NR4-1p.pdf

Edukacja ekologiczna

W zwi¹zku z realizacj¹ programu

reaktywowania w Zielonej Górze

tradycji winiarskich Miejskie Centrum

Edukacji Ekologicznej przy ZGKiM

rozpoczê³o prowadzenie lekcji dla

uczniów zielonogórskich gimnazjów

na temat „Zielona Góra - miasto

winoroœli”. Celem tych zajêæ jest

propagowanie wiedzy o naszym

regionie i jego tradycjach. Program

wyk³adów obejmuje historiê uprawy

winoroœli, tradycje winiarskie Zielonej

Góry, biologiê winoroœli oraz

znaczenie winoroœli w gospodarce

cz³owieka.

(ab)

Piêkne jab³uszko

Na zaproszenie magistratu Guben

delegacja zielonogórskich winiarzy

wziê³a udzia³ w tamtejszym Œwiêcie

Jab³ek. W sk³adzie reprezentacji, obok

wytwórców wina, znalaz³ siê

zielonogórski Bachus i Miss

Winobrania 2004. Trzeba odnotowaæ,

¿e gospodarzy równie¿ reprezentowa³a

najpiêkniejsza dziewczyna Guben,

która tam nosi tytu³ Apfelkoenigin

(Królowej Jab³ek), zaœ imiê -

Christiana.

Jak przysta³o na œwiêto jab³ek, do

picia podano Apfelwein, czyli wino

jab³kowe. Wyprodukowa³a je z

gubiñskich jab³ek, zebranych g³ównie

po polskiej stronie Nysy £u¿yckiej,

firma „Warraschke” ze Spreewaldu.

S³odki napitek o mocy 8,5 % alkoholu

i podwy¿szonej ciep³ocie,

reklamowany jako „garantiert Gubener

Apfelwein”, nie wytrzyma³, niestety,

konkurencji z miejscowym pilsnerem.

Zielonogórzanie poszli tutaj za

przyk³adem gospodarzy.

Natomiast Apfelkoenigin

2004 by³a rzeczywiœcie

bezkonkurencyjna.

Rozlewanie szampana w wytwórni Gremplera. Lata 20-30 XX wieku.

3 grudnia w Instytucie Zarz¹dzania i In¿ynierii Rolnej w Kalsku odby³a siê

konferencja „Winoroœl na Ziemi Lubuskiej”. Organizatorem by³a Wy¿sza Szko³a

Zawodowa w Sulechowie i Oœrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku.

Uczestników konferencji powita³ rektor uczelni, prof. Marian Mi³ek . „Có¿ mo¿na

powiedzieæ o winie? W winie - prawda. In vino veritas. Nie tylko w nim jest prawda, ale

i o winie trzeba mówiæ tylko prawdê. A prawdê trzeba mówiæ tylko w jeden sposób -

konkretnie. Mówimy tutaj o samych konkretach. To nie s¹ plany, zamierzenia - to jest

konkret”.

S³owa profesora odnios³y siê do butelek zielonogórskiego wina, wystawionych jako

„pomoc naukowa”.

Magnificencja prof. Mi³ek przypomnia³ swoje spotkanie z kanclerzem wy¿szej

uczelni w Wuerzburgu, panem Herzogiem, którego zdaniem winoroœl przywêdrowa³a do

Zielonej Góry z Dolnej Frankonii. Do obecnych na sali winiarzy skierowa³ zaœ takie

s³owa:

- Chcemy skorzystaæ z waszej wiedzy, bo sami w maju zamierzamy posadziæ w³asn¹

winnicê.

Kolejny wyk³ad, o tradycjach winiarskich Œrodkowego Nadodrza, wyg³osi³ prof. dr

Andrzej Toczewski , dyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Ukaza³ w nim

panoramê historyczn¹ miasta, w którym panowa³ wyj¹tkowy klimat, przesycony winem -

w sferze kultury, poezji, anegdoty, i w codziennym ¿yciu. „Podró¿nik odwiedzaj¹cy

Zielon¹ Górê wje¿d¿a³ do miasta przez plantacje poroœniête winoroœl¹ i k¹kolem (który

s³u¿y³ do gremplowania we³ny). Sukiennictwo sta³o siê drugim wa¿nym zajêciem

mieszczan, bowiem zawód winiarza by³ zawsze bardzo niepewny. Czasem przez trzy lata

nie by³o ¿adnych plonów - bo najpierw krzewy wymarz³y, potem nowo posadzone krzewy

nie owocowa³y, a w kolejnym roku nadci¹ga³a szarañcza albo zaraza. Winiarstwo nie

by³o tutaj zawodem dochodowym, ale by³o zajêciem popularnym, którym wszyscy bawili

siê z upodobaniem”.

Kronika „Winnego Wzgórza”

Na stronie internetowej Zak³adu

Gospodarki Komunalnej i

Mieszkaniowej (www.zgkim.zgora.pl)

w dziale „Uprawa winoroœli” mo¿emy

znaleŸæ nastêpuj¹ce materia³y:

1. Kronikê „Winnego Wzgórza”;

2. Podstawowe informacje z zakresu

uprawy winoroœli;

3. Tekst Ustawy z dnia 22 stycznia

2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów

winiarskich, obrocie tymi wyrobami i

organizacji rynku wina.

Kronika „Winnego Wzgórza",

prowadzona przez Agnieszkê Barczyk,

ilustruje bie¿¹c¹ dzia³alnoœæ na

winnicy przy zielonogórskiej

„Palmiarni” - od wrzeœnia 2003 r.,

kiedy na podstawie decyzji Prezydenta

Miasta pani Bo¿eny Ronowicz opiekê

nad Winnym Wzgórzem przej¹³

ZGKiM, do chwili obecnej.

Dalszy ci¹g na str. 8

„Jesieni¹, kiedy w Waszych winnicach zbieracie winogrona, by je zanieœæ

do wyt³oczni, pomyœlcie sobie w g³êbi duszy: ja równie¿ jestem winnic¹

i zebrany bêdzie mój owoc, i - tak jak nowe wino - przechowywany bêdê

w wiecznej kadzi.”

„I w zimie, siêgaj¹c po wino, niech w ka¿dym kieliszku brzmi pieœñ i niech

w niej bêdzie wspomnienie dni i winnic, i winot³oczni”

Gibran Khalil Gibran

Z okazji Œwi¹t Bo¿ego Narodzenia i nadchodz¹cego

Nowego 2005 Roku Wszystkim zafascynowanym upraw¹

winoroœli ¿yczê udanej pielêgnacji krzewów oraz zbiorów

dojrza³ych, dorodnych gron. ¯yczê radosnych, ¿yczliwych

chwil, bogatych w marzenia, w rodzinnym gronie, kojonych

wzruszaj¹cym widokiem równiutkich rzêdów przepowia-

daj¹cej dobrobyt winoroœli, otulonych ciep³¹, œniegow¹

pierzynk¹.

Winogronowa Prezydent

Roman Grad*

Niedzielny wieczór 28 listopada sta³ siê Œwiêtem M³odego Wina Zielonogórskiego. Centralne obchody

mia³y miejsce w niegdysiejszym domu winiarskim Gremplera, wybudowanym poœrodku winnicy, gdzie dzisiaj

funkcjonuje zielonogórska ,,Palmiarnia”. O godzinie osiemnastej, w asyœcie lokalnej telewizji, salê wype³nili

winiarze, cz³onkowie ich rodzin i zaproszeni goœcie. Uroczystoœæ rozpoczêto od degustacji francuskiego

Beaujolais Noveau, którym czêstowa³ Feliks Kremer. Jednoczeœnie pan Feliks uraczy³ goœci gawêd¹, jak

obchodzone jest œwiêto m³odego wina w ró¿nych krajach Europy.

Bohaterem tego wieczoru by³o jednak wino zielonogórskie. Prezentacjê zainicjowa³ Marek Krojcig

degustacj¹ win z winnicy w Górzykowie, gdzie w tym roku nasadzono ponad 5 tysiêcy krzewów. Smaczne wina

zaproponowa³ Marek Senator, który przygotowa³ „Lubuskie Beaujolais 2004” ze szczepu Oporto (Portugalski

Niebieski), czerwone wytrawne z odmiany Riesling de Cassis oraz bardzo interesuj¹cy kupa¿ Seyv-Villarda

z Muskatem Doñskim. Owoce do produkcji pozyska³ ze swoich winnic po³o¿onych w Zielonej Górze przy

ul. Akademickiej oraz w Kurowie Wielkim ko³o Gaworzyc. £¹cznie pan Marek (choæ na razie obsadzi³ winoroœl¹

oko³o pó³ hektara) zarejestrowa³ 33 ha winnic.

Degustowano równie¿ wina ni¿ej podpisanego - bia³e z odmiany Aurora oraz czerwone z wyraŸnym

posmakiem czarnej porzeczki, wyt³oczone ze szczepu Concord. Poniewa¿ jestem winiarzem pocz¹tkuj¹cym,

a moja niedu¿a winniczka w Starym Kisielinie, licz¹ca ok. 300 krzewów, zosta³a dopiero niedawno posadzona,

trunki sporz¹dzi³em z winogron zebranych na plantacji Miros³awa Kuleby w Œwidnicy (za jego pozwoleniem!).

Sam w³aœciciel œwidnickich plantacji z powodu uszczerbku na zdrowiu nie by³ niestety obecny na niedzielnej

uroczystoœci (kr¹¿¹ niepotwierdzone informacje, ¿e œwiêto obchodzi³ dzieñ wczeœniej).

Dalszy ci¹g na str. 11

______________

* mgr Roman Grad jest pracownikiem Urzêdu Miejskiego w Zielonej Górze odpowiedzialnym za sprawy kultury oraz winiarstwa, pe³ni

równie¿ funkcjê sekretarza Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Plantatorów Winoroœli i Producentów Wina. Uprawia winnicê w Starym

Kisielinie.

Zaraz po inwazji filoksery na francuskie

winnice, instytuty naukowe wszystkich krajów

winiarskich zaczê³y poszukiwaæ œrodków

zapobie¿enia nieznanemu dot¹d niebezpie-

czeñstwu. Równie¿ Niemcy gor¹czkowo

poszukiwali sposobów, aby odwróciæ zagro¿enie od plantacji nad Renem i Mozel¹.

Testowano setki, a z czasem tysi¹ce nowych odmian, krzy¿owanych z gatunkami winoroœli sprowadzonymi

z Ameryki Pó³nocnej b¹dŸ szczepionych na amerykañskich podk³adkach. Karl Goethe , dyrektor Królewskiego Instytutu

Naukowego Sadownictwa i Winiarstwa (Koenigliche Lehranstalt fuer Obst- und Weinbau) w Geisenheim nad Renem,

w publikacji „O szczepieniu winoroœli” z 1884 roku nie kry³ w¹tpliwoœci, jeœli chodzi o rezultaty hybrydyzacji odmian

europejskich z amerykañskimi. Poniewa¿ uzyskane krzy¿ówki cechowa³ na ogó³ „lisi posmak”, co wyklucza³o ich

przydatnoœæ dla celów winiarskich, uzyskanie wartoœciowych odmian wymaga³o jego zdaniem jeszcze wielu lat wytrwa³ej

selekcji. Natomiast bardzo obiecuj¹ce okaza³o siê szczepienie odmian szlachetnych na amerykañskich podk³adkach.

Dziêki swemu peryferyjnemu po³o¿eniu i oddaleniu od g³ównych oœrodków winiarskich Zachodu, zaatakowanych

przez filokserê, Zielona Góra nie musia³a borykaæ siê z tym problemem. Niemniej nowinki w postaci krzy¿ówkowych

odmian winoroœli, tak¿e szczepionych na wprowadzanych dopiero do obrotu podk³adkach, coraz czêœciej dociera³y do

naszego miasta. Lustruj¹cy w 1947 roku zielonogórskie winnice dr Stanis³aw Bzura znalaz³ na nich m³ode, nie owocuj¹ce

jeszcze krzy¿ówki - „odmian mniej wartoœciowych starszej edycji”. By³y wœród nich, wed³ug jego relacji, szczepy dawnych

hybrydatorów E. Kuhlmanna, Seibela i Bartille-Seyva. Jeszcze dzisiaj mo¿na spotkaæ w ró¿nych punktach miasta stare

krzewy winoroœli, których nie sposób zakwalifikowaæ do jakiejœ odmiany znanej z dzisiejszych ampelografii.

Najprawdopodobniej s¹ to pozosta³oœci owych krzy¿ówek, wprowadzanych do szerszej uprawy w latach 20. i 30. XX wieku.

Niezbyt wartoœciowe owoce, jakie wydaj¹, w pe³ni uzasadniaj¹ fakt, ¿e zosta³y ca³kowicie zapomniane.

W roku 1922 Zwi¹zek Winiarzy, licz¹cy wówczas 245 cz³onków, za³o¿y³ now¹ szkó³kê winoroœli na gruncie przy

Bismarckstrasse, udostêpnionym przez wytwórniê winiaków Heinrich Raetsch A.G. Dawniej w³aœcicielem dzia³ki by³

Bromme. W szkó³ce posadzono 5.000 sadzonek odmian Sylvaner, Gelbschoenedel i Blauer Spaetburgunder. Od dostawcy,

radcy rolnego Pfeiffera z instytutu szkó³karskiego w zamku Hofloesnitz pod Dreznem, sprowadzono 200 szt. ukorzenionych

sadzonek odmian amerykañskich, które mia³y s³u¿yæ jako roœliny doœwiadczalne, a w przysz³oœci dawaæ ³ozê na podk³adki.

W 1924 r. roœliny z tej szkó³ki, zwanej szkó³k¹ Bromme'a, piêknie siê rozwinê³y i by³y gotowe do sprzeda¿y. Wkrótce 2.000

sztuk zosta³o sprzedanych. Przygotowano kolejnych 8.000 sadzonek wymienionych wy¿ej odmian, a tak¿e 2.000 szt.

Froelich-Sylvanera i 50 szt. nowej odmiany, która zaczê³a siê cieszyæ coraz wiêkszym zainteresowaniem, Mueller-Thurgau.

W roku 1925 Zwi¹zek Winiarzy zrealizowa³ wreszcie plany za³o¿enia matecznika ³óz na sadzonki, do czego d¹¿ono

od wielu lat. W tym celu organizacja kupi³a 0,25 ha piêknie po³o¿onej winnicy zwanej „Goldenen Daechels” na wzgórzu

Gruenbergshoehe. Na po³owie tej powierzchni posadzono na wiosnê 100 dwuletnich sadzonek Froelich-Sylvanera, 50

Rieslinga na w³asnych korzeniach i 250 Rieslinga zaszczepionego na amerykañskich podk³adkach, sprowadzonego z winnicy

doœwiadczalnej w Bernkastel-Cues . Oprócz tego za³o¿ono now¹ szkó³kê z 5.000 najlepszych, wyselekcjonowanych zrazów

Sylvanera.

Na wiosnê 1927 r. Zwi¹zek Winiarzy rozpocz¹³ prace w rewirze Patzgall i na górze Bluecherberg. Komisja Winiarska

Izby Rolniczej naby³a od miasta na za³o¿enie nowej szkó³ki du¿y teren przy folwarku Grundmanna.

Tego¿ roku Zwi¹zek Winiarzy za³o¿y³ wspólnie z Towarzystwem Kultury Miejskiej (Stadtland - Kulturgesellschaft)

now¹ szkó³kê, która powsta³a na terenie folwarku miejskiego (Stadtvorwerk). Sadzonki do sprzeda¿y spodziewano siê

uzyskaæ w roku 1929.

W 1929 r. z 267 krzewów odmiany Mueller-Thurgau,

które w wieku czterech lat owocowa³y pierwszy raz, uzyskano

220,5 kg w pe³ni dojrza³ych, du¿ych winogron, których moszcz

mia³ gêstoœæ 72°Oechsla przy 8,25 ‰ kwasowoœci.

Jak wynika ze „Sprawozdania z dzia³alnoœci Komisji

Winiarstwa Izby Rolniczej Dolnego Œl¹ska w roku sprawo-

zdawczym 1926/27”, na swoich posiedzeniach komisja stale

poszukiwa³a dróg ulepszenia miejscowego winiarstwa.

Stwierdzono, ¿e jest to w pe³ni mo¿liwe i gospodarczo

uzasadnione na obszarach o korzystnych warunkach klima-

tycznych, g³ównie po³udniowych stokach wzniesieñ, pod

warunkiem jednak stosowania do nasadzeñ odmian winoroœli

wysokiej jakoœci. Aby to osi¹gn¹æ, spoœród cz³onków komisji

winiarstwa wy³oniono Komisjê Uprawy Winoroœli ( Reben-

zuechtungsausschuss ), która rozpoczê³a mozoln¹ pracê nad

doborem odmian (Rebenauslese). Zdawano sobie sprawê, ¿e

komisjê oczekiwa³a d³uga i mozolna droga, któr¹ jednak

nale¿a³o pokonaæ aby osi¹gn¹æ dwa wa¿ne dla zielonogórskiego

winiarstwa cele: niezale¿noœæ produkcji sadzonek od Zachodu

i wysok¹ dochodowoœæ.

Sadzonka szczepiona metod¹ Greffe Baboriera

Miros³aw Kuleba

Nowa komisja selekcjonerów przyst¹pi³a do ca³orocznej, skrupulatnej pracy podstawowej, polegaj¹cej na

wyszukiwaniu w winnicach rzadko nawiedzanych przez peronosphorê najbardziej odpornych krzewów i oznaczeniu ich

markami z ocynkowanej blachy. Z ka¿dego takiego krzewu, który w ci¹gu trzyletniej obserwacji potwierdzi³ swoj¹

odpornoœæ, zosta³ pozyskany materia³ na sadzonki s³u¿¹ce do za³o¿enia szkó³ki winoroœli ( Rebschule ). Ze szkó³ki

wyselekcjonowane okazy trafia³y do ogrodu wzorcowego ( Mustergarten ), gdzie s³u¿y³y do wyprowadzenia towarowej

hodowli danego klonu ( Klonenzuechtung ).

Jesieni¹ 1926 r. przeprowadzono pierwsz¹ lustracjê nasadzeñ odmiany Sylvaner, w trakcie której pozytywn¹ selekcjê

przesz³o oko³o 5.000 krzewów. Wkrótce w nowo za³o¿onym ogrodzie wzorcowym oprócz lokalnych klonów Sylvanera

znalaz³ siê równie¿ wyselekcjonowany zielonogórski Riesling oraz Traminer.

W toku dalszej selekcji najwartoœciowsze krzewy oznaczano blaszanymi markami (Rebenselektionsmarken)

zamówionymi w Rheinpfaelzische Blechenballagenfabrik G.Schoenung & Co. w Neustadt an der Haardt.

Wed³ug rocznego sprawozdania Komisji Obwodowej do spraw Hodowli Winoroœli Izby Rolniczej Dolnego Œl¹ska

(Gebietausschuss fuer Rebenzuechtung der Landwirtschaftskammer Niederschlesien) za okres 1927/1928, przeprowadzone

po raz pierwszy w roku 1926 prace selekcyjne zosta³y na razie ograniczone tylko do obszaru miasta, poniewa¿ objêcie nimi

wszystkich rozproszonych i niewielkich winnic ch³opskich w ca³ym okolicznym terenie okaza³o siê niemo¿liwe. Selekcj¹

objêto najw³aœciwsze dla rejonu Zielonej Góry odmiany Gruener Sylvaner, Roter Traminer oraz Rheinriesling. Poniewa¿

ró¿owego Traminera cechuje ³atwoœæ ulegania degeneracji, selekcjê w przypadku tej odmiany uznano za szczególnie

po¿¹dan¹.

W czterech du¿ych kompleksach winiarskich: ogrodzie doœwiadczalnym Zwi¹zku Rzemios³ i Ogrodnictwa, winnicy

wytwórni szampana Grempler & Co. na Wzgórzu Ceglanym, w posiad³oœci kupca winiarskiego Muelscha na wzgórzu

Pfaffenberg oraz plantacji fabrykanta szampana Briegera przeprowadzono selekcjê ukierunkowan¹ na pozyskanie mocnej

³ozy. Otrzymany materia³ znalaz³ zastosowanie do produkcji sadzonek na w³asnych korzeniach, a tak¿e do uszlachetnienia

poprzez szczepienie na amerykañskich podk³adkach. Okaza³o siê to po¿¹dane w œwietle wyników badañ naukowych

przeprowadzonych specjalnie dla piaszczystych gleb zielonogórskich przez Pañstwowy Instytut Biologii w Naumburgu nad

Sal¹ ( Biologischen Reichsanstalt in Naumburg an der Saale ). Otó¿, wbrew rozpowszechnionemu dot¹d mniemaniu, wyniki

tych badañ nie pozwoli³y wykluczyæ w przysz³oœci inwazji filoksery, poniewa¿ tylko nieliczne z przebadanych gleb mo¿na

by³o uznaæ jako posiadaj¹ce immunitet na mszycê korzeniow¹. Stwierdzono, ¿e odmiany winoroœli europejskiej

uszlachetnione plennymi amerykañskimi podk³adkami cechuj¹ siê dobrym ukorzenieniem i silniejszym wzrostem. Ponadto

zastosowanie nowego materia³u nasadzeniowego mia³o siê przyczyniæ do wykorzenienia starego i uci¹¿liwego sposobu

odnawiania krzewów poprzez tzw. „zag³êbianie" ( Vergruben ).

Pierwsze doœwiadczenia przeprowadzono na odmianie Riesling zaszczepionej na podk³adce Riparia I Geisenheim

oraz Gruenen Sylvaner na podk³adce Taylora. W obu przypadkach zaobserwowano silny wzrost roœlin. Okaza³o siê,

¿e adaptacja podk³adek do miejscowych ubogich w wapñ, lekkich gleb, przebiega³a bez trudnoœci.

Oczekiwano, ¿e kiedy tylko wyselekcjonowane z du¿ym trudem sadzonki Froehlich-Sylvanera na w³asnych

korzeniach zaczn¹ plonowaæ, z otrzymanej wartoœciowej ³ozy bêdzie mo¿na prowadziæ dalsz¹ selekcjê tej osiad³ej w Zielonej

Górze od wieków odmiany - poprzez zaszczepienie jej na rozmaitych amerykañskich podk³adkach. Przygotowano dla tego

celu ca³y asortyment sadzonek odmian amerykañskich na podk³adki z gospodarstwa szkó³karskiego w Hofloessnitz .

Natomiast negatywna selekcja, polegaj¹ca na usuwaniu krzewów niskiej wartoœci oraz ujednoliceniu odmian

napotyka³a na trudnoœci wynikaj¹ce z uporu w³aœcicieli winnic. Prowadzi³o to do wniosku, ¿e postêp mo¿e spowodowaæ tylko

zak³adanie nowych plantacji z p³odnych odmian szczepionych na amerykañskich podk³adkach, przy wykorzystaniu

najnowszych metod agrotechnicznych.

W roku 1928 prace selekcyjne zosta³y czasowo wstrzymane z powodu wiosennego przymrozku, który uszkodzi³

w „dolnych winnicach” do 100 procent krzewów. Jednak¿e wiosn¹ tego roku z selekcjonowanych od dwóch lat krzewów

Sylvanera, Traminera i Rieslinga pozyskano pierwszy materia³ do dalszych nasadzeñ. W szkó³ce za³o¿onej przez Komisjê

Winiarstwa uzyskano z ubieg³orocznych ³óz 15 tysiêcy ukorzenionych sadzonek Sylvanera i Rieslinga wysokiej jakoœci,

które pos³u¿y³y do za³o¿enia nowo-

czesnej plantacji nale¿¹cej do miasta.

Posadzono równie¿ tak¹ sam¹ iloœæ

szczepionych sadzonek obu tych

odmian oraz Traminera. Nowo

za³o¿ona plantacja porównawcza

( Vergleichsanlage ) mia³a s³u¿yæ do

potwierdzenia wy¿szoœci sadzonek

szczepionych nad sadzonkami

rosn¹cymi na w³asnych korzeniach.

Niemieckie Towarzystwo Rolnicze

wraz z zak³adami produkuj¹cymi

nawozy sztuczne prowadzi³o tam

jednoczeœnie w³asne doœwiadczenia

nad nawo¿eniem winnic.

Dalszy ci¹g na str. 8

Metoda Baboriera zapewnia silny wzrost krzewu

Zdzis³awa Kraœko*

Najprostszy sposób wyciskania moszczu z winnych gron - to

zastosowanie p³óciennego worka, który ugniata siê tak d³ugo, a¿ zostan¹

w nim suche wyt³oki. Dok³adniej i szybciej robi¹ to urz¹dzenia zwane

prasami winiarskimi. Przy du¿ych iloœciach winogron do przerobu u¿ycie

prasy jest wrêcz niezbêdne.

Prasy mo¿na podzieliæ na kilka zasadniczych typów:

• lewarowe lub dŸwigniowe;

• œrubowe (jedno- lub dwuœrubowe);

• ko³owrotkowe lub wrzecionowe;

• hydrauliczne.

Wszystkie typy pras posiadaj¹ urz¹dzenie do wyciskania i skrzyniê

lub kosz jako pojemnik na masê gronow¹. Formy, kszta³ty i wielkoœci pras,

a tak¿e materia³ z jakiego by³y konstruowane, zale¿a³ od pomys³owoœci

samego wytwórcy.

W rejonie zielonogórskim nie napotkano dot¹d na typ prasy

dŸwigniowej - sporych rozmiarów urz¹dzenia o prostej konstrukcji

jednoramiennej, ale wymagaj¹cego du¿ego nak³adu si³ przy niewielkiej

wydajnoœci.

Najbardziej rozpowszechnione i u¿ywane tak w du¿ych

wytwórniach, jak i podczas domowej produkcji, by³y prasy œrubowe .

Te proste w obs³udze urz¹dzenia sk³adaj¹ siê z podstawy drewnianej,

¿eliwnej b¹dŸ emaliowanej, z rowkiem do sp³ywania wyciskanego soku,

z umieszczonego luŸno na podstawie kosza bez dna i pokrywy,

sporz¹dzonego z dêbowych klepek po³¹czonych ¿elaznymi obrêczami,

wreszcie z urz¹dzenia prasuj¹cego - pionowej œruby z nakrêtk¹, zwan¹ mutr¹.

Oto jak przebiega³o prasowanie miazgi w prasie œrubowej: kosz, na dnie którego le¿a³y dwa dêbowe rowkowane

kr¹¿ki, nape³niano miazg¹, któr¹ przykrywano równie¿ dwoma kr¹¿kami i krzy¿uj¹cymi siê klockami. Mutrê œruby

dokrêcano równo i - co wa¿ne - bardzo powoli, a¿ do ca³kowitego oporu. Sok sp³ywa³ do umieszczonego pod rowkiem

w podstawie naczynia.

Dzisiaj, kiedy ten w³aœnie typ pras wraca na nasz regionalny rynek winiarski, amatorów w³asnego wina zainteresuj¹

zapewne eksponaty zgromadzone w Dziale Winiarskim Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.

____________________

* mgr in¿. Zdzis³awa Kraœko pe³ni funkcjê kustosza Dzia³u Winiarskiego w Muzeum Ziemi Lubuskiej, jest autork¹ publikacji z zakresu

muzealnictwa i historii winiarstwa.

Stara œl¹ska drewniana prasa dwuœrubowa

o wymiarach 4 x 4 x 6 m z kolekcji firmy Otto Muelscha

w Zielonej Górze

Prasa jednoœrubowa

na masywnej ramie drewnianej

Niewielka prasa rêczna,

mieszcz¹ca w koszu wiadro owoców.

Zbiory Muzeum Ziemi Lubuskiej

w Zielonej Górze

Prasa wrzecionowa na emaliowanej

podstawie.

Zbiory Muzeum Ziemi Lubuskiej

w Zielonej Górze

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: