miażdżyca--choroba całego zycia.pdf

(553 KB) Pobierz

Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 1, 1–6

P R O F I L A K T Y K A C H O R Ó B S E R C A I N A C Z Y Ń

Miażdżyca — choroba całego życia i całej populacji

krajów cywilizacji zachodniej

Andrzej Beręsewicz, Agnieszka Skierczyńska

Zakład Fizjologii Klinicznej Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie

Autorzy omawiają w artykule wyniki badań autopsyj-

nych wskazujących, że choć kliniczne objawy

miażdżycy (np. choroba wieńcowa, zawał serca,

udar mózgu) pojawiają się najczęściej dopiero

w czwartej dekadzie życia lub później i dotyczą jedy-

nie części populacji, to początek procesu miażdży-

cowego ma miejsce już w dzieciństwie, a nawet w ży-

ciu płodowym, i dotyczy całej populacji zachodniej.

Wykazano także, że o dynamice rozwoju wczesnych

zmian miażdżycowych decyduje obecność klasycz-

nych czynników ryzyka chorób sercowo-naczynio-

wych oraz że wrażliwość na promiażdżycowe dzia-

łanie czynników ryzyka jest programowana przez

czynniki zewnętrzne (np. hipercholesterolemię u

matki) towarzyszące rozwojowi płodowemu. Przed-

stawione dane sugerują, że prewencja choroby wień-

cowej i innych chorób miażdżycopochodnych po-

winna się rozpoczynać możliwie wcześnie, nawet już

w dzieciństwie.

Słowa kluczowe: miażdżyca, historia naturalna,

nacieki tłuszczowe, blaszka miażdżycowa,

tętnice wieńcowe, aorta, prewencja, czynniki ryzyka,

programowanie płodowe, hipercholesterolemia,

hipercholesterolemia w ciąży

zmian miażdżycowych i znakiem rozpoznawczym

miażdżycy w badaniach autopsyjnych. Z czasem do ele-

mentów składających się na pasma tłuszczowe dołączają

elementy włókniste tkanki łącznej, które przerastając i ota-

czając pierwotne ognisko zapalne, separują je od reszty

naczynia. Powstająca w ten sposób zaawansowana zmia-

na miażdżycowa jest określana terminem „blaszka

miażdżycowa”. Może się ona wpuklać do światła naczynia

i zwężając je, ograniczać przepływ krwi w obszarze za

zwężeniem. Przewlekłe ograniczenie drożności jednej lub

wielu nasierdziowych tętnic wieńcowych przez blaszkę

miażdżycową jest przyczyną zespołu znanego jako stabil-

na choroba wieńcowa. Śródbłonek i łącznotkankowa po-

krywa blaszki mogą ulegać rozerwaniu na skutek działa-

nia sił fizycznych związanych z przepływem krwi. Spra-

wia to, że krew kontaktuje się z trombogenną zawartością

blaszki, co może powodować jej wewnątrznaczyniowe

wykrzepianie, zamknięcie światła naczynia i nagłe zaha-

WSTĘP

Miażdżyca jest przewlekłym procesem zapalnym do-

tyczącym aorty i tętnic średniej wielkości (wieńcowe, szyj-

ne, nerkowe, biodrowe). Z histologicznego punktu widze-

nia proces polega na gromadzeniu się w przestrzeni

pomiędzy śródbłonkiem i warstwą mięśniową naczynia

( intima ) najpierw tylko złogów składających się z makro-

fagów, lipoprotein o małej gęstości (LDL, low-density lipo-

protein ), komórek piankowatych (makrofagów obładowa-

nych oksydowanymi LDL) i pozakomórkowych skupisk

cholesterolu. Powstające w ten sposób, i widoczne gołym

okiem na wewnętrznej powierzchni naczynia, „pasma

tłuszczowe” ( fatty streaks ) są najwcześniejszą postacią

Adres do korespondencji: prof. dr hab. med. Andrzej Beręsewicz

Zakład Fizjologii Klinicznej

Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego

ul. Marymoncka 99, 01–813 Warszawa

tel. (0 22) 569 38 41, faks (0 22) 569 37 12

e-mail: aberesew@cmkp.edu.pl

Copyright © 2006 Via Medica, ISSN 1733–2346

1

www.chsin.viamedica.pl

806973503.079.png

806973503.090.png

806973503.101.png

Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 1

mowanie przepływu krwi w tętnicy. Spowodowana tym

utrata funkcji, a następnie ogniskowa martwica mięśnia

sercowego i mózgu składają się na zespoły kliniczne zna-

ne jako zawał serca i udar mózgu.

Kliniczne objawy procesu miażdżycowego (choroba

wieńcowa, zawał, udar), które stanowią najczęstszą przy-

czynę ogólnej zachorowalności i śmiertelności w krajach

cywilizacji zachodniej, pojawiają się głównie u osób

w średnim i starszym wieku. W niniejszym artykule auto-

rzy omawiają dane sugerujące, że choć kliniczne objawy

miażdżycy pojawiają się późno i dotyczą jedynie części

populacji, to początek procesu ma miejsce już w dzieciń-

stwie lub nawet w życiu płodowym i dotyczy całej popu-

lacji zachodniej. Wykazano także, że o dynamice rozwoju

wczesnych zmian miażdżycowych decyduje obecność kla-

sycznych czynników ryzyka chorób układu sercowo-

-naczyniowego oraz że wrażliwość na aterogenne działa-

nie czynników ryzyka jest programowana przez czynniki

zewnętrzne towarzyszące rozwojowi płodowemu.

miażdżycowych w aortach wszystkich sekcjonowanych

przez nich osób w wieku 3 lat i starszych [2]. Okazało się

tym samym, że występowanie zmian miażdżycowych nie

ma związku z udziałem w wojnie i może być zjawiskiem

typowym dla przeciętnej społeczności amerykańskiej.

Komentując te rzekomo pionierskie prace, Strong [3]

przytacza dawne powiedzenie amerykańskich badaczy, że

jeżeli zrobi się odpowiednio duży wysiłek, to zawsze się

okaże, że to, co właśnie odkryto, zostało już wcześniej opu-

blikowane w niemieckiej literaturze medycznej. Rze-

czywiście, już w 1915 roku ukazało się doniesienie, że spo-

śród 140 żołnierzy, ofiar I wojny światowej, poddanych

autopsji (śr. wiek 27,7 roku) aż u 65 stwierdzono obecność

wyraźnych blaszek miażdżycowych w tętnicach wieńco-

wych [4]. Podobnie, w 1925 roku ukazała się praca anali-

zująca zmiany miażdżycowe w aorcie osób w wieku poni-

żej 15 lat pochodzących z Leningradu [5]. Okazuje się, że

zmiany obserwowane w Leningradzie w 1925 roku i No-

wym Orleanie w 1958 roku były bardzo podobne.

W miarę upływu lat w badaniach nad historią natu-

ralną miażdżycy u ludzi zaczęto wykorzystywać różne

wyrafinowane techniki badawcze, które oprócz oceny ze-

wnętrznego wyglądu naczynia, pozwalają na zbadanie

składu komórkowego i histochemicznego jego ściany.

Dodatkowo, systematycznymi badaniami objęto nie tylko

dzieci i młodzież w różnym wieku, ale i płody ludzkie.

W sumie wiedza na temat historii naturalnej miażdżycy

u ludzi jest już dość kompletna, choć zawdzięczamy ją

właściwie jedynie trzem grupom badawczym — włoskiej

i dwóm amerykańskim.

HISTORIA NATURALNA MIAŻDŻYCY

Głównie dzięki badaniom arteriograficznym i we-

wnątrznaczyniowej ultrasonografii już bardzo wiele wia-

domo o morfologii i lokalizacji późnych, zaawansowanych

zmian miażdżycowych u ludzi. Arteriografia i wewnątrz-

naczyniowe USG są jednak technikami inwazyjnymi

i z oczywistych względów nie można ich stosować w ce-

lach jedynie poznawczych u młodych zdrowych osób czy

dzieci. Dlatego cała obecna wiedza na temat historii natu-

ralnej miażdżycy u ludzi pochodzi z badań autopsyjnych.

Wczesne badania

Impulsem do podjęcia tego typu badań stał się słynny

raport trzech patologów armii amerykańskiej o obecności

zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych żołnierzy

amerykańskich, którzy zginęli w czasie wojny w Korei, na

początku lat 50. ubiegłego wieku [1]. Autorzy wykonali

300 autopsji poległych żołnierzy w wieku 18–48 lat

(śr. 22,1 roku) i stwierdzili widoczne gołym okiem zmiany

miażdżycowe w tętnicach wieńcowych, stenozy wieńcowe

oraz tętnice wieńcowe całkowicie zamknięte przez blaszkę

miażdżycową, odpowiednio u 77,3%, 39% i 3% badanych

osób. Nie stwierdzili natomiast zmian w tętnicach wieńco-

wych u żadnego z kilku sekcjonowanych Koreańczyków.

Równie dramatyczne było doniesienie patologów

z Nowego Orleanu (Stany Zjednoczone) z 1958 roku,

stwierdzające obecność widocznych gołym okiem zmian

Płodowe pochodzenie miażdżycy

Informacja, że pierwotne zmiany miażdżycowe po-

wstają już w życiu płodowym, pochodzi z prac patologów

z Neapolu kierowanych przez Napoli i Palinskiego [6, 7].

Autorzy ci badali 82 aorty pochodzące od płodów poronio-

nych samoistnie (n = 35) i wcześniaków, które zmarły

wkrótce po urodzeniu (n = 47). Średni wiek płodowy ba-

danych płodów wynosił 6,2 ± 1,3 miesiąca.

Część matek badanych płodów miała hipercholestero-

lemię przed ciążą i w czasie ciąży (n = 33), część miała hi-

percholesterolemię jedynie w czasie ciąży (n = 27), a część

nigdy nie miała hipercholesterolemii (n = 22). Jednak tyl-

ko u bardzo młodych płodów stężenie cholesterolu ściśle

korelowało z matczynym stężeniem cholesterolu. U star-

szych płodów z reguły stwierdzano normocholesterolemię

i brak korelacji z cholesterolem matczynym. Nawiasem

2

www.chsin.viamedica.pl

806973503.112.png

806973503.001.png

806973503.012.png

Andrzej Beręsewicz, Agnieszka Skierczyńska, Historia naturalna miażdżycy

mówiąc, obecnie wiadomo, że cholesterol, zużywany

w dużych ilościach przez płód, jest w znacznej mierze syn-

tetyzowany przez sam płód, a tylko częściowo jest trans-

portowany od matki do łożyska naczyniowego płodu. Taki

transport jest szczególnie aktywny w drugim trymestrze

ciąży [8].

Uzyskane aorty dzielono na łuk aorty, aortę piersiową

i aortę brzuszną i z każdego z tych segmentów uzyskiwa-

no po 90 kolejnych poprzecznych sekcji histologicznych.

Każda z nich była następnie poddawana szczegółowym

badaniom histologicznemu i immunohistochemicznemu.

Zmiany miażdżycowe stwierdzono w 60–80% bada-

nych aort i w większości uzyskanych z nich sekcji histolo-

gicznych, niezależnie od tego, czy aorty pochodziły od

płodów matek z prawidłowym czy podwyższonym stęże-

niem cholesterolu (ryc. 1A) [6]. Natomiast zaawansowanie

zmian, mierzone ich całkowitą powierzchnią w obrębie

każdej sekcji, zwiększało się proporcjonalnie do stopnia

zaawansowania hipercholesterolemii (ryc. 1B). Szczegóło-

we analizy wykazały, że w obrębie zmian sklasyfikowa-

nych jako miażdżycowe dochodziło do pogrubienia inti-

my oraz gromadzenia się makrofagów, normalnych i oksy-

dowanych LDL, komórek piankowatych i pozakomórko-

wych skupisk lipidów.

Zatem skład komórkowy zmian obserwowanych

w aortach płodowych był podobny do stwierdzanego

w pasmach tłuszczowych w tętnicach osób dorosłych.

Podobnie jak u dorosłych, występowanie zmian w aortach

płodowych było największe w aorcie brzusznej i najmniej-

sze w aorcie piersiowej; również powstawanie tych zmian

miało bezpośredni związek z hipercholesterolemią. Ina-

czej mówiąc, zmiany w aortach płodowych wykazywały

ścisły związek z matczyną hipercholesterolemią. Można

jednak przypuszczać, że płody matek z hipercholestero-

lemią były eksponowane na wysokie stężenia cholestero-

lu (szczególnie we wczesnej fazie płodowej [8]) i/lub na

aterogenne produkty metabolizmu lipidów. Rzeczywiście,

w badaniach na królikach wykazano, że choć oseski królic

z hipercholesterolemią miały prawidłowe stężenie chole-

sterolu, miały także znacznie podwyższone stężenia róż-

nych aterogennych produktów oksydacji lipidów oraz

nasilone zmiany miażdżycowe w aorcie, podobne do ob-

serwowanych u ludzkich płodów [9]. Cholestyramina, któ-

ra obniżała stężenie cholesterolu u królic, i witamina E

o działaniu antyoksydacyjnym, która nie wpływała na to

stężenie, obniżały poziom produktów oksydacji lipidów

i znacznie ograniczały rozwój zmian miażdżycowych

u króliczych osesków.

Uogólniając, dane te sugerują, że zmiany obserwowa-

ne w aortach płodów ludzkich były rzeczywiście zmiana-

mi typowo miażdżycowymi i wobec tego miażdżyca u lu-

dzi ma często swój początek już w życiu płodowym. Kon-

kluzje te wynikają jednak z badania dotyczącego przed-

wcześnie urodzonych lub poronionych płodów. Nie jest

więc pewne, w jakim stopniu badanie to jest reprezenta-

tywne dla ogólnej populacji ludzkich płodów. Natomiast

opisane poniżej doniesienia na temat miażdżycy u dzieci

i młodzieży nie budzą już takich zastrzeżeń.

Rycina 1. Zmiany miażdżycowe w aortach 82

przedwcześnie urodzonych płodów ludzkich

pochodzących od matek z normocholesterolemią (n = 22),

hipercholesterolemią występującą jedynie w czasie ciąży

(n = 33) oraz hipercholesterolemią obecną przed ciążą

i w czasie ciąży (n = 27); A. Odsetek aort, w których

występowały wczesne zmiany miażdżycowe; B. Średnia

powierzchnia zmiany miażdżycowej w każdej z 90 sekcji

histologicznych, na które zostały pocięte badane aorty.

Wykres na podstawie danych zawartych w referencji [6]

Miażdżyca — choroba całej populacji zachodniej

bez względu na wiek

Napoli i wsp. [10] przebadali w sposób opisany wyżej

również dzieci w wieku 1–13 lat, które zginęły w wyniku wy-

padku lub zmarły z powodu tętniaka tętnicy mózgowej albo

3

www.chsin.viamedica.pl

806973503.023.png

806973503.032.png

806973503.033.png

806973503.034.png

806973503.035.png

806973503.036.png

806973503.037.png

806973503.038.png

806973503.039.png

806973503.040.png

806973503.041.png

806973503.042.png

806973503.043.png

806973503.044.png

806973503.045.png

806973503.046.png

806973503.047.png

806973503.048.png

806973503.049.png

806973503.050.png

806973503.051.png

806973503.052.png

806973503.053.png

806973503.054.png

806973503.055.png

806973503.056.png

806973503.057.png

806973503.058.png

806973503.059.png

806973503.060.png

806973503.061.png

806973503.062.png

806973503.063.png

Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 1

nowotworu. Stężenie cholesterolu u wszystkich badanych

dzieci było prawidłowe. Mimo to u wszystkich dzieci obec-

ne były zmiany miażdżycowe w aorcie brzusznej i łuku aor-

ty. U młodszych dzieci były to głównie pasma tłuszczowe,

natomiast u dzieci powyżej 10. roku życia oprócz pasm tłusz-

czowych obserwowano pogrubienie intimy , a nawet wystę-

powanie klasycznych blaszek miażdżycowych. Zaawanso-

wanie zmian miażdżycowych, mierzone ich całkowitą po-

wierzchnią w obrębie każdej sekcji histologicznej, zwiększa-

ło się liniowo wraz z wiekiem dzieci, a szybkość przyrostu

zmian z wiekiem była znamiennie większa u dzieci matek

z hipercholesterolemią (ryc. 2). Ta ostatnia obserwacja suge-

ruje, że ekspozycja na zwiększone stężenie cholesterolu

w życiu płodowym pozostawia długotrwałą „pamięć” w po-

staci aktywniejszego postępu procesu miażdżycowego

w życiu pozapłodowym [7].

Wyniki uzyskane przez amerykańskie grupy badaw-

cze są w wielu szczegółach zgodne z obserwacjami neapo-

litańskimi.

The Bogalusa Heart Study jest badaniem epidemiologicz-

nym dotyczącym typowej wielorasowej (65% rasa biała,

35% rasa czarna) społeczności miejskiej z Luizjany (Stany

Zjednoczone). W ramach tego badania, począwszy od 1973

roku, patolodzy z Uniwersytetu w Nowym Orleanie wy-

konują sekcje wszystkich zmarłych osób w mieście Boga-

lusa. W 1998 roku zostały opublikowane wyniki autopsji

204 osób w wieku 2–39 lat, które zmarły w wyniku wypad-

ku, zabójstwa lub samobójstwa [11]. Okazało się, że wszy-

scy badani, niezależnie od wieku, mieli nacieki tłuszczo-

we w aorcie. Natomiast występowanie tych nacieków

w tętnicach wieńcowych wzrastało wraz z wiekiem bada-

nych. W grupie wiekowej 2–15 lat nacieki w tętnicach

wieńcowych stwierdzono u około 50% osób i liczba ta

wzrastała do 85% w grupie wiekowej 21–39 lat. Interesu-

jące, że w przypadku rozwiniętych blaszek miażdżyco-

wych częstość ich występowania w aorcie i tętnicach wień-

cowych była podobna i gwałtownie zwiększała się wraz

z wiekiem — od około 10% w grupie wiekowej 2–15 lat do

około 60% w grupie wiekowej 26–39 lat. Dodatkowo, w ba-

daniu wykazano związek między standardowymi czynni-

kami ryzyka (palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, hiper-

cholesterolemia itp.) a ilością i rozległością zmian miażdży-

cowych w badanej grupie.

Pathobiological Determinants of Atherosclerosis in Youth

(PDAY) Research Group bada młodych ludzi w przedzia-

le wiekowym 15–34 lat. W badaniu bierze udział 9 zakła-

dów patomorfologii z całych Stanów Zjednoczonych, co

pozwala przyjąć, że badania Grupy PDAY są reprezen-

tatywne dla całej populacji Stanów Zjednoczonych.

W ramach tego badania opublikowano dane dotyczące

zmian miażdżycowych u 1532 osób, które zmarły w spo-

sób nagły (wypadek, zabójstwo, samobójstwo) w latach

1987–1990 [12]. Podobnie jak w poprzednim badaniu,

również w badaniu PDAY wszystkie badane osoby mia-

ły zmiany miażdżycowe w aorcie, a częstość występowa-

nia zmian w tętnicach wieńcowych wynosiła około 50%

w grupie wiekowej 15–19 lat i zwiększała się gwałtownie

w starszych grupach. W aorcie i tętnicach wieńcowych

wraz z wiekiem rosły także rozmiary zmian i stopień ich

zaawansowania (nacieki tłuszczowe vs. blaszka miażdży-

cowa włóknista). Rozmiary i stopień zaawansowania

zmian były większe u mężczyzn niż u kobiet i podobne

u osób rasy białej i czarnej.

Statystykę występowania zmian miażdżycowych tyl-

ko w jednej tętnicy wieńcowej (lewej przedniej zstępują-

cej [LAD, left anterior descending ]), pochodzącą z innej pu-

blikacji Grupy PDAY [13], ukazuje rycina 3.

W kolejnych latach badacze z Grupy PDAY opubliko-

wali kilkanaście artykułów, w których analizowali wpływ

czynników ryzyka na historię naturalną procesu miażdży-

cowego [13–21]. Generalnie, z prac tych wynika, że różne

czynniki ryzyka, zwłaszcza jeżeli występują równocześnie,

zwiększają powierzchnię i stopień zaawansowania zmian

miażdżycowych w aorcie i tętnicach wieńcowych, a w tęt-

nicach wieńcowych — dodatkowo częstość występowania

zmian.

Rycina 2. Rozmiar zmian miażdżycowych w aorcie brzusznej

dzieci zwiększa się wraz z ich wiekiem i wzrost ten jest

znacznie szybszy u dzieci matek z hipercholesterolemią;

wykres na podstawie danych zawartych w referencji [10]

4

www.chsin.viamedica.pl

806973503.064.png

806973503.065.png

806973503.066.png

806973503.067.png

806973503.068.png

806973503.069.png

806973503.070.png

806973503.071.png

806973503.072.png

806973503.073.png

806973503.074.png

806973503.075.png

806973503.076.png

806973503.077.png

806973503.078.png

806973503.080.png

806973503.081.png

806973503.082.png

806973503.083.png

806973503.084.png

806973503.085.png

806973503.086.png

806973503.087.png

806973503.088.png

806973503.089.png

806973503.091.png

806973503.092.png

806973503.093.png

806973503.094.png

806973503.095.png

806973503.096.png

806973503.097.png

806973503.098.png

806973503.099.png

806973503.100.png

806973503.102.png

806973503.103.png

806973503.104.png

806973503.105.png

Andrzej Beręsewicz, Agnieszka Skierczyńska, Historia naturalna miażdżycy

nie oseski królic z hipercholesterolemią miały zmiany

miażdżycowe w aorcie. Nawiasem mówiąc, zmiany te szyb-

ko ustępują w życiu pozapłodowym, jeżeli króliki są karmio-

ne normalną dietą. Następnie trzy grupy eksperymentalne

były karmione przez rok dietą z dodatkiem cholesterolu, co

w każdej grupie spowodowało taką samą łagodną hipercho-

lesterolemię i postępujący liniowy przyrost liczby i po-

wierzchni zmian miażdżycowych w aorcie. Przyrost ten był

jednakże wielokrotnie szybszy w grupie królików pocho-

dzących od hipercholesterolemicznych matek niż w dwóch

pozostałych grupach. Wyniki te pokazują, że matczyna hi-

percholesterolemia jest czynnikiem, który zwiększa u dzieci

wrażliwość na miażdżycogenne działanie cholesterolu (i być

może innych czynników ryzyka) w późniejszym życiu po-

zapłodowym. Jak sugerują badania genetyczne tych samych

autorów, mechanizm odległego wpływu matczynej hiper-

cholesterolemii na aterogenezę u dzieci (mechanizm progra-

mowania płodowego) polega prawdopodobnie na trwałej

zmianie ekspresji kilkudziesięciu różnych genów w ścianie

aorty dzieci matek z hipercholesterolemią [24].

W kontekście płodowego programowania procesu ate-

rogenezy warto wspomnieć o badaniach epidemiologicz-

nych wykazujących ścisłą korelację między niską masą uro-

dzeniową ludzkich noworodków i późniejszym występo-

waniem u nich zespołu metabolicznego i różnych miażdży-

copochodnych schorzeń. Zgodnie z hipotezą zapropono-

waną przez Barkera [25], jakiś czynnik towarzyszący proce-

sowi niedożywienia płodu jest czynnikiem programującym

podatność na aterogenezę w późniejszym życiu.

Rycina 3. Częstość zmian miażdżycowych w lewej

tętnicy wieńcowej przedniej zstępującej (LAD, left anterior

descending ) u 760 młodych ludzi w wieku 15–34 lat, którzy

zmarli z powodu wypadku, zabójstwa lub samobójstwa.

A. Występowanie zmian miażdżycowych ogólnie, bez

względu na ich rodzaj; B. Występowanie stenozy wieńcowej

> 40%; wykres na podstawie badania przeprowadzonego

przez grupę PDAY [13]

PODSUMOWANIE

Współczesna wiedza na temat historii naturalnej

miażdżycy opiera się głównie na wynikach badań autop-

syjnych wykonanych w Stanach Zjednoczonych i we Wło-

szech. Brakuje natomiast odpowiednich badań dotyczą-

cych społeczeństw spoza kręgu cywilizacji zachodniej.

Wiadomo obecnie, że zmiany miażdżycowe w ludzkiej

aorcie: 1) powstają bardzo wcześnie, często nawet w trak-

cie życia płodowego; 2) występują praktycznie w całej

populacji krajów cywilizacji zachodniej i 3) wykazują

szybką progresję w miarę upływu lat. Badania dotyczące

miażdżycy tętnic wieńcowych są mniej kompletne, ale

dowodzą, że ten obszar naczyniowy jest mniej podatny na

czynniki aterogenne niż aorta brzuszna.

Badania autopsyjne, a także badania na zwierzętach

dowodzą, że o powstawaniu i dynamice rozwoju zmian

miażdżycowych u ludzi decyduje obecność klasycznych

PODATNOŚĆ NA MIAŻDŻYCĘ — MOŻLIWOŚĆ

„PROGRAMOWANIA” W ŻYCIU PŁODOWYM

Wyniki badań u ludzi przedstawione na rycinie 2 suge-

rują, że ekspozycja płodu na zwiększone stężenie choleste-

rolu (lub jego toksyczne metabolity) zwiększa podatność na

mechanizmy miażdżycogenne w późniejszym życiu poza-

płodowym. Napoli i Palinski [7] spekulują, że jest to konse-

kwencją znanego w biologii rozwojowej procesu [22], okre-

ślanego terminami „programowanie wewnątrzmaciczne”

( in-utero programming ) lub „programowanie płodowe” ( fetal

programming ). W celu weryfikacji tej hipotezy przeprowa-

dzili badania na królikach [23]. Obiektem badania były ose-

ski pochodzące od królic: bez hipercholesterolemii, z hiper-

cholesterolemią oraz z hipercholesterolemią, którym

podawano witaminę E. Wszystkie trzy grupy osesków miały

wyjściowo podobnie niskie stężenia cholesterolu, ale jedy-

5

www.chsin.viamedica.pl

806973503.106.png

806973503.107.png

806973503.108.png

806973503.109.png

806973503.110.png

806973503.111.png

806973503.113.png

806973503.114.png

806973503.115.png

806973503.116.png

806973503.117.png

806973503.118.png

806973503.119.png

806973503.120.png

806973503.121.png

806973503.122.png

806973503.002.png

806973503.003.png

806973503.004.png

806973503.005.png

806973503.006.png

806973503.007.png

806973503.008.png

806973503.009.png

806973503.010.png

806973503.011.png

806973503.013.png

806973503.014.png

806973503.015.png

806973503.016.png

806973503.017.png

806973503.018.png

806973503.019.png

806973503.020.png

806973503.021.png

806973503.022.png

806973503.024.png

806973503.025.png

806973503.026.png

806973503.027.png

806973503.028.png

806973503.029.png

806973503.030.png

806973503.031.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

_plk24_1_Wpywokoonaczyniowejtkankituszczowejnafunkcjnaczy.pdf (125 KB)
_plk25_1_Znaczenieapoptozywpoatogeneziemiadycy.pdf (154 KB)
11-10-1603_FAI_PatBro_DiabetesCKD_1-4_Pharmanet_Polish_June08.pdf (1827 KB)
2009 Postepowanie w geriatrii.pdf (121 KB)
200804_farmacja_cukrzyca.pdf (204 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin