EKOLOGIA BAłTYKU - KONWENCJA HELSINKI 1973
Powierzchnia Morza Bałtyckiego- 415 000 km 2, a jego objetość 21 700 km3
Do Bałtyku wpływa około 470 km3 z rzek otaczjących morze oraz około 700 km3 wody przez Cieśniny Duńskie.
Zasolenie morza przy dnie wynosi 2.7% - 1.027 , przy powierzchni 0.7% - 1.007.
W krajach wokół morza mieszka około 140 mln ludzi i jest wytwarzane 20% produkcji przemysłowej świata. W ciągu ostatnich 10-u lat było wyławianych rocznie około 800 tys. ton ryb rocznie, z czego na Polskę przypadało 200 tys. ton. Daje się zauważyć brak dorsza, natomiast ilość śledzia i szprot wzrosła.
Rozwój glonów (eutrofizacja morza)
W związku z używaniem dużych ilości nawozów przez rolnictwa krajów nadbrzeżnych bardzo duże ich ilości spływają do Bałtyku rzekami, do których dostają się one wypłu-kiwane deszczami. Następstwem tego jest "eutrofizacja", czyli przeżyźnianie morza. Powoduje to gwałtowny rozwój glonów, szczególnie z gatunku sinic i brunatnic , które są glonami "nawozolubnymi". Mimo niewielkch rozmiarów (ok. 2 mm średnicy) ogólną ich ilość nadrabiają szybkością przyrastania, która wynosi ok. 12 godzin. Po tym czasie giną, opadają na dno i rozkładają się na H2S (siarkowodór) , będacy trucizną, który w warunkach naturalnych występuje w warstwach skalnych. Jest to gaz silnie wybuchowy. Resztki glonów na dnie, w trakcie dalszych procesów gnilnych zamieniają się w trudną do umycia maź, o czym szczególnie mogą się przekonać rybacy (sieci) oraz wojsko - marynarka wojenna (okręty podwodne). Oni też są głównymi (oprócz naukowców) zródłami informacji o "polach" zanieczyszczenia. Na dzień dzisiejszy 30% powierzchni dna Bałtyku jest pokryta strefami "H2S".
Z 1kg "fosforu organicznego" w końcowym efekcie eutrofizacji powstaje 1500 kg masy (żywej zielonej) sinic i brunatnic.
Ropopochodne (Wpływ na środowisko morskie).
Na wodzie oleje tworzą warstwę izolacyjną dla tlenu i promieni słonecznych.
W wodach "zimnych" tlen przechodzi z powietrza do morza . W morzach tropikalnych tlen wędruje do powietrza ( nadmiar produkowany przez glony).
Węglowodory aromatyczne mają działanie rakotwórcze.
Właściwości fizyczne, jak lepkość powodują oblepianie piór ptaków przy zetknięciu z paliwem, uniemożliwiając latanie, a w następstwie wychłodzenie organizmu i śmierć ptaka.
Substancje ropopochodne niszczą ponadto systemy rozrodcze ryb, ikrę i narybek.
Do utlenienia 1 kg oleju potrzeba tlenu zawartego w 400 m3 wody morskiej.
OBSZARY MORSKIE RZECZYPOSPOLITEJ I ADMINISTRACJA MORSKA
Dz. Ustaw nr. 32 z 18.04.1991r.
Obszary morskie możemy podzielić na:
1) terytorialne - pas morza o szerokości 12 Mm
2) wewnętrzne - Zalew Wiślany, Zalew Szczeciński, Zatoka Gdańska - linia łącząca latarnię Hel z miejscowością Przebrno (Krynica Morska)
3) wyłączna strefa ekonomiczna : prawo eksploatacji dna morza, wnętrza Ziemi, (pod
dnem morza) oraz prawo do budowania sztucznych wysp i różnych budowli hydro-
technicznych.
Administracja
1) Dyrektor Urzędu Morskiego - 1-sza instancja
2) Minister MTiGM - 2-ga instancja
W skład U. Morskiego wchodzą: a) Pion Inspekcji Morskiej
b) Kapitanaty, Bosmanaty
c) Pion Oznakowania Nawigacyjnego
Za wykroczenia Dyrektor UM ma prawo nałożyć kary pieniężne do 1 mln SDR (Art 56) na osoby prawne i do 20 średnich zarobków miesięcznych roku poprzedzającego, na osobę fizyczną .
Zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego każdy ma prawo do odwołania się do wyższej instancji. W naszym przypadku jest to minister TiGM.
Kary nakładane są z rygorem natychmiastowej wykonalności. Dyrektor Urzędu Morskiego ma prawo zatrzymania statku do 48 godzin w celu uzyskania sądowego nakazu zajęcia Kodeks Karnym Art X (przepisów wprowadzających), mówi "kto zanieczyszcza wodę w stefie zakazanej podlega karze pozbawienia wolności do lat 2-ch lub grzywnie do 2.5 mld starych złotych .
Pieniądze z kar przeznaczone są na ochronę środowiska i żywych zasobów morza.
Granica działalności Urzędu Morskiego w Gdyni (Dziennik Ustaw nr 32 z 18.04.91) jest na zachodzie Latarnia Stilo, na wschodzie granica państwa.
KONWENCJA MARPOL
Konwencja MARPOL -1973 \ 1978) jest konwencją o zapobieganiu zanieczyszczeniach ze statków morskich (handlowych, rybackich i cywilnych) z wyłaczeniem okrętów wojennych oraz jednostek w służbie państwowej. Obejmują tankowce powyżej 150 GT i inne jednostki większe niż 400 GT .
Wyjątki : 1) ratowanie życia na morzu
2) odwrócenie niebezpieczeństwa od statku ,
3) wypadek morski - zderzenie + rozlew.
Obszarów morskich zgodnie z konwencja Marpol dziela sie na:
1) obszary specjalne: Bałtyk, Morze Północne, Morze Czarne, Morze Śródziemne,
Morze Czerwone, Zatoka Perska, Obszar Zatoki koło Adenu, Karaiby, Zatoka
Meksykańska, Obszar Antarktyki powyżej 60 S.
2) pozostałe.
Aneksy do Konwencji MARPOL:
1) O zapobieganiu zanieczyszczeniom olejowym ze statków
2) O zapobieganiu zanieczyszczeniom przy przewozie płynnych szkodliwych chemika-
liów luzem (NOXIOUS LIQUID SUBSTANCES IN BULK).
3) O zapobieganiu zanieczyszczeniom przy przewozie płynnych, szkodliwych chemi-
kaliów w opakowaniach (NOXIOUS SUBSTANCES IN PACKED FORMS)
4) O zapobieganiu zanieczyszczeniom ściekami sanitarnymi (SEWAGE )
5) O zapobieganiu zanieczszczeniom śmieciami (GARBAGE)
6) O ograniczeniu emisji zaniczyszczeń do powietrza ( w opracowaniu)
MARPOL - ANEKS I
O ZAPOBIEGANIU ZANIECZYSZCZENIOM OLEJOWYM ZE STATKóW
Aneks ten reguluje zawartość zanieczyszczeń olejowych w zrzucie:
15 ppm (15 części oleju na milion części mieszaniny wodno-olejowej ) w obszarach specjal-nych oraz maximum100 ppm w pozostałych obszarach.
Dla tankowców zawartość w śladzie torowym nie więcej niż 30 litrów oleju na 1 Mm przebytej drogi.
Całkowita ilość niewyładowanego ładunku nie powinna przekraczać 1/30,000 GT pojemności ładunkowej. .
Dokumenty wymagane na statku przez konwencje MARPOL
1) Certyfikat IOPP - INTERNATIONAL OIL POLUTION PREVENTION CERTIFI-
CATE.
W Polsce wystawiane przez PRS - zgodnie z przepisami IMO można cedować wyda-
wanie certyfikatów na organizacje uznane ,
2) załącznik techniczny - okresla szczegóły wyposażenia statku, np. czy statek posiada
książkę olejową uznanego typu; odolejacz, instalację zdawczą, zbiorniki do retencji wód zaolejonych i odpadów olejowych,
Książka Zapisów Olejowych składa się dwóch części:
I część - maszynownia.
Zawiera dużo rozdziałow, np.: o gospodarce wodami zaolejonymi (OIL WATER MIXTURE), o zęzach (BILGE WATER), o odolejaczach, z których odzyskany olej ma być zużyty energetycznie (SEPARATOR).
Inny rozdział - o odpadach olejowych, głównie z wirówek paliwa (OIL SLUDGE, OIL WASTE , OIL RESIDUES) dopuszcza utylizację tych odpadów przez:
a) spalanie w spalarce statkowej ( o ile znajduje się na statku)
b) zdanie na ląd (PORT RECEPTION FACILITY) i posiadanie pokwitowania
c) ponowne zmieszanie z paliwem - wyłącznie w sytuacji przymusowej
d) przepompowanie do innego zbiornika
Ilość odpadów zależy od ilości spalonego paliwa w ci.ągu np. 6 miesięcy . Normy IMO podaja ze zanieczyszczenia mogą stanowić 1% masy spalonego paliwa (Niemcy przyjmują 2,5%) Ilość odpadów jaka powinna być rozchodowana w księdze zapisów olejowych liczona jest w uproszczony sposób z zależności:
Odpady = Ilość dni w morzu x Zużycie paliwa w morzu x 0.01 .
Dla paliwa lekkiego przyjmuje się normy 50% mniejsze .
II część : dotyczy części ładunkowej na zbiornikowcu i mycia zbiorników
CBT - CLEAN BALLAST TANKS - (woda/olej) - do niektórch zbiorników ładunko-wych w podróży balastowej bierze się wodę, którą pózniej się oczyszcza.
SBT - SEGREGATED BALLAST TANKS - (woda) - zbiorniki wyłącznie do balastowa-nia.
COW - CRUDE OIL WASHING - mycie zbironików ropą daje 9-krotne zmniejszenie ilości odpadów półstałych i stałych. Resztę do czysta myje się wodą. Jest to operacja niebezpieczna, w zwiazku z tym do zbiorników uprzednio wpuszcza się inert gas
Wszystkie nowe zbiornikowce muszą mieć podwójne dno i burty. Poprawki do konwen-cji MARPOL z 1978 stanowią, że nowe tankowce powyżej 20 tys. ton muszą być eksploatowane w systemie SBT i COW. Stare tankowce powyżej 40 tys. ton muszą rów-nież stosować SBT lub posiadać system COW.
VLCC - VERY LARGE CRUDE CARRIER 150-300 tys ton
ULCC - ULTRA LARGE CRUDE CARRIER- 300-800 tys ton
Ochrona Środowiska Morskiego (MARINE ENVIRONMENT PROTECTION)
Konwencja OPRC 90 - (OIL PREPAREDNESS RESPONSE COOPERATION) nakłada
nastepujące obowiązki:
- powoływania krajowch i regionalnych systemów zapobiegania i zwalczania zanieczysz-
czeń.
- wyposażania statku w Okrętowy plan zapobiegania rozlewom olejowym (SHIP
BOARD OIL POLLUTION EMERGENCY PLAN). Od 04.95 każdy statek musi mieć
taki plan ponieważ został on włączony do prawidła 26 Aneksu I MARPOL
Planie ten obejmowuje następujące zagadnienia: :
1) analiza obliczeń statecznościowych i wytrzymałości kadłuba statku w różnych sta-
nach załadowania i w różnych wariantach uszkodzeń
- wejście na mieliznę
- pożar / eksplozja
- kolizja
- uszkodzenie kadłuba
- nadmierny przechył
2) lista adresów kontaktowych - najbliższe państwa
3) wyznaczenie osoby kontaktowej (oficer dyżurny PLO)
4) kontakt z biurem konsultingowym w celu prognozowania skutków sytuacji awaryjnych wymienionych w punkcie 1
MARPOL - ANEKS II
Dotyczy chemikaliowców i innych statków, które mają wydzielone zbiorniki do prze-wozu chemikaliów.
Podział ładunków chemicznych pod względem szkodliwiści i bezpieczeństwa:
- zagrażające życiu lub bezpieczeństwa statku - niebezpieczne
- zagrażające zdrowiu i środowisku morskiemu - szkodliwe
Przyjęto następujące kategorie:
A - silne trucizny, np. środki ochrony roślin (około 40 substancji)
B,C - pośrednie, jeżeli chodzi o siłę działania
D - najsłabsze, np.oleje roślinne czy moczniki
Kryteria oznaczenia szkodliwości :
- LC5096 - lethal concentration - w ciągu 96 godzin zabija 50% osobników
- LD50 - lethal dose - dawka połowicznej śmiertelności
Procedura wstępnego mycia dla ładunków kategorii A.
Po wyładunku, przed wyjściem statku w morze, należy wymyć zbiorniki do osiągnięcia stężenia resztkowego, które wynosi 0.05% wagowe w portach na obszarach specjalnych i 0.1% w portach poza obszarami specjalnymi, Popłuczyny należy zdać na ląd pod nadzorem lokalnej administracji i dokonać wpisu w książce ładunkowej
Dokumenty statkowe:
- ceryfikat
- książka zapisów ładunkowych
- "Procedura sposobów postępowania i urządzeń", zawierająca opis:
*wstępnego mycia, resztkowania i mycia zbiorników po ładunkach
*wentylacji ( po ładunkach szybko parujących)
*instalacji wraz z listą dopuszczonych produktów do przewozu przez dany statek *warunków zrzutu na pełnym morzu, określając minimalną szybkość statku,
minimalną odległość od lądu i głębokość wody oraz max. stężenie.
MARPOL - ANEKS III
ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIOM PRZY PRZEWOZACH ŁADUNKÓW NIEBEZPIECZNYCH SZKODLIWYCH W OPAKOWANIACH
Nie przewiduje się dokumentów w formie certyfikatów, lecz w dokumentach ładunko-wych powinno być zaznaczone słownie MARINE POLLUTANT. Ponadto opakowanie musi być trwale oznakowane (przez 3 miesiące po zanurzenie w wodzie słonej musi być czytelne).
Poprawna nazwa składa się z oznakowania w/g listy ONZ, np: UN 4711 + nazwa
MARPOL - ANEKS IV
ŚCIEKI SANITARNE (SEWAGE)
Wyróżnia się dwa rodaje ścieków: czarne i szare.
Ścieki czarne to: ścieki W.C., szpitalne i z pomieszczeń zwierzęcych
Ścieki szare to: ścieki z umywalek, ścieki kuchenne i z pralni.
Ścieki czarne podlegają obowiązkowemu oczyszczaniu.
Statek nie musi posiadać urzadzeń oczyszczajacych (SEWAGE TREATMENT PLANT), zobowiązany jest natomiast do posiadania zbiorników na gromadzenie ścieków.
Norma dzienna na osobę to 150 l ścieków szarych i 150 l ścieków czarnych.
Ścieki można zrzucać nawet na obszarach specjalnych w odległości większej niż 12 Nm od lądu i przy prędkości większej niż 7 kn.
W urządzeniach do obróbki ścieków zachodzą nastepujące procesy:
- rozdrabnianie
- natlenianie
- dezynfekcja (chlor lub promieniowanie UV)
Wymagane dokumenty:
- certyfikat lub świadectwo dla urządzeń oczyszczających (Atest)
MARPOL - ANEKS V
ODPADKI (GARBAGE)
Statek nie ma certyfikatu, może posiadać jednak Orzeczenie Techniczne stwierdzające, że posiada odpowiednią ilość pojemników do składowania odpadów (np. worki, pojemniki itp).
Warunki zrzutu na obszarach specjalnych:
- dopuszczalne jest wyrzucanie odpadów żywnościowych w odległości od lądu > 12 Nm
Warunki zrzutu poza obszarami specjalnymi:
- wszelkie odpady poza plastikiem w odległości od lądu > 25 Nm
- wszelkie odpady poza plastikiem i odpadami sztauerskimi w odległości od lądu > 12
Nm
- tak jak w punkcie wyżej po rozdrobnieniu do wielkości 1 cala w odległości od lądu > 3
Państwa bałtyckie uzgodniły, ze zabronione jest używanie spalarek na wodach terytor-ialnych i w portach (rekomendacja komisji Helsińskiej).
Sprawa odpadów rybnych nie jest ujęta w MARPOL-u, lecz istnieje tendencja do nie wyrzucania ich w związku z wystąpowaniem zjawiska przeżyźniania morza (eutrofiza-cji).
MARPOL - ANEKS VI
OGRANICZENIE EMISJI DO POWIETRZA (SPALINY, HALONY, FREONY, LOTNE
POZOSTAŁOŚCI PO ŁADUNKACH PLYNNYCH I GAZOWYCH).
Spaliny - (tlenki węgla, siarki i azotu), powracają na ziemie wraz z opadami atmosfery-cznymi w postaci kwaśnych deszczy.
Amoniak - prowadzone są próby zastosowania katalizatorów temperaturowych w celu zredukowania cząstek amoniaku na wolny azot i parę wodną:
NH3 (350-400C)NO2, NO, N2O3=H2O+N2
Freon i Halon - jako gazy cięższe od powietrza w wyniku konwergencji unoszą się w górne warstwy atmosfery niszcząc powłokę ozonową. Jeden atom chloru niszczy 10.000-100.000 cząstek ozonu.
Potencjał niszczący dla tych gazów (wobec ozonu):
- halon 1301 = 10
- freon 12 = 1
- freon 22 - 0.05\najmniej szkodliwy\
Tlenki siarki - powstają podczas spalania zasiarczonego paliwa. W celu zapobieżenia temu wprowadzane są drogie paliwa bez związków siarki\Szwecja\
INTERNATIONAL SAFETY MANAGEMENT CODE - IMS CODE
Oparty na normach dotyczących zapewnienia jakości ISO 9000.
Dotyczy zarządzania bezpieczeństwem i zapobieganiu zanieczyszczeniom. Kod ten został włączony do konwencji SOLAS - rozdział 9.
Armator statku musi zapewnić 24-godzinny serwis informacyjny dla statku na wypadek sytuacji awaryjnych.
KONWENCJA HELSINKI 1974
Konwencja Helsinki 1974 obejmuje postanowienia konwencji MARPOL plus:
- zanieczyszczenia z lądu
- zanieczyszczenia z powietrza
- zanieczyszczenia ze statków powietrznych
- badania naukowe
- dumping
- służby zwalczania rozlewów + monitoring
W/g konwencji każde państwo powinno byc wyposażone w system zwiadu powietrznego oraz dysponować Służbami Zwalczania Rozlewów. Służby podległe danemy państwu powinny być wyposażone w zapory i urządzenia zbierające zdolne do zebrania 10000 ton rozlewu olejowego w ciągu 3 dni.
KONWENCJA "DUMPING 72" (O ZATAPIANIU)
Konwencja ta określa warunki potrzebne do wywiezienia na statku i zatopienia ładunków ,odpadów.
Rozdział I.
Określa materiały zabronione do zatopienia:
- oleje i plastik
- substancje silnie promieniotwórcze
- DDT i PCB
- bojowe środki chemiczne
- bojowe środki biologiczne
- rtęć, kadm i ich związki
Rozdzial II.
Materiały dozwolone do zatopienia za specjalnym zezwoleniem:\ wydaje administracja w porcie załadowania\
- ołów, miedź, cynk, beryl, nikiel - związki
- przedmioty wielkogabarytowe
Rozdzial III
Określa kryteria zatapiania odpadów.
KONWENCJE TYPU UBEZPIECZENIOWEGO
I. INTERNATIONAL CONVENTION ON CIVIL LIABILITY FOR OIL POLLUTION DAMAGE BRUKSELA 73 (CLC) - KONWENCJA O ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ ZA ROZLEWY OLEJOWE
Odpowiedzialność cywilną ponosi armator statku z wyjątkiem gdy:
- szkoda powstała w wyniku działań wojennych lub siły wyższej
- szkoda powstała w wyniku sabotażu
- szkoda powstała w wyniku zaniedbania państwa nadbrzeżnego w utrzymaniu urządzeń
nawigacyjnych.\latarnie morskie, boje, nabieżniki, itp\
Armator może ograniczyć swoją odpowiedzialność do wysokości Funduszu Ograniczonej Odpowiedzialności, obliczanego z zależności:
FOO = Tony rejestrowe x 2000 GF
Suma ta przekazywana jest do sądu i z niej pokrywane są wszelkie roszczenia płatnicze związane z przywracaniem stanu sprzed rozlewu.
Ponadto każdy statek przewożący powyżej 2000 ton ładunku (oleju) luzem musi posiadać Certyfikat Zabezpieczenia Finansowego, zaświadczający, że armator statku jest wypłacalny w wypadku zaistnienia rozlewu.
II. INTERNATIONAL OIL POLLUTION COMPENSATION FUND - BRUKSELA 71 ("FUND") - KONWENCJA O MIEDZYNARODOWYM FUNDU- SZU ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SZKODY SPOWODOWANE ZANIECZYSZ- CZENIAMI.
Fundusz dotyczy wyłącznie szkód spowodowanych rozlewem surowej ropy lub oleju cieżkiego będacego ładunkiem na załadowanym tankowcu. Chodzi o szkody typu ekonomicznego do wysokości 22 mln USD.
Fundusz nie płaci za rozlewy z lądu, za rozlewy paliwa bunkrowego i rozlewy pozostałych produktów ropopochodnych.
Fundusz płaci za:
- usuwanie olejów na wodach terytorialnych i plażach ( od 1996 rownież usuwanie oleju
z wyłącznej strefy ekonomicznej)
- koszty nadzoru rozlewu (statki i samoloty)
- koszty oczyszczania nieruchomości
- koszty naprawy dróg (wydm) uszkodzonych podczas akcji
- koszty oczyszczania ptaków morskich \żywych\
- płace żołnierzy i innych służb łącznie z nadgodzinami
- straty ekonomiczne osób, ktore bezpośrednio ucierpiały na skutek rozlewu (rybacy,
hotelarze itp.)
III. INTERNATIONAL CONVENTION RELATING TO INTERVENTION ON THE HIGH SEAS IN CASE OF OIL POLLUTION CASUALTIES - BRUKSELA 69
Konwencja ta dotyczy interwencji ze strony państwa nadbrzeżnego na pełnym morzu (poza morzem terytorialnym i strefą ekonomiczną) w razie wystąpienia rozlewu olejowego. \ możliwość ograniczenia zasady swobodnej żeglugi\
Dane państwo może przedsięwziać pewne kroki w przypadku bezpośredniego i poważnego zagrożenia ze strony rozlewu olejowego.
Przed poczynieniem tych kroków, państwo nadbrzeżne musi wykonać pewne czynności wstępne, tj.:
- przeprowadzić konsultacje z innymi państwami sąsiednimi
- przeprowadzić konsultacje z państwem bandery statku zagrażającego
- powiadomić osoby prawne i fizyczne (armator, agent, kapitan) o chęci przedsięwzięcia tych
kroków
- przeprowadzić konsultacje z ekspertami IMO
Środki jakie dane państwo może przedsięwziąć to:
- nakazanie statkowi pewnego zachowania
- odholowanie statku
- zniszczenie statku i ładunku
Caroles