PADACZKA EPILEPSY
Definicja
Nagłe, przejściowe, synchroniczne wyładowanie bioelektryczne grup komórek istoty szarej mózgu charakteryzujące się klinicznie krótkotrwałymi zaburzeniami czy utratą przytomności oraz drgawkami
Dane ogólne
§ powszechnie występująca choroba neurologiczna wywołana zaburzeniami prawidłowej elektryczne i chemicznej funkcji mózgu,
§ zespół objawów somatycznych, wegetatywnych i psychicznych na podłożu różnych zmian metabolicznych i morfologicznych mózgu,
§ napad padaczkowy jest wyrazem zmienionej reaktywności lub zmienionego stanu fizjologicznego części i całości mózgu.
Uwagi
§ nie każdy napad drgawek, zaburzeń zachowania czy świadomości jest padaczką!!
§ istnieją napady niepadaczkowe wtórnie mózgowe o różnorodnych przyczynach, najczęściej sercowo-naczyniowych i gorączkowych (u dzieci),
§ pojedynczy napad drgawek nie jest padaczką!!
§ Warunkiem rozpoznania padaczki jest powtarzanie napadów (przynajmniej 2 plus zmiany w EEG), chyba że pierwszy napad występuje u osoby z grupy ryzyka (po urazie, guzie mózgu itp.)
Uwagi – drgawki gorączkowe u dzieci
§ drgawki u dzieci pomiędzy 3 m. a 5 r.ż. w czasie gorączki bez śródczaszkowej infekcji,
§ powszechne: USA d.g. u 2-4% populacji dzieci < 5 r.ż.
§ lekko wyższe ryzyko padaczki w tej grupie
EPIDEMIOLOGIA PADACZKI
§ zachorowalność 60 przypadków na 100000 ludności na rok (1%),
§ 1 napad drgawkowy w życiu – 8% populacji, ale u 10% z nich napady powtarzają się, stając się padaczką,
§ padaczka jest jedną z najczęstszych chorób neurologicznych (10 x częstsza niż SM),
§ w Polsce na padaczkę choruje 300-400 tys. osób,
§ przyrasta szybko grupa ludzi po 60 r.ż. z padaczką po udarze mózgu.
ETIOPATOGENEZA PADACZKI
Niejednolita i rozpoznawana w pełni u nie więcej niż 1/3 chorych:
§ przebyte urazy głowy w tym w okresie okołoporodowym,
§ przebyte naczyniowe choroby mózgu (5%), grupa szybko powiększająca się(!),
§ choroby zwyrodnieniowe i demielinizacyjne (razem do 5%), ta grupa też się powiększa,
§ nowotwory (4%), pierwsze napady po 30 r.ż.,
§ zapalenie mózgu i opon m.-rdz. (3%),
§ toksyczne uszkodzenie mózgu (1,5%),
§ predyspozycja genetyczna (głównie u dzieci) (1,5%),
Ø napad padaczkowy – wyraz gwałtownego i nadmiernego wyładowania komórki w wyniku depolaryzacji błony komórkowej,
Ø objawy kliniczne takiego wyładowania dopiero wtedy, gdy przechodzi ono z punktu powstania na sąsiednie lub odległe rejony mózgu; taką propagację hamuje neuroprzekaźnik GABA,
Ø obraz kliniczny napadu zależy od miejsca i wielkości wyładowania oraz od dróg i mechanizmu szerzenia się.
KLASYFIKACJA (uproszczona)
a. Napady częściowe (ogniskowe, ograniczone)
§ czynność napadowa w pewnej części mózgowia zanika lub wtórnie rozprzestrzenia się na całe mózgowie – napad wtórnie uogólniony
§ częściowe proste (Jacksona: drgawki ręki i twarzy, deja vu, zwrotne, zmysłowe),
§ częściowe złożone (automatyzmy, zaburzenia świadomości)
b. Napady pierwotnie uogólnione
§ czynność napadowa wyzwolona jednoczasową patologiczną czynnością mózgu, głównie dzieci i młodzież,
§ maksymalne (duże, grand mal) typowe napady: utrata przytomności oraz drgawki toniczno-kloniczne, język, oddanie moczu i stolca,
§ submaksymalne (małe, petit mal, absance) kilkusekundowe wyłączenie świadomości
c. Napady niesklasyfikowane
CZYNNIKI PROWOKUJĄCE NAPAD PADACZKOWY
§ przerwanie przyjmowania leku lub zmniejszenie dawki,
§ przerwanie czy niedobór snu,
§ stres,
§ alkohol,
§ nadużywanie leków,
§ menstruacja,
§ niedobory pokarmowe
KLINIKA
§ początek – aura (objawy wstępne w postaciach uogólnionych),
§ przebieg…
§ koniec – stan pomroczny, senność, sen
STAN PADACZKOWY
§ napad trwający dłużej niż 30 minut lub kilka napadów, pomiędzy którymi chory nie odzyskuje świadomości,
§ wg niektórych autorów nawet napad uogólnionych drgawek trwających do 5 minut,
§ możliwy w każdym rodzaju padaczki,
§ najczęściej postaci napadów toniczno-klonicznych
§ możliwe powikłania:
o gorączka,
o kwasica
o spadek ciśnienia systemowego krwi,
o zaaspirowanie treści do drzewa oskrzelowego
o zaburzenia oddechowe i niewydolność,
o uszkodzenie mm prążkowanych (rhabdomyolysis),
§ rozwija się najczęściej w wyniku nie przyjęcia leku lub zmniejszenia dawki, a także zatrucia czy odstawienia alkoholu,
§ może prowadzić do zaburzeń oddechowo-krążeniowych i niedotlenienia mózgu.
BADANIA DODATKOWE
Badanie elektroencefalograficzne EEG
§ wykonywanie – w spoczynku oraz z aktywacją zapisu drogą hiperwentylacji i fotostymulacji (niewolnicy),
§ największa wartość – badanie w czasie napadu
§ zmiany
o charakterystyczne – potwierdzają rozpoznanie,
o niecharakterystyczne – zwolnienie czynności podstawowej
o typowe – napadowe wyładowanie iglic lub fal ostrych, po której następuje fala wolna
LECZENIE
Cel leczenia padaczki
§ pomoc choremu, aby podnieść jakość życia i móc przystosować się do życia codziennego i możliwego wykonywania roli społecznej
§ uzyskanie tego drogą maksymalnego zmniejszenia częstości napadów i zapobiegania powtarzaniu przez podawanie minimalnie niezbędnej (możliwie najmniej toksycznej) dawki leku lub leków
Kiedy rozpocząć leczenie?
§ Jak najszybciej po rozpoznaniu, jednym lekiem (u ¾ wyst.) w dawce stopniowo zwiększanej.
Jaki wybrać lek?
§ Większość chorych otrzymuje karbamazepinę lub kwas walproinowy (młodzież!).
Kiedy zakończyć leczenie?
§ Podstawowe kryterium – 2-3 letni okres bez napadów, ale też brak organicznego uszkodzenia UN, krótkie trwanie, prawidłowy obraz EEG.
Pomoc przedszpitalna:
§ czasem ABC
§ czasem intubacja
§ relanium dożylnie
Leki:
§ przeciwdrgawkowe: fenytoina (i pochodne), klonazepam, relanium,
§ nowe: dormicum (wlew ciągły),
§ barbiturany: phenobarbital (luminal)
§ anestetyki: diprivan
§ nawet zwiotczenie
NOWY TREND w leczeniu padaczki
Stymulacja nerwu błędnego VNS
§ wskazania w przypadkach lekoopornej padaczki ogniskowej u dorosłych i dzieci > 12 r.ż. (od 1997),
§ zapobieganie napadom przez wysyłanie regularnych łagodnych impulsów elektrycznych ze stymulatora do mózgu drogą nerwu błędnego,
§ implantacja w warunkach ambulatoryjnych,
§ parametry prądu: 1,0 – 3,0 mA, 30 Hz, czas impulsów 500 mikrosekund,
§ redukcja napadów o więcej niż połowę lub ich ustąpienie u 80% !!! chorych, poprawa jakości zycia.
PROBLEMY PIELĘGNIARSKIE
§ edukacja – kłopoty w zakresie wartości psycho-socjalnych chorego,
§ zmiany psychiczne nie tyle zespół otępienny co charakteropatia padaczkowa
§ w okresie napadu padaczkowego czy stanu padaczkowego zaburzenia przytomności, możliwe zaburzenia oddychania.
ŻRÓDŁA
Mazur R., Kozubski W., Prusiński A: Podstawy kliniczne neurologii. PZWL 1998
Neurochirurgia czynnościowa
4
michalsoowa