Styl życia, a zdrowie
1. Zakażenia wirusem HIV i związane z tym zmiany na skórze i błonach śluzowych
Drogi zakażenia wirusem HIV:
· seksualna (najczęściej kobiety),
· krwiopochodna,
· od matki do płodu (~ 30% zakażeń),
· w wyniku karmienia piersią,
· poprzez przeszczep narządów,
· poprzez sztuczne zapłodnienie.
Zmiany na skórze:
a) nawracający się półpasiec,
b) drożdżyca gardła i krtani,
c) drożdżyca sromu i pochwy,
d) zakażenia brodawkami skórnymi,
e) nowotwory,
f) mięśniaki.
2. Zagrożenia dla zdrowia związane z alkoholizmem, narkomanią i nikotynizmem.
1. Prawidłowe żywienie
Dietetyka to jest dział higieny żywienia zajmujący się żywieniem człowieka chorego.
Higiena żywienia ma za zadanie opracowanie zasad optymalnego odżywiania, które zapewni najkorzystniejszy rozwój fizyczno – umysłowy człowieka oraz jego zdolności do wykonywania pracy.
Składnik pokarmowy jest to najmniejsza cząstka organiczna lub nieorganiczna, która po uwolnieniu w procesach trawienia może wchłonąć się w przewodzie pokarmowym i być wykorzystana do swoich celów.
Podstawowe składniki pokarmowe:
- białka,
- tłuszcze,
- węglowodany,
- witaminy,
- składniki mineralne,
- woda.
Składniki pokarmowe dzielą się na:
· egzogenne (muszą być dostarczane z zewnątrz),
· endogenne (organizm sam może je syntetyzować).
Przykład średniego spożycia w ciągu 70 lat:
- białka – 1,9 tony,
- tłuszcz – 2,3 t,
- węglowodany – 9,5 t,
- składniki mineralne – 0,6 t,
- woda – 63,8 t.
Według raportu WHO:
· 13% ludności żywi się w sposób prawidłowy,
· 30% z błędami żywieniowymi,
· reszta w większym lub mniejszym stopniu cierpi głód.
2. Wady żywieniowe dzielą się na:
a) wady pierwotne – do nieprawidłowości w jakości bądź ilości pożywienia lub w rytmie dostarczania składników odżywczych do ustroju,
b) wady wtórne – gdy skład pożywienia jest prawidłowy, natomiast istnieją zaburzenia w przyjmowaniu, trawieniu czy rozprowadzaniu poszczególnych składników pokarmowych i ich przyswajaniu przez ustrój ludzki.
Przyczyny wad żywienia mogą być również pierwotne i wtórne. Do pierwszych zalicza się warunki gospodarczo – społeczne (np. wojna, poziom wiedzy na temat żywienia). Do wtórnych przyczyn należą zmiany ustrojowe wywołane rożnymi chorobami.
3. Składniki pokarmowe
Rola białek w organizmie:
Białka stanowią 20% masy ciała i należą do substancji, które nie mogą być w ustroju zastąpione inna substancja, ani nie mogą być tez magazynowane.
Zapotrzebowanie na białko to 1g/kg masy ciała, u dzieci i młodzieży, kobiet w okresie ciąży i karmienia 1,5g/kg masy ciała.
Białka służą do:
· Budowy nowych i odnawiania zużytych komórek,
· Wchodzą w skład ciał odpornościowych,
· Wchodzą w skład enzymów,
· Biorą udział w regulacji ciśnienia krwi,
· Biorą udział w utrzymaniu równowagi kwasowo – zasadowej.
Węglowodany:
- są dla organizmu głównym źródłem energii,
- wchodzą w skład surowicy krwi,
- wpływają na przebieg procesu przemiany tłuszczów (spalają się one w ogniu węglowodanów),
- magazynowane są w wątrobie i mięśniach w postaci glikogenu stanowiąc materiał zapasowy,
Normy spożycia węglowodanów związane są z wiekiem i płcią. Powinny pokrywać od 50-55% dziennego zapotrzebowania.
Rola tłuszczów
Stanowią dla organizmu źródło energii 1g tłuszczu dostarcza około 1Kcal, gromadzą się głownie w tkance podskórnej w okolicy narządów stanowiąc dla niej warstwę ochronna, utrzymują bowiem te narządy w prawidłowym położeniu oraz zabezpiecza przed wstrząsami.
Stanowią źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które w organizm ludzki nie jest w stanie wyprodukować (kwas linolenowy, linolowy, arachidorowy), te 3 kwasy biorą udział w przemianie cholesterolowej. Ich niedobór powoduje zmiany w skórze i włosach.
Tłuszcze ułatwiają przyswajalność przez ustrój niektórych witamin (A,D,E,K).
Poprawiają wartości smakowe potraw.
Normy zapotrzebowania na tłuszcze są trudne do określenia, ponieważ zależą od rodzaju wykonywanej pracy i temperatury otoczenia. Zakłada się, ze tłuszcze powinny pokrywać 30% dziennego zapotrzebowania.
Witaminy dzielą się na:
- rozpuszczalne w wodzie,
- rozpuszczalne w tłuszczach.
Składniki mineralne dzielą się na:
· makroelementy (wapń, fosfor, magnez, siarka, sód, potas, żelazo, chlor),
· mikroelementy (miedz, cynk, jod, fluor itp.)
Woda stanowi 70% masy ciała, jest rozpuszczalnikiem wielu składników rozprowadzanych po całym organizmie. Bierze udział w procesach trawienia, w procesach regulacji temperatury ciała oraz usuwanie z organizmu produktów przemiany materii.
Zapotrzebowanie na wodę (2-4l) jest uzależnione od sezonowości, przyzwyczajeń, przemiany materii, rodzaju wykonywanej pracy, stref klimatycznych.
1. Proces trawienia pokarmów.
Jama ustna – żucie pokarmu, wstępne trawienie węglowodanów pod wpływem amylazy ślinowej.
Żołądek – rozpoczyna się trawienie białka w środowisku kwaśnym. Pod wpływem pepsyn białko zostaje rozłożone na aminokwasy. W żołądku dochodzi do rozkładu węglowodanów rozpoczynają się słabe procesy trawienia tłuszczów.
Dwunastnica – dalsze procesy trawienia i tłuszcze są emongowane pod wpływem żółci na drobne krople. W trawieniu tłuszczów pomaga także lipaza tłuszczowa.
Jelito cienkie – końcowe procesy trawienia i wchłanianie aminokwasów, witamin, kwasów tłuszczowych.
Jelito grube – wchłanianie wody i formowanie mas kałowych.
2. Wartość odżywcza produktów spożywczych.
3. Bilans energetyczny ustroju.
1. Przemiana materii.
Podstawowe przemiany materii – oznacza najniższy poziom przemiany materii jaki zachodzi w organizmie nadczo w całkowitym spokoju psychicznym i fizycznym, po półgodzinnym odpoczynku w pozycji leżącej w normalnych warunkach mikroklimatycznych.
Ponadpodstawowe przemiany materii – określa wydatki energetyczne ustroju związane z wykonywaną pracą fizyczną i umysłową oraz z kosztami trawienia pokarmów.
Całkowita przemiana materii - suma przemian podstawowych i przemian ponadpodstawowych.
2. Bilans energetyczny ustroju – jest to porównanie dochodów i wydatków energii w jednostce czasowej.
2100
dodatni ujemny
3000 1500
Piramida zdrowia:
Czerwone chleb, ryż,
Mięso, makaron, słodycze,
Masło ziemniaki
Nabiał lub
wapń
(1-2 razy dziennie)
Ryby, drób, jajka (1-2 razy
Dziennie) ZESTAW WIT.
Orzechy, rośliny
strączkowe
Warzywa Owoce
(nieograniczone il.) (2-3 razy dziennie)
Pełnoziarniste Oleje roślinne
produkty zbożowe (np. z oliwek, rzepaku)
3. Rozkład dobowy posiłków.
Zasady planowania jadłospisu:
- uwzględniać zapotrzebowanie kaloryczne,
- dobierać produkty połnowatrściowe uwzględniające zapotrzebowanie organizmu,
- posiłki podawać estetycznie,
- przestrzegać liczby posiłków i przerwy między posiłkami,
- po posiłkach najlepiej pić wodę mineralną.
Zmiany zachodzące w produktach spożywczych podczas ich przechowywania
1. Zmiany fizyczne z wchłanianiem lub utratą wody, zmiany konsystencji i barwy.
2. Zmiany chemiczne np. dostęp tlenu, niszczenie witaminy C. Tlen + światło = jełczenie tłuszczów.
3. Zmiany biologiczne związków są głownie z działaniem enzymów zawartych w produktach żywnościowych przy współudziale bakterii.
4. Zasady przechowywania produktów spożywczych.
- miejsce przechowywania powinno być czyste, ciemne, często wietrzone i nie dostępne dla owadów i gryzoni,
- przechowywanie w niskiej temperaturze z uwzględnieniem okresu przechowywania,
- produkty rozmrożone nie powinny być ponownie zamrożone,
- przechowywanie w opakowaniach, które w trakcie składania nie będą wpływały na wartości odżywczą.
5. ...
KILL_ALL