Łakomy Edyta
Zajęcia: Pedagogika
Kierunek: Fizjoterapia, zaoczne
SYSTEM KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJWEDŁUG CHARLES’A BLISS’A
System komunikacji Bliss’a to niewerbalna metoda porozumiewania się wykorzystująca nie litery, ale międzynarodowy kod składający się z symboli autorstwa Charlesa Blissa. Symbole określają konkretne wyrazy lub nawet całe frazy. Są graficzną ilustracją znaczenia danego słowa/frazy. Podstawowy słownik Blissa zawiera obecnie ok. 3000 symboli, które reprezentują ponad 6000 słów. Symbol Blissa umożliwia nazwanie konkretnego przedmiotu, ale również pojęcia abstrakcyjnego np. uczucia, czynności, stanu emocjonalnego. Specyfika i wyjątkowość systemu polega również na możliwości budowania pełnych zdań, prowadzenia rozmowy, wyrażania opinii i ocen, opisywania zdarzeń i przeżyć, a poprzez to rozwijania w pełni własnej osobowości. Prostota i elastyczność systemu pozwala na logiczną rozbudowę systemu i umożliwia szybkie uczenie się tej metody. Rozpoczynając od ograniczonej liczby symboli użytkownik Blissa może dzięki różnym strategiom poszerzać swoje słownictwo, rozwijać język według własnych możliwości intelektualnych i środowiskowych. Wszystkie osoby znające język ojczysty użytkownika symboli (jednakże potrafiące czytać lub znające budowę symboli) mogą się z nim porozumiewać i rozmawiać na dowolny temat, gdyż nad symbolami znajdują się napisy, nadające symbolom określone znaczenie. Dodatkowo, jeśli zaistnieje taka potrzeba jest możliwość zgłaszania do odpowiedniego centrum atestującego nowych propozycji słów. Aby zostały zaaprobowane, muszą spełniać podstawowe założenia tego języka. Symbol:
· musi odzwierciedlać znaczenie słowa / wyrażenia
· musi być prosty do wyjaśnienia
· musi być nieskomplikowany, przejrzysty (jak najmniej znaków),
· musi być łatwy do zrozumienia i zapamiętania
Autorem systemu komunikacji symbolicznej jest Austriak Charles Kaisel Bliss. Jego nazwisko przyjęło się jako część nazwy metody którą opracował - Blissymbolics. Aby zrozumieć ideę, która przyświecała Blissowi w utworzeniu systemu należy poznać przynajmniej niektóre fakty z jego życia.
Charles Bliss (Karl Blitz) urodził się w 1897r. na terenie obecnej Austrii (wówczas cesarstw austro-węgierskie). W mieście, w którym się urodził i mieszkał z licznym rodzeństwem współegzystowała duża liczba innych narodowości (ok. 20). Każda z tych narodowości miała własny język, często niezrozumiały dla pozostałych i dlatego wśród sąsiadów dochodziło do nieporozumień. Wówczas zakiełkował w nim pomysł stworzenia ujednoliconego języka, który byłby zrozumiały dla wszystkich, niezależnie od pochodzenia.
W 1922 roku ukończył Uniwersytet w Wiedniu na kierunku inżynierii chemii i zatrudnił się w firmie produkującej urządzenia elektroniczne jako szef działu patentowego. Po zajęciu przez Niemcy Austro-Węgier w 1938r, z racji swojego żydowskiego pochodzenia, został osadzony w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie. Dzięki długim staraniom żony (Niemki) został zwolniony, ale musiał ratować się ucieczką do Anglii a następnie do Chin. W Chinach Charles Bliss zainteresował się pismem chińskim i studiował je przez 2 lata. Zafascynowany chińskimi znakami postanowił opracował koncepcję międzynarodowego idiograficznego języka. Chciał go nazwać ‘World writing’ – czyli pismo świata. Ostatecznie osiadł w Australii i kontynuował pracę nad systemem komunikacji symbolicznej. Wydał 2 książki: ‘International Semantography: A non-alphabetical Symbol Writing readable in all languages’ oraz ‘Semantography (Blissymbolics)’. Jego żona na próżno próbowała zainteresować tym systemem wydawnictwa i uczelnie wyższe. Usłyszała nawet, że ‘mąż musi najpierw umrzeć, aby jego praca nabrała wartości’.
Po raz pierwszy metoda Blissa została wykorzystana w roku 1971 przez niewielką interdyscyplinarną grupę specjalistów, pracowników Ontario Crippled Children’s Centre z Toronto (Kanada) pod kierunkiem dr Shirley McNaughton. Zespół chciał pracować nad poprawą komunikacji u osób z poważnym zaburzeniem tej funkcji i dotarł do publikacji o Blissymbolics.
Po śmierci Charlesa Blissa (1985) promocją i edukacją metody Blissymbolicks zajęła się organizacja charytatywna Blissymbolics Communication International BCI z siedzibą w Australii.
System Bliss’a, który oryginalnie miał być alternatywnym językiem porozumiewania się ludzi na całym świecie, nie został szeroko rozpropagowany. Chociaż nie został językiem esperanto dla komunikacji niewerbalnej, jest z sukcesem wdrożony w pedagogice i rehabilitacji. Używa się go w ramach szkolnictwa specjalnego dla osób, które w wyniku niepełnosprawności nie mogą zaadoptować komunikacji werbalnej lub mają problem, aby korzystać z innych systemów komunikacji np. pisanie czy język migowy. Obecnie w systemie Bliss’a kształci się najczęściej:
1. dzieci niemówiące lub mówiące niewyraźnie (mało komunikatywnie),
2. dzieci upośledzone umysłowo (także w stopniu umiarkowanym)
3. dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
4. dzieci autystyczne,
5. dzieci afatyczne (niezrozumienie mowy),
6. dzieci dyzartryczne (różnorodne zaburzenia napięcia mięśni, czynności ruchowych i postawy wywołanych uszkodzeniem mózgu lub nieprawidłowościami w jego rozwoju),
7. a także osóby dorosłe z afazją (znaczna lub całkowita utrata zdolności do mowy, którą się kiedyś posiadało, spowodowana uszkodzeniem mózgu), atonią (zanik napięcia mięśni), dyzartrią.
Podstawą do rozpoczęcia kształcenia się w języku Bliss’a, jest odpowiednie zdiagnozowanie przyszłego ucznia. Kompleksowa ocena funkcjonalnych i potencjalnych umiejętności dziecka wskazuje, do jakiego rodzaju komunikacji ma większe predyspozycje. Jeśli zdecydujemy się na naukę metodą Blissa, wówczas wykonana diagnoza pomoże nam określić - kiedy, w jakim zakresie, na jak długo, w jakim celu i w jakiej formie prowadzić naukę. Czynniki, które powinniśmy wziąć pod uwagę podczas diagnozowania to:
1. Umiejętność sygnalizowania „tak” – „nie”. Jest to warunek niezbędny do rozpoczęcia nauki symboli Blissa.
2. Gotowość do komunikacji (stopień zainteresowania nawiązywaniem kontaktów, stopień frustracji dziecka na skutek trudności w komunikacji).
3. Aktualne sposoby porozumiewania się: (ocena zachowań komunikacyjnych - mimika, gestykulacja, odpowiedzi niewerbalne — okrzyki, nieartykułowane dźwięki, dźwięki zbliżone do dźwięków mowy, słowa, zdania…).
4. Poziom rozwoju mowy czynnej i możliwości jej rozwoju (ocena ogólnej sprawności motorycznej narządów mowy - emisji dźwięków, ruchomości aparatu artykulacyjnego, ocena oddychania, ocena odruchów związanych z jedzeniem i piciem, zasób słownictwa)
5. Poziom rozumienia języka i ocena zdolności językowych dziecka.
6. Poziom funkcji wzrokowych dziecka:
· percepcja wzrokowa (czy rozróżnia kontrasty i przestrzeń, kształty,
· ostrość widzenia (percepcja światła, barw i kształtów, jaka jest najmniejsza odległość pomiędzy bodźcami wzrokowymi dobrze postrzeganymi przez dziecko oraz jaki jest najmniejszy obrazek, którym dziecko może się posłużyć)
· figura i tło (ocena stopnia złożoności obrazka i umiejętności znajdywania szczegółu)
· ocena preferowanego przez dziecko materiału wzrokowego (rysunki, zdjęcia, obrazki, litery, symbole arbitralne)
7. Poziom funkcjonowania intelektualnego (im wyższy poziom intelektualny, tym szybsze i łatwiejsze przyswajanie nowych symboli. Ocena ta warunkuje sposoby wprowadzania nowych znaków oraz tempo i zakres poznawanych symboli).
8. Ostrość słuchu, reakcje na bodźce słuchowe, pamięć słuchowa, ocean wpływu słyszenia na rozumienie mowy.
9. Sprawność psychoruchowa (stan zdrowia, trwałość kalectwa itp. warunkuje ona dobór tablicy komunikacyjnej do aktualnych możliwości i potrzeb dziecka).
10. Koncentracja uwagi i koordynacja wzrokowo-ruchowa
11. Poziom umiejętności czytania.
12. Dotychczasowe doświadczenia dziecka w komunikacji np. w domu, szkole.
· z kim dziecko się kontaktuje i w jaki sposób,
· przebyte terapie logopedyczne.
· preferowane przez dziecko zabawy, zabawki, zajęcia tematyczne
· postawy rodziców i innych osób wobec dziecka i jego niemożności mówienia.
13. Osobowość dziecka
14. Środowisko (kto będzie uczył dziecko symboliki, gdzie, kiedy i jak często, postawy otoczenia wobec nowego sposobu komunikowania się).
Do rozpoczęci nauki języka Bliss’a można zakwalifikować dzieci, które rozumieją ideę komunikacji. Wiedzą, czemu ona służy i jakie może dawać korzyści. Dziecko powinno także potrafić interpretować słowa i gesty, aby zrozumieć podstawy języka Bliss. Bez tych umiejętności dziecku albo nie będzie zależeć na poprawie komunikacji (bo jest w stanie wyegzekwować od otoczenia wszystkie swoje potrzeby), bądź może spowodować u niego frustrację i zniechęcić do dalszych prób porozumiewania się. Jeśli po 2 latach nauki dziecko nie wykazuje postępów, wówczas należy zmienić formę edukacji na inną.
Najlepiej radzą sobie z przyswajaniem wiedzy o języku Bliss dzieci młodsze, z niewielkim upośledzeniem umysłowym i fizycznym. Praktyka jednak pokazuje, że w sposób efektywny mogą się go uczyć także dzieci starsze 10-16 lat, jak i dorośli oraz osoby z mniejszym i większym stopniem niepełnosprawności fizycznej i umysłowej. Wymaga to jednak doskonałej znajomości dziecka, wnikliwych obserwacji, a czasem wielu prób i niezwykłej cierpliwości.
Najważniejszą rzeczą w systemie Bliss jest fakt, że to nie dziecko jest przystosowywane do języka, lecz język do dziecka. Dlatego też dla każdej osoby powstaje indywidualna tablica komunikacyjna Blissa. Jej obszerność, ilość zamieszczonych symboli, sposób uporządkowania i zaawansowanie form gramatycznych jes...
asiafi