Powt. gramatyki.doc

I. Rodzajnik określony  –  hi=yd1y4h- h

1. Rodzajnik h- stawiamy przed rzeczownikami określonymi: Nc=l4D5 – Nc=l4D5h- ; rp3s2 – rp3s2h- . Przed rzeczownikami, rozpoczynającymi się od  liter  r, i, a  rodzajnik h przybiera samogłoskę X= : DaOrh=, ei2h=, Noda=h= . Przed zgłoskami  i=, c=, h= rodzajnik  h przybiera samogłoskę X3 : Myr1i=h3 – Myr1i=, rb2c=h3 – rb2c=, Dd=c=h3 – Dd=c=.

2. Przymiotniki i zaimki osobowe, towarzyszące rzeczownikowi określonemu (zaopatrzonemu w rodzajnik „h”) przybierają również rodzajnik: hz3h- lodg=h-v4 hp3y=h- Nc=l4D5h-.

3. Zmiany w samogłosce rodzajnika (h3, h=, h-), wyjaśnione w ustępie pierwszym, następują również  w zaimku pytającym hm- = co?, np.: ? hS3oi ht=9a- hm= ? Dd=c= hm=

4. Przyimki l, b9 przed rzeczownikiem określonym kasują rodzajnik h. Przyimek przybiera wówczas samogłoskę rodzajnika : b93, b9=, b9- (zamiast : h3b94, h=b94, h-b94 ), l3, l=, l- (zamiast h3l4, h=l4, h-l4 ) : rd3c3b9-, Dya1l= zamiast rd3c3h-b94, Dya1h=l4 i t.p.

II. Rzeczownik  –  Mx3i3~MD2

A. Rodzaj  –  Nym1

1.       W języku hebrajskim istnieją tylko dwa rodzaje: męski (rk=z= Nym1) i żeński (hb=q2n4 Nym1).

Następujące rzeczowniki są rodzaju żeńskiego:

(a) zakończone na   hX= lub t : hp=s-, tl3d3

(b) określające części ciała, występujące parzyście lub wielokrotnie: Nr3Op9x1, lg3r3, dy=, Nz3Oa, NFi-

(c) nazwy krajów i miast hD=r4v-, byb1a=~lt92, MFl-D=Vry4, Nylop9, la2r=S4F i t.p. oraz wyrazy Xr3a3 – kraj i ryi1 – miasto.

Pozostałe rzeczowniki (oprócz nielicznych stosunkowo wyjątków) są rodzaju męskiego.

2. Rodzaj żeński w przypadku istot żywych tworzymy przez dodanie przyrostków hX= lub t do rodzaju męskiego: hd=ym1l4t9- – dym1l4t9-, tl3i3op9 – li2op9

B. Liczba mnoga – yVb9r1

1.       Liczbę mnogą tworzymy przez dodanie przyrostka MyX1 do rzeczowników rodzaju męskiego, a przyrostka toX do rzeczowników rodzaju żeńskiego : todym1l4t9- – hd=ym1l4t9-, Myd1ym1l4t9- – dym1l4t9-. Uwaga: Istnieją wyjątki od tej zasady, a mianowicie rzeczowniki rodzaju męskiego, które w l. mnogiej  przybierają przyrostek toX (np.: ryq1 – toryq1 ) i rzeczowniki rodzaju żeńskiego, które przybierają w liczbie mnogiej przyrostek MyX1 (np.: Myn1D= – hn=D=, Myl1m1 – hl=m1). Najważniejsze z tych wyjątków należy zapamiętać.

2.       Jeśli rzeczownik rodzaju żeńskiego zakończony jest na t , tworzymy liczbę mnogą przez wstawienie samogłoski o (waw) przed literą t : torb9=c4m-  tr3b93c4m-.

3.       Tworzenie liczby mnogiej pociąga za sobą częstokroć skrót samogłoskowy. W rzeczownikach, w których akcent pada na ostatnią zgłoskę, następuje skrót samogłoskowy X= i X2 na X4 (względnie na X7 przed spółgłoskami bezdźwięcznymi i gardłowymi) : tori=S4 – ri=S2, Myn1oda7 – Noda=, Myr1b=d4 –  rb=d=.             
W rzeczownikach, w których akcent pada na przedostatnią zgłoskę, tworzy się w liczbie mnogiej układ samogłoskowy MyX1X=X4 : Myd1g=b94 – dg3b93, względnie układ MyX1X=X7, gdy pierwsza litera jest bezdźwięczna lub gardłowa : Myr1d=c7 – rd3c3.

4.       Niektóre rzeczowniki występują tylko w liczbie mnogiej (pluralia tantum) : MFm, Myn1p9=, MFr-h8x=.

C. Liczba mnoga parzysta (dualis) – yg1Vz yVb9r1

Liczbę mnogą parzystą, zakończoną na MFX- , stosujemy wobec części ciała i przed- miotów lub pojęć, występujących podwójnie lub w parach, jako też do niektórych części ciała, występujących więcej niż dwukrotnie w organizmie: MFn-r4p9=x1 – Nr3Op9x1, MFd-y= – dy=,

MFm-oy – Mym1oy – Moy (dzień – dni – dwa dni). Akcent w l. podwójnej pada zawsze na samogłoskę [a] końcówki  MFX- (–ájim).

D. Forma dopełniaczowa – tVkym1s4

Dwa rzeczowniki, między którymi zachodzi stosunek posiadania, określany przez dopełniacz, możemy powiązać bądź przyimkiem II-go przypadku „”, bądź też formą skróconą, t.zw. formą dopełniaczową: zamiast dym1l4t9-h- lD3 rp3s2h- możemy powiedzieć dym1l4t9-h-~rp3s2, zamiast  – dl3y3h- lD3 dg3b93h- – dl3y3h-~dg3b93 zamiast hn=yd1m4h- lD3 hr=yb91h- –  hn=yd1m4h-~tr-yb91 (= stolica panstwa).

Należy przy tym zapamiętać, co następuje:

1.       W formie dopełniaczowej stawiamy rodzajnik h- przed  drugim rzeczownikiem dla stworzenia z obu rzeczowników pojęcia określonego. Nigdy nie stawiamy rodzajnika  w formie dopełniaczowej przed pierwszym rzeczownikiem. Np.: hn=yd1m4h-~ayS1n4 – Prezydent Państwa (ale nie hn=yd1m4h- ayS1n=h- , ani też hn=yd1m4 ayS1n=h-).

2.       Forma dopełniaczowa bywa często używana dla określenia właściwości rzeczownika przy pomocy drugiego rzeczownika, zamiast przy pomocy przymiotnika. Np.: ogród miejski = ryi1h=~Ng- (czyli „ogród miasta”), sól stołowa = Nc=l4D5~cl-m3 (czyli „sól stołu”), Ziemia Święta = Dd3Oqh-~Xr3a3 (czyli „Ziemia Świętości”), dozorca nocny = hl=y4l-~rm2oD (czyli „dozorca nocy”).

3.       Podczas gdy w drugim z obu rzeczowników nie zachodzą żadne zmiany, to w pierwszym z nich następuje niekiedy skrót samogłoskowy. W rzeczownikach rodzaju żeńskiego, zakończonych na hX= , następuje skrót tej końcówki na tX- : bocr4h= lD3 hi=Vnt94h- = bocr4h=~ti-Vnt94, albo: dl3y3h- lD3 hn=Vmt94h- = dl3y3h-~tn-Vmt94. Samogłoski X= i X2 (w zgłoskach nieakcentowanych) zmieniają się często na X4 (względnie na X7 pod spółgłoską bezdźwięczną lub gardłową): qr=m= lD3 rS=b9= = qr=m=~rS-b94, Myd1l=y4 lD3 rd3c3 = Myd1l=y4~rd-c7. Natomiast w zgłosce akcentowanej X= zmienia się na X- : rS=b9= – qr=m=~rS-b94 (mięso rosołowe).

III. Przymiotnik – MD2h-~ha-Ot9

1.       Przymiotnik następuje zawsze po rzeczowniku : boe dl3y3, hp3y=h- tFb9-h-.

2.       Rodzaj żeński przymiotnika tworzy się w większości wypadków przez dodanie przyrostka hX= do rodzaju męskiego : hl=odg4 – lodg=, hD=d=c7 – Dd=c=.

3.       Liczbę mnogą przymiotnika tworzymy (również i wtedy, gdy towarzyszący rzeczownik ma nieregularną końcówkę liczby mnogiej) przez dodanie przyrostka MyX1 w rodzaju męskim, a przyrostka toX w rodzaju żeńskim : Myn1b=l4 toryq1, topy= MyD1n= , także w sensie orzeczeniowym : Myn1b=l4 toryq1h-,  topy= MyD1n=h-

4.       Gdy przymiotnik ma w rodzaju męskim końcówkę hX3, następuje w rodzaju żeńskim zmiana tej końcówki na hX= : hp=y= – hp3y=. Gdy zaś w rodzaju męskim przymiotnik jest zakończony na yX1 , dodajemy w rodzaju żeńskim przyrostek t : yrb4i11 – tyr1b4i1.

5.       Gdy przymiotnik kończy się na yX1 przybiera w liczbie mnogiej końcówkę MyX1, z równoczesnym podwojeniem dźwięku [i] : MyFr1b4i1 – yr1b4i1, MyFn1l=op9 –  yn1l=op9.

6.       Przymiotnik (podobnie jak imiesłów czynny, który w języku hebrajskim zastępuje czas teraźniejszy) przybiera częstokroć treść rzeczownikową (substantiwizacja) : ryi1x= = młody, a także „młodzieniec” ; db2oi = pracujący, a także „pracownik”.

IV. Czasownik – li-Op9

1.       W języku hebrajskim istnieje siedem koniugacji czasownika, różniących się wzajemnie układem spółgłoskowym i samogłoskowym bezokolicznika. W niniejszym podręczniku przyswoiliśmy sobie najbardziej podstawowe koniugacje, a mianowicie : „lq-” (układ bezokolicznika XoXX= , względnie XVX lub XyX1) oraz „li2p91” (układ XX2X-).

2.       Bezokolicznik użytkowy (inf. constructus) stosujemy, ilekroć czasownik pojawia się w zdaniu w formie bezokolicznikowej. Bezokolicznik użytkowy tworzymy przez dodanie przedrostka „l” przed bezokolicznikiem właściwym (inf. absolutus). W większości czasowników koniugacji lq- przedrostek „l”  przybiera dźwięk X1 (l1), poczym bezokolicznik użytkowy ma układ XoXX4l1, np. doml4l1, bot9k4l1, toar4l1 . Gdy bezokolicznik właściwy rozpoczyna się od litery a, układ bezokolicznika użytkowego jest XoXX6l3 , np. boha6l3 – boha=, gdy rozpoczyna się od liter i, c, h – układ jest  X...