszych ojców w Egipcie i wysłuchałeś ich wołania nad Morzem Czerwonym. Dokonałeś znaków i cudów na faraonie i na wszystkich jego sługach, i ...