Opracowanie Kaschack, r.10.doc

Kaschack, E. Nowa psychologia kobiety, r. 10 - streszczenie

Cały tekst opiera się na interpretacji trzech dramatów Sofoklesa: „Król Edyp”, „Edyp w Kolonie” „Antygona” . Autorka wykorzystuje je jako bazę do stworzenia modelu rozwoju psychiki kobiet i mężczyzn w społeczeństwach patriarchalnych, a także przekłada ten model na rozwój relacji między płciami w obrębie takiego społeczeństwa.

Freud – mit Edypa widział jako typowy „wzorzec” rozwoju męskiej seksualności. Jednak zdaniem autorki taki schemat ma występuje tylko w kulturach patriarchalnych.

W psychoanalizie utarło się, że ważniejszy w rozwoju kobiet jest okres preedypalny, czas całkowitej zależności dziecka od matki. Natomiast dla chłopców ważny jest okres edypalny, czyli tworzenia się autonomii.

W społeczeństwie patriarchalnym (zwanym czasem w tekście edypalnym) mężczyźnie trudno jest „dojrzeć”. Nie widzi on autonomii kobiet i ma wrażenie jakby były jego własnością, służyły mu. Najpierw matka, potem żona, na końcu córka (stąd też problem kazirodztwa i cichego przyzwolenia na nie w tego typu kulturach). Kobiety też widziane są jako przedłużenie mężczyzny nie jako osobne jednostki. Ich wartość często określana jest poprzez atrakcyjność seksualną (ciało kobiety jest ciągle poddawane ocenie, krytyce – w przeciwieństwie do ciała mężczyzny), bywają traktowane jako zdobycz. Winą za wszystkie napaści seksualne obarczane są kobiety – „ponieważ kusiły”. Autorka widzi fazę edypalną jako problem społeczny, nie tylko jednostkowy. Aby społeczeństwo stało się dojrzałe, musi się z tej fazy „wydostać”.

Fazy edypalnego rozwoju męskiej psychiki:

1.       Wczesna faza edypalna – wczesne dzieciństwo. Niecałkowite zaspokojenie potrzeb przez matkę i innych dorosłych połączone z przekonaniem, chłopiec posiada prawo do zaspokajania swych potrzeb przez kobiety. Uczy się chłopca aktywności, zdobywania, a także postrzegania kobiet jako podrzędnych, służących zaspokojeniu potrzeb.

2.       Faza edypalna – od dzieciństwa do dorosłości. Dziecięce poczucie wielkości przenosi się na inne „mniejsze” osoby szczególnie kobiety, traktuje je jako część siebie i czuje posiada do tego prawo. Ważne więzi z innymi mężczyznami. Zaprzeczanie śmierci i starzeniu się. Potrzeba władzy w seksie i poza nim. „Jest (taki mężczyzna) wiecznym młodzieńcem w młodzieżowej kulturze.” Zwykle w społeczeństwach patriarchalnych mężczyzna nie wychodzi poza tę fazę, ponieważ cała kultura w niej tkwi.

3.       Rozwiązanie fazy edypalnej – dorosłość. Mężczyzna rezygnuje z „wchłaniania” innych, poczucia wielkości, potrzeba władzy przestaje być głównym motywem. „Wie gdzie kończy się on, a zaczynają inni”. Traktuje kobiety na równi, pozwala im przejąć inicjatywę.

Autorka twierdzi, że bardzo niewielu mężczyzn dochodzi do punktu 3, z powodu takiej a nie innej kultury.

Kaschack przypisuje kobietom „antygonalny model rozwoju psychiki”. Nazwany tak , ponieważ z interpretacji (autorki) dramatów Sofoklesa wynika, jakoby Antygona traktowana była podrzędnie przez Edypa. Gdy ten się oślepił, to ona mu „służyła za oczy”. Nie stanowiła sama o sobie. Los Edypa był jej losem.  Model antygonalny jest komplementarny w stosunku do edypalnego. Jego fazy przedstawiają się następująco:

1.       Wczesna faza antygonalna – wczesne dzieciństwo. Więź z matką. Wyuczanie dziewczynki, że jej potrzeby są mniej istotne niż potrzeby mężczyzn. Zachęcanie do bierności, dbania o swój wygląd i potrzeby innych.

2.       Faza antygonalna – dzieciństwo i dorosłość. Przekonanie, że w przyjemności zawarte jest niebezpieczeństwo. Zaprzeczanie własnej fizyczności, chęć pozostania niewidoczną, nierzucania się w oczy. Potrzeby mężczyzn i dzieci traktowane są jako potrzeby samej kobiety. Wygląd jako podstawa poczucia własnej wartości. Szacunek do siebie oparty na wyrzeczeniach. Spostrzega siebie jako przedłużenie mężczyzny (ojca, partnera), a także patrzy na świat z perspektywy mężczyzn. Stara się pozostać „małą i podporządkowaną”. Seksualność łączy się ze smutkiem.

3.       Rozwiązanie fazy antygonalnej – dorosłość. Oddziela się od ojca i mężczyzn, aby powrócić do siebie i kobiet. Powtórzenie z kobietami preedypalnej więzi z matką. Rozwija własną tożsamość, jako niezależna osoba. Patrzy na świat z własnej perspektywy. Od nowa definiuje własną cielesność. Uważa, ze ma prawo do swoich potrzeb i ich zaspokojenia. Wie, że inni nie muszą podzielać jej poglądów. Rozwija swój własny, kobiecy, erotyzm. Dzieci płci męskiej przestają być uważane przez matki w tej fazie za najważniejsze, a dziewczynki nie są już wdrażane do uległości.

Autorka chciała tym tekstem nakreślić sposób ujmowania relacji między płciami w społeczeństwie patriarchalnym, w którym przyszło jej żyć. Świadomość takich a nie innych kulturowych uwarunkowań, może spowodować (a przynajmniej zrobić pierwszy krok ku zmianom) korzystne dla obu płci zmiany w społeczeństwie i przezwyciężenie kulturowe faz antygonalnej i edypalnej.