ZO_pojęcia_do egzaminu.doc

1.Zarządzanie operacyjne
Zarządzanie jest to zestaw działań skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, fizyczne i informacyjne)i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny.

Zarządzanie obejmuje cztery podstawowe funkcje: planowanie, organizowanie, przewodzenie, kontrolowanie.

Planowanie i podejmowanie decyzji polega na wyznaczaniu organizacji celów, które zamierza osiągnąć oraz decydowaniu o najlepszych sposobach ich osiągnięcia.

Organizowanie polega na określeniu sposobu zdobycia niezbędnego kapitału, zatrudnianiu ludzi na odpowiednie stanowiska czy bardziej ogólnie na sposobie grupowania typów działań i zasobów.

Przewodzenie rozumiemy jako kierowanie ludźmi poprzez motywowanie, komunikowanie i przywództwo. Bardziej ogólnie można powiedzieć, że przewodzenie jest to zespół procesów wykorzystywanych w celu sprawienia, by członkowie organizacji współpracowali ze sobą przy realizowaniu celów organizacji.

Kontrolowanie czyli obserwowanie postępów organizacji w realizowaniu jej celów; polega ono na monitorowaniu wyników i wychwytywaniu odchyleń i nieprawidłowości celem dokonania korekty.

Operacje są działalnością, na którą składa się cała aktywność związana bezpośrednio z wytwarzaniem produktu, którym mogą być dobra rzeczowe lub usługi. Operacje określają, co organizacja robi.

2.Rola i zadania Kierownika Operacyjnego

Kierownik operacyjny odpowiada za stan i realizację wszelkich spraw związanych z działalnością jednostki zarządzania operacjami, a także za koordynację czynności podejmowanych w ramach całej organizacji.

Praca kierownika operacyjnego obejmuje takie elementy jak:

·         planowanie – jest  to ustalanie celów i sposobów ich osiągnięcia,

·         organizowanie – czyli tworzenie struktury organizacyjnej najlepszej do osiągnięcia zamierzonych celów,

·         zatrudnienie – zapewnianie odpowiedniego personelu do wykonania zamierzonych prac,

·         zarządzanie – powierzanie pracownikom odpowiednich zadań

·         motywowanie – zachęcanie pracowników do tego, aby dobrze wykonywali swoją pracę

·         alokacja – przypisywanie zasobów do poszczególnych prac,

·         monitorowanie – czyli bieżące sprawdzanie, czy procesy prowadzą do założonych celów

·         kontrolowanie  - czyli podejmowanie działań korekcyjnych, aby upewnić się, że organizacja zmierza do osiągnięcia celów

·         informowanie a zatem powiadamianie o postępach organizacji.

Kierownicy mogą także wykonywać inne prace, np. mogą pełnić funkcję reprezentanta i rzecznika, który utrzymuje kontakty z innymi organizacjami, prowadzi negocjacje, rozwiązuje problemy oraz inicjuje zmiany. Łącząc te cechy możemy stworzyć schemat zarządzania operacyjnego z uwzględnieniem roli kierownika operacyjnego. 

Kierownicy podejmują zatem decyzje, które zapewniają efektywność organizacji. Ich decyzje oddziaływują na składniki  wejściowe, operacje i produkty końcowe. Następnie wykorzystują sprzężenia zwrotne i inne stosowne informacje do podejmowania dalszych decyzji.

3.Wyjaśnij na czym polega plan MCST. Omów poszczególne składniki tego planu.

MCST jest to skrócona nazwa narzędzia planistycznego, które ułatwia określenie powiązań między przyszłymi kierunkami działania, dążeniami oraz misją przedsiębiorstwa.

Plan ten może być sformułowany w formie opisowej bądź w postaci stwierdzeń.

MCST stanowi skrót następujących słów:

·         .Misja

·         .Cele

·         .Strategia

·         .Taktyka

Taktyczny element MCST obejmuje zestaw planów działania, których celem jest realizacja strategii. Plany działania muszą to czynić w spo­sób zapewniający osiąganie celów zgodnie z kierunkami przyjętej strategii.

MCST jest zatem instrumentem planowania w organizacji. Bywa on błędnie określany mianem planowania strategicznego, która to nazwa powinna być zarezerwowana dla czynności związanych z definiowaniem i formułowaniem strategii. Planowanie strategiczne stanowi tylko jeden z elementów ogólnego, wewnętrznie spójnego planu korporacji.

4.Misja jest precyzyjnym wyrażeniem – w języku zrozumiałym dla pracowników i otoczenia organizacji – dalekosiężnych zamierzeń i aspiracji organizacji.

Misja firmy wtedy nabiera strategicznego znaczenia, gdy spełnia trzy wymogi: (1) wyznacza kierunek i dotyczy przyszłości, (2) wyraża marzenia i wyzwania, które stają się udziałem pracowników, (3) proces jej realizacji jest wiarygodny.

Misja powinna być wyrażona w postaci zwięzłego, precyzyjnie sformułowanego zdania, które będzie służyć jako drogowskaz przy podejmowaniu decyzji dotyczących całego przedsiębiorstwa.

Sformułowanie dobrej misji nie jest rzeczą łatwą. Trzeba bowiem pogodzić ze sobą trzy elementy, trzy sprzeczności.

·         Po pierwsze misja powinna być lapidarna, ponieważ nikt nie pamięta więcej niż kilka zdań, a jednocześnie musi wiele wyrażać, co trudno ze sobą pogodzić. Krótkie sformułowania typu „Cukier krzepi” lub „Lotem bliżej” prowadzą nas w stronę chwytliwych haseł reklamowych, w których jest rzeczywiście minimum słów, ale niewiele treści.

·         Po drugie, misja powinna mieć element marzenia i jednocześnie wskazywać operacyjną drogę do jej realizacji.

·         Po trzecie misja musi być zarazem i ogólna, i konkretna. Musi być na tyle ogólna , aby dotyczyła całej organizacji i jej różnorodnej przyszłości. Nie powinna nadmiernie ograniczać wybór rynku  lub produktu. Jednocześnie powinna być na tyle konkretna, aby była zrozumiała dla przeciętnego pracownika.

5.Typowe określenie misji zawiera:

·         Opis podstawowych wyrobów czy usług organizacji

·         Funkcje, które będzie wypełniała

·         Rynki czy klientów, których będzie obsługiwała

6. W jaki sposób należy tworzyć cele dla organizacji?

Cele możemy podzielić na cele otwarte, gdzie nie ma określonego przedziału czasowego w którym powinniśmy ten cel zrealizować oraz cele zamknięte, gdzie mamy określony przedział czasowy.Cele otwarte właściwie pokazują nam pewne kierunki działań, natomiast precyzujemy te działania za pomocą celów zamkniętych które możemy monitorować.

Typowe określenie celów powinno obejmować:

·         Jasno określony przedział czasowy

·         Skwantyfikowane cele – w chwili obecnej bardzo dużą wagę przywiązuje się do definiowania mierników dla wszystkich celów. Staramy się zmierzyć to co wydawało nam się niemierzalne,

·         Szczegółowe opisy celów

7.Podstawowe systemy operacyjne.

Wyróżniamy 5 podstawowych systemów operacyjnych:

·         Projekt – każdy wyrób jest inny, niepowtarzalny, zaprojektowany zgodnie z dokumentacją klienta. Przykładem takiego systemu jest przedsiębiorstwo budownictwa lądowego i wodnego.

·         Produkcja jednostkowa – często wykonywana jest na zlecenie innych firm, którym nie opłaca się wytwarzanie danego wyrobu. Zamówienia dotyczą niewielkich ilości, realizowanych zgodnie z ustalonymi przez odbiorcę wymaganiami. Przewaznie zamówienia nie są wznawiane, a wiec wszystko robi się na podstawie jednorazowych zleceń. Jednym z problemów produkcji jednostkowej (małoseryjnej) jest ciągła zmiana asortymentu, co powoduje zmienne obciążenie poszczególnych stanowisk pracy.

·         Produkcja seryjna – popyt na towary jest już duży, ale nie na tyle, żeby produkować dany produkt stale przez cały rok. Okresowo wytwarza się więc serie poszczególnych  wyrobów, w takiej ilości, by ich zapas wystarczał na zaspokojenie popytu do czasu kolejnego wznowienia produkcji. Jeśli istnieją zapasy wyrobów, można bardzo szybko zrealizować zamówienia klientów. Jeśli jednak zapasy ulegną wyczerpaniu, niemal zawsze prowadzi to do utraty klientów i powoduje konieczność szybkiego wprowadzenia zmian do programów produkcji.

·         Produkcja liniowa – Popyt na produkty jest tak duży, ze możemy produkować dany produkt nieprzerwanie przez cały rok. Całą produkcje dzieli się na poszczególne operacje, które można ustawić w linii. Po zakończeniu każdej operacji jej przedmiot jest przekazywany na następne stanowisko. Każda operacja jest prosta i powtarzalna. Mogą ja więc wykonywać robotnicy o niskich kwalifikacjach albo tez można zaprojektować do jej wykonania odpowiednio skonstruowane maszyny. Linia musi być starannie zrównoważona, aby w poszczególnych operacjach nie powstawały wąskie gardła wstrzymujące przepływ produkcji. Najistotniejszymi problemami są: utrzymanie jakości na odpowiednim poziomie oraz minimalizacja kosztów.

·         Produkcja ciągła – wytwarza się tylko jeden wyrób, zapotrzebowanie jest na tyle duże że można go produkować w sposób ciągły.  W produkcji ciągłej zainstalowane są urządzenia do wytwarzania tylko jednego, określonego wyrobu. Są więc zazwyczaj bardzo efektywne gdy pracują z pełna wydajnością, ale są całkowicie nieelastyczne. Poważniejsza zmiana profilu może wymagać przebudowy całej instalacji. Do produkcji ciągłej nadają się przede wszystkim towary masowe np. cukier, stal.

8. Systemy sterowania operacjami.

Wyróżniamy dwa systemy sterowania operacjami:

·               Push Control (inna nazwa to sterowanie przez „dostępność surowców” lub system „pchany”) – ten system to metoda sterowania operacjami  w przypadku produkcji liniowej.  Ze względu na małe zróżnicowanie wyrobów możemy mówić o kliencie globalnym. Zarząd firmy, na podstawie prognoz dotyczących planowanej wielkości sprzedaży, składa zamówienia do dostawców. Zamówienia wędrują do magazynu. Impulsem dla rozpoczęcia bądź zatrzymania produkcji jest dostępność niezbędnych surowców. Produkcja odbywa się dopóty, dopóki zapas surowców nie zostanie wyczerpany. Filozofia tego podejścia opiera się na przekonaniu, że optymalną produktywność osiąga się przez maksymalizację pracy maszyn, tzn. że powinny one produkować jak najwięcej. Aby zabezpieczyć się przed skutkami zmienności, utrzymuje się zapasy buforowe surowców i robót w toku (produkcji niezakończonej). Zatem produkujemy i „wypychamy”  towar na rynek na rynek. Im lepsza umiejętność prognozowania tym większe prawdopodobieństwo, że wyprodukowany towar zostanie sprzedany.

·               Pull Controll (inna nazwa to sterowanie przez kolejność działań lub system „ciągniony”) – ten system stosujemy wówczas gdy mamy produkcje seryjną.
W przypadku produkcji seryjnej zróżnicowanie produktów jest większe i możemy już mówić o grupach klientów. Impulsem do uruchomienia produkcji jest zamówienie spływające od klienta, a nie dostępność surowców. W momencie przyjścia zamówienia jest ono realizowane jeżeli w magazynie jest dostateczna ilość zamawianego towaru. Informacja o zmniejszeniu zapasów w magazynie wędruje na ostatnie stanowisko i jest to impuls do uruchomienia produkcji. W tym systemie informacja wędruje od magazynu wyrobów gotowych do magazynu surowców, a stamtąd do dostawcy. Oznacza to, że złożenie  zamówienia „pociąga” produkcję. Metoda ta została spopularyzowana, a chyba nawet wynaleziona przez firmę Toyota w latach pięćdziesiątych. Efektem zastosowania tego systemu jest znaczne zmniejszenie buforowych zapasów surowców oraz zlikwidowanie skutków zmienności procesów. Zatrzymuje się pracę maszyn, pozwalając wolniej pracującym oddziałom nadążyć za innymi komórkami i w ten sposób uniknąć utrzymywania dużych buforowych zapasów produkcji nie zakończonej.

9. Wady i zalety systemów  sterowania operacjami

Zalety systemu Push Control:

·         nie wymaga wykwalifikowanej siły roboczej

·         przy dużym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych niskie koszty jednostkowe

Wady systemu Push Control:

·         gromadzenie surowców, które przez pewien czas nie będą wykorzystane, jeżeli następny proces się załamie (“nawali”),

·         stosunkowo wysoki poziom robót w toku (produkcji niezakończonej),

·         długotrwałe postoje pomiędzy wejściem surowca do systemu a pojawieniem się części produktu finalnego,

·         znaczna liczba przeróbek, wynikająca z tego, że źle wykonany element może nie zostać wykryty przez jakiś czas i w związku z tym cała dalsza produkcja danej maszyny będzie musiała być złomowana bądź poprawiona,

·         składowanie międzyoperacyjne może pozostać niewidoczne, dopóki nie stanie się poważnym problemem. Powoduje to powstawanie środowiska, w którym składowanie jest tolerowane.

Zalety systemu Pull Control:

·         znaczne zmniejszenie robót w toku

·         znaczne skrócenie czasu cyklu pomiędzy wejściem surowca do systemu produkcji a pojawieniem się gotowego przedmiotu;

·         wzrost jakości spowodowany szybkim wykrywaniem problemów; znaczne zmniejszenie liczby przeróbek i złomowań”

·         składowanie międzyoperacyjne staje się w pełni widoczne, ponieważ prowadzi do zatrzymania wszystkich wcześniejszych procesów. Problem ten może być rozwiązany szybko, skutecznie i w sposób trwały;

·         zachęca do współpracy, a nie do współzawodnictwa;

·         ułatwia realizację metody Just in Time;

·         nie zachodzi potrzeba sporządzania planu dla każdego stanowiska pracy, ponieważ niezbędne dla nich instrukcje zawarte są w karcie wyrobów.

Wady systemu Pull Control:

·         system polega na bardzo dobrej jakości materiałów od dostawców, jeśli ta jakość się zmieni odbija się to na jakości produktu finalnego

·         problemy z utrzymaniem jakości produkcji

·         zmiany planów klientów, występuje wtedy potrzeba zmiany harmonogramów wytwarzania poszczególnych serii wyrobów

·         problemy z krótkim czasem zmiany konfiguracji urządzeń,

·         występują także konflikty wśród załogi

10. Omów zasady budowy modelu sieciowego

Punktem wyjścia do różnorodnych metod analizy sieciowej jest budowa modelu sieciowego, zwanego na ogół siecią czynności. Sieć czynności przedstawia strukturę kolejności realizacji poszczególnych czynności. Sieć taka zbudowana jest z węzłów i łuków. W praktyce zaleca się ze względu na przejrzystość konstrukcji sieci, aby w sieci nie było skrzyżowań łuków. Wymaga się ponadto, aby w modelu sieciowym przedsięwzięcia:

·         istniało dokładnie jedno zdarzenie początkowe  i jedno zdarzenie końcowe (postulat ten można spełnić wprowadzając czynności pozorne np. kamienie milowe),

·         wierzchołki i łuki  były odpowiednio uporządkowane, tzn. każdy poprzednik ma mieć mniejszy numer względnie wcześniejszą literę; w praktyce żądanie to potwierdza wykluczenie ścieżek cyklicznych i pętli;

·         każda czynność może być realizowana tylko jeden raz podczas wykonywania przedsięwzięcia

·         kierunki strzałek pokazują kolejność działań, każda poprzednia czynność musi zostać zakończona, zanim zacznie się następna

W rozważanej klasie metod sieciowych optymalizacja przedsięwzięcia polega na:

a)      wyodrębnieniu i zestawieniu wchodzących w jego skład czynności (zadań cząstkowych).

b)     ocenie parametrów poszczególnych czynności i zdarzeń (czasu, nakładów, względnie innych parametrów),

c)      konstrukcji sieci zależności technologicznych,

d)     wyznaczeniu poszczególnych charakterystyk sieci dotyczących zarówno poszczególnych czynności , jak też całego projektu,

e)      wyznaczeniu tzw. ścieżki krytycznej.

11. Podaj wady i zalety technik analizy sieciowej.

Do zalet technik sieciowych możemy zaliczyć:

·         Możliwość skrócenia czasu realizacji projektu bez dodatkowych zmian organizacyjnych i nakładów.

·         Zmniejszenie kosztów ogólnych projektowania i wdrożenia.

·         Możliwość racjonalnego wykorzystania rezerw czasowych.

·         Możliwość koncentracji uwagi na czynnościach limitujących cały tok postępowania (krytycznych).

·         Ułatwienie realnego planowania i ustalania terminów realizacji przedsięwzięcia.

·         Stworzenie podstawy do kontroli przebiegu prac w każdym momencie ich prowadzenia.

12. Omów problem powstawania kolejek.

We wszystkich systemach obsługujących czyli przedsiębiorstwach usługowych występują trzy elementy:

·         zgłoszenie na obsługę  nadchodzące na ogół w losowych momentach czasu

·         proces określonego rodzaju obsługi,

·         kanały obsługi realizujące proces obsługi zgłoszeń.

Przykładowo na lotnisku zgłoszeniami są startujące lub lądujące samoloty, procesem obsługi jest start lub lądowanie samolotu, natomiast kanałami obsługi są pasy startowe wraz z odpowiednimi stanowiskami na wieży kontrolnej, kontrolującymi start lub lądowanie.

W porcie zgłoszeniami są statki do załadunku i wyładunku, procesem obsługi jest załadunek i wyładunek, kanałami obsługi są miejsca na nabrzeżu portowym. Każdy system, w którym występują określone powyżej elementy można traktować jako system obsługi.

Model teorii prostej kolejki przedstawia się następująco. Ciąg kolejnych zgłoszeń nadchodzących do systemu będziemy nazywać strumieniem zgłoszeń. Nadchodzące zgłoszenie kierowane jest do jednego z wolnych kanałów, po czym po zrealizowaniu procesu obsługi opuszcza system. Jeżeli w momencie nadejścia zgłoszenia wszystkie kanały obsługi są zajęte obsługą zgłoszeń  wcześniejszych, to zgłoszenie może oczekiwać w kolejce na początek obsługi. Przykładem takiego systemu są supermarkety gdzie w godzinach szczytu tworzą się kolejki przy stanowiskach kasowych.

13. Założenia do modelu teorii prostej kolejki.

Teoria prostej kolejki opiera się na następujących założeniach:

·         istnieje jedno stanowisko obsługi, czyli jeden kanał obsługi

·         klienci zgłaszają się po obsługę pojedynczo,

·         czasy pomiędzy kolejnymi zgłoszeniami są zadane rozkładem wykładniczym.

Podstawowymi wielkościami, które będziemy wykorzystywać do wyliczenia parametrów teorii prostej kolejki są: a=średnia liczba klientów przybywająca w ciągu godziny, oraz c= średnia liczba klientów którą jest w stanie obsłużyć system w ciągu god...