M. Matysiak-Jak_rozumiec_opinie_poradni.pdf

Jak rozumieć opinię Poradni psychologiczno - pedagogicznej?

Leksykon pojęć.

Analiza i synteza – operacje dokonywania rozkładu całości na poszczególne elementy składowe

oraz scalania tych elementów w całość. Procesy te dotyczą również procesów poznawczych,

w tym doznań zmysłowych i wzrokowych, słuchowych, dotykowo-ruchowych (kinestetycznych).

Analiza głoskowa – umiejętność rozkładu słów na poszczególne elementy składowe.

Analiza sylabowa – rozkład słów na sylaby, głoski, które odpowiadają fonemom (najmniejszym

cząstkom języka).

Analizatory – neurofizjologiczna podstawa odbioru i przetwarzania bodźców spostrzegawczych.

Każdy analizator zbudowany jest z:

1. receptora odbierającego bodźce (np. czopki i pręciki w siatkówce oka) przetwarzającego je

na impulsy bioelektryczne.

2. drogi dośrodkowej czyli włókien nerwowych przewodzących impulsy do kory mózgowej.

3. ośrodka w korze mózgowej, który stanowi reprezentację analizatora.

W procesie czytania i pisania bierze udział analizator:

wzrokowy (odbiór bodźców wzrokowych: liter, wyrazów, tekstu),

słuchowy (odbiór dźwięków mowy),

skórno – kinestetyczny (doznania poruszających się narządów mowy oraz

poruszającej się ręki podczas pisania, a także ruchów gałek ocznych).

Analizator wzrokowy – odpowiedzialny za percepcję informacji wizualnej.

Podczas czytania zachodzi proces spostrzegania tekstu, wyodrębniania z niego wyrazów, a z nich

kolejnych liter, tworzących sekwencję znaków w graficznej strukturze wyrazu, odróżniania

podobnych liter, zapamiętywania ich, rozpoznawania.

Podczas pisania zachodzi proces przypominania sobie kształtu liter, sposobu łączenia ich

w strukturę jaką jest sylaba, a następnie łączenia sylab w wyrazy, wyrazów i konstruowania tekstu

rozplanowanego na kartce zeszytu. Nieprawidłowe funkcjonowanie analizatora powoduje

zaburzenia funkcji wzrokowych.

Analizator słuchowy – zbudowany jest z:

1. receptora (komórki włoskowate, które zamieniają bodźce słowne-drgania cząstek powietrza

na impulsy nerwowe),

2. drogi dośrodkowej,

3. ośrodka słuchowego w płacie skroniowym kory mózgowej.

Prawidłowe rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków mowy (słuch fonemowy) oraz dobrze

wykształcone umiejętności fonologiczne (dokonywanie operacji na głoskach i sylabach) jest

podstawą bezbłędnego zapisywania i czytania nowych wyrazów, a następnie łączenia ich w zdania

i tekst.

Nieprawidłowe funkcjonowanie analizatora powoduje zaburzenia funkcji słuchowych związanych

z odbiorem dźwięków mowy.

Deficyty rozwojowe – inaczej dysfunkcje parcjalne lub fragmentaryczne zaburzenia rozwoju

psychomotorycznego → opóźnienie rozwoju psychoruchowego, wolniejsze tempo rozwoju

określonych funkcji. Deficyty mogą mieć różny zakres, mogą być parcjalne – o szerszym zakresie,

dotyczą niskiego obszaru czynności i fragmentaryczne – o wyższym zakresie.

Fragmentaryczne lub parcjalne zaburzenia rozwojowe lub zwolnienie tempa rozwoju funkcji

percepcyjno-motorycznych zaangażowanych w proces czytania i pisania wynikają z minimalnych

strukturalnych zmian CUN (Centralny Układ Nerwowy) i są ich konsekwencją. Traktowane są

jako dysfunkcje (mikrozaburzenia), które można w różnym stopniu eliminować za pomocą

odpowiednio dobranych ćwiczeń korekcyjno-kompensacyjnych prowadzonych podczas zajęć

terapii pedagogicznej.

Dostosowanie wymagań – zastosowanie takich kryteriów egzekwowania wiedzy i umiejętności,

które uwzględniają możliwości i ograniczenia (dysfunkcje) oraz mocne strony rozwoju

i funkcjonowania dziecka. W praktyce sprowadza się to do obniżenia wymagań w pewnych

zakresach np. ortografii.

Dysleksja rozwojowa – termin wywodzi się od greckiego słowa „lexis”- słowa i od czasownika

„lego”- czytam (język grecki i łaciński).

Specyficzne trudności w czytaniu, pisaniu u dzieci. Jest to syndrom zaburzeń uczenia się czytania

(dysleksja) opanowania poprawnej pisowni (dysortografia) którym często towarzyszy niski poziom

graficzny pisma (dysgrafia).

Dysleksja nie wynika wprost z wad wzroku, słuchu ani z zaniedbań środowiskowych czy

dydaktycznych. Rozpoznaje się je tylko w wypadku normy intelektualnej.

W syndromie dysleksji rozwojowej można wyróżnić dwie podstawowe formy specyficznych

trudności w czytaniu (dysleksję) i trudności w opanowaniu poprawniej formy pisowni

(dysortografia).

Dysgrafia – trudności w opanowaniu poprawnej formy graficznej pisma. Wyraża się w formie

zniekształceń strony graficznej pisma takich jak, niedokładności w odtwarzaniu liter, złe proporcje

liter, brak połączeń liter, należytego odstępu między literami i wyrazami, brak równomiernego,

jednolitego położenia pisma, niepoprawne zagęszczenie liter.

Te zniekształcenia pisma wnikają z zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych (motoryki rąk,

funkcji wzrokowych i koordynacji wzrokowo – ruchowej) mogą zmniejszać się w wyniku ćwiczeń

grafomotorycznych, ale mogą też nasilać się z wiekiem, niekiedy aż do zupełnej nieczytelności

pisma.

Funkcje poznawcze – zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia

i odzwierciedlamy w naszej psychice to co nas otacza. W procesach uczenia się biorą udział także

procesy poznawcze jak uwaga, pamięć, wrażenia i spostrzeżenia wzrokowe, słuchowo – językowe,

dotykowe, kinestetyczne, orientacja w schemacie ciała i kierunkach w przestrzeni.

Iloraz inteligencji – pomiar Inteligencji na podstawie testu. Uczniowie poddawani są najczęściej

testowi WISC-R D. Wechslera, który określa iloraz inteligencji (IQ- Inteligency Quotient). Wynik

testu informuje, jak dobrze ktoś poradził sobie z testem przeznaczonym dla jego grupy wiekowej.

Iloraz inteligencji wynoszący 100 to średni wynik ucznia. Cały test na inteligencję składa się

z kilku mniejszych testów, które sprawdzają zdolności werbalne i niewerbalne (wykonawcze).

Integracja percepcyjno – motoryczna – prawidłowo funkcjonują i współdziałają (współpracują)

analizatory zaangażowane w procesy czytania i pisania.

Kojarzenie dźwięku i znaku – tworząc kojarzenie dźwięku i znaku można wymawiać napisane

słowa → to umiejętność kluczowa dla głośnego czytania.

Koordynacja ruchowa – zdolność do zrealizowania określonego planu motorycznego. Osoba

o słabej koordynacji ruchowej może charakteryzować się dużą niezdolnością do pewnych działań

(słaba koordynacja mięśni małych wpływa na charakter pisma).

Koordynacja wzrokowo – ruchowa – zharmonizowanie się funkcji wzrokowych i ruchowo-

manipulacyjnych, współpraca „oka” i „ręki”. Dzięki kojarzeniu informacji wzrokowych,

dotykowych i kinestetycznych można wykonywać precyzyjnie ruchy rąk pod kontrolą wzroku,

m.in. rysować i pisać. Dobra koordynacja między wzrokiem a ręką jest potrzebna nawet do tego

aby obrysować palcem kontur mapy.

Lateralizacja – jednorodna – dominacja czynności ruchowych jednej ze stron ciała (u większości

ludzi prawej ręki, oka, nogi). Ten model lateralizacji czynności uznawany jest za prawidłowy

i wzorcowy. Ustalenie lateralizacji powinno nastąpić w 7 roku życia, gdy dziecko podejmuje

naukę czytania i pisania.

1. Lateralizacja lewostronna – dominacja lewej strony ciała (lewej ręki, oka, nogi).

2. Lateralizacja prawostronna – dominacja prawej strony ciała (prawej ręki, oka, nogi).

3. Lateralizacja skrzyżowana – ustalona dominacja narządów ruchu i wzroku, jednakże nie po

tej samej stronie ciała (np. dominacja prawego oka, lewej ręki oraz lewej nogi a także inne

warianty).

Lateralizacja skrzyżowana występuje w populacji u ok. 30% osób. Wśród uczniów

z dysleksją przypadków skrzyżowanej lateralizacji jest istotnie więcej niż wśród dobrze

czytających.

4. Lateralizacja nieustalona – brak lateralizacji określonej strony ciała, wyraża się jako

oburęczność, obuoczność. Ta postać charakterystyczna jest dla wczesnego rozwoju

ruchowego.

Motoryka duża – sprawność ruchowa całego ciała (w tym zdolność utrzymywania równowagi

ciała, koordynacja ruchów kończyn podczas biegania, skakania, chodzenia, jeżdżenia na takich

pojazdach jak rower czy hulajnoga).

Motoryka mała – sprawność ruchowa rąk w zakresie szybkości ruchów, ich precyzji, czynności

manualne niezbędne podczas samoobsługi, rysowania, pisania.

Nadpobudliwość psychoruchowa – skłonność do nadmiernej ruchliwości, nadaktywności bardzo

często związana z zaburzeniami koncentracji uwagi.

Niepokój – uczucie strachu. Uczniowie, którzy odczuwają duży niepokój często bardzo się

denerwują z powodu szkoły, o przyjaciół albo o to co się dzieje w domu. niepokój może być ściśle

sprecyzowany lub tak ogólny i niejasny, że dziecko czuje duży lęk nie wiedząc czego w istocie się

boi.

Ośrodkowy Układ Nerwowy – mózg i rdzeń kręgowy.

Pamięć słuchowa – dobre rekonstruowanie informacji słyszanych (objaśnień, poleceń, historii).

Pamięć wzrokowa – proces dzięki któremu człowiek zapamiętuje informację docierające za

pomocą wzroku, pamięć twarzy, ulic, twarzy, ulic, budynków). Zdolność do utrwalenia

i przypominania informacji wizualnej.

Pamięć sekwencyjna – zapamiętywanie sekwencji (ciągów) np. dni tygodnia, pór roku.

Pamięć motoryczna – przypominanie sobie sekwencji ruchów mięśni potrzebnych do wykonania

działań motorycznych (np. by zapamiętać jak pisze się litery, jak jedzie na rowerze, prowadzi

auto).

Pamięć mimowolna (mechaniczna) - przyswajanie wiedzy w sposób nieświadomy bez motywacji

wysiłku.

Pień mózgu – dolna część mózgu, która kontroluje wiele funkcji. o których człowiek nie musi

myśleć np. oddychanie, kaszel, utrzymanie rytmu serca.

Pamięć świeża -pozwala zapamiętać i natychmiast odtworzyć usłyszany materiał (można ją

ćwiczyć np. powtarzać szeregi cyfr wprost i wspak).

Płaty ciemieniowe – „czująca” część mózgu, interpretują doznania zmysłowe, przekazy

otrzymywane od skóry, mięśni i ścięgien.

Płaty czołowe -kontrolują nasze osądy, zachowanie i niektóre z emocji. Pełnią ważną funkcję

kierowania naszą uwaga.

Płaty potyliczne -wykorzystują i interpretują informacje wzrokowe.

Płaty skroniowe -mają wiele zadań, w tym również interpretowanie języka, gromadzą się w nich

znaczne zasoby pamięci.

Pojęcie – opisują grupę skojarzeń, które się ze sobą wiążą, W kolejnych latach nauki pojęcia stają

się coraz bardziej abstrakcyjne i jest coraz więcej pojęć zawierających inne pojęcia.

•

Pojęcie abstrakcyjne – coś o czym można myśleć, ale nie można tego dotknąć ani poczuć.

bo pojęć abstrakcyjnych należą np.: demokracja, fair play, kreatywność.

•

Pojęcie konkretne – opisuje rzeczy, które można zobaczyć lub poczuć.

•

Pojęcie werbalne – zbiór pojęć, które są ze sobą powiązane i łatwo o nich mówić za

pomocą języka np. pojęcie przyjaźni.

•

Pojecie niewerbalne – grupa pojęć, które łatwiej sobie wyobrazić niż opisać np. trójkąt,

aut w sporcie czy km na godzinę.

Rejestrowanie w pamięci – proces dzięki któremu nowa informacja traf ia najpierw do pamięci

krótkotrwałej (np. ktoś podaje nam numer telefonu).

Rozwój praksji – rozwój zdolności do wykonania ruchów, celowych.

Rozwój psychoruchowy – całość procesów psychicznych, intelektualnych, orientacyjno-

poznawczych oraz motorycznych rozwijających się harmonijnie.

Rozwój psychoruchowy zaburzony – zakłócenia rozwoju ze względu na tempo (rozwój

opóźniony, przyspieszony).

• rytm rozwoju (zaburzenia parcjalne i fragmentaryczne, deficyty rozwojowe),

• dynamikę (rozwój nierównomierny w kolejnych okresach życia).

Istnieją metody oceniania poziomu rozwoju psychoruchowego, których wynik jest formułowany

w postaci ilorazu rozwoju (IR) oraz wieku rozwoju (WR).

Ryzyko dysleksji – obecność symptomów dysharmonijnego rozwoju psychoruchowego dziecka,

które zapowiadają wystąpienie dysleksji rozwojowej. Terminem tym można też określać

wywołane przez te dysfunkcje pierwsze niepowodzenia w nauce czytania i pisania.

Samokontrola – pomaga człowiekowi upewnić się, że postępuje zgodnie z planem, w sposób

właściwy i zamierzony.

Sprawność manualna obniżona – opóźnienie lub nieprawidłowy rozwój motoryki rąk polegający

na opóźnieniu rozwoju praksji, niską sprawnością ruchową w formie małej precyzji drobnych

ruchów (np. wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików, ubieranie się). Niska sprawność manualna

jest powodem słabego poziomu graficznego pisma, wolnego tempa pisania, niestarannych zapisów

w zeszycie i braku estetyki („ośle uszy”, luki, dziurawienie kartek, łamanie kredek). Ruchy ręki są

mało płynne i kanciaste, obserwuje się duży nacisk, przewagę linii prostych i małą ilość linii

falistych. Takie dzieci piszą wolno i szybko się męczą,

Tempo uczenia się wzrokowo-ruchowego – szybkość uczenia się i pisania symboli graficznych

oparta na koordynacji oka i ręki, uzależnionego od prawidłowej sprawności rąk i silnej

lateralizacji.

Terapia pedagogiczna – specjalistyczne zajęcia korekcyjno-kompensacyjne prowadzone różnymi

metodami i technikami, które mają. na celu usprawnianie zaburzonych i wyrównywanie deficytów

rozwojowych. Nieprawidłowe jest określanie tych zajęć terminem reedukacji (co znaczy

„ponownie uczyć”).

Uwaga – proces zachodzący w mózgu (nazywany też koncentracja) dzięki któremu człowiek jest

w stanie skoncentrować swoje myślenie, odczucia i pamięć, aby nie robić zbyt wielu rzeczy

jednocześnie. Ludzie, którzy potrafią dobrze skupić uwagę dokonują, dobrej selekcji

napływających informacji.

Zaburzenia orientacji przestrzennej – brak orientacji w lewej i prawej stronie własnego ciała

oraz w kierunkach przestrzeni (tył, przód, wyżej, niżej, nad, pod...). W późniejszym wieku

pojawiają się trudności w rozumieniu rysunków, schematów, sytuacji przestrzennych,

umiejscowieniu elementów na ilustracjach, określaniu wzajemnego ich położenia, orientacji na

mapie. U tych dzieci pojawiają się też trudności w rysowaniu (niewłaściwe proporcje,

rozplanowanie elementów, układu przestrzennego tabel, wykresów) w czytaniu (przestawianie

liter, cząstek wyrazów, przeskakiwanie wersów i linijek, trudności w dekodowaniu struktur

logiczno-gramatycznych, odczytywanie cyfr i liczb, mylenie znaków graficznych, liter

o podobnym kształcie, proporcji i kierunków zapisu -od lewej do prawej strony).

Zaburzenia percepcji słuchowej (funkcji słuchowo – językowych).

•

słuchowe zaburzenia odbioru mowy, które nie są uwarunkowane niedosłuchem lecz

zaburzeniami analizy i syntezy dźwięków mowy wynikającymi z nieprawidłowego

funkcjonowania odpowiednich okolic mózgu, głównie lewej półkuli gdzie zlokalizowany

jest korowy ośrodek słuchowy. Przejawiają się jako:

•

zaburzenia słuchu fonemowego-(spostrzeganie i różnicowanie dźwięków mowy),

•

zaburzenia umiejętności fonologicznych, operowania cząstkami fonologicznymi (głoski,

sylaby),

•

słaba ekspresja słowna (trudności z wyrażeniem swoich myśli za pośrednictwem słów,

w pisaniu wyrażeń przyimkowych, popełnianie błędów gramatycznych)

Zaburzenia percepcji wzrokowej – zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej, zaburzone

spostrzeganie i różnicowanie kształtów, rejestracji położenia przestrzennego elementów. Dzieci

z tego typu zaburzeniami mają trudności z rozpoznawaniem i nazywaniem przedmiotów na

ilustracjach w rozumieniu treści przedstawianych graficznie, rozpoznają mała liczbę szczegółów,

mają problemy w rysowaniu i odwzorowywaniu kształtów z pamięci i według wzoru, rysunki są

ubogie. W pisaniu mylą podobne litery (l, t, ł) słabo zapamiętują kształt liter, a litery są nierówne,

wychodzą poza linie.

Maria Matysiak

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: