Uklad_trawienny_1.doc

Układ trawienny

Jama ustna

•                     stanowi początek układu trawiennego

•                     rozpoczyna się szparą ust, przechodząc ku tyłowi cieśnią gardzieli w gardło

•                     ściany jamy ustnej stanowią:

•                     wargi

•                     policzki

•                     podniebienie

•                     i tzw. dno jamy ustnej

Wargi

•                     fałdy skórno - mięśniowe

•                     utworzone przez:

- skórę

- mięsień okrężny ust

- wyścielone od wewnątrz błoną śluzową

•                     w miejscu przejścia skóry warg w błonę śluzową jest widoczna czerwień wargowa

Policzki

•                    budowa trójwarstwowa

•                    warstwę środkowa to mięsień policzkowy

•                    między nim a skórą znajduje się skupienie tkanki tłuszczowej zwane poduszeczką tłuszczową policzka

•                    od wewnątrz policzki wysłane są błoną śluzową

Podniebienie

•                     tworzy górną ścianę jamy ustnej

•                     wyróżniamy w nim:

- część przednią - podniebienie twarde

       * utworzone przez wyrostki podniebienne szczęk i blaszki poziome kości podniebiennych

- część tylną - podniebienie miękkie

       * fałd błony śluzowej zawierający mięśnie poprzecznie prążkowane

Jama ustna

•                     pośrodku tylnego brzegu podniebienia miękkiego znajduje się wyniosłość zwana języczkiem

•                     od strony jamy ustnej dno pokryte błoną śluzową wytwarzającą fałd podjęzykowy

•                     fałd podjęzykowy zawiera ślinianki podjęzykowe i zwoje podjęzykowe

•                     ma brodawkę, zwaną mięskiem podjęzykowym, w której znajduje się wspólne ujście ślinianek - podjęzykowej i podżuchwowej

Narządy jamy ustnej

•                    zęby

•                    język

•                    ślinianki

Zęby

•                    błona śluzowa pokrywająca wyrostki zębodołowe nazywa się dziąsłem

•                    połączenie zęba z zębodołem jest rodzajem więzozrostu i nazywa się wklinowaniem

•                    tkanka łączna łącząca te dwie struktury tworzy ozębną

Szczegółowa budowa zębów

•                    uzębienie człowieka jest dwupokoleniowe, tzn. zawiera zęby mleczne i stałe (bardzo rzadko zdarza się uzębienie trójpokoleniowe) oraz różnokształtne, tzn. o różnej budowie

•                    zawiązki zębów stałych zajmują początkowo położenie pod rozwijającymi się zębami mlecznymi, we wspólnym zębodole, oddzielone od nich przegrodą kostną

Zęby mleczne

•                     występują w liczbie 20

•                     są mniejsze

•                     barwa białawo - niebieskawa

•                     na granicy korony i szyjki zęba znajduje się wałeczek szkliwa otaczający ząb, zwany obręczą zęba

•                     ustawione są ponadto bardziej pionowo

•                     korzenie ich są mniejsze i cieńsze

•                     w okresie poprzedzającym ich wypadnięcie cechuje je znaczna ruchomość

Zęby stałe

•                    występują w liczbie 32

Język

•                    Wyróżnia się w nim:

             a) nasadę

             b) trzon

             c) wierzchołek języka

             d) brzegi

             e) grzbiet

             f) powierzchnię dolną

Ślinianki

•                    w błonie śluzowej jamy ustnej znajdują się liczne, małe gruczoły ślinowe: wargowe, policzkowe, podniebienne i językowe

•                    do jamy ustnej uchodzą także przewody wyprowadzające trzech par dużych gruczołów ślinowych: ślinianek przyusznych, ślinianek podżuchwowych i ślinianek podjęzykowych

Ślinianka przyuszna

•                     jest największym gruczołem ślinowym

•                     położona ku tyłowi od kąta żuchwy, poniżej przewodu słuchowego zewnętrznego

•                     można w niej wyróżnić część powierzchowną i część głęboką

•                     otoczona jest torebką łącznotkankową, od której w głąb gruczołu odchodzą przegrody

•                     z przednio - dolnej części gruczołu wychodzi przewód ślinianki przyusznej, który przebiega po mięśniu żwaczu, przebija mięsień policzkowy i uchodzi do przedsionka jamy ustnej na wysokości drugiego zęba trzonowego

Ślinianka podżuchwowa

•                    jej przewód wyprowadzający uchodzi na mięsku podjęzykowym fałdu podjęzykowego

•                    wydzielina ma charakter mieszany, śluzowo - surowiczy

•                    unerwiona przywspółczulnie przez nerw twarzowy

Ślinianka podjęzykowa

•                     jest najmniejszą ślinianką

•                     położona w dnie jamy ustnej, w fałdzie podjęzykowym

•                     jej przewód wyprowadzający większy uchodzi najczęściej razem z przewodem ślinianki podżuchwowej na mięsku podjęzykowym

•                     przewody mniejsze uchodzą w liczbie około 30 na fałdzie podjęzykowym

Wydzielanie śliny

•                      Wydzielanie śliny odbywa się ustawicznie i jest wynikiem pobudzenia autonomicznego układu nerwowego

•                      Dobowa objętość wydzielanej śliny wynosi przeciętnie 1-2 litry w ciągu doby

•                      99% śliny stanowi woda, resztę natomiast stanowią składniki nieorganiczne (sód, potas, chlorki, dwuwęglany) i organiczne (białka, mucyny)

•                      Główną funkcją śliny jest nawilżanie jamy ustnej i spożywanych suchych pokarmów, a także ułatwienie ich połykania

•                      Znaczenie higieniczno-obronne śliny polega na wypłukiwaniu z jamy ustnej resztek pokarmów oraz na jej działaniu bakteriobójczym, ponieważ składniki śliny niszczą bakterie dostające się do jamy ustnej

•                      Ponadto zawarty w ślinie enzym, nazywany amylazą, trawi skrobię, rozkładając ją na cukry proste

•                      Pokarm rozdrobniony w jamie ustnej i zmieszany ze śliną zostaje uformowany w kęs, który za pomocą języka dostaje się do gardła, a stąd przez przełyk do żołądka

Gardziel

•                     leży na granicy jamy ustnej i gardła

•                     należą do niej dwa parzyste łuki: podniebienno - językowy i podniebienno-gardłowy, pomiędzy którymi znajduje się migdałek podniebienny

•                     ponad migdałkiem podniebiennym - dół nadmigdałkowy

•                     przestrzeń ograniczona przez łuki nazywa się cieśnią gardzieli

•                     do gardzieli należy również zaliczyć podniebienie miękkie

Gardło

•                     narząd wspólny dla układu trawiennego i układu oddechowego

•                     rozciąga się od podstawy czaszki (sklepienie gardła) do poziomu VI kręgu szyjnego

•                     ściana zbudowana z:

- błony śluzowej

- błony mięśniowej

- położonej zewnętrznie błony łącznotkankowej

•                     w błonie śluzowej rozsiane są drobne gruczoły gardłowe

•                     błonę mięśniową tworzą mięśnie poprzecznie prążkowane: dźwigacze i zwieracze

•                     mm. dźwigacze gardła

•                     mm. zwieracze gardła

* unerwione przez splot gardłowy

Jama gardła

•                     dzieli się na:

- część nosową

- część ustną

- część krtaniową

•                    część nosowa łączy się z jamą nosową przez nozdrza tylne, na jej sklepieniu znajduje się migdałek gardłowy

•                    część ustna łączy się z jamą ustną przez cieśń gardzieli

•                    część krtaniowa łączy się z krtanią i przełykiem

•                     na ścianie bocznej ujście gardłowe trąbki słuchowej wraz z migdałkiem trąbkowym

Migdałki

•                     zbudowane ze skupień grudek chłonnych, mających zdolność wytwarzania limfocytów

•                     spełniają funkcję obronną

•                     występują na pograniczu jamy nosowej, jamy ustnej i gardła

•                     tworzą tzw. pierścień chłonny gardła (Waldeyera)

•                     w skład pierścienia wchodzą migdałki: podniebienne, językowy, trąbkowe i gardłowy

Przełyk

•                     narząd pośredniczący w przekazywaniu pokarmów z gardła do żołądka

•                     rozpoczyna się na wysokości VI kręgu szyjnego, kończy zaś na poziomie XI kręgu piersiowego

•...