Sprzęt izolujący należy do najbardziej uciążliwych dla użytkownika środków ochrony dróg oddechowych głównie ze względu na masę i gabaryty. Najczęściej połączony jest z układem ochrony wzroku, a w niektórych przypadkach i głowy. Sprzęt autonomiczny wymaga ponadto dźwigania zbiorników z czynnikiem oddechowym za pomocą odpowiednio skonstruowanego noszaka.
Jego olbrzymią zaletą jest jednak to, że są to środki zapewniające najwyższy stopień ochrony przed możliwymi zagrożeniami chemicznymi (pyłowymi, gazowymi) mogącymi wystąpić w atmosferze. Dla użytkownika pewną rekompensatą uciążliwości wynikającej z gabarytów sprzętu jest duża łatwość oddychania. Mieszanina oddechowa podawana jest pod część twarzową pod takim ciśnieniem, aby jej wdech nie był w żaden sposób utrudniony (wyjątkiem jest tu sprzęt wężowy powietrza zasysanego, w którym powietrze nie jest nadmuchiwane pod część twarzową). Sprzęt izolujący chroniący drogi oddechowe możemy podzielić na dwa rodzaje• Sprzęt autonomiczny - posiada własne, niezależne źródło czynnika oddechowego, pozwala na dotarcie do miejsca przeznaczenia bez żadnych ograniczeń. Problem w jego przypadku stanowi ilość mieszaniny oddechowej, którą użytkownik może zabrać ze sobą, a przez to stosunkowo krótki czas w jakim pracownik czy ratownik może przebywać w miejscu przeznaczenia. Do grupy tej zaliczamy aparaty powietrzne butlowe oraz aparaty regeneracyjne. • Sprzęt stacjonarny - pozwala na długie przebywanie w miejscu przeznaczenia, ponieważ nie występuje tu ograniczenie w ilości dostępnego czynnika oddechowego. W tym przypadku problemem jest ograniczony zasięg stosowania ze względu na długość węża zasilającego. Do tej grupy zalicza się aparaty wężowe świeżego powietrza oraz aparaty wężowe sprężonego powietrza Oprócz powyższego podziału w izolujących środkach ochrony dróg oddechowych możemy wyróżnić sprzęt nadciśnieniowy i podciśnieniowy. • Sprzęt podciśnieniowy praktycznie wychodzi z użycia. Podanie powietrza pod część twarzową w tego typu produktach wymaga stworzenia pewnego podciśnienia, które powstaje przy braniu oddechu. W chwili, gdy użytkownik zaczyna nabierać powietrza automat oddechowy otwiera się i podaje odpowiednią dawkę czynnika oddechowego. W momencie skończenia cyklu pobierania powietrza pod częścią twarzową maski zanika podciśnienie, automat oddechowy zamyka się i pozostaje zamknięty podczas fazy wydechu. W sprzęcie podciśnieniowym istnieje niebezpieczeństwo przeniknięcia substancji niebezpiecznej pod maskę w przypadku jej uszkodzenia lub niepełnego przylegania. Użytkownik nie dostaje żadnego sygnału, że coś jest nie tak z częścią twarzową aparatu. • nowoczesny sprzęt nadciśnieniowy jest dużo lepszym rozwiązaniem. Aparat oddechowy zamyka dopływ powietrza pod część twarzową dopiero gdy stworzy się tam odpowiednie nadciśnienie - wyższe od ciśnienia otaczającego. W przypadku awarii części twarzowej aparatu, przedziurawienia, pogorszenia się przylegania do twarzy lub pojawienia się w niej jakiejkolwiek innej nieszczelności przez powstałą szczelinę wylatuje zgromadzone tam pod pewnym nadciśnieniem powietrze nie pozwalając dostać się substancjom niebezpiecznym do strefy powietrza wdychanego. Użytkownik może także usłyszeć bardzo wyraźny szum powstający w wyniku wydostawania się przez szczelinę powietrza, co bez wątpienia będzie także sygnałem o awarii sprzętu. Innym, bardzo ważnym elementem aparatów butlowych jest sygnalizator spadku ciśnienia mieszaniny oddechowej w butli. Działa on automatycznie informując użytkownika o konieczności opuszczenia strefy niebezpiecznej w celu wymiany pojemników z środkiem oddechowym.Używanie sprzętu autonomicznego czy stacjonarnego wykorzystującego sprężone powietrze wymaga dostarczenia odpowiedniej, zgodnej z normą PN-EN 132:2003 mieszaniny oddechowej. Napełnianie butli musi odbywać się za pomocą sprężarek dostosowanych do tłoczenia powietrza oddechowego wyposażonych w odpowiedni układ filtrów oczyszczających, odolejających i osuszających mieszaninę oddechową. To samo dotyczy podłączenia sprzętu stacjonarnego do zakładowych systemów sprężonego powietrza. Jeśli w przedsiębiorstwie istnieje sieć rozprowadzająca powietrze używane w różnego urządzeniach pneumatycznych, a nie ma drugiej nitki z powietrzem oddechowym, to można zastosować przenośny zestaw filtrujący, który oczyści powietrze przemysłowe przetwarzając je w oddechowe.
Użytkowanie izolujących środków ochrony dróg oddechowych musi być poprzedzone odpowiednim szkoleniem w zakresie zakładania, używania, zdejmowania, konserwacji i przechowywania tego sprzętu oraz dokładnym zapoznaniem się z instrukcją obsługi danego modelu urządzenia.
Nieco innymi izolującymi środkami ochrony dróg oddechowych są aparaty regeneracyjne, w których, w odróżnieniu od sprzętu używającego sprężonego lub nadmuchiwanego powietrza, zużyty czynnik oddechowy nie jest wydalany do atmosfery lecz wraca do aparatu. Jest to sprzęt o obiegu zamkniętym, w którym zużyte powietrze jest oczyszczane z dwutlenku węgla za pomocą pochłaniacza, a następnie dodawana jest do niego odpowiednia dawka tlenu. W tego typu aparatach tlen może być umieszczony w butli lub być związany chemicznie. Aparaty tego typy nie powinny być używane w warunkach przemysłowych, w atmosferze zagrożonej pożarem lub wzbogaconej w tlen.Sprzęt izolujący musi być stosowany w warunkach:- niedoboru tlenu (< 17%), - zawartości w powietrzu więcej niż 1% substancji niebezpiecznej- w warunkach nieznanych ( brak badań stanowiskowych, środowiska)- w warunkach o dużej dynamice zmian (pożar)Użytkowanie izolujących środków ochrony dróg oddechowych musi być poprzedzone odpowiednim szkoleniem w zakresie zakładania, używania, zdejmowania, konserwacji i przechowywania tego sprzętu oraz dokładnym zapoznaniem się z instrukcją obsługi danego modelu urządzenia. Znajomość wyżej wymienionych zagadnień jest bez wątpienia tak samo istotna jak prawidłowy dobór sprzętu do występującego zagrożenia.Niestosowanie sprzętu izolującego w warunkach nieznanych może doprowadzić do wypadku śmiertelnego. Najczęściej takie zdarzenia są wynikiem bezmyślności i braku wyobraźni. Wchodzenie do wszelkiego rodzaju studzienek, zbiorników, dołów bez zbadania panującego tam środowiska szczególnie w warunkach, gdzie może wystąpić poważne zagrożenie takie jak niedobór tlenu czy wydzielanie się siarkowodoru jest bez wątpienia igraniem z losem.
Adam JabłońskiDyrektor ds. Marketingu w Filter Service Sp. z o.o.Prezes Polskiego Zrzeszenia Producentów i Dystrybutorów
Środków Ochrony Indywidualnej
ajerkiewicz