Bezrobocie w skali makro.doc

Bezrobocie w skali mikro

Bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub zaniku innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko. Z tego punktu widzenia praca do wzięcia jest zawsze – bo przecież inni pracują – to tylko nam brakuje czegoś, co powoduje, że pracodawcy nas omijają. Większość specjalistów uważa, że prawdziwe bezrobocie jest kryzysem kwalifikacji i jako takie staje się problemem, który należy rozpatrywać w skali indywidualnej i lokalnej.

Stopa bezrobocia

Pierwszy i podstawowy miernik poziomu bezrobocia to podawana w procentach “stopa bezrobocia”. Jej wielkość, jak każdego wskaźniku procentowego, jest uzależniona od definicji wartości przyjmowanych do obliczeń.

Obliczając stopę bezrobocia rejestrowanego przyjmujemy, jako podstawę oceny liczby bezrobotnych, wartości uzyskane w trakcie rejestracji osób pozbawionych pracy w warunkach, które wspomniana na początku ustawa określa jako wymagane i wystarczające do uzyskania uprawnień osoby bezrobotnej.

Stopa bezrobocia to ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych a liczbą osób czynnych zawodowo (to jest zdolnych w prawnie określonych warunkach do podjęcia pracy).

Ta ostatnia grupa obejmuje wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 do 65 (kobiety do 60) roku życia – to znaczy także bezrobotnych. Osoby nie osiągające lub przekraczające wymienione granice wieku stanowią odrębne kategorie, nie związane z pojęciami bezrobocia.

Zatem: stopa bezrobocia = liczba bezrobotnych/liczba czynnych zawodowo*100.

Wskaźnik ten stosowany jest w badaniach bezrobocia rejestrowanego w urzędach pracy zgodnie z wymogami ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w prowadzonym co kwartał przez Główny Urząd Statystyczny badaniu aktywności ekonomicznej ludności (BAEL), polegającym na ankietowaniu ogólnopolskiej próby gospodarstw domowych.

Natomiast wartość jaką przybiera obliczany wskaźnik jest uzależniona od przyjętych definicji bezrobocia. W przypadku BAEL stosowane są definicje zalecane przez Międzynarodową Organizację Pracy, zatem poziom bezrobocia według tego badania różni się od poziomu bezrobocia rejestrowanego.

Kto jest bezrobotnym?

Bezrobotni to:

1.       obywatele polscy zamieszkali w Polsce, poszukujący i podejmujący zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zatrudnienie lub inną pracę zarobkową za granicą u pracodawców zagranicznych lub

2.       cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i posiadający zezwolenie na osiedlenie się lub którym nadano status uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, poszukujący i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Polski, jeżeli:

·         nie są zatrudnieni i nie wykonują innej pracy zarobkowej,

·         są zdolni i gotowi do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, z zastrzeżeniem litery f) (poniżej),

·         nie uczą się w szkole w systemie dziennym,

·         są zarejestrowani we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy.

Uzyskanie statusu i uprawnień osoby bezrobotnej wymaga spełnienia szeregu warunków. W szczególności chodzi o to aby ubiegająca się o rejestrację osoba:

a) ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów, kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,

b) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobierała świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub wychowawczego,

c) nie była właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, lub nie podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,

d) nie była właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) gospodarstwa stanowiącego dział specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisów podatkowych, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2,0 ha przeliczeniowych, ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie,

e) nie podjęła pozarolniczej działalności od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji do dnia wyrejestrowania tej działalności albo nie podlega - na podstawie odrębnych przepisów - obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników, lub zaopatrzenia emerytalnego,

f) będąc osobą niepełnosprawną, legitymowała się stanem zdrowia pozwalającym na podjęcie zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie,

g) nie była tymczasowo aresztowaną lub nie odbywała kary pozbawienia wolności,

h) nie uzyskiwała miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia, z zastrzeżeniem lit. c),

i) nie pobierała, na podstawie przepisów o pomocy społecznej, zasiłku stałego, stałego wyrównawczego, gwarantowanego zasiłku okresowego lub renty socjalnej.

Pasywne i aktywne środki przeciwdziałania bezrobociu

Skala przedsięwzięć podejmowanych dla ograniczenia poziomu bezrobocia jest uzależniona od nasilenia zjawiska i od możliwości budżetu państwa różnie zatem przedstawia się w różnych latach.

Programy i projekty podejmowane przez służby zatrudnienia dla zapobieżenia lub ograniczenia poziomu bezrobocia wybranych, najbardziej zagrożonych, grup bezrobotnych określa się jako środki (instrumenty) aktywne. Należą do nich: szkolenia, subsydiowane zatrudnienie lub staż zawodowy, pożyczki na tworzenie miejsc pracy i różnego rodzaju ulgi dla zatrudniających osoby bezrobotne.

Programy te powinny prowadzić w krótszym lub dłuższym okresie do trwałego zatrudnienia i tak, w zależności od stopnia w jakim się temu celowi przysługują, określa się ich efektywność.

Obok programów i projektów aktywizujących osoby bezrobotne występują pasywne formy przeciwdziałania skutkom bezrobocia, do których należą zasiłki oraz różnego rodzaju świadczenia określone przez ustawę co do wysokości i okresu przysługiwania.

Zasiłki i świadczenia określa się także jako płatności obligatoryjne, co w praktyce oznacza, że ich wypłacenie ma pierwszeństwo przed wydatkami na instrumenty aktywne (zwane także fakultatywnymi). W konsekwencji zdarza się, że zasiłki i świadczenia swoją masą mogą znacznie ograniczać możliwości aktywnego przeciwdziałania skutkom bezrobocia, stąd znaczna uwaga przykładana do właściwego zbilansowania wydatków i zaplanowania działań aktywnych.

Absolwent

Absolwent to osoba bezrobotna w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie ukończenia szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu, jeżeli jest:

a) absolwentem, który uczęszczał w systemie dziennym do ponadpodstawowej oraz ponadgimnazjalnej szkoły publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej albo do szkoły wyższej,

b) absolwentem studiów podyplomowych lub doktoranckich, podjętych w okresie 6 miesięcy od dnia ukończenia szkoły wyższej,

c) absolwentem szkoły, o której mowa w lit. a), do której uczęszczał w systemie wieczorowym lub zaocznym, jeżeli w ostatnich 12 miesiącach trwania nauki nie był zatrudniony,

d) absolwentem co najmniej 12-miesięcznego przygotowania zawodowego, odbytego w ramach Ochotniczych Hufców Pracy,

e) absolwentem kursów zawodowych, trwających co najmniej 24 miesiące, jeżeli w okresie ostatnich 12 miesięcy ich trwania nie był zatrudniony,

f) absolwentem szkoły specjalnej,

g) niepełnosprawnym, który uzyskał uprawnienia do wykonywania zawodu

Zatrudnieni w gospodarce narodowej

Zatrudnieni (pracownicy najemni) w gospodarce narodowej to:

·         osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy na czas określony i nie określony, w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy;

Do pracowników najemnych zalicza się osoby:

·         zatrudnione na podstawie umowy o pracę,

·         zatrudnione na podstawie powołania, wyboru lub mianowania,

·         pracujące w zakładach pracy w formie zorganizowanych grup roboczych (np. jednostki wojskowe, junacy obrony cywilnej, junacy straży przemysłowej i pożarnej).

Ludność bierna zawodowo

Ludność bierna zawodowo to część społeczeństwa w wieku 15 lat i więcej, nie pracująca i nie będąca bezrobotną; wśród ludności biernej zawodowo wyróżnia się następujące kategorie:

·         osoby otrzymujące emeryturę, rentę, alimenty, stypendium, pomoc opieki społecznej lub posiadające inne nie zarobkowe źródło utrzymania,

·         uczniów, którzy zawarli z zakładem pracy umowę o pracę na okres nauki zawodu lub przyuczenia do określonej pracy,

·         osoby odbywające karę pozbawienia wolności,

·         osoby przebywające w domach opieki,

·         zakonników i zakonnice,

·         osoby uzyskujące dochód m.in. z dzierżawy, wynajmu lokali, sprzedaży rzeczy własnych, bądź z kapitału,

·         osoby przebywające na urlopie wychowawczym,

·         osoby pozostające na utrzymaniu innych osób.

Ludność aktywna zawodowo

Ludność aktywna zawodowo to część społeczeństwa w wieku 15 lat i więcej, zdolna do wykonywania zajęć zarobkowych i:

·         wykonująca pracę, która przynosi zarobek lub dochód bez względu na miejsce i czas trwania tej pracy,

·         bezpłatnie pomagająca w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej,

·         poszukująca pracy i zdolna do jej podjęcia (bezrobotni).

Pracujący w gospodarce narodowej

Pracujący w gospodarce narodowej to osoby wykonujące pracę przynoszącą im zarobek lub dochód, bez względu na miejsce i czas trwania tej pracy; do pracujących zalicza się:

·         osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania,

·         właścicieli, współwłaścicieli i dzierżawców (łącznie z bezpłatnie pomagającymi członkami rodzin) gospodarstw indywidualnych w rolnictwie,

·         właścicieli i współwłaścicieli (łącznie z bezpłatnie pomagającymi członkami rodzin) jednostek prowadzących działalność gospodarczą,

·         osoby pracujące na własny rachunek,

·         agentów pracujących na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia (łącznie z pracującymi członkami ich rodzin oraz osobami zatrudnionymi przez agentów),

·         osoby wykonujące pracę nakładczą,

·         członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych (łącznie z pracującymi członkami ich rodzin),

·         pracujących na działkach pracowników państwowych gospodarstw rolnych i na działkach przyzagrodowych członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych,

·         duchownych wszystkich wyznań,

·         pracowników jednostek budżetowych MON i MSW (siły zbrojne).

Poszukujący pracy

Poszukujący pracy to osoby nie zatrudnione poszukujące zatrudnienia oraz osoby zatrudnione zgłaszającą zamiar i gotowość podjęcia zatrudnienia w wyższym wymiarze czasu pracy albo dodatkowego lub innego zatrudnienia, zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy.

Pożyczki dla bezrobotnych

Każdy bezrobotny może ubiegać się o przyznanie pożyczki na uruchomienie własnej działalności pod warunkiem, że:

§         ma uregulowany stosunek do służby wojskowej, chyba, że służbę odroczono na okres co najmniej 36 miesięcy,

§         nie otrzymał wcześniej pożyczki z Funduszu Pracy, na rozpoczęcie działalności gospodarczej,

§         nie toczy się wobec niego postępowanie karno-skarbowe.  

Pożyczkę z Funduszu Pracy na uruchomienie własnej działalności może otrzymać również:

§         pracownik w okresie wypowiedzenia, zwalniany z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz poszukujący pracy, otrzymujący świadczenie socjalne lub zasiłek socjalny przewidziane w Układzie zbiorowym pracy dla pracowników zakładów górniczych,

§         osoba podlegająca ubezpieczeniu społecznemu rolników, która została zwolniona z przyczyn dotyczących zakładu pracy i nie posiada uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych. 

Aby ubiegać się o przyznanie pożyczki, należy złożyć wniosek (formularz dostępny w PUP).

Powinny się w nim znaleźć szczegółowe informacje o planowanym przedsięwzięciu i niezbędnych wydatkach. Przedmiotem finansowania w ramach pożyczki nie może być jednak:

·         zakup nieruchomości, działki, samochodu osobowego,

·         koszty budowy lub remontu pomieszczeń,

·         nabycie udziałów, akcji i obligacji, polis, itp.,

·         koszty reklamy przedsięwzięcia,

·         koszty leasingu maszyn, pojazdów i urządzeń,

·         zakup ziemi (z wyjątkiem podjęcia działalności przez osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników, zwolnionych z redukcji).

 Maksymalna wysokość pożyczki na uruchomienie własnej działalności nie może przekroczyć 20-krotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Warunki udzielania i oprocentowania pożyczki:

·         oprocentowanie pożyczki w stosunku rocznym wynosi 50% zmiennej stopy oprocentowania kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, a w powiatach (gminach) uznanych za zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym 30%,

·         okres karencji spłaty kapitału i odsetek nie może przekroczyć 12 miesięcy,

·         okres całkowity spłaty pożyczki nie może przekroczyć 4 lat od dnia jej wypłacenia przez urząd,

·         odsetki od udzielonej pożyczki nie podlegają kapitalizacji,

·         możliwość umorzenia pożyczki do wysokości 50% pod warunkiem prowadzenia działalności przez okres co najmniej 24-m-cy oraz po spełnieniu innych warunków określonych w umowie,

Konsekwencje niedotrzymania warunków umowy pożyczki:

·         niespłacana w terminie rata pożyczki (bez konieczności odrębnego informowania) staje się zadłużeniem przeterminowanym, a wysokość oprocentowania określona w umowie zostaje zastąpiona odsetkami ustawowymi, liczonymi od dnia przeterminowania do dnia dokonania wpłaty,

·         w przypadku niedotrzymania warunków umowy, a w szczególności niepodjęcia działalności w wyznaczonym terminie, wykorzystania pożyczki niezgodnie z przeznaczeniem, pożyczkobiorca obowiązany jest niezwłocznie (za uprzednim 30- dniowym wypowiedzeniem umowy pożyczki przez PUP) zwrócić pożyczkę wraz z odsetkami w wysokości 120% zmiennej stopy oprocentowania kredytu lombardowego naliczonymi od dnia wypłacenia pożyczki.  

Zabezpieczenie pożyczki

Wnioskodawca zobowiązany jest złożyć zabezpieczenie pożyczki np. w formie:

·         poręczenia,

·         hipoteki,

·         gwarancji bankowej,

·         zastawu na prawach i rzeczach lub innej wiarygodnej formie.

...