Jewgienij Prieobrażenski – NEP i zadania partii (1921 rok).pdf - Jewgienij Prieobrażenski - Symulator_Farmy

Jewgienij Prieobra ż enski

NEP i zadania partii

Samokształceniowe Koło Filozofii Marksistowskiej

WARSZAWA 2008

Jewgienij Prieobrażenski – NEP i zadania partii (1921 rok)

„NEP i zadania partii” („Nowaja ekonomiczeskaja

politika i zadacza partii”) Jewgienija Prieobrażenskiego

został opublikowany jako aneks do wydania „Abecadła

komunizmu” (z 1924 roku), ale jak wynika z jego treści

napisany został znacznie wcześniej, bezpośrednio po X

Zjeździe RKP(b) w 1921 r., i wtedy po raz pierwszy

opublikowany.

Podstawa niniejszego wydania: antologia tekstów

„Marksizm XX wieku”, część I, red. naukowa Janusz

Dobieszewski i Marek J. Siemek, Wydawnictwa

Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1990.

Tłumaczenie z języka rosyjskiego: Janusz

Dobieszewski.

– 2 –

www.skfm.w.pl

Jewgienij Prieobrażenski – NEP i zadania partii (1921 rok)

Zacznijmy od zadań, jakie powinny być zrealizowane w dziedzinie rozwoju sił wytwórczych w

Rosji, przyjmując za punkt wyjścia ich dzisiejszy stan realny. Następnie przyjrzyjmy się zadaniom, przed

jakimi stoi partia.

Przede wszystkim problem wielkiego przemysłu. Liczba funkcjonujących w roku 1920

przedsiębiorstw przekraczała nasze możliwości tak pod względem zasobów aprowizacyjnych, jak i

surowcowych. Przedsiębiorstwa nie pracowały przez cały rok, często musiano je unieruchamiać z powodu

braków materiałowych i niemożliwości zapewnienia robotnikom realnego wynagrodzenia. Rezultatem

tego były ogromne ilości nie wykorzystanej siły roboczej, nadmierne zużywanie paliwa, znaczne

przestoje maszyn, marnotrawstwo zasobów aprowizacyjnych i pieniężnych, wreszcie – bardzo niska

produkcja. W porównaniu z odpowiednimi wynikami sprzed wojny większość przedsiębiorstw pracowało

ze stratą dla państwa. Obecnie stawiamy przed sobą zadanie zwiększenia produkcji przy zmniejszeniu

ilości zużywanych paliw, przy redukcji zatrudnienia, przy takiej samej lub nawet mniejszej ogólnej ilości

środków aprowizacyjnych (z tym, że oczywiście przy lepszym zaopatrzeniu na jednego robotnika).

Oznaczać to będzie ogromny krok naprzód w dziele rozwoju sił wytwórczych, przede wszystkim rozwoju

wielkiego przemysłu. Liczne doświadczenia i ich analiza prowadzą do wniosku, że zadanie to jest w

ogóle wykonalne i że może być wykonane przy odpowiednich wysiłkach w roku obecnym i przyszłym.

Konieczne jest jedynie, by każde przedsiębiorstwo dokładnie znało wielkość produktu przekazywanego

państwu oraz środki, które od państwa otrzymuje, zwłaszcza – by dokładnie było określone to, co

otrzymuje od państwa robotnik w formie zaopatrzenia, wynagrodzenia pieniężnego, mieszkania itd. i by

wzrost realnej płacy roboczej zależał od wzrostu realnej produkcji.

1. Średni przemysł

Terenowe jednostki administracji gospodarczej winny uruchomić taką maksymalną liczbę

średnich przedsiębiorstw, przy której możliwe będzie zapewnienie ciągłej produkcji. Przedsiębiorstwa, na

które nie starcza sił i środków, należy oddać w dzierżawę na korzystnych dla państwa warunkach. Biorąc

pod uwagę ogromny popyt na produkty wytwarzane dawniej w różnego rodzaju średnich

przedsiębiorstwach, zarówno przedsiębiorstwa zarządzane przez terenowe jednostki administracji

gospodarczej, jak i przedsiębiorstwa oddane w dzierżawę mają wszelkie dane, by szybko stanąć na

nogach i w pełni pokryć swoje wydatki. W rezultacie powinien nastąpić stopniowy rozwój sił

wytwórczych w sferze średniego przemysłu, a także początek zdrowej konkurencji między nim a

chałupnictwem i rzemiosłem.

2. Drobna produkcja

Lokalna produkcja chałupnicza poniosła w okresie wojny i rewolucji najmniejsze straty, była

jednak mocno skrępowana w dalszym rozwoju swym chwiejnym charakterem politycznym oraz brakiem

wolnego handlu. Ponieważ w warunkach nowej polityki ekonomicznej władzy radzieckiej przeszkody te

zostają usunięte, więc przed rozwojem tej gałęzi gospodarki rysują się szerokie perspektywy. Wzrost w

dziedzinie rzemiosła i chałupnictwa dostrzegany jest w ciągu ostatniego pół roku powszechnie,

– 3 –

www.skfm.w.pl

Jewgienij Prieobrażenski – NEP i zadania partii (1921 rok)

rozpoczyna się konkurencja wewnątrz drobnej produkcji, więcej jest przedsięwzięć o podstawowym

znaczeniu dla życia społeczeństwa, przede wszystkim zaś zwiększa się ilość wytwarzanego produktu.

Zadaniem władzy radzieckiej wobec rzemiosła i produkcji chałupniczej jest zmuszenie chałupników i

rzemieślników do ponoszenia części kosztów utrzymywania aparatu państwowego, oraz do pomocy w

odbudowie wielkiego przemysłu i to zarówno w formie opłaty podatków naturalnych i realizowania

zamówień państwowych, jak i w formie podatków pieniężnych.

Jeśli chodzi o gospodarkę chłopską, to pod wpływem podatku naturalnego, zaprzestania wojny i

zdecydowanego ukrócenia bandytyzmu ruszyła ona w większości guberni RFSRR z martwego punktu i

znajduje się w stadium zwiększania powierzchni upraw. Oprócz tego rozpoczyna się w skali masowej

wprowadzanie różnych, dostępnych przy obecnym stanie gospodarki, form udoskonalonej produkcji

rolnej. Ogromna klęska żywiołowa na Powołżu, przy wszystkich jej dotkliwych konsekwencjach, nie

może zmienić obrazu początku wzrostu gospodarczego na wsi, dokonującego oczywiście na razie

pierwszych kroków i niezdolnego do natychmiastowego zlikwidowania sił regresu, ale niewątpliwego.

Podatek naturalny, jako najważniejszy punkt naszej polityki ekonomicznie, logicznie i nieuchronnie

pociągnął za sobą zmiany w polityce także w stosunku do innych niesocjalistycznych form

gospodarczych, jego polityczna zasadność została wzmocniona efektami ekonomicznymi. W rezultacie

zdobyliśmy – w postaci zwiększenia gruntów rolnych i udoskonalenia metod uprawy ziemi – rękojmię

zwiększenia ilości produkcji i rozwoju tej gałęzi naszej gospodarki, w której tworzone jest obecnie od ¾

do 4/5 całego naszego dochodu narodowego. Zadaniem władzy radzieckiej jest sprzyjanie rozwojowi sił

wytwórczych na wsi wszelkimi dostępnymi środkami.

3. Polityka finansowa

Emisja pieniędzy papierowych była dotychczas jednym z najważniejszych sposobów pokrycia

wydatków wojennych państwa, utrzymania aparatu państwowego oraz odbudowy przemysłu, przy czym

ani ilość emitowanych pieniędzy, ani ilość osiągniętych w ciągu roku, dzięki emisji, wartości realnych nie

podlegały jakiemuś przemyślanemu planowaniu. Innymi słowy, nie wiedzieliśmy, co otrzymujemy i co

wydatkujemy w formie pieniężnej, co otrzymamy i jakie będą wydatki w najbliższych miesiącach, w

najbliższym roku. Polityka taka staje się w warunkach nowego kursu niemożliwa choćby tylko dlatego, że

nie sposób odbudować gospodarkę bez ścisłej ewidencji dochodów i wydatków. Jest ona niemożliwa

także dlatego, że przy długotrwałym współistnieniu produkcji socjalistycznej z produkcją

drobnoburżuazyjną, ta druga wymaga trwałych środków wymiany, pierwsza zaś – jednostki ewidencji.

Przywrócenie stałej jednostki pieniężnej staje się w związku z tym najważniejszym zadaniem naszej

polityki finansowej. Jest to zadanie skomplikowane, ponieważ jednocześnie część dochodów państwa

trzeba będzie nadal pokrywać emisją papierowego pieniądza, co oznacza zachowanie głównej przyczyny

upadku kursu pieniędzy. Jasne jest więc, że zadanie nie może być rozwiązane od razu, a przywrócenie

twardego kursu pieniądza powinno być obliczone na kilka lat i uzależnione od osiągnięć całości

gospodarki. Niezbędne jest w tym celu stopniowe zmniejszanie emisji (licząc nie w papierkach, ale w

wartościach wynikających z wymiany), wprowadzenie podatków pieniężnych, z wyrównaniem

robotnikom części przypadającej na płacę roboczą, wreszcie – zlikwidowanie lub zmniejszenie zbędnych,

– 4 –

www.skfm.w.pl

Jewgienij Prieobrażenski – NEP i zadania partii (1921 rok)

wynikających z niegospodarności oraz drugorzędnych wydatków. Środki te przy jednoczesnym

funkcjonowaniu innych czynników, od nas niezależnych, lecz żywiołowo podnoszących kurs rubla (lub

zmniejszających tempo jego spadku), to znaczy – przy rozszerzeniu wymiany towarowej w sferze

naszego drobnoburżuazyjnego otoczenia, przybliżą nas do możliwości wprowadzenia twardej waluty.

Wraz z tym twardy budżet otrzymają wszystkie resorty; dzielone bowiem będą między nimi nie

papierowe znaki, a wyrażona w złocie według cen przedwojennych siła nabywcza całej rocznej emisji.

4. Zadania partii

Każdy członek partii musi mieć przede wszystkim pełną świadomość co do naszych perspektyw

ekonomicznych na najbliższe lata. Z tego co powiedziano tu dotychczas, a także z szeregu uchwał

partyjnych, przemówień i artykułów poświęconych naszej nowej polityce ekonomicznej, jak i z analizy

doświadczeń pierwszych kroków w tym kierunku, perspektywy te rysują się dość wyraźnie. Nie powinno

być w naszej partii towarzyszy, którzy stracili orientację polityczną, bezradnie rozglądających się wokół i

niezdolnych do aktywnego włączenia się w bieg wydarzeń oraz skutecznego realizowania nowej polityki

ekonomicznej. O ile było to naturalne w pierwszych tygodniach po marcowych decyzjach Zjazdu partii 1 ,

to obecnie, gdy sytuacja się wykrystalizowała, tego rodzaju sabotaż myśli i sabotaż działań jest zupełnie

niedopuszczalny. Należy skierować wszystkie siły, motywy i myśli naszej partii w stronę gospodarki.

Powiem precyzyjniej: należy wzbudzić w masach partyjnych nawyki gospodarności, dążenie do

zwiększenia zysków i minimalizacji strat w gospodarowaniu. Jest to podstawowe źródło wzmacniania

siły naszego państwa. Wielką uwagę należy zwrócić na wszelkie formy oszczędności w wydatkach

państwa, trzeba wypowiedzieć walkę wszelkiej niegospodarności i niedbalstwu; trzeba skłonić

szeregowych komunistów do działań na rzecz ulepszania istniejących przedsiębiorstw państwowych, jak i

do inicjatyw w kierunku otwierania nowych przedsiębiorstw opartych na zasadzie bezdeficytowości.

Pamiętać należy o tym, że tak naprawdę dopiero teraz przystępujemy do realizacji tego punktu naszego

programu, w którym zobowiązuje się każdą organizację, każdego komunistę do działań na rzecz

zwiększania ilości wytwarzanych w kraju produktów. Ci towarzysze, którzy uważają okres komunizmu

wojennego w naszej gospodarce za doskonalszy typ gospodarki socjalistycznej, obecną zaś naszą politykę

– nawet tę, która realizowana jest w wielkich przedsiębiorstwach – za krok wstecz zupełnie nie rozumieją

tego, czym jest socjalizm i gospodarka socjalistyczna. Socjalizm oznacza nie tylko społeczną własność

środków produkcji, ale także wyższy – w porównaniu z kapitalizmem – stopień wydajności pracy. W

sytuacji, gdy przedsiębiorstwa są uspołecznione, wydajność pracy zaś jest w nich niższa niż w

kapitalizmie, gdy są deficytowe – a taka sytuacja występuje u nas – mamy wówczas do czynienia z

socjalizmem raczej pod względem formy, raczej w sferze prawnej niż pod względem gospodarczym.

Obecnie decydujemy się nawet na zmniejszenie liczby przedsiębiorstw uspołecznionych, za to wszelkimi

dostępnymi środkami zwiększamy ich dochodowość z punktu widzenia socjalistycznego państwa. I jest to

krok naprzód, a nie wstecz w dziele rzeczywistego budownictwa socjalizmu. Jednocześnie zrozumiałe

jest, że w warunkach nowej polityki ekonomicznej musimy walczyć nie tylko z nawykami okresu

1 Chodzi o X Zjazd RKP(b) [przyp. tłum.].

– 5 –

www.skfm.w.pl

Jewgienij Prieobrażenski – NEP i zadania partii (1921 rok).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: