prawo karne2.rtf

ęęłęóPrawo cywilne - wykład

Pojęcie prawa cywilnego.

Prawo cywilne reguluje stosunki społeczne o doniosłości majątkowej oraz związane z nimi stosunki niemajątkowe.
Kryterium przedmiotu regulacji prawnej – prawo cywilne reguluje stosunki prawne o charakterze majątkowym oraz stosunki niemajątkowe.
Kryterium metody regulacji prawnej – w prawie cywilnym charakterystyczna jest metoda regulacji prawnej polegająca na równorzędności podmiotów uczestniczących w stosunkach cywilnoprawnych. W prawie administracyjnym podmiot, który jest organem administracji publicznej ma większe prawa od innych podmiotów – występuje władczo.
Działania i procesy regulowane normami prawa cywilnego charakteryzuje brak bezpośredniego przymusu ze strony państwa. Władze państwowe podejmują działania w sferze cywilnoprawnej niemal wyłącznie na żądanie zainteresowanego podmiotu.

Zasady prawa cywilnego.

Zasada autonomii podmiotów podlegających regulacjom cywilnoprawnym. Podmioty będące stronami stosunku cywilnoprawnego są wzajemnie niezależne, czyli autonomiczne względem siebie. Korzystają one z daleko posuniętej autonomii wobec państwa. Jego organy mogą, bowiem ingerować w tej sferze w zasadzie jedynie w porządku sądowym, w przypadku kolizji praw stron.
Zasada bezpieczeństwa obrotu cywilnoprawnego. Jej przejawem jest ochrona praw nabytych oraz ochrona praw osób trzecich. Ochronę praw nabytych wyraża łacińska paremia akceptowana przez wielkich prawników rzymskich: lex retro non agito – prawo nie działa wstecz.
Art. 3. Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.
W obecnych warunkach ustrojowych Trybunał Konstytucyjny zdecydowanie sprzeciwia się normowaniu praw cywilnych z mocą wsteczną.

Pojęcie stosunku cywilnoprawnego.


Niektóre stosunki społeczne wywierają skutki szczególnej wagi dla interesów jednostek lub zbiorowości. Ich treść i przebieg nie są, więc obojętne dla państwa zainteresowanego stabilizacją powszechnego porządku. Dlatego też stosunki o takiej doniosłości normowane są przepisami prawa i nazywane stosunkami prawnymi. Stosunki cywilnoprawne są szczególnym rodzajem, czyli podklasą szerszego zbioru stosunków prawnych.
Stosunkami cywilnoprawnymi są stosunki prawne charakteryzujące się formalną równością i wzajemną autonomią podmiotów w nich uczestniczących.
W stosunku cywilnoprawnym wyróżniamy trzy elementy: podmiot, treść i przedmiot.
Podmiotami stosunku cywilnoprawnego są osoby fizyczne i osoby prawne.
Treścią stosunku cywilnoprawnego jest ogół uprawnień przysługujących podmiotom w nim uczestniczącym oraz ogół obowiązków na nich ciążących.
Przedmiotem jest to wszystko, na co skierowane są uprawnienia i obowiązki podmiotów danego stosunku cywilnoprawnego.

Podmioty stosunku cywilnoprawnego.

Podmiotami stosunków cywilnoprawnych są wyłącznie osoby. Wśród
nich wyróżniamy dwie kategorie, a mianowicie:
ü osoby fizyczne,
ü osoby prawne.
Art. 33. (9) Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
Art. 331. (10) § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.
Art. 34. (11) Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych państwowych osób prawnych.
Zarówno osobom fizycznym, jak i osobom prawnym przysługują dwa przymioty odgrywające szczególną rolę w kształtowaniu stosunków prawnych. Tymi przymiotami jest zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych.
Zdolnością prawną jest zdolność do stania się podmiotem praw i obowiązków.
Zdolność do czynności prawnych jest zdolnością do stawania się podmiotem praw i obowiązków, a więc nabywania praw i zaciągania zobowiązań oraz rozporządzania nimi na mocy własnych działań.
Art. 8. § 1. (5) Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.
Art. 9. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.
Istnieją wyjątki od powyższej zasady, niejako przesuwające powstanie zdolności prawnej jeszcze przed momentem urodzin.
Art. 927. § 2. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
Człowiek zachowuje zdolność prawną nieprzerwanie aż do śmierci.
Stwierdzenie zgonu następuje przez sporządzenie dokumentu zwanego „aktem zgonu” albo przez stwierdzenie na drodze sądowej. Akt zgonu wystawiany jest w urzędzie stanu cywilnego na podstawie karty zgonu sporządzonej przez lekarza lub po osobistym stwierdzeniu śmierci przez kierownika USC. Stwierdzenie zgonu na drodze sądowej konieczne jest w sytuacji, gdy nie doszło do stwierdzenie zgonu przez lekarza lub przez kierownika USC. W takiej sytuacji sąd może uznać za zmarłego człowieka po upływie dostatecznie długiego wymaganego czasu od ostatniej o nim wiadomości.
Art. 29. § 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu.
§ 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.
Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
§ 2. Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu przeznaczenia - z upływem lat dwóch od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość.
§ 3. Kto zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia nie przewidzianym w paragrafach poprzedzających, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.
Art. 31. § 1. Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
§ 2. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.
§ 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
Art. 32. Jeżeli kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie.
Zdolność prawna osoby prawnej. Przymiot osobowości prawnej nabywa się z mocy ustawy lub na skutek rejestracji w specjalnym rejestrze prowadzonym przez KRS. Osoby prawne nabywają zdolność prawną z chwilą rejestracji. Osoba prawna zachowuje zdolność prawną do czasu likwidacji.
Zdolność do czynności prawnych. Prawo cywilne rozróżnia trzy stany zdolności do czynności prawnych: pełną zdolność, zdolność ograniczoną, pozbawienie zdolności do czynności prawnych. Nabycie pełnej zdolności do czynności prawnych następuje z chwilą osiągnięcia pełnoletności lub przez zawarcie małżeństwa.
Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.
§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.
Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby fizyczne w wieku od ukończonych 13 lat do ukończenia 18 oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione.
Art. 17. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Art. 18. § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.
§ 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
§ 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
Art. 19. Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.
Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
Ubezwłasnowolnienie dokonywane jest orzeczeniem sądu i może być całkowite lub częściowe. W przypadku całkowitego ubezwłasnowolnienia pieczę nad daną osobą sprawują rodzice, a w ich braku ustanawia się kuratora.
Art. 13. § 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Częściowo ubezwłasnowolnionymi mogą być tylko osoby pełnoletnie. Sąd orzekający w tej materii ustanawia dla nich opiekuna.
Art. 16. § 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
§ 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Treść stosunku cywilnoprawnego. Prawa podmiotowe.

Treść stosunku cywilnoprawnego tworzą wynikające z niego uprawnienia i obowiązki podmiotów tego stosunku. Stosunki cywilnoprawne mogą być jednostronne zobowiązujące lub wzajemnie zobowiązujące. Ze stosunkiem jednostronnym mamy do czynienia, gdy jeden podmiot wyłącznie rozporządza uprawnieniami, natomiast na drugim uczestniku ciążą tylko zobowiązania. Stosunek cywilnoprawny ma charakter wzajemnie zobowiązujący, gdy każdy z podmiotów w nim uczestniczących zarazem dysponuje uprawnieniami i obciążony jest zobowiązaniami.
Prawo podmiotowe. Prawem podmiotowym jest możność postępowania w oznaczony sposób, przyznana i zabezpieczona przez normę prawną oraz wynikająca z oznaczonego stosunku prawnego.
Z reguły prawo podmiotowe ma złożoną naturę i obejmuje kilka szczegółowych uprawnień funkcjonalnie ze sobą powiązanych. Podmiot posiadający określone prawo podmiotowe dysponuje prawną możnością domagania się od innego podmiotu oznaczonego działania lub zaniechania.
Systematyka praw podmiotowych. Ze względu na przymioty praw podmiotowych dzielimy je na:
ü Majątkowe i niemajątkowe,
ü Bezwzględne i względne,
ü Zbywalne i niezbywalne.
Pojęcia „majątek używa się w dwojakim znaczeniu. Szerszym terminem tym oznaczamy ogół majątkowych praw i obowiązków danej osoby. Często zamiennie używa się terminu „mienie”. Mieniem jest ogół praw majątkowych należących do samego podmiotu.
Prawa podmiotowe bezwzględne są skuteczne wobec wszystkich. Każdy bez wyjątku ma obowiązek uszanować dane prawo podmiotowe bezwzględne, np. prawo własności. Prawa podmiotowe względne są skuteczne jedynie wobec obciążonej zobowiązaniem odpowiadającym danemu prawu, np. wobec dłużnika.
Prawa podmiotowe zbywalne mogą być przenoszone na inne osoby pod tytułem odpłatnym lub darmowym. Prawo podmiotowe niezbywalne nie może być przedmiotem obrotu.
Nabywanie praw podmiotowych. Są dwa sposoby nabycia prawa podmiotowego: pochodne i pierwotne.
Nabycie pochodne – treść prawa podmiotowego przysługującego nabywcy jest uzależniona od treści tego prawa w czasie, gdy przysługiwało ono zbywcy. Na tej drodze można przejąć mniej uprawnień, niż miał zbywca, ale nie można ich zyskać więcej. Nabycie pochodne może przybrać postać nabycia translatywnego lub konstytutywnego. W wyniku nabycia translatywnego nabywca otrzymuje prawo podmiotowe w kształcie nie zmienionym. Nabycie konstytutywne polega na wydzieleniu nowego prawa podmiotowego z prawa mającego dotychczas szerszy zakres lub bogatszą treść.
Nabycie pierwotne – ma miejsce wtedy, gdy nabywca nie otrzymuje prawa podmiotowego od określonej osoby, jak na przykład przy znalezieniu.
Skutkiem nabycia pochodnego jest następstwo pod tytułem szczególnym lub pod tytułem ogólnym. Następstwo pod tytułem szczególnym polega na nabyciu jednego lub kilku indywidualnie oznaczonych praw podmiotowych. Następstwo pod tytułem ogólnym polega na nabyciu całego majątku lub jego części, (ale bez wydzielenia poszczególnych praw) na podstawie jednego zdarzenia prawnego. Przykładem tego jest objęcie spadku.





Przedmiot stosunku cywilnoprawnego.

Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest to wszystko, na co skierowane są uprawnienia i obowiązki podmiotów stosunku cywilnoprawnego.
Rzeczy. Rzeczami są przedmioty majątkowe na tyle wyodrębnione, że w obrocie cywilnoprawnym mogą być traktowane jako samoistne dobro.
Wyróżniamy następujące zbiory rzecz:
ü Ruchome i nieruchome,
ü Oznaczone, co do gatunku i oznaczone, co do tożsamości,
ü Podzielne i niepodzielne,
ü Samoistne i niesamoistne.
Ruchome są rzeczy mogące zmienić położenie bez utraty dotychczasowej tożsamości. Nieruchome, zwane nieruchomościami, to powierzchnia ziemi (grunt) i rzeczy ruchome trwale połączone z gruntem. Wyróżniamy nieruchomości gruntowe, budynkowe i lokalowe.
Art. 46. § 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
§ 2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy.
Art. 48. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.
Oznaczone, co do gatunku są rzeczy mające tylko cechy gatunkowe (zboże, cegła itp.). rzeczy mające cechy indywidualne, różniące je od innych należących do tego samego gatunku (np. książka z imienną dedykacją), są oznaczone, co do tożsamości.
Art. 155. § 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
Podzielne są rzeczy zachowujące po podziale dotychczasową naturę i przydatność (deska, bela tkaniny krawieckiej itp.). rzeczy nie mające takiej właściwości są niepodzielne.
Samoistne są rzeczy istniejące niezależnie od innych rzeczy. Rzeczy niesamoistne dzielą się na: części składowe i przynależności.
Art. 47. § 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.
§ 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.
§ 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.
Części składowe nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych.
Przynależnością jest rzecz ruchoma pozostająca w specyficznym związku z inną rzeczą ruchomą lub nieruchomą, zwaną rzeczą główną. Związek taki charakteryzuje się następującymi cechami:
ü Ta sama osoba jest właścicielem rzeczy głównej i przynależności,
ü Przynależność służy właściwemu korzystaniu z rzeczy głównej,
ü Przynależność jest faktycznie przyłączona do rzeczy głównej, chociaż po odłączeniu nie traci tożsamości.
Pożytki. Rzecz może przynosić posiadaczowi pożytki, czyli to, co stanowi normalny dochód z rzeczy danego rodzaju. Rozróżniamy dwie kategorie pożytków: naturalne i cywilne.
Pożytkami naturalnymi są płody oraz inne części składowe stanowiące normalny dochód z rzeczy, uzyskiwany w toku ich normalnej eksploatacji.
Pożytkami cywilnymi są dochody przynoszone przez rzecz na podstawie stosunku prawnego (np. czynsz najmu).
Dobra niematerialne. Tradycyjnie pojęciem tym obejmuje się dwie kategorie dóbr:
ü Dobra osobiste, jak zdrowie, cześć, nazwisko itp.
ü Prawa autorskie do utworu artystycznego, wynalazku, wzoru użytkowego.
Zorganizowane kompleksy majątkowe. Szczególnym przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest przedsiębiorstwo. Terminem tym określamy trwale zorganizowany i powiązany funkcjonalnie zespół czynników materialnych (budynki, maszyny, surowce) i niematerialnych (zorganizowana załoga, płynny kapitał, licencje, renoma, sieć klientów) służących przedsiębiorcy do prowadzenia stałej działalności gospodarczej określonego rodzaju.
Art. 551. (22) Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Obejmuje ono w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Art. 552. (23) Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Art. 553. (24) Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Art. 554. (25) Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Powstanie stosunku cywilnoprawnego.

Zdarzenie prawne. Stosunek cywilnoprawny powstaje w następstwie zaistnienia faktu, czyli zdarzenia, z którym norma prawna wiąże skutek w postaci powstania, zmiany lub ustania określonego stosunku prawnego. Jedne z nich są rezultatem zachowań ludzi, inne dzieją się całkowicie niezależnie. Działania i zaniechania mogą być zamierzone i przypadkowe.
Klasyfikacja zdarzeń prawnych. Działania są zdarzeniami spowodowanymi przez osoby. Zdarzenia w ścisłym znaczeniu są faktami zaistniałymi poza sferą oddziaływania osób. W zbiorze działań wyodrębniamy dwa podzbiory, tj. czynności i inne czyny.
Czynnościami są działania świadomie podejmowane dla wywołania skutków prawnych. Są to:
ü Oświadczenia woli, będące koniecznym, ale nie jedynym elementem czynności prawnej.
ü Akty administracyjne, o ile wywołują skutki w zakresie prawa cywilnego.
ü Orzeczenia sądowe, konstytutywne, to znaczy powodujące powstanie, zmianę lub ustanie stosunku cywilnoprawnego.
Czyny są działaniami podejmowanymi w innym celu niż spowodowanie zaistnienia, zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego. Czyny dzielimy na bezprawne i zgodne z prawem.
Prawo cywilne wyróżnia dwie główne postacie czynów niezgodnych z prawem: szkodę i bezpodstawne wzbogacenie.
Szkodą jest uszczerbek wyrządzony drugiej osobie bez prawnego uzasadnienia i wbrew jej woli.
Bezpodstawnym wzbogaceniem jest przesunięcie majątkowe między jedną osobą a drugą dokonane bez uzasadnionej podstawy w świetle danego systemu prawnego.

Pojęcie czynności prawnej.

Czynność prawna jest świadomym działaniem podmiotu (osoby fizycznej lub prawnej) podejmowanym dla wywołania skutków prawnych, a więc powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.
Oświadczenie woli. Zamiar wywołania skutków prawnych jest koniecznym elementem czynności prawnej. Wobec tego w każdej czynności, niezależnie od jej rodzaju, musi wystąpić, co najmniej jedno oświadczenie woli.
Oświadczeniem woli jest zewnętrzny przejaw wewnętrznej decyzji wywołania określonych skutków prawnych.
Każde oświadczenie woli jest zewnętrznym przejawem wewnętrznej decyzji jakiejś osoby. Decyzja, czyli akt woli, jest więc konieczną przesłanką skuteczności oświadczenia. Wyklucza tę skuteczność działanie pod przymusem lub bez zamiaru wywołania wypowiadanego skutku (np. kwestia wygłoszona przez aktora).
Przejaw zewnętrzny może być (np. na skutek błędu) niezgodny z wewnętrznym aktem woli. Pewność obrotu wymaga dania pierwszeństwa treści oświadczenia, jaką zakomunikowano partnerowi.
Treść i forma oświadczenia woli. Oświadczenie woli nie musi obejmować wszystkich skutków prawnych.
Art. 56. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.
Jeżeli ustawa nie wymaga zachowania określonej formy, oświadczenie woli można złożyć w dowolny sposób, byleby tylko było ono zrozumiałe dla adresata. Jeżeli przepisy ustawowe wymagają zachowania określonej formy dla danego oświadczenia woli, to może to być:
ü Forma solenna – od jej zachowania uzależniona jest ważność danego oświadczenia woli
Art. 73. § 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
ü Forma dla celów dowodowych (ad probationem); niezachowanie jej ogranicza możliwości dowodzenia faktu złożenia danego oświadczenia woli i jego ważność.
Art. 74. (44) § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
§ 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
ü Forma pisemna dla wywołania określonych skutków prawnych.
Art. 660. Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony.
Wady oświadczenia woli. Oświadczenie woli jest skuteczne, jeżeli nie jest obciążone wadami. Kodeks cywilny specyfikuje kilka rodzajów wad oświadczenia woli.
ü Brak świadomości lub swobody.
Art. 82. Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.
ü Pozorność.
Art. 83. § 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
ü Błąd.
Art. 84. § 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
§ 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).
Art. 86. § 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.
§ 2. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna.
ü Groźba bezprawna.
Art. 87. Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten też może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.
Art. 88. § 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

Treść czynności prawnej.

Elementy czynności prawnej. Rozróżniamy trzy rodzaje elementów składających się na treść czynności prawnej. Pierwszą grupę stanowią elementy istotne przedmiotowo (essentialia negotii). Decydują one o zakwalifikowaniu danej czynności prawnej do określonego typu czynności. Na przykład o zakwalifikowaniu danej czynności prawnej jako umowy sprzedaży decyduje zobowiązanie się do przeniesienia własności i wydania rzeczy, a po drugiej stronie – zobowiązanie zapłacenia ceny i odebranie tej rzeczy.
Art. 535. (194) Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
...