Państwa centralne – Austro -Węgry, Niemcy; Ententa: Francja, Rosja, Anglia,
06.1914- zamach na Austriackiego następcę tronu Franciszka Ferdynanda, atak Austrii na Serbię > sprzymierzona z Serbią Rosja ogłosiła mobilizację > reakcja Niemiec >1.08 Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji, 3.08 Francji >Niemcom wojnę wypowiedziała Wielka Brytania> kolejne państwa dołączały m.in. Włochy poparły Ententę
Plan Schlieffena –niemiecki plan przewidujący pokonanie Francji w 6 tyg i skierowanie wszystkich sił przeciw Rosji; realizacja niemożliwa ze względu na opór wojsk Francuskich, wspartych przez wojska brytyjskie i belgijskie; porażka Niemiec nad Marna podczas ataku w kierunku Paryża,
1917 – nieograniczona wojna podwodna> przyczyna wypowiedzenia wojny Niemcom i Austro-węgrom przez USA
02.1914 bitwa pod Verdun – próba zdobycia przez Niemców twierdzy
3.03.18 podpisanie traktatu pokojowego w Brześciu nad Bugiem pomiędzy państwami centralnymi i Rosją
11.11.18 podpisane w Compiegne zawieszenie broni pomiędzy koalicją i Niemcami
6.8.14 Kampania Kadrowa wkroczyła do Królestwa Polskiego
Skutki I WŚ:
-śmierć i kalectwo wielu osób
-PKB zwiększył się w krajach alianckich i zmalał we Francji, Rosji, Holandii
-śmierć wielu mężczyzn na froncie > utrata głównego źródła utrzymania > kobiety zmuszone do pracy > późniejsza emancypacja
-wprowadzenie obowiązkowej służby wojskowej
-rewolucja bolszewicka w 1917r w Rosji
-Alzacja i Lotaryngia wróciły do Francji, do Polski włączono 1/3 części Górnego Śląska, Wielkopolską, niewielkie okręgi Pojezierza Mazurskiego, Gdańsk Stał się wolnym miastem podlegającym polskiej jurysdykcji w zakresie polityki zagranicznej, pozbawianie Rzeszy całego imperium kolonialnego
14.11.18 –Piłsudski otrzymuje władzę od Rady Regencyjnej, rząd tworzy Jędrzej Moraczewski
16.01.19 – powołanie rządu z Ignacym Paderewskim na czele; rząd o charakterze koalicyjnym, wybory do Sejmu Ustawodawczego.
Federacja – państwo związkowe mające własne organy federalne, którym kraje wchodzące w jego skład przekazują część swych praw. Polska Partia Socjalistyczna i Józef Piłsudski wysuwały koncepcje federalną, w myśl której Rzeczpospolita byłaby związkiem równouprawnionych narodów.
Koncepcja granic wg ND: Galicja, większość Śląska Cieszyńskiego, Górny Śląsk, Wielkopolski, Pomorze Gdańskie, południowa część ówczesnych Prus Wschodnich, Królestwo Polskie i większość terytoriów przed rozbiorowych na wschodzie.
Wojna Polsko-Ukraińska, 1919, spór o Galicję
Powstanie wielkopolskie: 27.12.18 wielka demonstracja polskiej ludności w poznaniu, związana z przyjazdem Ignacego Paderewskiego, przeobrażone w walki uliczne; 1919 niemal cała Wielkopolska wolna
Konferencja pokojowa: opracowany projekt granic polskich, Polsce przyznano Wielkopolskę, pas Pomorza Gdańskiego (Gdańsk Wolne Miasto); o przynależności Górnego Śląska, Powiela, Warmii i Mazur miały decydować plebiscyty; narzucono podpisanie traktatu o ochronie praw mniejszości narodowych; o kształcie wschodniej granicy zadecydowała ostatecznie wojna polsko-radziecka;
Konflikt z Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński, zakończony podpisaniem porozumienia o wytyczeniu tymczasowej linii demarkacyjnej.
Sojusz polsko-ukraiński 21.04.20, wymierzony przeciwko państwu radzieckiemu, granicę ustalono wzdłuż byłej linii graniczne Rosji i Austro-Węgier; 25.04.20 ofensywa polska na Kijów
07.20 po stronie radzieckiego frontu uformowany został Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (Feliks Dzierżyński, Ju8lian Marchlewski, Feliks Kon), po zajęciu Warszawy komitet miał formalnie objąć władzę i utworzyć Polską Socjalistyczną Republikę Radziecką, sprzeciw ludności polskiej, mobilizacją społeczeństwa, 1.7.20 sejm przekazał część władzy Radzie Obrony Państwa
Konferencja w Spa(Władysław Grabski): uznanie linii Curzona za podstawę rozmów o rozejmie z rządem bolszewickim, pozostawienie Wilna w granicach Litwy, Przyjęcie decyzji Rady narodowej w sprawie granicy z Czechoslowacją, anulowana decyzja o przeprowadzeniu plebiscytów na Śląsku Cieszyńskim, Spiszu i Urawie.Po konferencji premierem yosta Wincenty Witos y PSL
Bitwa Warszawska (cud nad Wisła) 08.1920, zwycięstwo nad armią czerwoną (Piłsudski, Rozwadowski, Sikorki, Haller); Amia czerwona została zmuszona do odwrotu na całej linii frontu >Bitwa nad Niemnem
Pokój ryski:Ryga, 18..3..21 ustalenie granicy wzdłuż lini Dzisna-Dokszyce-Słucz-Ostróg-Zbrucz, Grabski dążył do zmniejszenia ludności Białoruskiej w Polsce, do uniemożliwienia Józefowi Piłsudskiemu realizacji koncepcji federalnej, do zakończenia wojny i kompromisu z państwem radzieckim, Panstwo radzieckie zobowiązało się do zwrotu dział sztuki i zabytków kultury wywiezionych z polski – postanowienia nie zostały w pelni zrealizowane
Tysiek