Plan wykładu

•                      Kultura popularna  - problemy definicyjne

•                      Bohaterowie kultury popularnej – Shrek…

•                      Kicz i kamp – elementy kultury popularnej

•                      Kultura popularna w sferze religijnej

Kultura popularna

§                    Kultura, kultura masowa a pop-kultura - kłopoty definicyjne;

§                    Trudności w dyskusji na temat k.p. – sądy wartościujące; (degradujące kwalifikacje); oceny a nie analizy

§                    Termin k. popularna bardziej neutralny niż masowa – łac. popularis – rozpowszechniony, dostępny; ale populus – lud, pospólstwo ;

Ideologiczne (nieneutralne) kryteria oceny k. p.

§                      k. popularna = k. masowa = k. „niska, bezwartościowa”;

§                      utożsamienie z kulturą amerykańską (k. „trywialna, uproszczona”);

§                      przyjmowanie starych tez szkoły frankfurckiej – że potrzeby mogą być fałszywe i że odbiorcy zawsze wyrażają zgodę i aprobatę wobec proponowanych treści;

§                      2001 – badania – „przeciętny” Polak – 188 minut przed TV: słabo wykształceni i słabo zarabiający oglądają telewizję częściej i dłużej niż osoby dużo zarabiające i lepiej wykształcone; jakie programy? Co z nimi robią?

§                      odbiorcy są bierni i bezrefleksyjni;

Neutralna koncepcja k. p.

§                     Manifestacje kulturowe poszczególnych grup społecznych;

-                      Zjawisko stosunkowo nowe;

-                      Wszechobecne, zmienne;

-                      Dynamiczne;

-                      Brak ostrych granic wobec innych tekstów kultury;

Cultural Studies – szkoła z Birmingham (S. Hall, R. Williams, R. Hoggart)

§                     Badania nad znaczeniem kultury masowej w społeczeństwie;

§                     Teoria przeciwstawnego dekodowania; zerwanie z koncepcją biernego odbiorcy;

§                     uczestnicy kultury mediów nie są „kulturowymi frajerami” – znaczenia są nadawane indywidualnie, w zależności od kulturowych usytuowań

              S. Hall - odkodowywanie dominujące (preferowane), (wy)negocjowane, opozycyjne (alternatywny);

§                     następcy: sposobów interpretacji jest tyle, ile odbiorców

John Fiske

§                    Kultura popularna nie składa się ze znaczeń, które nadają jej producenci, ale także i z tych, które nadają jej odbiorcy. A te mogą być inne.

§                    „w społeczeństwach kapitalistycznych nie istnieje żadna tak zwana kultura autentyczna, kultura ludowa, wobec której można by mierzyć <<nieautentyczność>> kultury masowej, dlatego opłakiwanie utraty autentyczności jest jedynie bezowocnym przejawem romantycznej nostalgii”

Wdg Z. Baumana:

§                     „termin ‘kultura popularna’ zalatuje mi „politycznie poprawioną” wersją „kultury masowej” ;

§                     „Popularna kultura dźwięczy jak masło maślane – wszyscyśmy w niej po uszy zanurzeni”;

§                     Nie istnieje ani k. masowa ani popularna – istnieje po prostu kultura w „płynnej nowoczesności”

Kultura popularna

§                      K.p. – zespół czynności kulturowych, dzięki którym sztuka przenika do obyczajów i warunków codziennego życia;

§                      Udział w kulturze popularnej: zróżnicowany – różne kulturowe reprezentacje – różne konsumenckie wybory;

§                      „krążenie znaków”;

§                      strumień znaczeń;

§                      konieczność scalenia, kategoryzacji, uspójnienia;

Kultura popularna

§                      K.p. jako forma praxis – całość działań indywidualnych i grupowych, które tworzą społeczną egzystencję człowieka; każde działanie praktyczne, które przekształca przedmiot, ale także tworzy sens;

§                      Indywidualna wyobraźnia kształtowana przez media;

§                      Emotywne chwilowe społeczności tworzące się przy okazji partycypowania we wspólnie przeżywanych wydarzeniach artystycznych

§                      „potęga” k. p. – bogata i zróżnicowana oferta – każdy znajdzie w niej swoje miejsce

§                      K.p. nie musi być zapośredniczona przez media;

§                      przestrzeń dyskusji i wielości spojrzeń, a nie monolit

Kultura masowa a kultura popularna

§                     Kultura masowa, to kultura popularna, która „jest upowszechniana za pomocą mass-mediów” 

§                     W tym ujęciu tylko środek rozpowszechniana wyróżnia kulturę masową od kultury popularnej, pozostałe elementy i wyróżniki obu są zbliżone.

§                     Ale…

Czy można utożsamiać
kulturę masową z popularną?
 

§                      Współcześnie niemal wszystkie przejawy kultury (także tej z gatunku „wysokiej”) ulegają mediatyzacji  - określenia synonimiczne?

§                      Kultura popularna powstała znacznie wcześniej niż masowa; Kultura popularna narodziła się we Francji i Anglii (wg niektórych istniała zawsze), a w USA uległa umasowieniu – kultura masowa jako etap rozwoju kultury popularnej?

§                      Nie każdy rodzaj kultury popularnej jest „transmitowany” medialnie, np. cyrk, festyny, koncerty, turystyka i in. – k. masowa i k. popularna jako dwa zbiory posiadające wspólną część, ale nie tożsame, współistniejące w czasie

Kultura popularna

§                      K.p. – zespół czynności kulturowych, dzięki którym sztuka przenika do obyczajów i warunków codziennego życia;

§                      Udział w kulturze popularnej: zróżnicowany – różne kulturowe reprezentacje – różne konsumenckie wybory;

Kultura popularna

§                     K.p. jako forma praxis – całość działań indywidualnych i grupowych, które tworzą społeczną egzystencję człowieka; każde działanie praktyczne, które przekształca przedmiot, ale także tworzy sens;

§                     K.p. nie musi być zapośredniczona przez media;

§                     Emotywne chwilowe społeczności tworzące się przy okazji partycypowania we wspólnie przeżywanych wydarzeniach (artystycznych, turystycznych)

§                     przestrzeń dyskusji i wielości spojrzeń, a nie monolit;

Kultura popularna

§                    Przeznaczona dla wszystkich i dla każdego

§                    Dostępność inicjacyjna

§                    Otwarta  i uniwersalna

§                    „potęga” k. p. – bogata i zróżnicowana oferta – każdy znajdzie w niej swoje miejsce;

§                    Znaczenia k. p. wynikają z tego, kto , w jakiej sytuacji i z jakiej perspektywy ją ocenia ;

Czy istnieje jedna kultura popularna?

§                     „Różne warstwy społeczeństwa tworzą i zadowalają się własnymi kulturami popularnymi” (J. Fiske)

§                     Tożsamość jednostki – relacyjna i kontekstualna;

§                     Pluralizm popkultury jest jej immanentną cechą;

Co wchodzi w zakres kultury popularnej?

§                    Tradycyjne dziedziny: literatura, filmy, widowiska, podróże, ceremonie

§                    Całokształt praktyk życiowych i zachowań publicznych, sytuacji potocznych;

§                    Przestrzeń okazjonalna (ruch uliczny, pochody, karnawały);

§                    Ikonosfera i grafemika (plakaty, reklamy, napisy, flagi);

§                    Dźwięki, zapachy i smaki

Kultura popularna

§                     Autonomizacja względem struktury społecznej i ekonomicznej;

§                     Źródło tożsamości indywidualnej;

§                     Główne kategorie analityczne k. p.:

- polisemiczność

- przyjemność,

- poczucie kontroli nad własnym losem (wybory);

„Nauka ma mieć jony i kationy, a sztuka – swoje atrakcjony”

O pewnym bohaterze
kultury popularnej…

Shrek w epoce telewizji

§                    Baudrillardowski fenomen symulakrów;

§                    Telewizja (kino) – maszyna znakotwórcza, która przekształca granice pomiędzy historią a fikcją

Shrek w epoce telewizji i komputera

§                      Film Jeffreya Katzenberga jest adaptacją książki W. Steiga (wytwórnia Dream Works);

§                      O potrzebie akceptacji samego siebie („cebula ma warstwy i ogry mają warstwy...”)

§                      Technika animacji komputerowej – stworzono postaci podobne do prawdziwych (np. czaszka postaci wygenerowana przez program komputerowy i pokryta odpowiednikami mięśni twarzy a następnie skórą; realistyczne odkształcenia skóry i ubrania)

Shrek w epoce komputera

Shrek w epoce telewizji

§                     Opowieść „prawdziwa” – nawiązująca do powszechnych doświadczeń kulturowych (tekstów kultury – reklam („nigdzie nie jedziemy a zupa była za słona”, programów telewizyjnych), praktyk codzienności, kultury konsumeryzmu, specyficznych stylów życia (syn wróżki, Zasiedmiogórogród - Hollywood)

§                     Poetyka dystansu (do obrazów, wątków, norm, stereotypów)

Shrek w kulturze popularnej

§                     Amalgamat różnych rzeczywistości dyskursywnych

§                      Konteksty kulturowe:

-                      baśnie: Czerwony Kapturek, Robin Hood,  Pinokio, Trzy Świnki i inne;

-                      Postać Fiony: Kopciuszek, Śpiąca królewna, księżniczka zamieniona w żabę ;

-                      Historia Ogra i Fiony – Trędowata, Piękna i bestia

Shrek w kulturze popularnej

-                      tradycje filmowe (filmy animowane Walta Disneya, przygodowe, sensacyjne (motyw specjalisty od mokrej roboty), musical, komedia romantyczna)

-                      poetyka telewizyjna (reality show, teleturniej, teledysk, realia programu telewizyjnego, „to jest ta scena w której dajecie nogę”, „Idol”, Koło Fortuny, Randka w ciemno),

Shrek a
...