Konspekt lekcji języka polskiego dla klasy VI

mgr Anna Ciszewska
nauczyciel języka polskiego

Temat: Mój dom to...

Cele operacyjne – uczeń potrafi:
– wzbogaca słownictwo, poznaje wyrażenia i zwroty, frazy z wyrazem –
   dom;
– odczytuje przenośne znaczenie słów w wierszu;
– szanuje dom rodzinny;
– jest tolerancyjny wobec ludzi bezdomnych;
– współpracuje w grupie;

Pomoce dydaktyczne:
– definicje wyrażenia i zwrotu;
– tekst wiersza o domu;
– Słownik frazeologiczny języka polskiego;
– zestaw przykładowych wyrażeń frazeologicznych i zwrotów;
– zestaw fraz na temat domu;
– kartki, flamastry;

Metody pracy:
– praca z tekstem poetyckim;
– techniki dramy: poza, scenka improwizowana, rola;
– burza mózgów;
– mapa mentalna;
– metoda ćwiczeń praktycznych;
– rozmowa sterowana;

Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów, czynności organizacyjne – podział uczniów na 4 grupy, wybór liderów przez nauczyciela.
2. Sprawdzenie pracy domowej – odczytanie definicji słowa „dom” pochodzącej ze Słownika języka polskiego.
3. Ćwiczenie wprowadzające, będące pozą. Uczniowie budują z własnych ciał litery do słowa: D O M. Pracują bez słów, w rolach ludzi niemych.
4. Nauczyciel rozdaje grupom słowniki frazeologiczne. Uczniowie wypisują na arkuszu papieru 8 przykładów wyrażeń (związki bez czasownika) oraz 8 przykładów zwrotów (związki z użyciem czasownika).
Po kilku minutach pracy – uczniowie odczytują swoje rozwiązania, a nauczyciel je sprawdza pod względem poprawności językowej. Sam nauczyciel dopowiada własne przykłady oraz rozdaje zestaw frazeologizmów o domu.

Wyrażenia:                                                          Zwroty:
Przyjazny                                            pozostać w domu
Bankowy                                            przebywać poza domem
Akademicki                                          być gościem w domu
Dziecka                                               być panem we własnym domu
Rządowy                                             mieć dom na głowie
Jednorodzinny                                     tęsknić za domem
Drewniany                                          czynić honory domu
Rodzinny                                            trząść domem

Każda grupa wybiera 1 zwrot, frazę lub wyrażenie i przygotowuje scenkę improwizowaną tak, aby odczytać przenośne znaczenia słów.
Można pogłębić to ćwiczenie poprzez analizę:
Kim jesteś?
Co robisz?
Co czujesz?
Uczniowie, dzięki analizie, powinni bardziej uświadomić sobie znaczenie domu w życiu człowieka.

UWAGA:
Ze względu na ograniczony czas pracy oraz małą ilość Słowników frazeologicznych języka polskiego w szkole – 2 grupy wykonują ćwiczenie nr 4, a 2 grupy równocześnie zastanawiają się nad ćwiczeniem nr 5.

Nauczyciel proponuje ćwiczenie, aby uczniowie spontanicznie spróbowali dokończyć brzmienie przysłów o domu:

„Gość w dom, ....................................”
„Wszędzie dobrze, ....................................”
„Gdy jesteś w cudzym domu, ...............................”
„Gdzie się dom pięknie świeci, ........................................”

UWAGA:
Uczniowie będą mieli najprawdopodobniej problemy z dokończeniem niektórych przysłów, dlatego też nauczyciel powinien po jakimś czasie podać podpowiedzi, tj. dokończone przysłowia, które uczniowie tylko stosownie połączą:

„..........................., Bóg w dom”
„..........................., ale w domu najlepiej’
„.........................., nie zawadzaj nikomu”
„.........................., tam każdy ptak rad leci”

Odczytanie treści wiersza Jana Kochanowskiego, pt. ,,Na dom w Czarnolesie” przez nauczyciela:

„Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;
Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje!
Inszy niechaj pałace marmorowe mają
I szczerym złotogłowem ściany obijają,
Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym,
A Ty mnie zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym,
Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością”.

Rozdanie uczniom tekstu wiersza.

Interpretacja fraszki, poprzez udzielanie odpowiedzi na pytania nauczyciela:
Do kogo mówi podmiot liryczny?
Kto wciela się w podmiot liryczny?
O co prosi?
Rozmowa sterowana przez nauczyciela, która da odpowiedź na pytanie: czym jest dom dla poety? a czym jest dom dla każdego z uczniów?

Ćwiczenie podsumowujące zajęcia lekcyjne – burza mózgów, z zapisem mapy mentalnej, która ma dać wnioski i odpowiedzi na pytanie retoryczne:

„DOM DAJE MI...”

Sugerowane odpowiedzi:
język, radość, korzenie, tradycje, bezpieczeństwo,
spokój, miłość, styl życia.

Nauczyciel rzuca pod rozwagę uczniom kwestię bezdomności. Uczniowie mogą podejść do jednej z osób w roli bezdomnego i wesprzeć go ,,dobrym słowem” na Święta Bożego Narodzenia.

Nauczyciel prosi o wykonanie pracy domowej, która będzie pisemną relacją, a równocześnie informacją zwrotną na temat:
Na lekcji nauczyłem się...
Szanuję ludzi bezdomnych, ponieważ...

UWAGA:
Na koniec jednostki lekcyjnej nauczyciel powinien nagrodzić plusami z aktywności tych uczniów, którzy najlepiej i najsprawniej wykonywali ćwiczenia polonistyczne.