Prawo pracy. Praktyczny poradnik pracodawcy.pdf

Piotr Wojciechowski

PRAWO

PRACY

Praktyczny poradnik

dla pracodawcy

Projekt graficzny okładki

Dorota Zając

Opracowanie typograficzne i łamanie

Barbara Charewicz

www.pip.gov.pl

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY

GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY

WARSZAWA 2004

SPIS TREŒCI

Rozdział pierwszy WIADOMOŚCI WSTĘPNE

1. Hierarchia aktów prawnych w prawie pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2. Charakterystyka prawna specyficznych aktów prawa pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Rozdział drugi STOSUNEK PRACY

1. Definicja stosunku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2. Test na stosunek pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3. Umowy o pracę a umowy cywilnoprawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

4. Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

5. Zawieszanie przepisów prawa pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

6. Typy umów o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

7. Zawarcie trzech kolejnych umów o pracę na czas określony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

8. Treść umowy o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

9. Rozwiązywanie umów o pracę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

10. Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

11. Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem

wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

12. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika . . . . . . . . . . . . 27

13. Rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia bez winy

pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

14. Rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez zachowania okresu

wypowiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

15. Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez

pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

16. Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika

umowy o pracę bez wypowiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

17. Wygaśnięcie umowy o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

18. Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy na terytorium

Rzeczypospolitej z krajów U.E. oraz nie będących członkiem U.E. . . . . . . . . . . . . . . 33

Rozdział trzeci RÓWNE TRAKTOWANIE, ZAKAZ DYSKRYMINACJI ORAZ MOBBINGU

W STOSUNKACH PRACY

1. Równe traktowanie w stosunkach pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

2. Mobbing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Rozdział czwarty WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ I INNE ŚWIADCZENIA

1. Pojęcie „wynagrodzenia za pracę” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

2. Ustalanie wynagrodzenia za pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

3. Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

4. Gotowość do pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

5. Przestój . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

6. Normy pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

7. Ochrona wynagrodzenia za pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

8. Forma, oraz termin wypłaty wynagrodzenia za pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

9. Potrącenia z wynagrodzenia za pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

10. Inne świadczenia związane z pracą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

11. Naruszenie przepisów w zakresie wynagrodzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Rozdział piąty ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI PRACOWNIKA

1. Odpowiedzialność porządkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

2. Procedura nakładania kar porządkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

3. Ogólne zasady odpowiedzialności materialnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

4. Odpowiedzialność za mienie powierzone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Rozdział szósty CZAS PRACY

1. Systemy czasu pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

2. Rozliczanie czasu pracy (wymiar czasu pracy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

3. Charakter prawny pracy w godzinach nadliczbowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

4. Dokumentacja z zakresu czasu pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

Rozdział siódmy URLOPY WYPOCZYNKOWE

1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

2. Wymiar urlopu wypoczynkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

3. Urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze

czasu pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

4. Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego na godziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

5. Urlop w wymiarze proporcjonalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

6. Przesunięcie terminu urlopu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

7. Odwołanie z urlopu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

8. Udzielenie urlopu do końca kwartału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

9. Urlop w okresie wypowiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

10. Urlop na żądanie pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

11. Plan urlopu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

12. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy . . . . . . . . . . . . . . . . 89

13. Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

14. Urlopy bezpłatne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Rozdział ósmy UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM

ORAZ OCHRONA PRACY PRACOWNIKÓW MŁODOCIANYCH

A. Rodzicielstwo

1. Ochrona kobiet w okresie ciąży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

2. Zasady udzielania urlopu macierzyńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

3. Inne uprawnienia związane z rodzicielstwem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

B. Młodociani

1. Wiadomości ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

2. Zatrudnienie przy lekkich pracach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

3. Ochrona zdrowia młodocianego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

4. Urlopy wypoczynkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

Rozdział dziewiąty BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

1. Obowiązek zgłoszenia działalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

2. Prawo pracownika do powstrzymania się od wykonywanej pracy . . . . . . . . . . . . . . . 102

3. Profilaktyczna ochrona zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

4. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

5. Szkolenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

6. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

7. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Informacje o Państwowej Inspekcji Pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

Rozdział pierwszy

WIADOMOŒCI WSTÊPNE

1. Hierarchia aktów prawnych w prawie pracy

Przez prawo pracy, zgodnie z art. 9 k. p., rozumie się prze-

-pisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wy-

konawczych, określające prawa i obowiązki pracowników

i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych

pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych,

regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron

stosunku pracy.

Regułą w prawie pracy jest, że postanowienia układów

zbiorowych i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i sta-

tutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż

przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonaw-

czych. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być

natomiast mniej korzystne dla pracowników niż postanowie-

nia układów zbiorowych i porozumień zbiorowych.

A zatem hierarchia aktów prawnych obowiązujących

w naszym kraju z uwzględnieniem specyficznych aktów

prawa pracy wygląda następująco:

1. Konstytucja RP,

2. Ustawy, a w tym Kodeks pracy,

3. Akty wykonawcze do ustaw, w tym głównie rozpo-

rządzenia,

4. Postanowienia układów zbiorowych, porozumień

zbiorowych,

5. Postanowienia regulaminów (w tym regulaminu

pracy oraz regulaminu wynagradzania, statutów).

Przedstawiona kolejność aktów prawnych oznacza, że akt

rangi niższego rzędu nie może być mniej korzystny niż akt

prawny wyższego rzędu. Jeżeli przykładowo u pracodawcy za-

warty został układ zbiorowy pracy a jednocześnie obowiązuje

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: