J.SWasilewski_Opisywanie Chin.pdf

jerzy S. WWemlu • OPISYWANIE CHIN

nia to przecież wysłuchiwanie czyichś relacji, czytanie

opisów poprzedników, budowanie w oparciu o nie wła

snych wyobrażeń.

Czyż nie jedzie się po to, by sprawdzić wcześniejsze

wyobrażenia? Ruszamy w podróż, bo trzeba zareagować

na ten osobisty sygnał, odpowiedzieć na indywidualne

wezwanie, usłuchać powołania, którego głos może po

chodzić nawet z podejrzanego źródła.

JERZY S.

WASILEWSKI

Etnolog w podróży

Opisywanie Chin

Do Pekinu (w którym dotąd nie byłem) jechałem

w gruncie rzeczy po to, by zweryfikować pewną opo

wieść. Usłyszałem kiedyś od pracującego w Chinach

przed laty znajomego, że jeśli w wypadku ulicznym

przejechany został człowiek (samochód pojawiał się

tam wtedy pewnie raz na pół godziny, ale może był

przez to groźniejszy dla nieobytych pieszych i rowerzy

stów), to nie zadawano sobie próżnego trudu ustalania

personaliów ofiary i szukania jej adresu, tylko chowano

ją od razu, na miejscu - kopiąc grób gdzieś z boku, na

trawniku.

Przyznam, że sugestywna to była wizja. Dzisiaj wiem,

że wystarczy nawet krótki pobyt w Pekinie, by znikła jej

hipnotyczna moc. Traktuję ją jako zmyślenie, typowe

dla ambasadzkich emisariuszy, dodających w ten spo

sób egzotyczności miejscom swego wygnania. Historie

takie z jednej strony szokują niewiarygodnością, z dru

giej strony wydają się zgoła wiarygodne, bowiem odwo

łują się do obiegowych klisz (na temat przeludnienia

Chin, braku szacunku dla jednostki) i wyobrażeń słu

chacza o kraju nieznanym mu z autopsji, ale wystarcza

jąco już zmitologizowanym. Trzeba samemu przejść się

pekińską ulicą, by prysło zaklęcie tej opowieści - oto

przecież obok poruszają się ludzie, a nie termity. Nawet

przed ćwierćwieczem nie było inaczej.

Ale coś z „mitu" zostaje, skierowuje naszą uwagę na

pewne sceny, wyostrza wzrok w poszukiwaniu wyda

rzeń, podsuwa takie a nie inne ich interpretacje. Je

stem oto na statku, płynącym po Jangcy w jej środko

wym biegu, na odcinku tzw. Trzech Przełomów. Te sła

wione w Chinach od wieków za swą urodę miejsca,

przedstawiane w dawnej poezji i malarstwie, ze starymi

tekstami wykutymi w skalnych ścianach nad wodą, ze

świątyniami i miejscowościami, w których mieszka dziś

prawie półtora miliona ludzi, zostaną niebawem zalane

w efekcie budowy wielkiej zapory w Guizhou.

Przepływamy właśnie przez jedną z malowniczych

partii - jak wszystkie takie miejsca w Chinach ma ono

poetycką nazwę „Wątroba Konia i Płuca Wołu", pew

nie od kształtów nurtu, układającego się w pełne zawi

rowań tonie. Stojąc na pokładzie widokowym dostrze

gam unoszące się na wodzie dwa ludzkie ciała. Półna

gie, bladosine i miśkowate od opuchnięcia, z wycią

gniętymi do góry ramionami i rozkraczonymi nogami.

'I TT ~T podróży takiej jak ta najbardziej lubię ostat-

\ Y / nie dwa, trzy wieczory. Nieuchronność

W końca, przymus pożegnania przeplatają się

z perspektywą powrotu do domu, a gdzieś w tle są jesz

cze nadzieje i pomysły na powtórny przyjazd. Żal osło

dzony ulgą, satysfakcją i oczekiwaniem.

Ulice chińskiego miasta, takiego jak Czengdu albo

Hsian, nigdy nie wyglądają lepiej. W dzień okropnie

ruderowate, z irytująco błotnistą nawierzchnią (może

to i historyczna stolica imperium albo prowincji, ale

Paryż to na pewno nie jest), przemieniają się na noc

w świetliste tunele, z zamykającym perspektywę lukiem

bramnym Wieży Bębnów albo Wieży Dzwonów. Szyb

ko zapadający zmrok usuwa przestrzeń nieboskłonu,

dramatycznie obniżając pułap widzialności i dając -

wespół z koronami ulicznych drzew - kojące przykrycie

ciemnością tuż ponad głowami.

Chodników nie oświetlają latarnie (jeśli już, to ni

skie i słabe), a jedynie mocne gołe żarówki, zawieszone

niby lampiony przed otwartymi do późna sklepami, lo

kalikami i przeróżnymi warsztatami. Wabią półmro

kiem mijane w ostatniej przechadzce zakłady fryzjer

skie, pól-oświetlone różowymi jarzeniówkami i żaró-

weczkami wokół luster, a młode fryzjerki machają za

chęcająco, jakby miały do zaoferowania coś więcej niż

tylko standardowe strzyżenie, połączone z masażem

głowy i akupunkturą uszu.

' Znów kusi jedzenie - powtarzane do znudzenia

w całej podróży słodko-kwaśne smaki, do których nie

prędko wrócę. Szkoda, ze nie kupię już pachnącego,

świeżo upieczonego placka z sezamem - ich sprzedaw

cy poznikali z ulic, bo wieczór nie jest porą na uliczną

przekąskę, ale na prawdziwy obiad.

Żal wyjeżdżać, bo przecież zniknie zaraz z oczu cały

świat. Pozostanie garść wrażeń, które uzbierały się na

sicie pamięci po odsianiu tego co zbyteczne, jałowe,

nudne. Już się one układają w relację, już wybieram to,

co będę opowiadać po powrocie. Syndrom Dżambla -

opowiadanie jako ostatnia, najprzyjemniejsza część po

dróży, na równi z pierwszą - przygotowaniami do wy

prawy. Zresztą obie one nakładają się. bo przygotowa

472

Jerzy S. Wasilewski * OPISYWANIE CHIN

Jerzy S. Wasilewski * OPISYWANIE CHIN

Jerri S. Wasilewski • OPISYWANIE CHIN

krzy S. WasitMski * OPISYWANIE CHIN

Banknoty dla zmarłych

476

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: