Borówka Wysoka- Vaccinium corymbosum. Rodzaj- Vaccinium- borówkowate. Rodzina- Ericaceae- wrzosowate. Jest ok. 300 gat rodziny Vaccinium. Roślina pochodzi z Ameryki północnej. Krzewy osiągają od 1,3 m do 2m wysokości. Owocują od 2 roku po posadzeniu. Żyją 20-30 lat. W pełni owocowania wydajność z krzewu wynosi 4-8kg. Kwitną od 7 maja przez okres 3tyg. Wytrzymuje mrozy do -250C. Owoce bogate są w cukry, pektyny, garbniki, liczne kwasy organiczne, witaminy C i B, sole mineralne, mikroelementy, barwniki i błonnik. W krajach gdzie produkcja borówki jest rozwinięta, ok. 50% zbiorów przeznacza się do bezpośredniej konsumpcji, ok. 30% na przetwory i 20% do mrożenia.Wzrost wegetatywny Pokrój krzewów jest wzniesiony lub rozłożysty. System korzeniowy borówki wysokiej ,podobnie jak u innych borówek ,pozbawiony jest włośników i dlatego jego powierzchnia chłonna jest zredukowana o ok. 10%. Młode korzonki borówki zanim się rozgałęzią ,są bardzo cienkie i delikatne. Ich średnica wynosi zaledwie 17-50 mikrometrów. Przyrost dzienny poszczególnych korzonków jest słaby i wynosi 1mm. Pędy krzewu są rozgałęzione. Jednoroczne pędy wyrastają z podstawy krzewu lub szyjki korzeniowe i zmieniają zabarwienie od zielonego poprzez jasnopopielate do brunatnoczerwonego. Pędy te decydują o intensywności owocowania. Przyrosty roczne starszych pędów są niewielkie dlatego tworzy się na nich mało owoców i są one drobne. Liście osadzone są na pędach skrętolegle. Są one krótkoogonkowe o blaszce wydłużonej, lancetowatej lub owalnej, ostro zakończonej. Na pędach bocznych długość liści wynosi 5-7cm, szerokośc 2,5-3,5cm. Na jednorocznych silnie rosnących pędach liście osiągają często długość do 12,5cm i szerokość do 6,5cm. Liście są mięsiste, górna strona liścia jest najczęściej ciemnozielona i błyszcząca, dolna natomiast jaśniejsza i matowa. Unerwienie liścia jest pierzaste. Nerwy na dolnej stronie liścia lekko wystają ponad powierzchnię i są często pokryte włoskami. Liście na jesieni przybierają barwę pomarańczową lub szkarłatnoczerwoną. W tym okresie krzewy wchodzą w stan spoczynku bezwzględnego, długość zależy od odmiany.Wzrost generatywny Pąki kwiatowe powstają latem ubiegłego roku na pędach jednorocznych i na rocznych przyrostach starszych pędów, najliczniej w ich częściach wierzchołkowych. Kwiatostan jest gronem długości kilku centymetrów, złożonych z 7-12 kwiatów. Poszczególne grona łączą się tworząc później dużą kiść owoców. Kwiaty wraz z krótkimi szypułkami mają długość 2 cm. Kielich utworzony z 5 zrośniętych działek z tępymi, krótkimi ząbkami obejmuje dolną część korony i słupka. Słupek ma długą, prostą szyjkę i jest zakończony spłaszczonym , guzikowatym znamieniem. Pręcików jest 8-10 i każdy składa się z krótkiej , owłosionej nitki i 2 pylników. 4-5 płatków zrośniętych ,tworzących wydłużoną dzwonkowato- jajowatą koronę zakończoną słabo zaznaczającymi się , wywiniętymi na zewnątrz ząbkami. Zabarwienie korony jest białe lub bladoróżowe. Kwitnienie trwa ok. 3 tyg, najpierw rozwijają się kwiaty u nasady kwiatostanu, następnie środkowe i wierzchołkowe. Kwiaty są owadopylne. Dojrzewanie w naszych warunkach trwa od połowy lipca do końca września. Dojrzewanie pierwszych jagód następuje zwykle 50-60 dni od początku kwitnienia. Owoce dojrzewają nierównomiernie i dlatego trzeba zbierać je w 2 lub 3 terminach. Jagody borówki są najczęściej kuliste lub nieco spłaszczone. Skórka jagody jest jasnoniebieska, niebieska lub niebieskoczarna, pokryta jest białym woskowatym nalotem. Wymagania klimatyczne i glebowe- klimat Europy Środkowej sprzyja uprawie większości odmian borówki wysokiej. Istnieją jednak rejony bardziej lub mniej korzystne i dlatego przed założeniem plantacji trzeba przeanalizować poszczególne czynniki klimatyczne. Temperatura: Obserwacje prowadzone w Europie wskazują że ostre zimy do -250C nie spowodowały żadnych uszkodzeń krzewów. Z amerykańskich danych wynika że niektóre odmiany wymarzają już przy -200C. W uprawie borówki dość niebezpieczne są niskie temperatury jesienią lub na wiosnę w okresie nabrzmiewania pąków i początku wzrostu pędów. Obserwacje wskazują że dopiero obniżenie temp do -70C w okresie kwitnienia krzewów może u niektórych odmian borówki wysokiej zredukować plony do połowy. Okres wegetacyjny dla borówki powinien trwać co najmniej 160 dni. W naszym klimacie warunek ten jest spełniony. Również temperatura miesięcy letnich w naszym kraju sprzyja wzrostowi i dojrzewaniu jagód borówki. Opady. Przeciętna ilość opadów atmosferycznych jest dla borówki w pełni wystarczająca tylko w Polsce południowej, i to jedynie wtedy , gdy plantacja znajduję się na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych. Natomiast roczny rozkład opadów jest w naszym kraju prawie idealny. Wiosna w glebie są duże zapasy wody i dlatego nie szkodzą borówce krótkie okresy suszy w maju i czerwcu. Jeżeli okresy te są długotrwałe, mogą jednak być niekorzystne dla wzrostu i plonowania krzewów. Susza w tym okresie jest szczególnie szkodliwa na glebach lekkich i słabo próchniczych. Powoduje ona wyraźne osłabienie wzrostu roślin, a jeżeli się przedłuża- nawet ich zasychanie. Dzieje się tak dlatego, że system korzeniowy borówki jest bardzo płytki. W lipcu-w okresie intensywnego wzrostu notuje się najczęściej maksimum opadów w roku. Gleba. Borówka wysoka ma bardzo specyficzne wymagania glebowe, co jest przeszkodą w jej rozpowszechnianiu. Najlepiej udaje się ona na glebach lekkich, próchniczych, przewiewnych, kwaśnych i ciepłych. Zawartość próchnicy w glebie mósi wynosić co najmniej 3,5%. Optymalne warunki dla wzrostu borówki istnieją dopiero wtedy, gdy zawartość części organicznych wynosi około 7% a nawet więcej. Ważna jest stała, umiarkowana wilgotność gleby. W okresie wegetacji borówka wykazuje duże zapotrzebowanie na wodę. Gleby o zbyt niskim poziomie wody gruntowej nie nadają się do uprawy borówki. Poziom wody gruntowej w okresie wegetacji borówki powinien być utrzymany zależnie od rodzaju gleby na wysokości 35-60 cm. Im gleba jest bardziej próchnicza oraz podsiąkliwa, tym woda może znajdować się niżej( 60-80). W razie dużego obniżenia się poziomu wody niezbędne jest podlewanie wodą. Borówka nie znosi gleb zalewanych, zwłaszcza w czasie pełnej wegetacji. Jeżeli korzenie zalane są wodą dłużej niż 24 godziny ,na krzewach powstają wówczas uszkodzenia i rośliny zamierają. Przy wyborze gleby pod uprawę borówki należy zwracać również uwagę na jakość głębszych warstw gleby. Zbyt zwięzłe ,nieprzepuszczalne warstwy zatrzymują wodę deszczową i w razie dłuższych opadów korzenie mogą znaleźć się w wodzie co im szkodzi. W tym wypadku zaleca się odprowadzenie wody rowami albo zdrenowanie pola. Borówka rośnie najlepiej na glebach, których temperatura w czasie wegetacji wynosi przynajmniej 18-21 0C. Niższe temp gleby, a także zbyt wysokie osłabiają wzrost krzewów ,a przy tym często powodują chlorozę liści. Jednym z najważniejszych warunków powodzenia w uprawie borówki jest odpowiedni odczyn gleby, najlepiej rośnie na GL silnie kwaśnych. Optymalne pH gleby wynosi 3,8-4,8. gdy pH wynosi 5,5 plony są znacznie niższe, a na GL o pH 6,8 krzewy całkowicie przestają rosnąć.
BRZOSKWINIA, Rodz.Rosaceae,Podrodz.Prunoideae,Gat.Persica vulgaris-brzoskwinia pospolita.Drzewo owocowe, którego ojczyzną są północne i środkowe Chiny. Drzewo to dorasta do 6 m wys. Dzikie brzoskwinie wytrzymują mrozy do ok. –30 st.C lecz większość odmian marznie w temp –25 stC. Ze względu na wygląd owoców brzoskwinie dzielimy na :
-nektaryny o skórce gładkiej i zwyczajne o skórce omszonej. Dotychczas rozróżniono 5 gatunków brzoskwiń: b.dziwna, b.pospolita,b.Dawida,b.kansueńska,b.fergańska.Owoce brzoskwini mają duże znaczenie dietetyczne, zawierają liczne biologiczne substancje jak np. cukry, kwasy organiczne, witaminy B,C,PP, potas, wapń, magnez, żelazo.WZROST I ROZWÓJ DRZEW.W pierwszym okresie życia brzoskwinia rośnie niezwykle silnie. W maju i czerwcu drzewo rośnie najsilniej ma też w tym okresie największe wymagania wodne. W czasie letniej suszy następuje zahamowanie wzrostu. Po opadach letnich brzoskwinia wznawia swój wzrost przy czym z pąków znajdujących się w kątach liści wyrastają liczne pędy boczne. Takie okresy w czasie wegetacji mogą się powtórzyć dwa lub trzy razy , dlatego już jednoroczne drzewko może być rozgałęzione a jego gałązki są przeważnie grubsze i dłuższe od gałęzi innych drzew owocowych.W drugim okresie życia brzoskwini tak zwanej dojrzałości wzrost jej ulega zahamowaniu, roczne przyrosty stają się krótsze. W tym czasie należy stosować obfite nawożenie i cięcie.W trzecim okresie-starzenia się plony maleją. Owoce stają się drobne i mniej wartościowe. Ważnym zabiegiem w tym czasie jest obfite nawożenie oraz dobrze przeprowadzone cięcie odmładzające.Drzewa brzoskwini nie należą do dużych i tworzą bardzo krótki pień, więc w naszych warunkach najodpowiedniejsze są dla nich formy krzaczaste. Brzoskwinie rozpoczynają wegetację bardzo wcześnie wiosną(wyprzedza je tylko morela).Gdy gleba rozmarznie a temp. Powietrza przekroczy 5 stop.C korzenie zaczynają intensywnie pobierać wodę i skł. Pokarmowe z gleby przewodząc je do pędów.Nawroty ciepła w miesiącach jesiennych mogą spowodować wznowienie wzrostu brzoskwini i są dla nich bardzo niebezpieczne. Również szkodliwy wpływ mają duże wahania temp. Na przedwiośniu, które mogą spowodować przedwczesną wegetację.
Korzenie brzoskwini są charakterystycznej jasnożółtej barwy. Maksymalna ich ilość znajduje się na głębokości 15-50 cm, korzenie główne wzrastają do 1m w głąb gleby. Ten sposób ukorzenienia się ułatwia przystosowanie brzoskwini do różnych gleb. Układ korzeni każdego drzewa zmienia się zawsze w zależności od typu gleby, sposobu uprawy i nawożenia. Fakt, że brzoskwinie udają się na mniej żyznych piaszczystych glebach można tłumaczyć dużą siłą ssącą korzeni i zwiększoną możliwością zaopatrywania się w wodę i skład. Pokarmowe. Brzoskwinie nie wytwarzają odrostów korzeniowych co utrudnia ich wegetatywne rozmnażanie.Brzoskwinia ma pień rozgałęziający się od dołu. Pokrój korony brzoskwini i ich wzrost są różne jak u różnych odmian. Nie stanowią one jednak cechy rozpoznawczej gdyż korony są modyfikowane w sposób naturalny przez siedlisko lub w sposób sztuczny przez cięcie.Wszystkie odmiany zdrowe i dobrze rosnące maja pędy zielone, zaczerwienione od strony silniej naświetlonej. Barwa czerwona występuje na gałęziach i liściach prawie wszystkich odmian gdy siedlisko jest dla drzewa nieodpowiednie, gdy podkładka jest źle dobrana do szlachetnej części drzewa lub też w skutek niskich temp. Zimą.
KWIATYKwiaty brzoskwini rozwijają się z pąków kwiatowych które z zewnątrz okryte są omszonymi łuskami zwykle brunatno czerwonej barwy pod nimi są łuski mniejsze jaśniejsze i nagie. Kwiaty brzoskwini są obupłciowe mają po 5 płatków korony i po 5 działek kielicha. Typy kwiatów brzoskwini mogą być rożne:-różowaty,-dzwonkowaty.Płatki kwiatowe odmian różnią się nieraz znacznie wielkością i kształtem. Liczba pręcików wynosi 25-30 , nitki są różnej długości, są one białe a po zapłodnieniu u większości odmian czerwienieją. W zalążni wykształcają się dwa czasem trzy zalążki z których po zapłodnieniu żaden nie zamiera.
OWOCE,Owoce brzoskwini to pestkowce o bardzo krótkiej szypułce tzw. Owoce siedzące. Rozróżniamy odmiany o owocach bardzo dużych , średnich i małych. Kształt owocu jest zazwyczaj kulisty lub wydłużony. Owoc ma z jednej strony bardzo wyraźną bruzdę, która przebiega od nasady do szczytu. Bruzda może być płytka , głęboka, szeroka luz wąska. Szczyt owocu zakończony jest charakterystycznym czubkiem, który powstał z resztek szyjki słupka.
PESTKAPestki brzoskwini należą do najbardziej charakterystycznych części owocu. Owoce większe mają odpowiednio większe pestki. Wśród odmian szlachetnych o stosunkowo dużych owocach spotykamy pestki małe, jak również są odmiany mniej wartościowe o niewielkich owocach a dużych pestkach. Barwa pestki może być jasnożółta lub ciemno brunatna. Kształt pestki bywa różny : wydłużony, eliptyczny lub kulisty.PĄKI KWIATOWEPąki kwiatowe brzoskwinia zawiązuje na pędach jednorocznych. Zależnie od typu i rozmieszczenia pąków na pędach rozróżniamy:-pędy wzrostowe pozbawione pąków kwiatowych,- pędy mieszane równomiernie pokryte pąkami kwiatowymi,-pędy owoconośne pokryte pąkami kwiatowymi
Większość pąków brzoskwinia zawiązuje na pędach cienkich i dość długich , u drzew starszych spotykamy też krótkopędy.U niektórych odmian brzoskwini występują krótkopędy mające do pięciu paków kwiatowych a jeden liściowy. Na pędzie owoconośnym powstaje jednak zwykle tylko jeden lub dwa owoce. Pora budzenia się do życia pąków w okresie wiosennym jest ściśle związana z warunkami siedliskowymi i klimatycznymi.
Przeciętnie w warunkach środkowej Polski brzoskwinia kwitnie od 23 kwietnia do 3 maja.
Brzoskwinia klimat i gleba, Rodzina: Rosaceae – różowate, Podrodzina: Prunoideae – śliwowe,Gatunek: Persica vulgaris – brzoskwinia pospolitaOjczyzna
Rośnie dziko w Chinach, drzewo brzoskwiń jest krótkowieczne ,dorasta do 6 m wys. [brzoskwinie dzikie wytrzymują temp. Do –30 C]. Pochodzi ona z południa, ma więc wymagania cieplne przypominające wymagania winorośli. Dlatego uprawa na większą skalę musi się ograniczyć do rejonów o najłagodniejszym klimacie, W Polsce do okręgów, w których ryzyko brzoskwiń jest najmniejsze zalicza się: 1. Okręg lubuski – okolice Z.G. 2. Okręg Śląski; 3. Okręg wielkopolski.Wymagania klimatyczne:Brzoskwinie udają się najlepiej w ciepłe lata, o długiej umiarkowanej, wilgotnej i słonecznej jesieni. Niskie temperatury stycznia i początku lutego (do –20C) nie wyrządzają brzoskwini większych szkód, natomiast znaczne spadki temp. w końcu lutego i marca mogą uszkodzić drzewa. Szczególnie niebezpieczne są przymrozki wiosenne występujące w kwietniu, a czasem i w maju. Temp. od –7 do-8C może uszkodzić pąki, a później –5C uszkadza większość kwiatów. Jedynie niektóre odmiany np. Siewka Jerzykowska znoszą w czasie kwitnienia do –6C. Bardziej wrażliwe na przymrozki sż zawiązki owoców, szczególnie gdy ich średnica nie przekracza 1,25 cm. Opadają już one po obniżeniu się temp. do –1,-2C. Brzoskwinie nie wymagają dużej wilgotności gleby, można je uprawiać nawet tam, gdzie roczna suma opadów nie osiąga 500mm, wprawdzie wzrost drzewa może być słabszy, ale owoce są słodsze. Podsumowując, brzoskwinia najlepiej udaje się w latach: * gdy suma temp. w okresie wegetacji wynosi przynajmniej 2500C; * średnia temp roku nie jest niższa od 8C; * najniższe temp. zimy nie przekraczają –20C;* największe mrozy występują od drugiej połowy grudnia do połowy lutego, a gleba jest pokryta śniegiem; * w ciągu roku nie występują silne wiatry wysuszające tkanki drzewa; * ilość opadów nie przekracza 600 mm .
Wymagania glebowePod uprawę brzoskwiń nadają się gleby strukturalne, o przepuszczalnym podłożu, niezbyt zwięzłe, a więc nie zlewne i łatwo się nagrzewające, zasobne w składniki pokarmowa. Istotny jest również odczyn gleby. Brzoskwinie źle rosną na glebie o odczynie kwaśnym, czyli pH<6, dlatego przed posadzeniem należy zbadać pH i wrazie potrzeby zwapnować.Ukształtowanie terenu Pod uprawę brzoskwiń najlepsze są tereny faliste, lub górzyste. Uprawiając brzoskwinie na równinach, należy wybierać tereny nieznacznie wyżej podłoża niż sąsiednie. Nie mogą powstawać zastoiska mrozowe. W uprawie brzoskwiń bardzo ważne jest zastosowanie osłon od wiatrów. Mogą to być leśne pasy wiatrochronne, orzech włoskie (posadzone w odległości 10 m od brzoskwiń) lub żywopłot z ałyczy posadzonej co 40 cm .Czynniki ekonomiczne:Na czynniki ekonomiczne składają się: rynek pracy, koszt ponoszone na nawozy, środki ochrony roślin koszty robocizny, rynek zbytu. Owoce brzoskwini nie dojrzewają w tym samym czasie, wiec dodatkowo trzeba dołożyć koszty powtórnych zbiorów Sliwy.Znaczenie produkcyjne i wzrost generatywny i wegetatywny u ŚLIW ŚLIWA, PRUNUS.Rodzina: Rosaceae – różowate.Podrodzina: Prunoideae – śliwowe.Gatunek: Prunus domestica – śliwa domowa. Znaczenie produkcyjne-Najwięcej gatunków należących do rodzaju Prunus – Śliwa- występuje w stanie dzikim na Kaukazie, w Azji Mniejszej, Azji Środkowej, w Europie zaś w Grecji i Macedonii. W Europie Polska zajmuje 9 miejsce w uprawie śliw, a na świecie 16 miejsce.Struktura powierzchni upraw drzew owocowych w Polsce w 2002 roku dla śliw wynosiła 10%. Śliwy uprawiane są przeważnie na terenach południowych i południowo – zachodnich kraju. Najmniej śliw znajduje się w rejonach północno – wschodnich, gdzie w niektórych latach warunki klimatyczne są za surowe do handlowej uprawy większości odmian. Chociaż śliwa jest prawie równie niezawodna w uprawie jak jabłoń, to jednak nie jest tak ceniona przez sadowników, jakby na to zasługiwała. Główną tego przyczyną jest stosunkowo niska cena owoców śliwy. Ta niska cena spowodowana jest wielką podażą innych owoców na naszym rynku w ciągu sierpnia, a zwłaszcza września, kiedy dojrzewa najwięcej odmian tego gatunku. Wysoką cenę uzyskują producenci jedynie za owoce odmian najwcześniej dojrzewających, zjawiających się na rynku zazwyczaj w drugiej połowie lipca. Zebrane śliwki nie mogą być długo przechowywane w stanie świeżym. Ich dojrzewanie, a tym samym spożycie w stanie surowym, trwa zaledwie 3 miesiące, dlatego przerób śliwek na dżemy, powidła, kompoty i susz jest jedyną możliwością zapobiegania nadmiernej podaży. Zwiększenie przerobu, niewątpliwie, podniosłoby cenę śliwek, która kształtuje się często poniżej kosztów produkcji, a jednocześnie przedłużyłoby do następnych zbiorów spożycie śliwek w postaci przetworów. Śliwki, podobnie jak inne owoce, nie mają dużej wartości kalorycznej, natomiast dużą wartość zdrowotną, dzięki zawartości cukrów, kwasów organicznych, witamin, soli mineralnych, błonnika, pektyn, garbników, substancji aromatycznych i enzymów.Cechą gospodarczą owoców jest przede wszystkim:
-Smak owoców – stanowił on w ciągu wieków podstawę selekcji i hodowli śliw, toteż dziś uprawiane odmiany przewyższają smakiem stare, półdzikie odmiany z grupy lubaszek i domaszek, które spotykane są jeszcze w starych ogrodach przydomowych. Do odmian o owocach wybitnie deserowych zaliczyć można: Renklodę Zieloną, Węgierkę Włoską i Węgierkę Bystrzycką. Smak owocu zależy nie tylko od właściwości odmiany, ale także od szeregu czynników zewnętrznych, z których najważniejszy jest klimat. Na smak owoców wywierają wpływ jeszcze takie czynniki, jak obfitość owocowania, gleba, nawożenie, system uprawy, cięcie itp. Na przykład drzewa owocujące obficie wykształcają owoce mniejsze i na ogół mniej smaczne niż drzewa dające średni lub niski plon. Na glebach zimnych i zwięzłych lub bardzo lekkich i suchych owoce są mniej smaczne niż na glebach ciepłych, żyznych i dostatecznie wilgotnych .- Przydatność na poszczególne przetwory – (kompoty, dżemy, marmolady, powidła, susz oraz wyroby alkoholowe) istnieją między odmianami duże różnice. Najlepsze kompoty uzyskujemy z owoców odmian: Renkloda Zielona, mirabelki, Królowa Wiktoria. Dość dobrze nadają się na kompoty: Renkloda Altana, Renkloda Ulena, Lowanka i Stanley. Na powidła i susz najlepsze są owoce węgierek ,-Wyrównanie owoców – jest największe u tych odmian, które dają plony średnie, a także u odmian regularnie i corocznie owocujących. Zaliczyć tu można odmiany: Brzoskwiniowa, Renkloda Ulena, Renkloda Althana, Renkloda Zielona i Węgierka Włoska. Udział owoców drobnych i niewyrośniętych w plonie ogólnym jest u niektórych odmian bardzo obficie owocujących (Stanley, Królowa Wiktoria, Węgierka Wangenheima) większy w porównaniu z odmianami dającymi regularnie średnie plony (Węgierka Włoska, -Okres osiągania dojrzałości zbiorczej-zależy przede wszystkim od odmiany, a także częściowo od warunków klimatycznych i glebowych. Rozróżniamy następujące okresy dojrzewania śliwek:1) wczesna: -Opal, -Ruth Gerstetter, -Earblue, -Węgierka Wczesna.2) średniowczesna: -Renkloda Ulena, -Węgierka Wangenheima. 3) późna: - stanley,- Węgierka Zwykła,- Bluefre .-Dojrzałość konsumpcyjna-owoce śliw najsmaczniejsze są wtedy, gdy dojrzałość konsumpcyjną osiągają na drzewie. W sadach towarowych jednak nie dopuszczamy do całkowitego dojrzewania owoców na drzewie, gdyż nie nadają się wówczas do transportu. Z tego powodu zbiór przeprowadza się na parę, a najwyżej na kilka dni przed osiągnięciem przez owoce dojrzałości konsumpcyjnej. Owoce zebrane zbyt wcześnie nigdy nie osiągają pełnej wartości smakowej,-Wytrzymałość na transport – zależy od zwartości miąższu. Odmiany o miąższu ścisłym (węgierki) są bardziej odporne na urazy mechaniczne od odmian o miąższu miękkim, soczystym (renklody). Producenta owoców interesują przede wszystkim takie cechy jak: wytrzymałość na mróz, odporność na choroby, pora osiągania przez owoce dojrzałości zbiorczej, smak owoców, przydatność na poszczególne przetwory itd.Wzrost generatywny. Kwitnienie i owocowanie śliw.
Młode drzewa śliwowe zaczynają kwitnąć i owocować dopiero w kilka (3 do 8 lat) po posadzeniu. Wejście w okres owocowania głównie zależy od właściwości odmianowych, ale nie mały wpływ mają też zabiegi pielęgnacyjne, przede wszystkim nawożenie i cięcie, wpływają na siłę wzrostu i budowę korony drzewa.
Kwiaty różnią się barwą (biała lub zielona), kształtem płatków poszczególnych i ich ułożeniem (stykające się, zachodzące na siebie lub oddalone). Pęciki, w liczbie 20 – 28, są ułożone w 3 okółkach. Słupek jest pojedynczy, nie zrośnięty poszczególnych dnem kwiatowym. Tylko u odmiany Kirka słupek jest często dwukrotny. Kwiaty są osadzone po 1, 2 lub 3 na średnio długich szypułkach.Rozwój poszczególnych narządów kwiatów wewnątrz pąka, czyli różnicowanie się pąków rozpoczyna się w lecie i trawa do następnej wiosny z przerwą w okresie zimowym, kiedy temperatura spada do -5oC. Najpierw pojawiają się w pąku zaczątki kielicha a potem płatków korony, pręcików pręcików słupka. Pyłek w pylnikach pręcików i woreczek zalążkowy w zalążni słupka różnicują się dopiero na wiosnę. W naszej szerokości geograficznej śliwy kwitną najczęściej na początku maja. Ze względu na porę kwitnienia odmiany śliw dzielimy na wcześnie, średniopóźno i późnokwitnące.
Zawiązanie się owocu jest wynikiem zapłodnienia komórki jajowej znajdującej się w woreczku zalążkowym przez jądra znajdujące się w łagiewce ziarna pyłku kiełkującego na znamieniu słupka.Często, mimo bardzo obfitego kwitnienia, zawiązuje się mało owoców ze względu na pogodę utrudniającą lot owadów zapylających lub wskutek zniszczenia części kwiatów przez choroby.W wyniku dotychczasowych badań nad stosunkami zapylania u śliwy stwierdzono, że wśród odmian występują: samopylne, obcopylne lub częściowo samopylne.
Ponieważ wiele odmian (i to takich, które mają duże znaczenie dla produkcji owoców) nie może zapylić się własnym pyłkiem, konieczne jest przy zakładaniu sadów dobranie odpowiednich zapylaczy. W sadzie złożonym z odmian samopłodnych odmiany zapylające są nieodzowne. Badacze amerykańscy proponują, żeby na 8 drzew odmiany podstawowej sadzić 1 drzewo odmiany zapylającej, poza tym konieczne jest ustawienie 2 – 3 uli na 1 ha sadu. Odmiana charakteryzują najlepiej cechy owocu: wielkość, kształt, rodzaj zagłębienia przyszypułkowego, bruzdy, zagłębienia śladu posłupkowego i szypułki, zabarwienie skórki, typ miąższu i kształt pestki. Wielkość owoców śliw jest bardzo różna. Nawet w obrębie jednej odmiany istnieją różnice w wielkości owoców uwarunkowane klimatem i glebą oraz liczbą owoców na drzewie. Wielkość owoców można wyrazić liczbą uzyskaną za pomocą średniego wymiaru obliczonego wg wzoru: Średni wymiar = długość +3szerokość + grubość
Na tej podstawie można podzielić owoce na: małe(30 mm), średnie(30 – 38 mm), duże(38 – 45mm) i więcej:
-Kształt owoców śliw można podzielić na: kulisty, kulisto spłaszczony, jajowaty, owalny lub owalnie wydłużony. Stosunek długości do szerokości i grubości najlepiej określa kształt. Różnica między kształtem owalnym i jajowatym polega na tym, że owoce o kształcie jajowatym są najszersze nie w połowie ich wysokości, lecz bliżej szypułki lub wierzchołka. -Zagłębienie szypułkowe charakteryzuje szerokość głębokość oraz zarys owalny lub okrągły. U niektórych odmian zagłębienie przyszypułkowe jest przesunięte w stronę bruzdy,-Bruzda przebiega po stronie brzusznej owocu (od zagłębienia przyszypułkowego do śladu posłupkowego). Oddziela ona wyraźnie stronę brzuszną od grzbietowej owocu i dzieli go na dwie części, często nierówne. Głębokość i szerokość bruzdy u poszczególnych odmian bywa różna,-Ślad posłupkowy jest pozostałością po odpadłej szyjce słupka. Najważniejsze jego cechy to: położenie (środkowe lub boczne, wyniosłe lub wgłębione), kształt i wielkość. Te cech są porównywalne tylko u owoców w tym samym stopniu dojrzałości,-Cechami charakterystycznymi dla szypułki owocu są: długość, grubość, zabarwienie, ordzawienie, owłosienie i różny sposób zrośnięcia się z owocem. Z wymienionych cech największe znaczenie ma owłosienie szypułki (szypułkę nie pokrytą włoskami ma odmiana Kirka, a silnie owłosioną – Wiktoria). Długość szypułki owocu wynosi 8 – 25 mm.-Barwa skórki jest cechą stałą. Intensywność zabarwienia śliwek nie zależy od dopływu światła, toteż owoce wewnątrz korony drzewa są tak samo zabarwione jak na jej obwodzie. W zależności od barwy skórki dzielimy odmiany śliw na 3 grupy:grupa I – śliwy o owocach zielonych i żółtych,grupa II – śliwy o owocach żółtoczerwonych, czerwonych i czerwonofioletowych, grupa III – śliwy o owocach czerwononiebieskich do niebieskoczarnych.Woskowy nalot pokrywający owoce śliw nie ma znaczenia przy określeniu odmian, świadczy tylko o świeżości owocu:-Ze względu na konsystencję miąższu dzielimy śliwy na dwie grupy. Do pierwszej zaliczamy renklody i inne śliwy o miąższu luźnym, do drugiej – węgierki o miąższu zwartym.-Cechy pestki najlepiej charakteryzują odmianę, ponieważ mało zmieniają się pod wpływem warunków zewnętrznych, a ponadto pestki, które można łatwo przechowywać, są łatwo dostępne dla badań. Przy opisywaniu pestek uwzględniamy ich wielkość i kształt, zarys i charakter powierzchni lic, szew brzuszny i grzbietowy, żebra, żebra i zmarszczki oraz zakończenia.Wzrost wegetatywny Śliwy szybko tworzą koronę, która wcześnie osiąga ostateczną wielkość i kształt. Naturalny pokrój korony może być: kulisty, stożkowaty, kopulasty lub nieregularny. Korona może być zwarta lub rozłożysta, gęsta lub rzadka.U śliw występują pąki kwiatowe i liściowe osadzone pojedynczo lub grupami. W pąku kwiatowym znajdują się zawiązki 1 lub 3 kwiatów. Pąki te powstają w kątach liści na długo- lub krótkopędach. U wielu odmian w kątach liści powstaje kilka pąków (najczęściej 3), tzw. grupowych. W jednej grupie albo wszystkie pąki SA kwiatowe, albo środkowy jest liściowy, a boczne są kwiatowe. Rzadziej bywa odwrotnie, tzn. pąk środkowy jest kwiatowy, a boczne są liściowe.Pod względem miejsca zawiązywania pąków kwiatowych i liściowych śliw u nas uprawiane można podzielić na dwie grupy: grupa I – odmiany zawiązujące pąki kwiatowe na dwu- lub kilkuletnich rozgałęzionych krótkopędach. U tych odmian rzadko występują pąki grupowe. Na długopędach jednorocznych tworzą się pąki liściowe. Takim układem pąków odznaczają się odmiany Anna Späth i Renkloda Althana.Grupa II – odmiany zawiązujące pąki kwiatowe na przyrostach jednorocznych i na krótkopędach. Występują tu również pąki grupowe. Ten układ pąków spotykamy u węgierek i ałyczy.Kształt liści śliw jest różnorodny: okrągły, eliptyczny, owalny, jajowaty, odwrotnie jajowaty lub lancetowaty. Najważniejszą jednak cechą odmianową jest występowanie gruczołów na ogonku u podstawy blaszki liściowej. Mają one różny kształt (nerkowaty lub kulisty) i występują w różnej liczbie.Przeciętna głębokość zalegania systemu korzeniowego u śliw wynosi od 10 do 40cm.Wymagania klimatyczne, glebowe i ekonomiczne, oraz ich znaczenie w uprawie śliw. Klimat
Śliwy wymagają na ogół klimatu ciepłego i wilgotnego; czynnikiem decydującym o udawaniu się u nas różnych ich odmian jest temperatura. Na ogół średnia temperatura roczna w Polsce, wynosząca od +6 do +8,5oC, sprzyja uprawie śliw, średnie zaś temperatury stycznia, wynoszące od -1 do -4oC, nie zagrażają drzewom. Przy powolnym obniżaniu się temp. śliwy wytrzymują temperatury minimalne , wynoszące u nas -28oC. Tylko gwałtowny spadek temperatury powoduje zmarznięcie drzew już przy temp. -25o C. Klimat Polski odznacza się jednak dużą zmiennością. Zmienność ta polega na częstym występowaniu w Polsce zim ostrych, typowych dla klimatu kontynentalnego, albo też zim łagodnych, charakterystycznych dla klimatu morskiego. W czasie surowych zim wrażliwe odmiany (np. Stanley) przemarzają. Jeżeli niskie temperatury występują na przedwiośniu, uszkadzane są również pąki kwiatowe.Dla uniknięcia uszkodzeń mrozowych w czasie ostrych zim, śliwy sadzi się na odpowiednich stanowiskach oraz w rejonach o łagodniejszych zimach.Za temperaturę optymalną dla okresu kwitnienia uważana jest temp. +16oC; poniżej +8oC pszczoły już nie latają i nie zapylają kwiatów.Oprócz temperatury drugim czynnikiem klimatycznym warunkującym dobry wzrost i plonowanie śliw jest wilgotność powietrza, ponieważ drzewa tego gatunku silnie transpirują. Najkorzystniejsza dla śliw ilość opadów wynosi około 600 mm rocznie, z tym jednak zastrzeżeniem, że przynajmniej połowa tej ilości przypada na okres wegetacji. Suche i gorące okresy letnie są dla śliw niekorzystne i powodują zrzucenie wielu zawiązków owoców. Na glebach lekkich i terenach wystawionych na działanie silnych wiatrów śliwy są bardziej narażone na niedostatek wody. Wilgotna pogoda sprzyja też lepszemu zawiązywaniu się owoców i ich wzrostowi.
Silne wiatry, wysuszające tkanki, łamiące gałęzie i strącające owoce, są bardzo szkodliwe dla śliw. Toteż w okolicach narażonych na działanie wiatrów musimy sadzić wzdłuż sadu pasy wiatrochronne z drzew szybko rosnących, dostosowanych do naszego klimatu i nie atakowanych przez choroby i szkodniki występujące na drzewach owocowych. Gleba Śliwy wymagają gleb łatwo nagrzewających się, wilgotnych, przewiewnych. Ze względu na płytki system korzeniowy najlepiej rosną na glebie o żyznej warstwie powierzchniowej i dość wysokim poziomi wody, ponieważ śliwy znoszą lepiej nadmiar wody niż niedostatek.Gleby marglowe, czarnoziemy oraz gleby gliniaste próchnicze, przepuszczalne i przewiewne, jak również mady rzeczne są odpowiednie dla śliw. Gleby piaszczyste z gliniastym podglebiem na głębokości 30 – 50 cm również nadają się pod sady śliwowe.Wybór gleby zależy od odmiany i jej grupy pomologicznej oraz od podkładki. Śliwy okulizowane lub szczepione na ałyczy przyjmują się najlepiej na glebach piaszczystych i ciepłych, nawet suchych, ponieważ ałycza ma nieduże wymagania wodne. Wilgotnych gleb wymagają węgierki, które rosną dobrze także na glebach lżejszych, madach nadrzecznych i przy brzegach potoków, ale na tych glebach podczas ostrych zim łatwo przemarzają. Im cięższa jest gleba, tym staranniejsza powinna być jej uprawa, a im jest lżejsza, tym obficiej należy ją nawozić.Ze względu na duże wymagania śliw co do wilgotności gleby, gdzie roczna suma opadów jest niska i gdzie gleby są przepuszczalne, poziom wody gruntowej powinien być dość wysoki (70 cm pod powierzchnią gleby)Ekonomika produkcji śliwekWarunkiem rozwoju uprawy śliw – jak i każdej rośliny ogrodniczej i rolniczej – jest zapewniony zbyt po opłacalnej cenie. Aby móc ustalić opłacalną dla producenta cenę, należy poznać koszty produkcji i nakłady pracy.Staranne pielęgnowanie sadów śliwowych jest kosztowne, ale zapewnia wysoką jakość owoców, która z kolei warunkuje opłacalność produkcji.
Koszty produkcji owoców składają się z:1.Kosztów bezpośrednich – koszt robocizny, koszt siły pociągowej, nawozów, środków chemicznych itp. 2.sztów pośrednich – amortyzacja, remonty maszyn i narzędzi, administracja, ubezpieczenia itp.Jeśli przyjmiemy, że producent otrzymuje 50 kg owoców z drzewa i posadził 430 drzew na 1 ha, to roczny dochód brutto, który zależy od wysokości plonu i ceny skupu (przy cenie 3 zł za 1 kg) wyniesie 64500 zł. Różnica między dochodem brutto i nakładami globalnymi stanowi dochód czysty. Jeśli więc od sumy 64500 zł odejmiemy nakłady globalne w wysokości 21492 zł, to czysty dochód wynosi 43000 zł. Wyliczanie to odnosi się do sadów intensywnych, intensywnych nie ekstensywnych.
Porzeczka czarna.Znaczenie produkcyjne.Wg danych z 98r. Polska produkcja porz.zajmuje drugie miejsce w światowej jak i w europejskiej prod.(zaraz po krajach bylego ZSRR)Znaczenie odżywcze:bogactwo witaminyC,wiele sklad.min, witamin oraz innych zwiazkow organicznych,npkwasów i zwiazkow pektynowych,niezbednych do wyrobu galaretek.Przetwory z porz.sa w okresie zimy żrodlem witamin i subst odzywcz.Owoce porzeczki nadaja się do wyrobu dzemow, kompotow,galaretek i soków.Charakterystyka wzrostu wegetatywnego. Porzeczka-po łac Ribes nigrum,pochodzi z Europy i środkowej ipółnocnej Azji.Krzew wieloletni, wysoki(do 2m),najczesciej rozlozystymPędyżyja 4-6 lat po czym obumieraja,z pączkow przy szyjce korzeniowej wyrastaja nowe.Mlode sa na ogol gladkie z licznymi gruczolkami,starsze-pokryte wyraznymi przetchlinkami.Wzrost pedow rozpoczyna się w kwietniu,a najintensywniejszy jest od polowy czerwca(wtedy krzewy koncza kwitnienie)do wrzesnia.Pedy jednoroczne wyrastaja z paczkow znajd. się pod ziemia,przy szyjce korzeniowej lub stanowia przedluzenie pedow starszych.Wpierwszym roku nie rozgaleziaja się i sa zakonczone paczkiem lisciowym,boczne rozgalezienia tworzą w 2 roku.pedy rozgaleziaja się od nasady.jednoroczne-czerwonawy lub fioletowy nalot,starsze brazowe lub szarobrazowe. Na pedach 2-letnich wyrastaja krotkopedy, które zyja od3-4lat.W gornej czesci pedow 2letnich wyrastaja krotkopedy umieszczone blisko siebie,a u nasady pedu znajduja się slabe rozgalezienia boczne i paczki spiace.Najwiecej pakow kwiatowych znajduje się na pedach jednorocznych,glownie w dolnej czesci pedu,do polowy jego wys.Mniej pakow kwiatowych zawiazuje się na pedach 2-letnich,pedy starsze niż 3 letnie owocuja b.slaboPaczki-wyst. Na pedach w pachwinach lisci(kwiatowe i lisciowe)sa roznego ksztaltu i wielkosci,ale najcz sa male,zielonkawooliwkowe, odstajace od pedu i okryte nielicznymi luskami.Paki kwiatowe na rok nastepny tworza się w lipcu i sierpniu, do pazdziernika(najintensywniej zawiazuje paki w okresie krotkiego dnia)
Liscie-rozwijaja się na pedach jednorocznych,sa najbardziej charakterystyczne dla danej odmiany.ulozone skretolegle, maja 3-5 klap,najczesciej ostro zakonczonych,o powierzchni lekko pomarszczonej,od spodu owlosionej i pokrytej licznymi gruczolkami.N asada najcz.sercowata.Brzeg nieregularnie pilkowany.Korzenie-syst. Korzeniowy silnie rozgaleziony,siega glebokosci nawet 2m.Zalezy od typu gleby,poziomu wody gruntowej,a także od gatunku,odmiany, sposobu uprawy gleby i nawozeniagdy gleba jest dobrze nawieziona i spulchniona to 70-80% korzeni znajduje się w warstwiedo 25 cm glebokosci.Najintensywniej rosna latem, druga faza ich wzrostu-jesienia.Charakterystyka wzrostu generatywnego: -inicjacja pakow kwiatowych odbywa się na rok przed owocowaniem,-poczatkowe fazy rozwojowe az do roznicowania się precikow i kielicha przebiegaja już w czerwcu i trwaja do sierpnia,a u paczkow znajdujacych się blizej wierzcholka kwiatostanu-do wrzesnia, -w tej fazie paczki wchodza w okres spoczynku zimowego, -a na wiosne przy odpowied. Temp. Nast. Bardzo szybki rozwoj kwiatow
termin rozpoczecia kwitnienia zalezy od odmiany i od pogody,odbywa się to od 25.IV-20.V.
kwitnienie jednego kwiatu trwa kilka dni,zachodzace wtedy procesy maja ogromny wplyw na plonowanie krzewow:sa to ...
Kalsk