Kino_czeskie2.doc

NOWE KINO CZESKIE:

·            1961-1968

·            Ożywienie kulturowe nastąpiło 1963 roku, kiedy to poważny kryzys ekonomiczny sprawił, ze politycz­ny nadzór nad kulturą osłabł ®Zaczęto nawiązywać zerwane po wojnie więzy z bogatą tradycją li­terackiej awangardy okresu przedwojennego.

·            Inspiracja polską szkołą filmową (odwilż w 1956)

·            Zbiorowy los narodu, hi­storyczne i współczesne doświadczenia jednostki poddanej totalnemu zagrożeniu stały się wielkim tematem literatury i kina.

·            Rok 1963 powszechnie uchodzi za przełomowy w czechosłowackiej twór­czości filmowej.

-          Na ekrany kin weszły dwa znamienne filmy: Słońce w sieci Stefana Uhera i O czymś innym Very Chytilovej.

-          W maju, na festiwalu w Cannes, Gdy przychodzi kot Vojtecha Jasnego otworzył serię nagród, jakie czechosłowaccy filmowcy zaczęli odtąd regularnie zdobywać.

·            Sukcesy Chytilovej i Jasnego umożliwiły debiut całej plejady młodych reżyserów. W latach 1963-1967 debiutują kolejno:

-          Jaromil Jireś® Pierwszy krzyk

-          Jan Nemec® Diamenty nocy

-          Evald Schorm® Odwaga na co dzień

-          Hynek Boćan® Nikt się śmiać nie będzie

-          Iwan Passer® Intymne Oświetlenie

-          Jiri Menzel® Pociągi pod specjalnym nadzorem

·            Nowy film czechosłowacki nie potrzebował rewidować stosunku do trady­cji, ograniczył, się do wypracowania nowych form realistycznego widzenia.

·            Filmy czeskiej szkoły filmowej, bezpośrednio odnoszące się do współczesności kraju lub powracające do cza­sów okupacji i historii najnowszej w formie uniwersalnej moralnej i społecznej refleksji, posługiwały się indywidualną, autorską formą wypowiedzi, inspirowaną nowofalowymi prze­mianami w kinie europejskim i amerykańskim

·            Młodzi twórcy mówili: Prawda jest dla nas jedynym kryterium. Kiedy
stoimy za kamerą i obserwujemy ludzi, zadajemy sobie tylko jedno py­tanie: »Czy to jest prawdziwe?

·            Świat zachwycił się filmem czechosłowackim, nazywając ten nurt Czeską Nową Falą. Pisano o rozbiciu wszelkich kanonów (tradycyjnej fabuły), nonkonformizmie, przesłaniu filozoficznym i eksperymentatorstwie tych filmów

·            To nowa fala intelektualistów bez intelektualizmu, poetów bez retoryki, przyswoiła sobie osiągnięcia warsztatowe Cinema- verite czy francuskiej Nouvelle Vague — nie zaprzepaściła jednak tradycyjnego dla kina czechosłowackiego zainteresowania sprawami zwykłych ludzi, a także umiejętności przedstawiania na ekranie poezji dnia powszedniego, umiejętności wnikliwych obserwacji psychologicznych  i obyczajowych.

·            Poza niewąt­pliwymi wpływami Nouvelle Vague, przeżywającej wówczas okres „burzy i naporu", oraz „cinema- verite", twór­czość ta wyrosła na bogatej pożywce własnej tradycji narodowej, z czterema jej zasadniczymi nurtami:

1)     Społeczny

2)     Czeska odmiana Kammerspielfilmu

3)     Mały realizm z jego ironiczną obserwa­cją obyczajową

4)     Komedia i groteska

·            Charakterystyka:

Ø      Dążenie do prawdy (takiej, jaką poznawali twórcy na podstawie wiedzy empirycznej)

Ø      Uważna obserwacja i krytyczne widzenie rzeczywistości społecznej

Ø      Szukanie no­wych środków wyrazu

·            Cechy formalne:

Ø      Wizualny, montażowy i narracyjny eks­perymentem®Uher, Chytilova

Ø      Poetyka paradokumentalna graniczącą z groteską

Ø      Ignorowa­nie akcji na rzecz wnikliwej obserwacji co­dzienności®Forman, Passer

Ø      Odrzuceniem tradycyjnej narracji na rzecz introspekcyjnego portretu bohaterów® Jireś

Ø      Skrupulatny rysunek psychologiczno- obyczajowy

Ø      Nowy sposób pracy z kamerą

Ø      Aktorzy- amatorzy

·            Cechy tematyczne:

Ø      W filmach czechosłowackich raz po raz pojawiają się postaci nieszczęśliwe, nie zrealizowane, nie mogące pogodzić się z płaskim wymiarem własnej egzystencji.

Ø      Życie bohatera pozostaje najwyższą wartością, ale właśnie wskutek tego, że on sam nie jest z nim w pełni pogodzony, życie to - w swojej aktualnej postaci - przestaje być mitologizowaną świętością.

Ø      Jed­ność treści i formy: ten związek jest absolutny. Forma jest najgłębiej uzasadniona treścią, treść nie mogłaby zaistnieć bez swo­jej formy.

·            Tematy:

-          Powrót do czasów okupacji® Sklep przy głównej ulicy

-          Kino kreacyjne z filozoficznymi podte­kstami® O uroczystości i gościach

-          Rozrachunki ze stalinizmem® Wszyscy dobrzy rodacy, Skowronki na uwięzi

·            Za literackiego patrona nowego kina czeskiego uważano Bohumila Hrabala, którego spóźniony de­biut w 1963 roku, zbiór opowiadań Perły na dnie, zbiegł się ze startem młodych filmowców. Nowe­lowy film według pięciu opowiadań z tego tomu zrealizowany przez Jiriego Menzla, Jana Nemeca, Evalda Schorma, Verę Chytilovą i Jaromira Jireśa (1965) został uznany za manifest czeskiej nowej fali

·            Wśród różnych artystycznych postaw zajmo­wanych wobec naglącej potrzeby odkłamania ekra­nowego obrazu świata najtrwalszą pozycję zdobył Milos Forman. Zastosowana przezeń paradokumentalna estetyka i warsztat nowej fali — drama­turgia zdarzeń otwarta na wnikliwą obserwa­cję najbardziej potocznych, banalnych przejawów życia, długi obiektyw kamery i wykorzystanie ama­torów — w połączeniu z temperamentem ironisty przyniosły zdumiewająco świeży i wiarygodny opis życia na zapyziałej czeskiej prowincji. W swoich pierwszych filmach -jak Czarny Piotruś czy Miłość blondynki - Forman satyrycznym spojrzeniem przyglądał się konfliktowi pokoleń oraz niezdarnym próbom sforsowania progu dorosłości przez młodych. Natomiast w Pali się, moja panno udało mu się zbudować polityczną metaforę zdemoralizowanego społeczeństwa.

·            Dwie generacje twórców:

a)     Starsi:

Ø      Vojtech Jasny

Ø      Jan Kadar i Elmar Kłos

b)     Absolwenci FAMU:

Ø      Milos Forman

Ø      Iwan Passer

Ø      Jaronil Jireś

Ø      Hynek Boćan

Ø      Jan Neme­c:

...