Motywy podjecia kontynuuowania i ukonczenia terapii u kobiet uzaleznionych od alkoholu - Szczyrba Barbara Trzciniecka-Green Anna.pdf - UŻYWKI i NAŁOGI - SKORPION432

Alkoholizm i Narkomania 2004, Tom 17: nr 3-4, 221-233

MOTYWY PODJÊCIA, KONTYNUOWANIA

I UKOÑCZENIA TERAPII U KOBIET

UZALE¯NIONYCH OD ALKOHOLU, W ODDZIALE

TERAPII UZALE¯NIENIA OD ALKOHOLU

Barbara Szczyrba, Anna Trzcieniecka-Green

Zak³ad Psychologii Wydzia³u Opieki i Oœwiaty Zdrowotnej

Œl¹skiej Akademii Medycznej w Katowicach

M OTIVES OF BEGINNING , CONTINUATION AND FINISHING OF THERAPY IN WOMEN

ADDICTED TO ALCOHOL IN ADDICTION THERAPY WARD

A BSTRACT – Motivation in context of addiction therapy seems to play a very

important role for the beginning and continuation of the therapy. Considering

the fact that the whole structure of motivation of addicted person is dominated

by the motives of using psychoactive drugs, it will be very interesting to know

the reasons for the beginning of the therapy. Also during a stay in a ward psy-

chological mechanism of addiction, which is always active in addicted person,

motivate more to alcohol drinking than to therapy continuing. Therefore moti-

ves occurring during the therapy might be interesting. The aim of the searches

was to determinate motives of to begin the therapy in withdrawal ward by wo-

men addicted to alcohol, and to continue the therapy and until planned finish.

The research was done in ward for alcohol treatment in Hospital for Psychia-

tric and Nervous Diseases in Rybnik. Thirty two women took part in research,

which consisted of three assessments for each patient. Each part consisted of

interview with addicted women and Shalit circle method added and adjusted to

the interview. The interview was voluntary and based on subjective opinions

and feelings of patients. The motives given by women were classified as fol-

lows: family motives, health motives, motives connected with law, and help

institutions, external persons, motives connected with existence factors, sens

of helpless or shame, motives connected with therapy, hospital treatment and

inner motives. The most important motives to begin the therapy turned out to

be external reasons among them the most popular were family motives, as well

as inner motives. The most important motives to continue the therapy were

motives connected with the treatment itself – among them the most popular is

wish to finish the treatment. The most important motives to finish the therapy

221

Barbara Szczyrba, Anna Trzcieniecka-Green

were motives connected with treatment itself – among them there is knowledge

about the addiction acquired or still being acquired. It was established that the

reasons and motives of the therapy change during its progress. If we consider

the above fact it is possible to start more effective work to motivate patients.

Key words: motives, motivation, women, addiction treatment.

S TRESZCZENIE – Motywacja w terapii uzale¿nieñ wydaje siê odgrywaæ znacz¹-

c¹ rolê dla rozpoczêcia i przebiegu leczenia. Interesuj¹ce s¹ powody podjêcia

oraz zmiana motywacji do kontynuowania i zakoñczenia leczenia. Celem ba-

dañ by³o okreœlenie motywów podjêcia przez kobiety uzale¿nione od alkoholu

terapii w oddziale odwykowym, kontynuowania tej terapii oraz jej ukoñcze-

nia. Badanie przeprowadzone zosta³o w oddziale odwykowym dla kobiet Sa-

modzielnego Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Rybniku. W ba-

daniu uczestniczy³y 32 kobiety. Na ka¿dym z trzech etapów badania zbierano

wywiad od pacjentki oraz stosowano przystosowan¹ do badania technikê ko³a

Shalita. Badanie by³o oparte na subiektywnych opiniach i odczuciach pacjen-

tek. W celu sklasyfikowania pogrupowano motywy deklarowane przez badane

w nastêpuj¹cy sposób: motywy rodzinne, motywy zdrowotne, motywy zwi¹za-

ne z czynnikiem prawnym, s¹dowym, motywy zwi¹zane z instytucjami pomo-

cowymi, osobami zewnêtrznymi, motywy zwi¹zane z czynnikami bytowymi,

motywy zwi¹zane z poczuciem bezradnoœci lub wstydem, motywy zwi¹zane z

leczeniem, pobytem na oddziale, motywy wewnêtrzne. Najistotniejszymi mo-

tywami podjêcia terapii okaza³y siê motywy zewnêtrzne, wœród niech najczê-

œciej wymieniane by³y te zwi¹zane z wp³ywem rodziny. Równie¿ istotne dla

podjêcia terapii okaza³y siê deklarowane motywy wewnêtrzne. Najwa¿niejsze

dla kontynuowania terapii s¹ motywy zwi¹zane z pobytem w oddziale, lecze-

niem. Wœród nich najczêœciej wymieniana jest chêæ ukoñczenia leczenia. Naj-

istotniejszym motywem ukoñczenia terapii s¹ równie¿ motywy zwi¹zane z le-

czeniem i pobytem w oddziale – wœród nich najczêœciej wymieniana okaza³a

siê zdobywana wiedza. Ustalono równie¿, i¿ g³ówne motywy terapii zmieniaj¹

siê w czasie jej przebiegu. Stwierdzona dynamika zmian mo¿e byæ uwzglêd-

niana do optymalizowania pracy nad motywacj¹ pacjentek.

S³owa kluczowe: motywy, motywacja, terapia uzale¿nieñ, kobiety.

WSTÊP

Motywacja do leczenia jest jednym z najwa¿niejszych elementów podjêcia tego

leczenia, a tak¿e wytrwania w terapii. Jest ona odpowiedzialna za uruchomienie,

ukierunkowanie, podtrzymanie i zakoñczenie zachowania (9) takiego, jak np. lecze-

nie w oddziale terapii uzale¿nienia. W kontekœcie terapii uzale¿nieñ motywacja

wydaje siê odgrywaæ znacz¹c¹ rolê dla przebiegu i rozpoczêcia leczenia. Interesuj¹-

ce jest tu równie¿ rozró¿nienie na motywacjê zewnêtrzn¹ i wewnêtrzn¹. Motywacja

wewnêtrzna oznacza³aby tendencjê do podejmowania i kontynuowania dzia³ania

(np. terapii) ze wzglêdu na sam¹ treœæ tej aktywnoœci – zachowanie wykonywa-

ne z wyboru. O motywacji zewnêtrznej mówilibyœmy wówczas, gdy dzia³anie

222

Motywy podjêcia, kontynuowania i ukoñczenia terapii u kobiet uzale¿nionych od alkoholu...

realizowane jest ze wzglêdu na zewnêtrze czynniki – zachowanie wykonywane z

koniecznoœci (9).

Bior¹c pod uwagê, ¿e ca³a struktura motywacji u osoby uzale¿nionej zostaje zdo-

minowana motywami u¿ywania œrodków psychoaktywnych (3), interesuj¹ce wyda-

j¹ siê byæ tak¿e powody podjêcia terapii. Motywy w terapii uzale¿nieñ mo¿na by

podzieliæ na zewnêtrzne – sterowane koniecznoœci¹, najczêœciej spowodowane ze-

wnêtrznymi naciskami, oraz wewnêtrzne – z wyboru, bez zewnêtrznych nacisków.

Warto pamiêtaæ, ¿e punktem startu, od którego mo¿na obserwowaæ sukces lub po-

ra¿kê okreœlonej metody leczenia, jest sam fakt jej podjêcia, czyli zg³oszenia siê do

placówki lecznictwa (1). Jakkolwiek w piœmiennictwie czêsto podkreœla siê wagê

motywów podjêcia terapii, wiadomo, i¿ sformu³owanie okreœlonego zamiaru nie jest

wystarczaj¹ce do tego, aby by³ on zrealizowany (6). Równie¿ podczas pobytu na

oddziale ci¹gle aktywne psychologiczne mechanizmy uzale¿nienia motywuj¹ osobê

uzale¿nion¹ bardziej w kierunku picia ni¿ leczenia (8). Dobrym miejscem do pracy

nad motywacj¹ jest oddzia³ (8), gdzie nastêpuje intensywna praca nad wzbudzeniem

i wzmacnianiem motywacji do leczenia (7). Celowa jest wiêc ocena motywów poja-

wiaj¹cych siê w trakcie leczenia. Poniewa¿ wiêkszoœæ badañ z zakresu problematyki

uzale¿nieñ obejmuje grupy mêskie lub mieszane, interesuj¹ce jest zbadanie grupy

sk³adaj¹cej siê wy³¹cznie z kobiet.

CELE I HIPOTEZY

Celem badañ by³o okreœlenie motywów podjêcia przez kobiety uzale¿nione od

alkoholu terapii na oddziale odwykowym, kontynuowania tej terapii oraz jej ukoñ-

czenia (wytrwania do koñca).

Opracowuj¹c poni¿sze badanie postawiono nastêpuj¹ce hipotezy. Ogólna hipote-

za zak³ada, i¿ motywy terapii uzale¿nieñ zmieniaj¹ siê w trakcie leczenia w oddziale

– w trakcie leczenia pojawiaj¹ siê nowe motywy oraz zmieniaj¹ siê motywy konty-

nuowania terapii. Poszczególne hipotezy zak³adaj¹, i¿:

– g³ówne motywy podjêcia terapii s¹ zewnêtrzne,

– motywy wewnêtrzne podjêcia terapii nie pojawiaj¹ siê,

– g³ówne motywy podjêcia terapii zwi¹zane s¹ z wp³ywem rodziny,

– w trakcie terapii pojawiaj¹ siê motywy wewnêtrzne, które motywuj¹ do konty-

nuowania i ukoñczenia terapii,

– motywy zwi¹zane z wp³ywem rodziny zmniejszaj¹ siê w trakcie trwania terapii.

METODA I OSOBY BADANE

Badanie przeprowadzone zosta³o w miedzy majem a lipcem 2002 r. oraz majem i

lipcem 2003 r. w oddziale terapii uzale¿nienia od alkoholu dla kobiet Samodzielne-

go Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Rybniku. Badaniami objêto 32

kobiety, przebywaj¹ce w tym czasie w oddziale. Dok³adn¹ charakterystykê bada-

nych przedstawia tabela 1.

223

Barbara Szczyrba, Anna Trzcieniecka-Green

TABELA 1

Charakterystyka badanych osób.

Wiek

15–20

3,1%

21–25

0,0%

26–30

9,4%

31–35

3,1%

36–40

25,0%

41–45

21,9%

46–50

21,9%

51–55

9,4%

56–60

6,3%

Ogółem

100,0%

Aktywność zawodowa

Nie pracuje

56,3%

Pracuje

25,0%

Renta

15,6%

Urlop wychowawczy

3,1%

Ogółem

100,0%

Liczba dzieci

Bezdzietna

18,8%

Jedno

15,6%

Dwoje

37,5%

Troje

15,6%

Czworo

6,3%

Pięcioro

6,3%

Ogółem

100,0%

Stan cywilny

Panna

46,9%

Mężatka

15,6%

Rozwiedziona

25,0%

Wdowa

12,5%

Ogółem

100,0%

Wykształcenie

Podstawowe

40,6%

Zawodowe

28,1%

Niepełne średnie

31,3%

Ogółem

100,0%

Wcześniejsze próby leczenia

Żadnych prób

59,4%

Jedna

31,3%

Dwie

9,4%

Ogółem

100,0%

Liczba pobytów w oddziale

Pierwszy

75,0%

Drugi

18,8%

Trzeci

6,3%

Ogółem

100,0%

224

Motywy podjêcia, kontynuowania i ukoñczenia terapii u kobiet uzale¿nionych od alkoholu...

Na ka¿dym z trzech etapów badania zbierano wywiad z pacjentk¹ oraz stosowano

technikê ko³a Shalita. Rozmowy odbywa³y siê w okresie pocz¹tkowym pobytu, œrod-

kowym i koñcowym pobytu, zak³adaj¹c, i¿ przeciêtny czas terapii wynosi oko³o 42

dni. Badanie oparto na subiektywnych opiniach i odczuciach pacjentek.

Z uwagi na fakt, i¿ nie ma obiektywnej metody badania zmiany motywacji lub moty-

wów, deklaracje pacjentek przyjêto jako „obiektywnie prawdziwe”. Informacje zbierane

od badanych nie by³y konfrontowane z terapeutami lub dokumentacj¹ lekarsk¹.

Etap pierwszy odbywa³ siê w okresie od 1. do 4. dnia po przyjêciu do oddzia³u

Wywiad mia³ na celu zebranie informacji dotycz¹cych pacjentki oraz odpowiedzi na

pytania: „Co zadecydowa³o o tym, ¿e siê Pani tu znalaz³a?”, „Czy zamierza Pani

zmieniæ coœ w swoim ¿yciu, jeœli tak to, co?” i: „Czy pobyt na oddziale mo¿e byæ dla

Pani pomocny?” Pomocnicza technika ko³a Shalita polega³a na tym etapie na wypi-

saniu przez pacjentkê odpowiedzi na pytanie: „Co, Pani zdaniem, wp³ynê³o na to, ¿e

znalaz³a siê Pani w oddziale odwykowym?” oraz na rangowaniu tych odpowiedzi

wed³ug zasady, i¿ numer 1 oznacza³ odpowiedŸ najwa¿niejsz¹ w odczuciu pacjentki.

Etap drugi odbywa³ siê w okresie od 18.-22. dnia pobytu w oddziale. Wywiad

zawiera³ pytania dotycz¹ce zmian, które pojawi³y siê od czasu ostatniej rozmowy.

W za³¹czonym kole Shalita pacjentki wypisywa³y i rangowa³y odpowiedzi na pyta-

nie: „Co, Pani zdaniem, wp³ynê³o/wp³ywa na to, ¿e nadal tu Pani jest?”

Trzeci etap odbywa³ siê w okresie od 38.-42. dnia pobytu. Wywiad dotyczy³ zmian,

które zasz³y podczas pobytu i leczenia, planów na przysz³oœæ oraz odpowiedzi na pyta-

nia: „Czy myœli Pani, ¿e coœ Pani tu osi¹gnê³a, czegoœ siê nauczy³a, coœ zmieni³a?” i:

„Czy jest coœ jeszcze co chcia³aby Pani zmieniæ?”. W kole Shalita pacjentki wpisywa³y i

rangowa³y odpowiedzi na pytanie: „Co, Pani zdaniem, wp³ynê³o/wp³ywa na to, ¿e nadal

tu Pani jest i koñczy leczenie?”

TABELA 2

Liczba badanych w poszczególnych etapach.

Liczba badanych na poszczególnych etapach

Badane opuszczające leczenie

Pierwszy etap

100,0%

Drugi etap

93,8%

6,3%

Trzeci etap

84,4%

9,4%

Ogółem

15,6%

Pacjentki, które z ró¿nych wzglêdów opuœci³y oddzia³ w trakcie leczenia oraz

przeprowadzanego badania, zosta³y w³¹czone do grupy badawczej, lecz wy³¹czone

z zestawieñ statystycznych z powodu mo¿liwoœci powstania przek³amañ. Tabela 2

przedstawia liczbê pacjentek opuszczaj¹cych oddzia³ w trakcie leczenia oraz etap

badania, po którym pacjentki opuœci³y oddzia³.

WYNIKI

Celem pierwszego etapu badania by³o zebranie motywów do podjêcia terapii w

oddziale. W drugim etapie badania celem by³o zebranie motywów do kontynuowa-

225

Motywy podjecia kontynuuowania i ukonczenia terapii u kobiet uzaleznionych od alkoholu - Szczyrba Barbara Trzciniecka-Green Anna.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: