Systematyka pszczoły miodnej: typ: stawonogi, podtyp: tchawkodyszne, gromada: owady, podgromada: uskrzydlone, rząd: błonkoskrzydłe, podrząd:żądłówki, nadrodziny: mrówki, osy, osy grzebiące, pszczoły, rodziny: lepiarkowate, pszczolinkowate, smuklikowate, spójnicowate, miesiarkowate, porobnicowate, pszczoły właściwe, podrodziny: Euglossinae, Melipominae, Bombinae, pszczoły rojne, rodzaj: pszczoła, gatunki: pszczoła olbrzymia, karłowata, wschodnia, skalna, czerwona, buszu, miodna.
OSA- są drapieżnikami,atakują pszczoły. Budują pomieszczenia z papieru przez zgryzanie drewna. Odżywiają się sokiem owocowym. Żyją w gniazdach ziemnych. Liczą ok.15 tyś gat. Żyją gromadnie. Ciało pokryte chitynowym oskórkiem, ale słabo owłosionym. Larwy są drapieżnikami,odżywiają się pokarmem zwierzęcym,zaś dorosłe pokarmem węglowodanowym. Osy odgrywają pewną rolę w zapylaniu,niszczą szkodniki,uszkadzają owoce. Jak jest za gorąco to ochładza gniazdo wachlując skrzydłami. Niezapłodnione samice dają samce a zapłodnione samice. Cykl rozwojowy społecznych os: zimuje zapłodniona matka (unasienniona), na wiosnę poszukuje miejsca na gniazdo. Zaczyna budować gniazdo.Buduje pierwszy mały plasterek. W tym czasie składa jaja i karmi larwy, które wylęgły się. Kiedy wylęgnie się pierwsze pokolenie os, przejmują one wtedy czynności matki. Matka pozostaje w gnieździe, zajmuje się już tylko składaniem jaj. Gniazdo zaczyna się rozrastać i dobudowywane są następne plasterki. W połowie lata pojawia się pokolenie płciowe (samce i samice). Od tego momentu zaczyna się upadek gniazda (osobniki nie pracują nie przybywa robotnic). Jesienią,pod koniec lata matki kopulują z samcami.Samce giną a zimują zapłodnione matki.
Budowa gniazda os- zbud z masy celulozowej. Spróchniałe drewno zeskrobywane jest żuwaczkami i mieszane ze śliną. Od stylika zaczynana jest budowa gniazda, na nim jest kilka k-ek .Plasterek jest powiększany i zabudowywane są kolejne piętra. Plasterki są poziome i zwrócone końcami do dołu. Gniazda mogą być umieszczane w glebie krzakach na poddaszu. Gniazda os są w Pl jednosezonowe,a gniazda os tropikalnych mogą być 2-sezonowe.Gniazdo os jest jaśniejsze.
SZERSZEŃ- zaliczany do os. Problem sprawiają pszczelarzom szerszenie azjatyckie. Pszczoły wschodnie wpuszczają szerszenia do ula,otaczają go, podwyższają temp ciała i powodują denaturację białka i szerszeń ginie. Jeśli są zagrożone to ostrzegają trącając skrzydełkami, potrafią pilnować miejsca żerowania, biją się z szerszeniami z innych rodzin. Bronią się zaatakowane,mocne żuwaczki, żądło 5-7 mm, może żądlić kilka razy, Larwy 3 cm. Królowa składa ok. 40 jaj,potem karmi młode pokarmem zwierzęcym. Wymieniają się z młodymi pokarmem –bierze od młodych sok. Larwa jak jest głodna drapie w ścianę k-ki. Potem na 3 tyg przestają karmić i młode powlekają wejście do k-ki nicią tworząc kokony. Są robotnice zbieracze i przewoźniki, które przejmują pokarm od zbieracza. Często atakują pszczoły.
TRZMIEL- mają zdolność wytwarzanie wosku, dlatego zaliczane są do pszczół. 200 gat na świecie ,53 w Europie, 27 w Polsce. Naturalny zapylacz koniczyny czerwonej, dobrze zapylają też lucernę wykę bób. Niektóre maja nawet języczek o dł.15 mm. Pracują nawet 2x więcej od pszczół. Oblatuje 25 kwiatków/min, pszczoła 13, a samotnica 8-9. Potrafią pracować w niższych temp 5-8 °C (pszczoły krzepną przy temp 12°C). Na wiosnę zapłodniona samica zastępuje 5-6 pszczół. Rodzina to ok. 150-300 osobników. Robotnice mniejsze pracują w gnieździe, większe są lotne zdobywają pokarm,zbierają nektar pyłek. Wszystkie osobniki mogą zapylać. Samce są mniejsze od samic. Matka ma futerko przerzedzone naa odnóżach. Roczny cykl życiowy-hibernuje zapłodniona samica, młode zapłodnione samice budują z wosku gniazdo, w 1 czarce wosk, a w 2 pyłek i larwy. Gniazda skierowane są do góry. Cykl ok. 2-3 tyg.(20 dni).Po 1-2 dniach po wygryzieniu młode zaczynają pomagać matce. Żądlą wiele razy,mają gładkie żądło. Mają gęste futerko. Samica po wylocie buduje 2 k-ki :przy wejściu jest czarka 1 gdzie jest gromadzony nektar, miód ,a w 2 czarce jest pyłek i jajeczka 5-12 i jak jest dużo pyłku to zamyka czarkę. Ogrzewa i po 3 tyg wygryzają się młode. Znaczenie trzmieli: zapylanie roślin, ogniwo w łańcuchu trof (stanowią pokarm dla ptaków owadów), są pierwszymi zapylającymi owadami na wiosnę, wykorzystywane są do zapylania np. w szklarniach. Niebezpieczny dla gniazda jest mól trzmielny.
PSZCZOŁY SAMOTNE-wiodą samotny tryb życia. Gniazdują wszędzie. Zapłodnione samice zakładają komory lęgowe (trzcina, norki w glinie, otwory w spróchniałym drewnie). W komorze jest nagromadzony nektar, pyłek i zabezpieczony przed zepsuciem. Na taki pokarm samica składa jajeczko i zatyka komorę. Końcówka rurki trzcinowej jest zasklepiona gliną i pierwszy wydostający się osobnik musi tą ściankę przegryźć. Dzielimy je na: *politrofy, zbierają nektar i pyłek ze wszystkich gat roślin, ok. 70%, *oligotrofy, są związane z określonymi rodzinami roślin np. baldaszkowate czy motylkowe, ok. 25%, *monotrofy, wyspecjalizowane w oblatywaniu specjalnych gat roślin np. powój,krwawnicę, żmijowiec. Żyje 2,5 m-ca. Mogą żyć: samotnie( 1 pszczoła zajmuje 1 gniazdo, norkę), gromadnie( dużo kanałów, ale każda pszczoła zajmuje inne gniazdo), grupowo (kilka pszczół w 1 gnieździe).Samice są samowystarczalne. Gniazdo może mieć kilka k-ek. Potomstwo nie ma kontaktu z matką. Pyłek mogą przenosić na 3 parze odnóży lub spodniej części odwłoka. Gat nieowłosione przenoszą pyłek w wolu. Lepiarkowate: najbardziej prymitywne,gniazdują w glebie, pustych łodygach roślin. Są nieowłosione, przynoszą pyłek w wolu, mają krótkie języczki często rozdwojone, większość to politrofy mniej monotrofy. 35 gat w PL, rośl baldaszkowate. (samotka ,lepiarka).
Pszczolinkowate: krótki języczek ok. 3 mm, gniazda w ziemi, niektóre tworzą kolonie (obok siebie mają norki). Mogą dawać pokolenie wiosenne (potomstwo przeobraża się do końca), drugie pokolenie hibernuje. Ważne zapylacze roślin. Głównie to są oligo i politrofy, mało monotrofów. Włoski zbierające na goleniach. W Pl 97 gat, na świecie 1500.(pszczolinka koniczynowo-lucernowa, trutnica lucernowa).
Smuklikowate: najszerzej rozpowszechniona na świecie, języczek 3,8 mm, gniazduje w norkach w glebie, są to poli i oligotrofy , nieliczne monotrofy, 102 w Pl i 5000 gat na świecie.(smuklik, wigorczyk lucerniowiec). Spójnicowate: duże i średniej wielkości,języczek długi bądź średniej długości, gniazdują w ziemi, pojawiają się w II połowie lata, włoski zbierające na goleniach, są głownie związane z rodziną motylkowych i złożonych. Głównie oligotrofy , w Pl 10, na świecie 38 gat.(spójnica lucernowa, obrostaka pospolita). Porobnicowate: długi języczek, szczoteczka zbierająca pyłek na goleniach,gniazdują w glebie, starym drewnie, suchych łodygach roślin, jest zróżnicowana morfologicznie, poli i oligotrofy, 84 w Pl i 1000 gat naświecie.( porobnica murówka i miodunkowa).
Miesiarkowate: 1 z największych rodzin, od drobnych po większe, języczek nawet do 7 mm, gniazdują w starym drewnie, pustych muszlach, gliniastej i piaszczystej glebie, suchych gałęziach. K-ki budują z kawałków liści płatków kwiatowych z przeżutej papki roślinnej.W większości politrofy. Włoski zbierające na podbrzuszu odwłoka. W Pl 87 gat na świecie 600. np. murarka ogrodowa zakłada gniazda lęgowe w rurkach trzcinowych ,oblatują 2,5 m-ca od wiosny drzewa i krzewy owocowe, nadaje się do pracy pod osłonami, można ją sskierować na konkretne rośliny, okres wygryzania się z kokonów 3 dni samce i 5 dni samice.
Zagrożenie wg Banaszaka: niszczymy ostoje zwierząt(miedze, zadrzewienia śródpolne, nieużytki);stosowanie chem środków ochr roś (środki owadobójcze);intensyfikacja rolnictwa; skażenie powietrza zw. S(tereny blisko hut, kopalni);rozwój komunikacji; ruch turystyczny.
Gruczoły wydzielnicze pszczoły:
żuwaczkowe:w przedniej części głowy, u nasady żuwaczek, są parzyste, wydzielają wydłużone komórki wydzielnicze, które mają ujście w zbiorniczku, z którego jest ujście u nasady żuwaczek; Najbardziej rozwinięte u matek, u młodych robotnic mniejsze, u starszych w zaniku, najsłabiej rozw. u trutni-jest to 1 gruczoł produkujący subst alarmowe. U matek pszczelich prod. subst mateczną ,w której znajdują się feromony powstrzymujące robotnice od zakładania mateczników i hamują funkcje rozrodcze robotnic. U matki gruczoły wydzielają dopiero od 2ego dnia po wygryzieniu, w pełni funkcjonują po unasiennieniu się młodej matki. U młodych robotnic prod biały komponent mleczka pszczelego-tam jest główny komponent lipidowy. U starszych robotnic prod jest subst alarmowa- dwuheptamol (będzie zaznaczała miejsca do ataku)
Gardzielowe: są parzyste, w przedniej części głowy. Wokół 10mm przewodu są zgromadzone ampułkowate pęcherzyki, przewody otwierają się do przedniej części gardzieli po obu stronach. W pełni rozw. u robotnic, u matek w zaniku, u trutnic brak. Rozwój i czynności wydzielnicze zależą od ilości i jakości spożywanego pyłku kwiatowego. Funkcjonują u młodych robotnic od 3 do 6 dnia, po 6 dniach pszczoły prod mleczko pszczele; prod jest przezroczysty komponent mleczka pszczelego. U pszczół lotnych w tych gruczołach prod są enzymy amylaza i sacharoza, które znajdują się w miodzie. Pszczoła robotnica- powstaje, jeżeli larwa zapłodniona dostaje pokarm skł. się z 2 części komponentu białego,9 części przezroczystego i 3 części pyłku.
Matka królowa-powstaje, jeśli ta sama larwa dostaje pokarm skł. się z 1części białego i 1 części przezroczystego komponentu.
Ślinowe:2 części- głowowe(gruczoł potyliczny) i w części tułowiowej- 3 części tułowiowe(gruczoł ślinowy właściwy; grona pęcherzyków, od których uchodzą przewody do wspólnego zbiorniczka ślinowego). Część tułowiowa produkuje wodnistą subst o pH 6,3-7,bez enzymów, służącą do rozmiękczania pokarmów, żucia, rozpuszczania. Część potyliczna- brak zbiorniczka i enzymów, wydzielina ma charakter emulsji tłuszczowej, jest obojętna i służy do polerowania komórek. Mają wspólny przewód wyjściowy. Zapachowy:(Nasonowa): m/6 a 7 tergitem(płytka). Mieści się na odwłoku. Tam jest grupa wielkojądrowych komórek ampułkowych, z których poprzez wakuolę wąskimi kanalikami wydzielina wydostaje się na pow oskórka. Wydziela on 7 subst. odpowiadających za procesy rekrutacyjne. Wydzielina ma zapach zbliżony do zapachu melisy. Pszczoła, która używa tego gruczołu będzie podginała odwłok i gruczoł się uwypukla. Feromon znakujący robotnicę w czasie lotu rojeń; używany przy „wciąganiu” roju do ula, przy dezorientacji, przy wpraszaniu się do ula, przy braku matki, przy ataku na matkę. Gruczoł ten jest wykorzystywany do znakowania odwiedzonych kwiatków i miejsc pobierania wody.
Woskowe: m/4 a 7 płytką (sternity), spodnia strona odwłoka robotnicy. Wydzielają komórki nabłonka odpowiednio przekształcone- lusterka woskowe. Wydzielina wychodzi na pow naskórka i zastyga tworząc płytki. Matki nie posiadają tych gruczołów. Wydzielają m/12-18 dniem życia robotnicy, produkuje 8 łuseczek, po resekcji komórki się uwsteczniają i nie powracają do swoich funkcji. Pszczoła może zastygnąć w młodości, jeśli wydzieliła mleczko zginie w okresie zimy. Potrzeba 500-1250 łuseczek na 1g wosku. 1,5 dnia trwa wypacanie wosku(36h).
Aparat żądłowy: składa się z: mięśnie wprawiające żądło w ruch, sztylet żądła i połączone z tym 2 szczecinki, na końcu szczecinek jest 10 ząbków skierowanych ku tyłowi. Węzeł nerwowy wprawia w ruch mięśnie, rozdwojona cewka, przewód, zbiorniczek jadowy oraz gruczoł alkaliczny. Matka może żądlić wielokrotnie(3 tępe zadziorki),robotnica-9 zadziorków.
Gruczoł Arnharta- na ostatnich członkach stóp pszczół wszystkich postaci. Wydzielina tych gruczołów pozostawiana jest w postaci śladów zapachowych. Służy do znakowania wejścia do gniazda, znakowania odwiedzanych kwiatów, u matek- znakowanie odwiedzanych plastrów.
GŁOWA:
Zmysł wzroku: 1.Oczy złożone-(największe u trutni) rurkowate, odbierają promienie świetlne wzdłuż osi rurki, odbiera obraz mozaikowy, dzięki oczom złożonym jest bardziej spostrzegawcza, odbiera 200-300 bodźców na sekundę, pozwalają na określenie stopnia spolaryzowania światła(dzięki temu pszczoły widzą gdzie jest słońce pomimo tego, że są chmury), potrafią rozpoznawać i zapamiętywać oblatywane kwiaty; pszczoły widzą nadfiolet: długość fali 300-650nm(300-nadfiolet,650-pomarańczowa), zieleń-szara z żółtym nalotem, czerwony mak-ciemny nadfiolet; kolory widziane przez pszczoły-biały, żółty, niebieski i czarny. M/ soczewkami oczu złożonych są włoski- działają jako szybkościomierz przymoczka wiatromierz. Ma to znaczenie przy nawigacji. 2.3 Przyoczka- leżą na szczycie głowy, mierzą intensywność światła, wykorz. do widzenia na krótkie odległości. 3.Czułki- skł. się z nóżki, trzoneczka i witki. Na nich jest zmysł smaku i węchu.4.Aparat gębowy- gryząco-ssąco-liżący. Funkcje gryząca pełnią żuwaczki. Służy do obrony oraz jest narządem pracy przy budowie plastrów, przy pracach porządkowych, przy zbieraniu pokarmu. Część ssącą nazywamy języczkiem. Służy do pobierania nektaru i wody. Na nim są narządy zmysłu smaku.
TUŁÓW: są tam mięśnie do napędzania skrzydeł i odnóży. Poprzez drżenie mięśni pszczoła podwyższa temp. ciała. Pszczoła ma 2 pary skrzydeł.
Odnóża- 3 pary odnóży. Składa się ono z: biodra, krętarza, uda, golenia i 5 członowej stopy. Na pierwszej parze odnóży znajduje się narząd do czyszczenia czułek. Na goleniu 1 pary odnóży znajduje się narząd tympanalny lub goleniowy. Na 2 parze odnóży-kolec do wyjmowania pyłku(wystaje z goleni) z koszyczka. Na 3 parze odnóży: a)na goleni na zew koszyczek b)grzebyk-do zczesywania pyłku z ciała pszczoły c)szczoteczka-na 1 członie stopy, od środka, na niej formowane są ziarna pyłku. Szczoteczka służy do wyjmowania łuseczek woskowych z kieszonek woskowych. Stopa pszczoły zakończona jest 2 pazurkami (pomagają przy chodzeniu po pow. chropowatej) i przylgą (po pow. gładkiej).
ODWŁOK: w nim są układy: pokarmowy, krwionośny, wydalniczy. Znajduje się żądło (aparat żądłowy-szczecinki żądłowe, mięsnie, zwój nerwowy, zbiorniczek jadowy, gruczoł kwaśny i alkaliczny) pełniące funkcje obronne.
Zmysł węchu: na czułkach są sensile porowate, dzięki którym pszczoły będą odróżniały 43 zapachów, olejki eteryczne, pochodne ketonowe. Wyczuwają zapach trutni. Zapach działa wabiąco na owady. Niektóre kwiaty mają działanie repelentne na pszczoły i wytwarzają zapach kwasów tłuszczowych. Rośliny o kwiatach niepozornych wabią pszczoły. Pszczoły zostawiają swój zapach na kwiecie. Pszczoły znaczą miejsca poboru wody. Wykorzysty. przy tresurze pszczół.
Zmysł smaku: na czułkach, są tam sensile stożkowe. Sensile są także po obu stronach podstawy języczka i na przylgach 1 pary odnóży. Pszczoły mogą wyczuwać kształt i zapach wąchanego przedmiotu-powonienie plastyczne. Powonienie plastyczne ma zastąpić wzrok w ciemnościach. Pszczoła rozróżnia smak- słodki, kwaśny, gorzki, słony. Powyżej koncentracji 5% -rozpoznaje wtedy stężenie cukru. Odróżnia cukier gronowy i trzcinowy od innych cukrów. Nie powiela- laktoza, galaktoza, ksyloza, bo ich nie trawi. Dobrze rozróżniają stężenie cukru: syropy i nektary. Wrażliwe na smak słony i kwaśny. Na smak gorzki są mniej wrażliwe niż człowiek. WOSK – tłuszczowce wydzielane przez gruczoły woskowe robotnic. Temperatura topnienia 62-65’C, jest łamliwy, na przełamie ziarnisty. Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach benzynowych, acetonie, benzenie. Barwa od białej przez żółtą do brązowej. Skład chemiczny: mieszanina kwasów, hydroksylkwasów, alkoholi 1-2 hydroksylowych, estrów, węglowodorów. C-76,3%,H-13,2%, O-7,5%. Kwasy: palmitynowy, melisowy, cerotynowy. Alkohole: cerylowy, mirycylowy. Estry kwasu octowego, masłowego, walerianowego. Im plaster jest starszy tym wosku jest mniej. Jeżeli wygryzie się 4-5 pokoleń – 80% wosku, jeśli wygryzie się 12-15 pokoleń – 45% wosku. Gdy plaster nie prześwituje, jest ciemny to matka nie będzie składa tam swoich komórek. Co 2 lata plaster powinien być odnawiany. Mniejsze komórki to komórki pszczele, większe – trutowe. Oprócz tego są komórki zwane – miseczki matecznikowe. Kociołki do wytapiania na sucho mieszczą 4-6 plastrów wosku, na mokro 10-12 plastrów. Z 1 ramki wytopi się 16-18deko wosku. Od jednej rodziny w PL otrzymujemy 30dkg wosku. Temp. wypacania wosku 32-34’C.
Warunki produkcji wosku: obecność matki, obecność woszczarek w gnieździe, odpowiednia temp, stały przybytek świeżego pokarmu cukrowego z zewnątrz, miejsce umożliwiające budowę nowych plastrów.
Znaczenie wosku: do wyrobu węzy, przemysł kosmetyczny, farbiarski, drukarski, włókienniczy, w protetyce, świece, gumy, do wyrobu miseczek matecznikowych, do konserwacji owoców, smary, elektrotechnika, w kardiochirurgii. WOSK – tłuszczowce wydzielane przez gruczoły woskowe robotnic (woszczarek). Temp topnienia 62-65ºC,jest łamliwy, na przełamie ziarnisty. Rozp się w rozpuszczalnikach benzynowych jak: aceton, benzen, benzyna, chloroform. Barwa od białej przez żółtą do brązowej. Skł chem: mieszanina kwasów, hydroksykwasów, alkoholi 1-2 hydroksylowych, estrów, węglowodorów. C-76,3%,H-13,2%, O-7,5%. Kwasy: palmitynowy, melisowy, cerotynowy. Alkohole: cerylowy, mirycylowy. Estry kwasu octowego, masłowego, walerianowego. Im plaster jest starszy tym wosku jest mniej. Jeżeli wygryzie się 4-5 pokoleń – 80% wosku, jeśli wygryzie się 12-15 pokoleń – 45% wosku. Im więcej wylinek w k-kach to plaster ciemniejszy.Gdy plaster nie prześwituje, jest ciemny to matka nie będzie składa tam swoich jajeczek. Co 2 lata plaster powinien być odnawiany. Mniejsze komórki są pszczele, większe trutowe. Oprócz tego są k-ki tzw– miseczki matecznikowe.
Wytapianie: Kociołki do wytapiania na sucho mieszczą 4-6 plastrów wosku, na mokro 10-12 plastrów. Z 1 ramki wytopi się 16-18dkg wosku a 40 dkg z zasklepów. Od jednej rodziny w PL otrzymujemy 30dkg wosku. Temp. wypacania wosku 32-34’C.
Warunki produkcji wosku: obecność matki, obecność woszczarek w gnieździe, odpowiednia temp 32-34ºC , stały przybytek świeżego pokarmu cukrowego z zew, miejsce umożliwiające budowę nowych plastrów.
Znaczenie wosku: do wyrobu węzy, przemysł kosmetyczny, farbiarski, drukarski, włókienniczy, w protetyce, świece, gumy, do wyrobu miseczek matecznikowych, do konserwacji owoców, smary, elektrotechnika, w kardiochirurgii.
KIT PSZCZELI (PROPOLIS)- lekka aromatyczna subst barwy zielonkawo-szarej do brunatnej. Ciało stałe, twarde o temp 15ºC, w 36ºC plastyczne, temp topnienie 80-104ºC. Rozp w rozpuszczalnikach org i w spirytusie ok 80% wtedy najwięcej skł-ów się wyługuje z kitu. Nierozp w wodzie. Skł chem: subst lotne 14%, wosk pszczeli 17%, woski roślinne 6%, subst garbnikowe 10%, żywice 41%, zanieczyszczenia 14% (pyłek ok. 11%). Funkcje kitu: *budulcowa-pszczoły kitem uszczelniają otwory, szpary *dezynfekcyjna- pszczoły dezynfekują wnętrze ula, ściany ramki, przy wejściu jest mata dezynfekcyjna z kitu, do dezynf k-ek po wyjściu pszczół, zabezpieczają kitem przed dostaniem się do ula większych zwierząt. Wykorzyst do balsamowanie zwłok, wchodzi w skład lak chińskich i japońskich, do impregnowanie drewna, do wyrobu past, lakierów, politur. Właściwości: p/bakteryjne, p/grzybicze, p/wirusowe, p/bólowe, regeneracyjne ,antybakteryjne, cytostatyczne, regeneracyjne, linostabilne, silnie stymuluje metabolizm układowy, detoksykacyjne, znieczulające, stymulujące układ immunologiczny.
Propolan- krople średnio% ,r-ór ekstraktu spirytusowego wykorz w lecznictwie. Ekstrakty wykorz do wyrobu maści i kremów. Niszczy skutecznie gronkowca. Znajd się w nim kwas absycynowy i benzoesowy, naftalen. Można uzyskać 5-15 dkg kitu z 1 rodziny pszczelej w zależności od rasy. Najwięcej kitu prod pszczoły kaukaskie.
JAD PSZCZELI- jego wydzielanie zaczyna się dzień po wygryzieniu pszczoły. Największa prod jest ok. 15-20 dnia życia. Pokolenie wiosenne ma go więcej , na jesień jest go mniej. Prod jadu jest uzależniona od ilości spożywanego białka. Zawartość woreczka jadowego 0,3 mg jadu , ale możemy go uzyskać ok. 1/3 . To bezbarwny wysychający płyn o ciężarze właściwym 1,13, ma słaby charakterystyczny zapach. Pobieranie jadu: 1)łapiąc pszczołę za skrzydła a ta wysuwa żądło po którego końcu spływa jad. 2)Stos się też szklane tafle, szyby oplecione drucikami podłączonymi do prądu- pszczoła porażona prądem wyrzuca jad na szybę.3) metoda eterowa. Jad jest nie wskazany dla osób chorych na: gruźlicę, cukrzycę, choroby nerek, wątroby, serca, ośrodkowego ukł nerwowego. Pszczoły nie lubią ludzi nerwowych , nie znoszą potu końskiego i czosnku. Uspokaja je kolor biały ,a czarny i rudy denerwuje. Nie atakują przedmiotów nieruchomych. Po użądleniu jest ostry ból, lekkie puchnięcie, zaczerwienienie, po godzinie lekkie swędzenie ,na drugi dzień nie ma śladu. Stos się maść tormentiolową. Choroby leczone jadem artretyzm, nerwobóle, reumatyzm, korzonki, gościec. Skład jadu: 50% melityna -subst białkowa obniżająca ciś krwi , hemolizę oraz skurcze mięsni poprzecznie prążkowanych i gładkich, blokuje nerwowo-mięśniowe synapsy. 14% fosfolipazy a działa antagonistycznie do toksyn wydzielanych przez gronkowca i tężca 2% hialuronidaza zwiększa przepuszczalność naczyń włosowatych , glitoksyna bardzo silna subst antybakteryjna .Jad działa ochronnie przy napromieniowaniu.
Działanie jadu: mysz wróbel świnki morskie giną po 1 użądleniu, wrażliwe na jad są ryby .My znosimy obojętnie ok. 15 użądleń, 300 to jest ciężkie zatrucie, a 500 śmierć.
PYŁEK KWIATOWY- jest różnej barwy ,ciężar właściwy 1,2-1,4 g/cm3 .Żeby zebrać 1 kg pyłku trzeba 66 tys dobrych lotów. W ciągu dnia ok. 20 lotów. Aby zebrać kg pyłku to potrzeba ok. 3300 pszczół. Masa 1 pary obnóży (grudki pyłku zebrane z koszyczków) z rzepaku to 8-23 mg, z mniszka 8-10 mg, z drzew owocowych 17-20 mg. Aby uformować 1 obnóże pszczoła oblatuje 7-100 kwiatków. Na 1 kwiecie maku pszczoła może ładować 8-10 ładunków. Skład pyłku: woda 12-25%, węglowodany25-48%, tłuszcze 2-4%, białka 7-47%, skł min 3-5%, witaminy i rutyna. Skład pierzgi ( kiszonki z pyłku) 12% wody, 28% węglowodanów, 4% tłuszczy, 23% białko, 3% skł min. Maurizio oceniała na podstawie rozwoju gruczołów gardzielowych wartość biologiczną białka : I klasa- pyłek o najwyższej wart biol pyłku , krokusy wierzby mak grusza koniczyna rzepak.
II klasa- średnia wart biol pyłku ,topola buk klon słonecznik rdest III klasa- najniższa wart biol pyłku, leszczyna brzoza osika grab. Najwięcej pyłku przynoszą w V-10kg,VI-10,5, VII-5,6, VIII- 1,2 ,IX- 0,1. Na zimę potrzeba 28 dm3 plastra pierzgi , właściwie 45 dm3. Aby wykarmić larwę potrzeba 110 mg pyłku .1 kg pszczół potrzebuje na potrzeby bytowe 3g/dobę pyłku, jeśli karmi larwy to 42 g/dobę, a jeśli karmi larwy i prod wosk to 56g?dobę.Na zimę pszczoła potrzebuje do przeżycia 17,5 mg białka. 1 k-ka pierzgi 150 mg ,a dm2 plastra pierzgi 6 dkg. Na 1 kg pierzgi potrzeba 16,6 dm2 powierzchni (1 plaster wielkopolski albo 0,7 dadenowskiego). 2,5 kg pszczół potrzebuje ok. 30 dm2 plastra.
MLECZKO PSZCZELE- skład 40-45 % białka (20% wolnych AA), 20% węglowodanów, 13-15% tłuszcze. Norma na mleczko pszczele 55-56% woda, 13,5-20% białko, 6,5-18,5 węglowodany, pH 3,4-4,3. W mleczku podawanym matkom stwierdzono RNA i DNA.
MIÓD PSZCZELI- wg Polskiej normy jest to produkt spożywczy wytworzony przez pszczoły z nektaru roślin lub spadzi.
Nektar jest wytwarzany w nektarnikach. Nektarniki mogą być: otwarte (gryka lipa klon), pod łuskami, włoski (wierzby), w głębi kwiatu (nostrzyk), w rurkach kwiatowych (koniczyna). Składniki nektaru: woda, glukoza, fruktoza, sacharoza, zw.min., kw.org., AA, barwniki, subst. aromatyczne. Zawartość cukrów prostych może być różna. Nektar rzepakowy i gryczany nie zawiera cukrów prostych- sacharozy. W miodach krystalizuje glukoza. W zależności od pory roku jest różna ilość skł.min. Nektary wczesnowiosenne mają mniej skł.min. niż późnowiosenne. Miody wiosenne są jasne ,a jesienne są ciemne. Kw.org. drożdżaki odpowiadają za kwasowość nektaru. AA wolne aa są w nektarze rzepakowym, w akacjowym jest ich mało.
Spadź produkowana jest przez mszyce i czerwce. Mszyce wysysając soki roślinne chcą uzyskać białko 5%, nie zdołają przerobić cukrów 95%. Spadź są to soki roślinne(90% cukrów, 5%białka) – białko +wydaliny. 1 mszyca przez 3 m-ce może dać 3200000osobników. W ciągu doby z lipy jest 19 kropli spadzi, a z klonu 48. 1 lipa daje 25 kg spadzi w ciągu 2-3 tyg. Skład chem: dużo cukrów prostych, mniej sacharozy i suchej masy (80%), „+”:melicytoza, maltoza, rafinoza, galaktoza, furanoza, fruktomaltoza „-” :glony (nadają zielonkawy kolor), zanieczyszczenia, grzyby (sadzaki). 1 ha lasu daje 400-700 kg spadzi (wykorzystanie 1-3%). Spadź pojawia się nagle i nagle znika. Jodła i lipa spadziują co 2-4 lata, a świerk, klon, dąb co 10 lat. Powstawanie miodu: odpowiadają za to zbieraczki .Zaprawiają one spadź w enzymy, potem przekazują go młodym robotnicom. One przeżuwają to przez 15-20 min i podwieszają go w k-ce tworząc nakrop (po 1 kropelce, jest dobra wentylacja). Zbieraczki mogą skorzystać z pyłku który jest w nektarze. Potem pszczoły muszą odparować wodę z nektaru. Aby odparować nektar trzeba dużo wentylować ok. 200 l/min. Zawartość wody w nektarze ma spaść do 30% (1 dzień), w kolejne dni do ok. 4%.Wentylacja jest dotąd aż zawartość wody w nektarze spadnie do 30%. Pszczoły przed zasklepieniem k-ek dodają inhibin (oksydaza glukozowa) która utlenia glukozę do kw. glukanowego i powstaje nadtlenek wodoru o charakterze bakteriobójczym. Kwas benzoesowy o pH 3,8. Zabezpieczenia miodu...
monc1a