Transwerter 80m- 11m.pdf

Transwer ter

2 4 6 0

Do czego to służy?

Po opublikowaniu w EdW 12/2000 opisu

wykonania transwertera 6m/20m − kitu AVT−

2460 redakcja otrzymała wiele pozytywnych

opini, jak również prośby adaptacji układu na

inne pasmo.

Oto wypowiedź Andrzeja Rząsy SP7THE

ze Starachowic na temat jego koncepcji przy−

stosowania AVT−2460 do pracy z transceive−

rem na pasmo 10m lub radiotelefonem CB

typu Lincoln itp.

„Transwerter ten ma bardzo dobre para−

metry po stronie odbiorczej oraz nadawczej.

Po uruchomieniu transwertera stwierdziłem,

że ww. urządzenie można zaadaptować np. do

TRX 14MHz z pośrednią 5MHz (w przypad−

ku kitów AVT−157 i AVT−351) oraz

TRX−a 14MHz z bezpośrednią prze−

mianą częstotliwości. Podsunął mi się

taki pomysł, by ww. płytkę można by−

ło zastosować do TRX−a SP5WW − 3

wersja 8/1986. Stwierdziłem, że po

dokonaniu drobnych zmian oraz prze−

róbek można zastosować do TRX−a

na pasmo 10m przy zastosowaniu ge−

neratora 80MHz w miejscu 36MHz,

co spowoduje przesunięcie zakresu

(80−50=30MHz) z pasma 6m na za−

kres 10m w dół (30MHz odpowiada

50MHz, a 28MHz – 52MHz)”.

Koncepcja taka jest szerzej opi−

sana w Świat Radio 11/2002, jednak

trzeba przypomnieć, że prowadzenie

dwustronnych łączności w pasmie

amatorskim wymaga posiadania ze−

zwolenia radioamatorskiego oraz

urządzenia nadawczo−odbiorczego

(transceivera) na odpowiedni zakres

częstotliwości i emisję.

Transceivery krótkofalowe choć

są coraz bardziej dostępne w naszym

kraju, to ich cena jest z reguły zbyt

wysoka dla początkujących krótko−

falowców.

Z tego też względu, widząc potrzebę

umożliwienia pracy początkującym krótkofa−

lowcom w najbardziej popularnym pasmie

amatorskim 80m, czyli w zakresie 3,5−

3,8MHz emisją SSB np. za pośrednictwem ra−

diotelefonu CB, proponujemy im właśnie

transwerter 80m/11m na bazie kitu AVT−2460.

Dzięki takiej przystawce będzie można za po−

średnictwem już posiadanego urządzenia

nadawczo−odbiorczego CB, czyli transceivera

(radiotelefonu CB) wyposażonego w emisję

SSB oraz posiadającego możliwość pracy

w wyższej „czterdziestce CB” posłuchać, co

się dzieje na „osiemdziesiątce”, a uprawnieni

do pracy − mogą nawiązywać dwustronne

łączności.

Moc wyjściowa radiotelefonu CB nie jest

istotna, a nawet lepiej będzie, jeżeli będzie

jak najmniejsza, ponieważ wystarczy moc

rzędu 20mW.

Jak to działa?

Opisany poniżej transwerter to w zasadzie

dwustronny konwerter KF, który dołączony

do radiotelefonu CB spowoduje przesunięcie

zakresu częstotliwości 11m do innych zakre−

sów pasm amatorskich.

Ponieważ większość początkujących krót−

kofalowców rozpoczyna swoją przygodę

w zakresach 80m, postanowiliśmy przysto−

sować transwerter właśnie do pracy w zakre−

sie 3,5−3,8MHz.

Rys. 1

Grudzień 2002

Elektronika dla Wszystkich

80m/11m

Schemat ideowy transwertera 11m/80m

przedstawiony jest na rysunku 1 . Jest on

uproszczony do granic możliwości, a w skład

układu nie wchodzi nic więcej poza dwiema

parami mieszaczy i wzmacniaczy oraz

wspólnym generatorem. Urządzenie na płyt−

ce nie posiada przekaźnika niezbędnego do

przełączania z odbioru na nadawanie oraz

dodatkowego stopnia mocy w.cz., ponieważ

te brakujące elementy można wykorzystać

z domowego zbioru (mogą być nawet więk−

szych rozmiarów). Dzięki takiej koncepcji

koszt kitu został zmniejszony do minimum.

Częstotliwość generatora 24MHz została tak

dobrana, aby uzyskać wymagany zakres czę−

stotliwości, a dokładniej, aby suma częstotli−

wości sygnału transceivera i generatora wy−

padła w pasmie 11m. Zastosowanie fabrycz−

nego oscylatora kwarcowego używanego

m.in. w sprzęcie komputerowym znacznie

upraszcza konstrukcję.

Sygnał wyjściowy generatora jest podawa−

ny na bramki drugie tranzystorów Q2 i Q4 po−

przez filtr F5. Oprócz dopasowania impedan−

cji pełni on funkcję filtrującą sygnału (zmniej−

sza poziom sygnałów harmonicznych).

Przy odbiorze następuje przesunięcie czę−

stotliwości wejściowej − 3,5MHz na zakres

27,5MHz, a przy nadawaniu sygnał

27,5MHz zostaje przesunięty w zakres

3,5MHz (można zastosować inne sposoby

przemiany w zależności od potrzeb).

Przy odbiorze sygnał z anteny poprzez

dochodzi do cewki sprzęgającej filtru zestro−

jonego na 80m i dalej na wzmacniacz w.cz.

z tranzystorem MOSFET BF966 zapewniają−

cy wzmocnienie układu około 20dB. Na wyj−

ściu wzmacniacza znajduje się filtr dwu−

obwodowy F1−F2 zestrojony również na 80m.

Z filtru F2 sygnał podany jest na pierw−

szą bramkę tranzystora polowego MOSFET

T1 − BF966 pracującego jako mieszacz czę−

stliwości.

Na uzwojeniu wtórnym filtru F4 zostaje

wytworzony sygnał pośredniej częstotliwo−

ści leżący w paśmie 11m, będący sumą czę−

stotliwości sygnału generatora i sygnału wej−

ściowego. Obok tego pożądanego sygnału

będzie występował (między innymi) sygnał

będący różnicą tych dwóch składowych, ale

zostanie on wraz z innymi dodatkowymi

kombinacjami składowych harmonicznych

sygnałów odfiltrowany poprzez dalsze obwo−

dy, w tym głównie obwody odbiornika.

Tor nadajnika działa w podobny sposób

z tym, że odwrotnie to znaczy tranzystor Q2

dzięki filtrom F6 i F7 przetwarza sygnał wej−

ściowy 11m na 80m (dzięki dodaniu sygnału

24MHz z oscylatora).

Tranzystor Q1 pełni funkcję wzmacniacza

liniowego.

Wszystkie użyte indukcyjności w trans−

werterze są fabryczne. Oprócz pierwotnie

stosowanych filtrów 7x7 typu 514 użyto fil−

trów o oznaczeniu 433. Charakteryzują się

H i po dołączeniu kondensatorem

160pF mogą być przystosowane do pracy

w pasmie 80m.

Przykładowy sposób podłączenia trans−

wertera pokazano na rysunku 1.

Do zasilania transwertera można wyko−

rzystać ten sam zasilacz, którym zasilany jest

radiotelefon CB. Uzwojenia przekaźników

załączane są za pośrednictwem przycisku

PTT radiotelefonu CB.

Jako wzmacniacz końcowy można zasto−

sować układ dwutranzystorowy (BC211 +

IRF520) identyczny jak w minitransceiverze

ANTEK − AVT−2310 (opis EdW11/98) lub

każdy inny wzmacniacz liniowy na pasmo

80m o mocy wejściowej około 50mW.

Jeżeli nie posiadamy jeszcze licencji

nadawcy, możemy pominąć stopień nadajni−

ka i wykorzystywać urządzenie jako konwer−

ter (stroimy tylko filtry F1...F4). Niedopu−

szczalne jest wtedy załączenie PTT, bo może

doprowadzić do uszkodzenia urządzenia.

Nie należy także zapomnieć o właściwej

antenie. W przypadku pasma 80m można

z dobrym rezultatem zastosować dipol

2x19,5m zasilany kablem koncentrycznym

50Ω .

Warto także wiedzieć, że po zamontowa−

niu oscylatora 20MHz można przystosować

układ do pracy w pasmie 40m. Obwody fil−

trów 433 po zmniejszeniu współpracujących

kondensatorów do wartośći 33pF będą teraz

pracowały w pasmie 7MHz, zaś zakres pracy

radiotelefonu CB będzie ograniczony do

wartości 27−27,1MHz.

Oczywiście do precyzyjnego dostrojenia

się do pasma niezależnie od zakresu wymaga

użycia pokrętła coarse.

Montaż i uruchomienie

Transwerter został zmontowany z wykorzy−

staniem płytki drukowanej AVT−2460. Warto

wiedzieć, że pod oscylatorem kwarcowym

znajdują się podwójne doprowadzenia ście−

żek na wypadek użycia oscylatora w mniej−

szej obudowie (kwadratowej).

W przypadku trudności z nabyciem fil−

trów 7x7 o podanych numerach, można prze−

winąć inne filtry z serii 7x7 najlepiej takie,

które mają zbliżone numery, oznaczeń (ze

względu na rdzeń ferrytowy).

W przypadku filtru 514 uzwojenie pier−

wotne powinno zawierać 11 zwojów drutu

DNE 0,25, zaś wtórne 2 zwoje takiego same−

go drutu nawiniętego obok uzwojenia pier−

wotnego. Z kolei w filrze 433 uzwojenie

pierwotne może zawierać 34 zwoje drutu

DNE 0,15, zaś wtórne 3 zwoje takiego same−

go drutu nawiniętego obok uzwojenia pier−

wotnego. Podczas uruchomienia płytki

w pierwszej kolejności ustawiamy rdzeń

w filtrze F5 na maksimum sygnału na bram−

kach drugich mieszaczy (Q2, Q4) i spraw−

dzamy częstotliwość generatora kwarcowego

za pomocą częstościomierza cyfrowego (po−

winno być dokładnie 24MHz).

Strojenie toru odbiorczego jest proste,

bowiem sprowadza się do ustawienia rdzeni

w filtrach F1...F4 na maksimum sygnału

wyjściowego po podaniu na wejście RX sy−

gnału 3,5MHz. Wstępnego zestrojenia toru

odbiorczego można dokonać za pomocą

sondy w.cz. nawet bez współpracującego

transceivera. Jako źródło sygnału 80m moż−

na użyć GDO (TDO), a nawet sygnał

z kwarcowego oscylatora 3,68MHz, oczy−

wiście poprzez tłumik regulowany (np. za

pomocą potencjometru czy najprościej po−

przez kondensator rzędu 10pF). Dołączony

do wyjścia RX miernik częstotliwości powi−

nien wskazywać sumę sygnałów doprowa−

dzonych.

Zestrojenia toru nadawczego także moż−

na dokonać podając na wejście TX sygnał

z TDO czy innego oscylatora kwarcowego

o wartości zbliżonej do 27MHz. Przy prawi−

dłowym zestrojeniu obwodów F6−F8 na

wyjściu powinien występować sygnał zbli−

żony do wartości 3,5MHz. Na jakość sygna−

łu nadajnika ma wpływ w dużej mierze rów−

nież poziom sygnałów wejściowych tranzy−

stora Q2 (zarówno sygnał oscylatora, jak i

sygnał wejściowy; należy trochę poekspery−

mentować).

Po wstępnym sprawdzeniu poprawności

zestrojenia transwertera można układ podłą−

czyć do konkretnego urządzenia i wtedy

w takich warunkach skorygować jeszcze raz

ustawienia filtrów.

Andrzej Janeczek

Wykaz elementów

R1,, R4,, R10,, R11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..180

ΩΩ

R6 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1k ΩΩ PR

C1,, C4,, C6,, C9,, C12,, C13,, C14,, C16 .. .. .. .. .. .. ..160pF

C2,, C3,, C7,, C18,, C21,, C22,, C23,, C24 .. .. .. .. .. .. ..4,,7nF

C5,, C8,, C15 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..12pF

C10,, C17 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..47pF

C11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..62pF

C19,, C20 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..47nF

Q1,, Q2,, Q3,, Q4 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..BF966

U1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1805 (78L05)

G1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..oscyllattor kwarcowy 24MHz

F1,, F2,, F3,, F6,, F7,, F8 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..433

F4,, F5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..514

Płytka drukowana jest dostępna

w sieci handlowej AVT

jako kit szkolny AVT−2460A

Elektronika dla Wszystkich

Grudzień 2002

one indukcyjnością główną na poziomie

R2,, R7 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..33k ΩΩ

R3,, R5,, R8,, R9 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..56k

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: