Przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego i pielęgnacja
po zabiegu:
I. Pielęgniarstwo operacyjne w neurochirurgii - elementy pracy na bloku
operacyjnym.
Zadania pielęgniarki wpływające na sprawne i efektywne przeprowadzenie zabiegu:
1. Monitorowanie źródła oświetlenia pola operacyjnego.
→ Wiele zabiegów operacyjnych odbywa się w nietypowych ułożeniach chorego (siedząca, leżąca na boku), a pole operacyjne jest położone głęboko w jamie czaszki, kręgosłupie.
Podczas operacji pielęgniarka powinna:
- monitorować źródło oświetlenia,
- w razie potrzeby korygować jego ustawienie i natężenie.
Dobrym rozwiązaniem, poprawiającym jakość pracy neurochirurga jest:
- indywidualne źródło światła na czole operatora (prowadzone światłowodem),
- użycie mikroskopu operacyjnego z własnym oświetleniem.
2. Kontrola nad sprawnym działaniem urządzenia ssącego.
Pielęgniarka:
- kontroluje drożność układu ssącego,
- przepłukuje dreny ssaka,
- kontroluje, aby odprowadzenia ssaka nie zaginały się,
- wymienia butle wypełniające się treścią rany operacyjnej .
3. Zapewnienie właściwego działania urządzenia koagulującego naczynia.
4. Odpowiednie ułożenie pacjenta do zabiegu na stole operacyjnym z zabezpieczeniem poszczególnych okolic ciała.
Zadaniem pielęgniarki jest:
▪ pomoc we właściwym ułożeniu głowy pacjenta.
▪ zabezpieczenie oczu i uszu chorego przed przedostaniem się płynów
odkażających i zaciekaniem krwi w czasie operacji.
▪ pomoc w mocowaniu ciała do stołu operacyjnego pasami (ułożenie
boczne). Pomiędzy materiałem pasów a skórą należy włożyć chustę lub
prześcieradło.
II. Podstawowe zabiegi neurochirurgiczne:
Trepanacja: Metoda dotarcia do jamy czaszki za pomocą nawiercania otworów w kości. Używa się do tego wiertarki ręcznej lub elektrycznej (trepan). Dzięki uzyskanemu dostępowi można usunąć niedużego krwiaka w postaci płynnej lub założyć czujnik do pomiaru ciśnienia śródczaszkowego.
Zabieg trepanacji był już wykonywany przed naszą erą. Stosowany był m. in.
w padaczce i w bólach głowy.
Kraniotomia: Metoda polegająca na płatowym szerokim otwarciu czaszki, z możliwością przywrócenia płata kostnego. Kość czaszki nawierca się zaplanowanymi otworami trepanacyjnymi i pomiędzy nimi przecina piłką Gigliego (najczęściej).
Kraniektomia: Metoda otwarcia czaszki metodą zgryzania szczypcami kostnymi małych fragmentów kości bez możliwości przywrócenia płata kostnego. W późniejszym okresie szpecący ubytek kostny można uzupełnić, wszczepiając plastykową płytkę (codubix).
Laminektomia: Zabieg na kręgosłupie, polegający na usunięciu jednego lub kilku łuku kręgów. Metoda ta umożliwia dostęp do kanału kręgowego i zawartego w nim rdzenia kręgowego. Blaszkę łuku kręgowego usuwa się obustronnie. Najczęściej zabieg ten jest stosowany w przypadku zapadniętego lub wpuklającego się dysku międzykręgowego, ropniaka opony rdzenia kręgowego (u osób wyniszczonych, z cukrzycą, z przewlekłą niewydolnością nerek).
Hemilaminektomia: Zabieg polegający na jednostronnym usunięciu łuku kręgowego, z zachowaniem wyrostków kolczystych i aparatu mięśniowo-więzadłowego. Stosuje się przy operacjach lędźwiowych przepuklin dyskowych. Usuwanie zmienionego dysku międzykręgowego może być wykonane metodą mikrochirurgiczną: mikrodiscectomii.
III. Przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego.
● Podział przygotowania do operacji:
- dalsze,
- bliższe.
● Zabieg operacyjny może być wykonany w trybie:
▪ planowym (obejmuje wówczas przygotowanie planowe bliższe i dalsze),
▪ pilnym.
Przygotowanie dalsze:
a) badania laboratoryjne krwi:
morfologia, oznaczenie grupy i czynnika Rh, zamówienie preparatów krwi z próbą krzyżową, badania biochemiczne: stężenie elektrolitów, BUN (azot mocznika) i kreatynina, poziom glukozy, układ krzepnięcia, OB, WR, antygeny HBs, HCV, HIV, badanie ogólne moczu.
Inne badania krwi wykonuje się w sytuacjach podejrzenia o współistniejącą
chorobę.
b) RTG przeglądowe klatki piersiowej, EKG,
c) zważenie chorego,
d) przygotowanie psychiczne chorego do operacji:
▪ rozmowa z lekarzem, który będzie operował,
▪ rozmowa z anestezjologiem, który będzie znieczulał podczas operacji.
▪ rozmowa z psychologiem klinicznym,
▪ dostęp do kapelana,
▪ rozmowa z zespołem pielęgniarskim.
Przygotowanie bliższe:
a) sprawdzenie na dzień przed operacją, czy wszystkie zlecone badania zostały
wykonane,
b) przygotowanie higieniczne chorego,
c) przygotowanie pola operacyjnego (zgodnie ze standardem obowiązującym na
oddziale):
Skóra głowy:
W ośrodkach neurochirurgicznych stosuje się różne rozwiązania:
▪ ścięcie włosów na całej głowie, na krótko – maszynką na oddziale,
golenie do gładkiej skóry odbywa się dopiero na bloku operacyjnym -
tylko w obszarze, gdzie przewidziana jest kraniotomia (z odpowiednim
marginesem),
▪ dokładne wygolenie włosów na całej głowie,
▪ wycięcie włosów i ogolenie skóry tylko w miejscu planowanej
kraniotomii. Resztę włosów zabezpiecza się elastyczną siatką.
Włosy należy golić w kierunku ich wzrastania, uważając, aby nie ranić skóry.
Osoba wykonująca golenie obserwuje, czy skóra chorego nie jest podrażniona, czy nie ma wykwitów. W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów na skórze – informuje lekarza.
d) przygotowanie przewodu pokarmowego:
■ chorzy otrzymują posiłek stały do ok. godz. 16, a płyny do godziny 20 po
południu dnia poprzedzającego,
■ można wykonać enemę przeczyszczającą lub podać środki
przeczyszczające.
Wyjątek do wykonania enemy stanowią chorzy z rozpoznaniem krwawieniem podpajęczynówkowym z pękniętego tętniaka śródczaszkowego, guzem w tylnej jamie czaszki oraz zaznaczonymi objawami wzrostu ciśnienia śródczaszkowego.
e) podanie środka nasennego lub uspokajającego,
f) kontrola parametrów życiowych chorego,
g) profilaktyka przeciwzakrzepowa:
- chorzy z wywiadem zakrzepowym, w podeszłym wieku, z żylakami kończyn
dolnych, powinni mieć bandażowane kończyny lub zakładane elastyczne
pończochy na czas operacji, oraz po niej, aż do momentu opuszczenia łóżka.
- w okresie pooperacyjnym włączanie do leczenia preparatów zmniejszających
krzepliwość krwi.
h) cewnikowanie pęcherza moczowego,
i) podanie premedykacji,
j) często na zlecenie lekarza: podanie antybiotyku (profilaktyka jednej dawki) oraz w określonych przypadkach dodatkowo innych leków (np. mannitol i sterydy przed operacją tętniaka śródczaszkowego).
k) transport pacjenta na salę operacyjną z kompletną dokumentacją.
IV. Opieka nad chorym po zabiegu operacyjnym.
1. Przekazanie zleceń z bloku operacyjnego.
2. Transport operowanego pacjenta.
3. Umieszczenie chorego na sali (IOM, oddział sprzed operacji)
a) ułożenie chorego po zabiegu operacyjnym:
▪ uzależnienie pozycji od stanu ogólnego i zaleceń neurochirurga,
▪ najczęstsze ułożenie chorego po operacjach wewnątrzczaszkowych:
- pacjent leży na plecach z głową i tułowiem uniesionym pod kątem 10-
30 stopni. Ułożenie głowy powinno być lekko boczne, przeciwstronne
do miejsca zabiegu, aby nie powodować niepotrzebnego ucisku,
▪ ułożenie chorego po zabiegu na kręgosłupie w odcinku szyjnym:
- chory leży na plecach płasko, bez poduszki, tułów i głowa znajdują się w
jednej osi. Pacjent ma założony sztywny, stabilizujący kołnierz. Można
dodatkowo umieścić poduszki po obu stronach szyi.
▪ ułożenie chorego po zabiegu na kręgosłupie w odcinku lędźwiowym:
- chory leży płasko na plecach lub na brzuchu.
b) monitorowanie i kontrolowanie podstawowych parametrów życiowych:
- założenie indywidualnej karty obserwacyjnej intensywnego nadzoru
neurochirurgicznego. Zapis obejmuje wyniki: ciśnienia krwi, tętna, stanu
świadomości posługując się skalą śpiączki Glasgow.
W pierwszych 3-4 godzinach po zabiegu - monitorowanie co 15 minut
(lub zależnie od stanu chorego).
Trzeba również obserwować i zapisywać oddech chorego oraz ciepłotę
ciała.
c) sprawdzanie źrenic chorego,
d )wlewy dożylne glukozy i płynów wieloelektrolitowych,
e) kontrola badań laboratoryjnych, w tym morfologii krwi, elektrolitów,
mocznika, kreatyniny, glukozy, gazometrii,
f) postępowanie z raną operacyjną
- przestrzeganie zasad aseptyki,
- kontrola opatrunku ( nadmierne przesiąkanie opatrunku krwią lub
wodnistą wydzieliną (płyn mózgowo-rdzeniowy),
- zmiana opatrunku: w salach zabiegowych lub opatrunkowych – w jak
najlepszych warunkach jałowych; zmiana opatrunku raz dziennie lub w
zależności od potrzeb,
- przestrzeganie ustabilizowania odcinka szyjnego kręgosłupa przed
zmianą opatrunku pod kołnierzem szyjnym,
- zdejmowanie szwów:
▪ okolice głowy: około 5-6 doby po zabiegu,
▪ odcinek kręgosłupa szyjnego – 7 doba,
▪ odcinek kręgosłupa lędźwiowego – 6 doba.
Czas usuwania szwów w wielu przypadkach ustala się indywidualnie w zależności od wyglądu rany.
a) kontrola diurezy,
b) karmienie przez zgłębnik żołądkowy lub drogą pozajelitową:
...
ariadna291