CHOROBY WEWNĘTRZNE W5 29.10.03
Ostre zapalenie oskrzeli:
Etiologia:
· Wirusy i mikroplazmy będące przyczyną „banalnego przeziębienia” dzieci są to najczęściej wirusy i RS, Adnowirusy, Coxsackie, ECHO. U dorosłych najczęstrze są mykowirusy (grypa i paragrypa), także mikroplazmy,
· W przebiegu innej choroby (krztusiec, odra, bruceloza, dur brzuszny),
· Grzyby np. pleśniakowe – zapalenie oskrzeli,
· Substancje drażniące (gazy, płyny).
Patogeneza:
· Postacie: nieżytowa, włuknikowo-ropna, krwotoczno-zmartwiająca i wrzodziejąca.
· W zapaleniu tchawicy wywołanym grypą dochodzi do rzekomobłoniastego zmartwiającego zapalenia.
· W zakażeniach innymi wirusami (np. w odrze) spotyka się „olbrzymiokomórkowe zapalenie oskrzeli”.
Klinika:
· Objawy ostrego zapalenia oskrzeli:
o Pobudzenie kaszlowe, bóle za mostkiem podczas kaszlu,
o Ciągnąca się skąpa wydzielina (ropna przy nadkażeniu bakteryjnym),
o Gorączka, bóle głowy, mogą wystąpić bóle kończyn i innych mięśni.
Osłuchiwanie: mogą występować suche rzężenia, światy i furczenia, a w nacieczeniach okołooskrzelowych – rzężenia dżwięczne, drobnobańkowe.
Badania laboratoryjne: leukopenia lub nieznaczna leukocytoza, OB. Nieco przyspieszony.
· Objawy zwykłego przeziębienia: nieżyt nosa, kichanie, piekące bóle gardła,
Powikłania:
· Odoskrzelowe zapalenie płuc,
· Wtórne zakażenie bakteryjne (Haemophilus influencie, pnełmokoki, gronkowce i inne),
· Rzadko poważne rokowniczo zapalenie oskrzelików (dotyczące oskrzelików o średnicy <1mm) z zagrożeniem ich zatkania (broncholitis obliterans).
Występowanie: szczególnie zakażenie wirusowe RS (respiratory syncytial) u niemowląt.
Klinika: podwyższona gorączka, przyspieszony oddech, świst oddechowy i inne.
Uwaga: toksyczne zapalenie oskrzelików może rozwinąć się również po oddychaniu gazami drażniącymi (np. fosgen).
Przewlekłe zapalenie oskrzeli.
Definicja WHO: rozpoznaje się wtedy, gdy u chorego w dwóch po sobie następujących latach wystąpił przez co najmniej 3 miesiące w roku kaszel z odksztuszaniem (kaszel produktywny).
Częstość: jest to najczęstsza choroba płuc; M:K = 3:1
· Czynniki zewnątrzpochodne:
o Palenie papierosów: 90% wszystkich cierpiących na zapalenie oskrzeli to palacze lub byli palacze. Co drugi palacz w wieku >40 roku życia choruje na przewlekłe zapalenie oskrzeli. Przewlekłe zaporowe zapalenie oskrzeli jest przeważnie skutkiem wieloletniego nadużywania nikotyny,
o Zanieczyszczenie powietrza (np. SO2, kurz), środowisko bytowe i środowisko pracy, klimat wilgotny i chłodny,
o Zespół zapalenia zatok i oskrzeli: zapalenie zatok przynosowych z zakażeniem oskrzelowo-płucnym,
· Czynnik wewnątrzpochodne:
o Zespół niedoboru przeciwciał (np. niedobór IgA), niedobór inhibitorów a1-proteazy, pierwotna diskineza rzęsek i inne.
Patologia: na początku choroby dochodzi do niewydolności rzęsek nabłonka z ich porażeniem, a w dalszym przebiegu choroby do zniszczenia nabłonka migawkowego. Występuje nieprawidłowe i zwiększone wydzielanie śluzu, zwłaszcza w większych oskrzelach przerost gruczołów śluzowych, metopazja nabłonka płaskiego.
Klinika: choroba rozwija się w trzech etapach:
· Przewlekłe, proste zapalenie oskrzeli: jest to przewlekłe zapalenie oskrzeli z kaszlem i odksztuszaniem (odwracalne). Przeważnie poranne odksztuszanie wydzieliny, która w zakażeniach bakteryjnych jest ropna (jeśli ilość wydzieliny jest duża należy myśleć o rozstrzeniach oskrzeli).
· Przewlekłe zapalenie z dusznością wysiłkową i zmniejszonym wydzielaniem,
· Późne powikłania: rozedma z zatkaniem, niewydolność oddechowa, serce płucne.
Rozedma płuc.
Definicja: nieodwracalne rozszerzenie przestrzeni powietrznych obwodowo od oskrzelików końcowych w skutek destrukcji ich ścian.
Astma (dychawica) oskrzelowa.
Definicja: duszność napadowa spowodowana zatkaniem dróg oddechowych rozwijających się na podłożu nadwrażliwości układu oskrzelowego, wywołane bodźcami zewnętrznymi lub wewnętrznymi.
Występowanie:
· Zapadalność u dzieci 7-10%
· Zapadalność u dorosłych 5%
· M:K = 2:1.
· Astma alergiczna – uczulenie dróg oddechowych przez alergeny środowiska osobników atopowych, predysponowanych alergicznie,
· Astma nie alergiczna:
o Spowodowana zatruciem,
o Wywołana przez czynniki chemiczne lub fizyczne (np. kurz, zimne powietrze),
o Związana z wysiłkiem (szczególnie u dzieci lub młodzieży),
o Odczyny rzekomo alergiczne po lekach przeciwbólowych (nietolerancja alergetyków).
· Postacie mieszane.
Czynniki genetyczne: choroby tzw. atopowe (astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa, neurodemitis) występuje rodzinnie odznaczają się dominacją autosomalną dziedziczenia, skłonność do tworzenia w nadmiarze IgE.
· Napadowa występująca duszność ze świstem wydechowym (różnicowanie: świst wdechowy występuje w zatkaniu górnych dróg oddechowych),
· Męczące pobudzenie kaszlowe,
· Chory w czasie napadu siedzi prosto, ma duszności (ortopnoe) z aktywnym udziałem pomocniczych mięśni oddechowych,
· Przy wyczerpaniu chorego ewentualnie zmienia się tor oddechowy pomiędzy torem piersiowym i brzusznym,
· Występuje częstoskurcz,
· Osłuchiwanie: rzężenie suche, świsty, furczenie. Przy znacznej spastyczności i przy rozdęciu płuc można prawie nic nie wysłuchać – cicha klatka piersiowa,
· Opukiwanie: odgłos opukowy „pudłowy”; niskie ustawienie przepony,
· Badanie laboratoryjne: w astmie alergicznej ewentualna eozynofilia, w astmie infekcyjnej leukocytoza i przyspieszone OB.,
· Plwocina ciągnąca się, szklista, skąpa, a w astmie infekcyjnej ewentualnie zielono-żółta,
· Badanie RTG: nadmierne powietrze w płucach, niskie ustawienie przepony, wąska sylwetka serca.
Objawy astmy u dorosłych:
· Objawy ciężkiego ostrego ataku astmy:
o Niemożność wypowiedzenia całego zdania,
o Tętno >110,
o Oddech >25/min,
o Szczytowy przepływ wydechowy <50% przewidywanego lub najlepszego,
· Objawy ataku astmy zagrażającej życiu:
o Cisza w klatce piersiowej,
o Sinica,
o Bradykardia,
o Wyczerpanie,
o Szczytowy przepływ wydechu <35% przewidywanego lub najlepszego.
· Stan asmatyczny (ciężki napad astmy oskrzelowej, utrzymujący się godzinami lub dniami),
· Rozedma płuc z zatkaniem. Oprócz opisywanego zatkania wewnątrzoskrzelowego może dojść do dodatkowego zapadnięcia się oskrzeli wskutek zapadnięcia się ich ścian,
· Nadciśnienie płucne w sercu płucnym,
· Niewydolność oddechowa.
medicine