elementy konspektu.doc

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im Witelona w Legnicy

Kierunek: Pedagogika

Specjalność: Zintegrowana edukacja wczesnoszkolna z językiem angielskim

Rok II

Semestr III

„Elementy konspektu, scenariusz zajęć – literatura wspomagająca warsztat pracy nauczyciela”

z przedmiotu Teoretyczne podstawy kształcenia

Opracowały:

Damasiewicz Edyta

Drabent Adrianna

Spis treści

Temat, a tematyka (wytłumaczenie pojęć)…………………………………………………………….

Ośrodek tematyczny i ośrodek dzienny………………………………………………………………..

Cele kształcenia………………………………………………………………………………………..

Rys1. Tabela zakresu bloku tematycznego i tematów dni aktywności………………………………

Rys2.Gragiczne ujęcie celów kształcenia……………………………………………………………

Rys3. Sposoby prezentowania celów kształcenia w konspektach…………………………………..

Temat, a tematyka.

Temat wg Słownika wyrazów obcych to „przedmiot, materia, osnowa, myśl główna, treść zasadnicza, koncepcja, idea utworu literackiego, dzieła plastycznego, przemówienia, pracy naukowej, publicystycznej itd.; zadanie teza do rozwinięcia”[1], wg Słownika języka polskiego „to co stanowi zasadniczą, podstawową myśl, przedmiot rozmowy, pracy, utworu, dzieła; wątek”[2]. Tematyka natomiast oznacza „zespół zagadnień, tematów dzieła, twórczości”[3], „jest to ogół, zasób zagadnień, tematów poruszanych w twórczości, dziele literackim, muzycznym itp.”[4]. Tak więc temat może dotyczyć jednostki dziennej lub ośrodka dziennego, natomiast tematyka odnosi się do bloku, ośrodka, kręgu i kompleksu. Wyjaśniając kolejne terminy: kompleks jest to „zespół przedmiotów albo zjawisk uzupełniających się , tworzących całość”[5]. Ośrodek to „centralny punkt czegoś; środek, epicentrum”[6], krąg oznacza „zakres, zasięg myśli, przeżyć, zainteresowań itp.”[7] Blok jest to „zbiór audycji, programów radiowych nadawanych kolejno po sobie”[8].

Ośrodek tematyczny i ośrodek dzienny.

Ośrodek tematyczny można także spotkać się z innymi określeniami takimi jak krąg, blok tematyczny, temat bloku, temat kompleksowy, temat ośrodka zintegrowanego, temat ogólny, temat naczelny, temat centralny. Ośrodek tematyczny obejmuje jeden, kilka lub nawet kilkanaście dni pracy, a jego tematy są najczęściej formułowane w postaci haseł.  Temat ośrodka dziennego jest ściśle powiązany z tematem ośrodka tematycznego i sam z niego wynika. Wyrażany jest w postaci zdaniowej, jak częściej przyjmuje charakter zdania oznajmującego (np. „Poznajemy rośliny chronione”), ale może też występować w formie zdania pytającego („Jakie rośliny są chronione w Polsce?”).  E. Ziętkiewicz uważa że „Tematyka bloków powinna być wyznaczana potrzebami i zainteresowaniami dzieci oraz być dostosowana do ich możliwości rozwojowych”[9]. Tak więc w tematach bloków należy uwzględnić wiele czynników takich jak:

·         najbliższe otoczenie dziecka (rodzina, szkoła, rówieśnicy)

·         zdarzenia, które mają miejsce

·         przeżycia dziecka

·         ciekawi ludzie

·         tradycje i obyczaje

Temat bloku powinien budzić zaciekawianie i zainteresowanie dzieci, wyzwalać inicjatywę w planowaniu pracy, prowokować dzieci do podejmowania zadań. Temat bloku powinien być ogólny, ponieważ musi on objąć wszystkie zamierzone zajęcia edukacyjne, różne formy aktywności i treści wychowawcze. Temat bloku sformułowany dynamicznie daje impuls do zaprojektowania działań, więc wyzwala u dzieci chęć działania, powinien być także sformułowany w sposób który budzi ciekawość, działa na wyobraźnię dziecięcą. Formułowanie tematu bloku w sposób problemowy stawia ucznia w roli odkrywcy i badacza otaczającego go świata, odpowiednia tematyka wywoła także wzmocnienie poczucia tożsamości kulturowej, historycznej i narodowej dziecka. Formułując temat bloku powinno się unikać czasownika „Poznajemy”, ponieważ wskazuje on bezpośrednio na cele.

Blok tematyczny dzieli się na tematy poszczególnych dni, które są bardziej szczegółowe i wiążą się z blokiem tematycznym, ich liczba wynosi tyle ile dni trwać będzie realizacja bloku tematycznego.

Rys1. M. Węglińska, Jak się przygotować do zajęć zintegrowanych, wyd. Impuls, Kraków 2005 str 23

Tematy dni aktywności powinny wyrażać chęć do działania, pobudzać inicjatywę. Możemy je formułować na 3 sposoby. Sposób czynnościowy „Bezpiecznie posługujemy się urządzeniami elektrycznymi”. Sposób zadaniowy „Bezpiecznie będę posługiwał się urządzeniami elektrycznymi”. Sposób problemowy „Do czego może doprowadzić bezmyślne posługiwanie się urządzeniami elektrycznymi?”[10].

Cele kształcenia

Podstawę do opracowywania standardów i doboru programów ucznia stanowi podstawa programowa, która jest dokumentem państwowym, określającym zadania szkoły.

Cele dzieli się na ogólne, szczegółowe (pośrednie) oraz operacyjne.

Cel ogólny wyznacza kierunek dążeń, jest złożony z celów szczegółowych, wyznacza perspektywę pracy dydaktycznej w dłuższym wymiarze czasowym, decyduje o ciągłości procesu dydaktycznego.

Cele szczegółowe są celami bardziej konkretnymi, a ich realizacja przyczynia się do osiągnięcia celów ogólnych.

Cele operacyjne są wyrażane w postaci zachowań uczniów, ponieważ nauczyciel formułując cele powinien mieć jasno rozplanowane co ma robić uczeń oraz w którym momencie i jakie działania ucznia może uznać za osiągnięcie celu.

Rys2. M. Węglińska, Jak się przygotować do zajęć zintegrowanych, wyd. Impuls, Kraków 2005 str 24

Podstawą wykonania odpowiedniego konspektu zajęć zintegrowanych, czy tez ogólnie lekcji jest umiejętność formułowania celów kształcenia. Przy formułowaniu celów ogólnych (zadań) używa się takich pojęć jak: kształtowanie, doskonalenie, wdrażanie, rozbudzanie, wyróżnianie, utrwalanie, poznanie, bogacenie, poszerzanie, usprawnianie, uwrażliwianie, kształcenie, zdobywanie.

Natomiast przy formułowaniu celów szczegółowych używa się takich pojęć jak: uczeń potrafi/ powinien: nazwać, obliczyć, porównać, charakteryzować, udowodnić, uporządkować, opisać, obliczyć, zastosować, pokazać, wyjaśnić, zinterpretować, zdefiniować, zaplanować, uzasadnić, zmierzyć, rozpoznać, dokonać analizy, określić przyczyny, sporządzić listę, określić skutki, narysować, przewidywać, przekształcić, wygłosić, napisać, planować.

Szczegółowe sformułowanie celu tematu ośrodka dziennego ułatwia nauczycielowi przygotowanie się do zajęć edukacyjnych oraz pomaga nauczycielowi w kontrolowaniu realizacji planów dydaktycznych, przez co można dowiedzieć się o tempie pracy. Nauczyciel może także ocenić swoją pracę (oraz dzieci),  sprawdzić czy zamierzony cel został osiągnięty.

Sposoby prezentowania celów kształcenia w konspektach:

Rys3. M. Węglińska, Jak się przygotować do zajęć zintegrowanych, wyd. Impuls, Kraków 2005 str 25, 26

Literatura:

M. Węglińska, Jak się przygotować do zajęć zintegrowanych, wyd. Impuls, Kraków 2005

W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych, wyd. Świat Książki, Warszawa, 2000

E. Polański, E. Dereń, T. Nowak, Słownik języka polskiego, wyd. Arti Centrum, Warszawa 2005

E. Ziętkiewicz, Nowe zadania nauczyciela w edukacji wczesnoszkolnej [w:] Zintegrowana edukacja w klasach I-III, red. E. Misiorna, wyd. PWN, Poznań, 1999

J. Półturzycki, Dydaktyka dla nauczycieli, wyd. Adam Małaszek, Toruń, 1999