02 Fonetyka.pdf

Znak

deva-

nāgarī

Międzynarodowa

transkrypcja

indologiczna

Spolszcze

nie

Popularny

zapis angielski

Wymowa

अ

a, e (czasami) 1) głębokie, tylnojęzykowe, bardzo

krótko wymawiane a ,

2) czasem lekko zbliżone do

krótkiego 'e' [ǝ] – zależy przede

wszystkim od sąsiedztwa głosek

miękkich ('podniebiennych': i, e, c,

ch, j, jh, ñ, y, ś ) oraz 'r'; np. yaś

czasem wym [yǝś], jay – czasem

wym. [jey]

3) Przed h wymowa wyraźnie

przypomina krótkie e [ǝ], zwłaszcza

jeśli dodatkowo pojawiają się głoski

wymienione w punkcje drugim; np.

pahle wym. [pǝhle]

4) W sąsiedztwie o , u , czasem

(bardzo rzadko) zbliża się do

krótkiego, otwartego o , np. bahut –

wymowa zbliżona do [bohut].

5) Na końcu wyrazu się nie wymawia

(chyba że w poezji). Podobnie, często

a zanika w środku wyrazu.

आ

a, ah, aa

jak polskie otwarte a, ale trochę

dłużej

इ

jak polskie i , wymawiane krótko,

czasem trochę podobne do y

ई

i, ee

jak polskie i , ale wymawiane dłużej,

podobne jak w angielskim need

उ

jak polskie u

ऊ

u, oo

jak polskie u , ale wymawiane dłużej

ऋ

ṛ (pod spodem

małe kółeczko)

ry (w

spolszcz

eniu

przyjety

m w

Warszaw

ie), ri (w

spolszcz

eniu

przyjęty

m w

Krakowi

1) jak polskie r , po którym następuje

delikatne, krótkie i - ri

2) jak polskie r po którym następuje

u – ru. Wymawiają tak tylko

Marathowie, gdzieniegdzie lokalnie

prawdopodobnie też.

ए

e, ey

Płaskie e [é] wymawiane długo.

Znak

deva-

nāgarī

Międzynarodowa

transkrypcja

indologiczna

Spolszcze

nie

Popularny

zapis angielski

Wymowa

ऐ

ai, ei, e

1) Bardzo otwarte e [ε], trochę

podobnie jak we francuskim 'mais'

2) Wymawia się jak krótkie a w

hindi, po którym następuje i – ai.

Ponieważ a wymawia się trochę jak e

[ǝ], wymowa może przypominać ei

3) Najtrafniej prawidłowo wymówić

ten dyftong, gdy się powie ae . W

urdu tak się też go zapisuje i

wymawia

ओ

Tak jak polskie o , tyle że wymawiane

dłużej i leciutko zbliżające się do u ;

jest to 'o' zamknięte.

औ

1) Jak polskie bardzo otwarte o

2) Wymawia się jak krótkie a , po

którym następuje u – au.

2) Ponieważ a wymawia się w takiej

okoliczności trochę jak o , wymowa

czasem może przypominać ou

3) Najtrafniej prawidłowo wymówić

ten dyftong, gdy się powie ao . W

urdu tak się też go zapisuje i

wymawia.

ं

ṃ –

transkrypcja

uniwersalna;

wymawia się jak nosówkę w naszym

ę i ą w wyrazach:

bank [wym: baṅk], bąk [boṅk]

pięćset [wym. pieńćset]

pączek [wym. poṇczek]

pięta [wym. pienta]

trębacz [wym. trembacz].

ṅ, ñ, ṇ, n, m –

w zależności

od miejsca

wymawiania

następnej

spółgłoski,

jeśli wpłynęła

ona na

wymowę

unosowienia

Kropka jest też uproszczonym ze

względów graficznych zapisem

unosowienia po e , ai , o , ai , ī w

innych wypadkach zaznaczonego

półksiężycem i kropką.

ँ

jeśli na

unosowienie

nie ma wpływu

następująca

głoska

2) Wymawia się jak polskie

unosowienie ę lub ą z jednocześnie

lekko zaciśniętą szczeliną nosową;

unosowienie jest bardzo delikatne.

Znak

deva-

nāgarī

Międzynarodowa

transkrypcja

indologiczna

Spolszcze

nie

Popularny

zapis angielski

Wymowa

Przydech

ः

ḥ

lekki przydech po samogłosce,

podobny do polskiego ch

क

{ क़ }

{qa}

{qa, ka}

jak polskie k

{z kropką: jak k wypowiedziane

głęboko w krtani. Występuje tylko w

wyrazach zapożyczonych z

arabskiego i tureckiego, zwykle

poprzez język perski.

ख

{ ख़ }

kha

{xa, kha}

kha

{ch}

kha

k z lekkim przydechem, jak w

wyrazie 'Khadżuraho'

{lekko charczące ch; występuje tylko

w wyrazach zapożyczonych z

perskiego, arabskiego i tureckiego,

takich jak 'chan' – wym. xān]

ग

Jak polskie g

{ ग़ }

{ġa}

{gha}

{bardziej gardłowa (krtaniowa),

głoska występuje tylko w

zapożyczeniach arabskich i perskich}

घ

gha

g z lekkim, dźwięcznym przydechem,

jak w wyrazie 'ghul',

ङ

ṅa

n [ƞ] jak w polskim wyrazie 'bank'

[baƞk]

च

ća, cza

cha

jak polskie ć, trochę zbliżające się do

cz .

छ

cha

ćha, czha chha, cha ć z przydechem

ज

dźa, dża

ja,

jak polskie dź , trochę zbliżające się

do dż .

uwaga: w zbitce jña zamiast

wymówić [dźńa] mówi się [gya]

lekko blokując kanały nosowe

{ ज़ }

{za}

{jak polskie z}

झ

jha

dźha,

dżha

jha

dź z przydechem

ञ

ña

ńa

podobnie jak polskie ń.

ट

ṭa

coś pomiędzy angielskim t a polskim

cz : język dotyka swym zwiniętym

czubkiem najwyższego punktu

podniebienia.

ठ

ṭha

tha

ṭ z przydechem

Znak

deva-

nāgarī

Międzynarodowa

transkrypcja

indologiczna

Spolszcze

nie

Popularny

zapis angielski

Wymowa

ड

{ ड़ }

ḍa

{ṛa}

da,

{da, ra}

dźwięczne ṭ , coś pomiędzy

angielskim d a polskim dż.

{wymawiając 'ḍ' modyfikuje się go,

aby zabrzmiał trochę jak

niewibrujące 'r'.

ढ

{ ढ़ }

ḍha

{ṛha}

ḍ z przydechem

{ṛ z przydechem}

ण

ṇa

n podobnie jak w wyrazie ranczo.

त

Jak polskie t

थ

tha

t z przydechem, jak w wyrazie

tchawica

द

Jak polskie d

ध

dha

d z przydechem

न

Jak polskie n

प

Jak polskie p

फ

pha

p z przydechem, jak w polskim

'pchać'; czasami przypomina polskie

f wymawiane przy zbliżeniu do

siebie warg.

{ फ़ }

{fa}

{Jak polskie f , ale wymawiane przez

przez zbliżenie do siebie warg,

bardzo rzadko, tylko w wyrazach

perskich i arabskich tak jak po polsku

zębowo-wargowo}

ब

jak polskie b

भ

bha

b z przydechem

म

jak polskie m

य

jak polskie j

र

jak polskie r

ल

jak polskie l

व

1) jak polskie w , ale wymawiane

przez zbliżenie górnych i dolnych

warg (a nie górnych zębów i dolnych

warg);

2) jak angielskie w lub polskie ł

3) na końcu wyrazu po samogłosce:

Znak

deva-

nāgarī

Międzynarodowa

transkrypcja

indologiczna

Spolszcze

nie

Popularny

zapis angielski

Wymowa

jak o.

श

śa

śa, sza

(niepopr

awnie!)

sha

jak polskie ś , lekko zbliżone do sz, w

podobny sposób jak spółgłoski ca,

cha, ja, jha ña

ष

ṣa

sza

sha

jak polskie sz, ale wymawiane

jeszcze bardziej twardo, z językiem

skierowanym do najwyższego punktu

podniebienia (jak ṭa, ṭha ḍa, ḍha, ṇa)

स

jak polskie s

Krtanio

ह

jak polskie h ale bardziej dźwięcznie

Uwaga: Najtrudniejszy w wymowie jest rząd spółgłosek ट ṭa ठ ṭha ड ḍa ढ ḍha ण ṇa oraz podobne do

nich ड़ ṛa i ढ़ ṛha. Inne mniej lub bardziej wymawia się jak po polsku lub w innych językach

europejskich.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: