LECZENIE ZACHOWAWCZE ROPOMACICZA U SUK
Natalia Tyndyk
gr. 6b
PATOGENEZA:
Ropomacicze (pyometra) jest jednym z najczęściej występujących schorzeń układu rozrodczego u suk. Do rozwoju ropomacicza dochodzi w fazie metaestralnej i diestralnej cyklu rujowego (do około 85-105 dnia po cieczce). Główną przyczyną tego schorzenia są zaburzenia natury hormonalnej. W trakcie przebiegu dochodzi do zamknięcia szyjki macicy, rozrostu gruczołów endometrialnych i wzmożonej produkcji wydzieliny. Zamknięcie szyjki i zahamowanie motoryki macicy stwarza dobre warunki do rozwoju bakterii ropotwórczych (E.coli, Staphylococcus sp., Streptococcus sp., Klebsiella sp., Pseudomonas sp. i innych), które wikłają wtórnie proces chorobowy. Najczęściej izolowaną bakterią jest E.coli. Ponadto schorzenie może być następstwem długo trwającego porodu, zaburzeń inwolucji macicy po porodzie lub infekcji dróg rodnych po poronieniach.
PREDYSPOZYCJE:
Najwięcej przypadków notuje się u suk powyżej 6. roku życia. Takich, które nigdy wcześniej nie rodziły, lub u których stosowano aborcję estrogenową w fazie lutealnej oraz długotrwałą antykoncepcję progestagenową. Choć dotąd nie zostały określone predyspozycje rasowe, to jednak większą liczbę zachorowań obserwuje się u jamników, foksterierów, rottweilerów, bernardynów i chow-chow.
ROZPOZNANIE:
Rozpoznanie choroby opieramy głównie na wywiadzie, badaniu klinicznym i badaniach dodatkowych.
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest ropny wyciek ze szpary sromowej. Jednak często zdarza się tak, że może on nie występować przy zamknietej szyjce macicznej.
Inne objawy związane są zazwyczaj z rozwijającą się endotoksemią. Są to: brak apetytu, poliuria, polidypsja, wymioty, odwodnienie, powiększenie brzucha, przekrwienie spojówek, osłabienie kończyn miednicznych oraz apatia. Podczas badania klinicznego zaleca się oglądanie okolicy sromu i błon śluzowych, oraz omacywanie brzucha.
Najbardziej wskazanym badaniem obrazowym podczas ropomacicza jest USG. W badaniu tym możemy ocenić ścianę macicy oraz jej zawartość.
Dodatkowo przydatne może okazać się wykonanie zdjęcia przeglądowego RTG.
Z badań laboratoryjnych najważniejsza jest morfologia krwi oraz OB. Zwykle dochodzi do leukocytozy od 30 G/l do nawet 200 G/l. Podczas ropomacicza otwartego liczba leukocytów jest mniejsza. Podczas endotoksemii może dojść do neutropenii. W rozmazie krwi stwierdza się obecność toksycznych neutrofili.
Badania biochemiczne u suk z endotoksemią podczas odwodnienia wskazują na azotemię przednerkową. Dochodzi do obniżenia wskaźnika filtracji, hipergammaglobulinemii oraz w niektórych przypadkach do hipoalbuminemii. Ponadto często występują zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.
Podczas badania moczu stwierdza się obniżenie gęstości względnej. Pojawia się białko w moczu i γ-glutamylotransferaza. Świadczy to o uszkodzeniu dalszych odcinków kanalików nerkowych.
LECZENIE:
Jedyną metodą gwarantującą wyleczenie jest sterylizacja (ovariohysterectomia). Alternatywą do takiego postępowania jest leczenie zachowawcze, które ma na celu usuniecie objawów klinicznych oraz likwidację infekcji bakteryjnej. Dzięki temu macica powróci do stanu, który umożliwi zajście w ciążę i wydanie na świat zdrowego potomstwa.
Leczenie zachowawcze podejmuje się zwykle w przypadku:
· gdy pacjentka ma dużą wartość hodowlaną i jest w młodym wieku (< 7 roku życia); terapia taka daje jedynie możliwość zaleczenia choroby na kilka lat i uzyskanie w tym czasie przez sukę potomstwa;
· gdy dotyczy suki z otwartym ropomaciczem;
· gdy nie występują objawy innych schorzeń;
· gdy właściciel jest świadomy zagrożenia i kosztów leczenia.
Przed podjęciem decyzji o leczeniu zachowawczym należy bardzo dokładnie ocenić stan kliniczny pacjentki i wykonać cytologię, oraz badania krwi i moczu.
Jedną z metod leczenia jest użycie prostaglandyn wraz z antybiotykoterapią prowadzoną przez kilkanaście dni. Można stosować prostaglandynę naturalną F2-alfa (Dinolytic, Prosolvin) lub prostaglandyny E1 (Misoprostol). Ten rodzaj leczenia podejmuje się w okresie anoestrus, gdy ostatnia cieczka wystąpiła powyżej 2,5 miesiąca przed zdiagnozowaniem ropomacicza.
Prostaglandyny wywołują lizę ciałka żółtego w jajniku, pobudzają kurczliwość myometrium oraz rozszerzają szyjkę macicy. To prowadzi do rozluźnienia narządu oraz do opróżnienia go z patologicznej zawartości. Nie należy podejmować leczenia przy zamkniętej szyjce, gdyż istnieje wtedy ryzyko pęknięcia ściany macicy.
Przykładowe schematy postępowania:
1. Prostaglandyna F2 – alfa (i.m.):
· 0,25 mg/kg, 1 x dziennie przez 5 dni
· 0,05 mg/kg, 1 x dziennie przez 2 dni + 0,1 mg/kg, 1 x dziennie przez 3 dni
· 0,1 – 0,25 mg/kg, 1 x dziennie przez 5 dni, 5 dni przerwy i 0,02 mg/kg, 3 x dziennie przez 8 dni
· 0,03 mg/kg, 3 x dziennie przez 7 dni, 7 dni przerwy i 0,03 mg/kg, 3 x dziennie przez 7 dni
2. Prostaglandyna E1 (p.o.):
· 0,001 – 0,003 mg/kg, 1 x dziennie do 7 dni
Prostaglandyny w dawkach wyższych niż 0,125 mg/kg m.c. często wywołują krótkotrwałe działania uboczne, takie jak: niepokój, dyszenie, ślinienie, wymioty, biegunka, częstomocz, bolesne parcie. Objawy ustępują po 20 – 30 minutach i są słabsze w miarę podawania kolejnych dawek. Leczenie prowadzi się do momentu stwierdzenia pojedynczych neutrofili w wymazie z pochwy.
Gdy ropomacicze zostanie zdiagnozowane u suki w okresie 2,5 miesiąca od rozpoczęcia cieczki, czyli w metoestrus, wówczas zaleca się stosowanie antyprogestagenu – algepriston (Alizin). Środek ten blokuje oddziaływanie progesteronu, blokuje receptory progesteronowe i dzięki temu zapobiega przyleganiu bakterii do endometrium. Nie powoduje luteolizy, ani nie indukuje skurczów mięśniówki. Dochodzi natomiast do otwarcie szyjki macicy w 36 – 48 h po podaniu.
U suk stosuje się go w dawce 10 mg/kg w dniach: 1., 2., 8. i 15. (czasem, w uzasadnionych przypadkach, także w dniu 29.). Dodatkowo zaleca się terapię antybiotykową.
Antyprogestageny mogą być również stosowane w zapobieganiu nawrotom choroby, w przypadku, gdy właściciele nie zechcą kryć suki w następnej cieczce.
Obecnie polecanym schematem leczenia ropomacicza jest terapia kombinowana z użyciem algepristonu, PGF2α i antybiotyków.
Aglepriston podaje się w dawce 10 mg/kg s.c. 2 razy w odstępach 24-godzinnych. Następnego dnia podaje się PGF2α w dawce 0,02-0,03 mg/kg, 3 x dziennie. Leczenie prowadzi się pod osłoną antybiotykową przez okres 3 tygodni. Po zakończeniu tygodniowej terapii prostaglandynowej zaleca się badania kontrolne (badanie krwi, USG i wymaz cytologiczny z pochwy).
Kolejnym, niezwykle ważnym aspektem gwarantującym skuteczność leczenia jest zapewnienie osłony przeciwbakteryjnej. Można zastosować:
· Synulox (amoksycylina + kwas klawulanowy) – s.c. i p.o.
· Sul-Tridin (sulfadiazyna + trimetoprim) – wlewy domaciczne i s.c.
· wodny 0,5 % roztwór jodu – wlewy domaciczne
Ponadto stosuje się wlewy domaciczne witaminy A lub 1-2% roztwór Vagothylu, aby zapewnić lepszą regenerację błony śluzowej macicy. Pomocne mogą okazać się także leki homeopatyczne, których dużą zaletą jest brak niepożądanych efektów ubocznych.
Podejmując się leczenia zachowawczego ropomacicza zawsze należy mieć na uwadze czas jego trwania oraz stopień uszkodzenia ściany macicy. Przy długotrwałym procesie chorobowym dochodzi bowiem do jej nieodwracalnych zmian zwyrodnieniowych. Poza tym pogłębiająca się podczas długotrwałej terapii zachowawczej intoksykacja organizmu może być bezpośrednią przyczyną zejścia śmiertelnego pacjentki lub wydłużonego okresu hospitalizacji po zabiegu ovariohysterectomii.
BIBLIOGRAFIA:
1. Dr n. wet. R. Dąbrowski, dr n. wet. R. Kusy, dr hab. n. wet. M. Szczubiał, dr n. wet. T.Piech: „Ropomacicze u suk”, Weterynaria w praktyce, 2/2007
2. Dr n. wet. J. Ingarden, lek. wet. M. Ingarden: “Endometritis-pyometra complex u suk – wciąż trudny temat dla lekarza weterynarii”, Magazyn Weterynaryjny vol.12, nr 81/2003
3. Prof. C. Linde-Forsberg: „Co nowego w zespole endometritis-pyometra?”, Weterynaria w praktyce, monografia „Rozród psów”
4. http://www.weterynaria.elamed.pl/
5. http://therios.strefa.pl
6. http://www.vetopedia.pl
jola_data