andragogika-wykl.doc

1

EDUKACJA W PROCESIE PRACY

Dorośli są mocno wrośnięci  w kulturę, w której się wychowali. Bardzo ciężko zmienić te wartości u osoby dorosłej ponieważ nauczanie czegoś nowego osoby dorosłej polega na „wymazaniu” tego co on wie na dany temat i wpojeniu innych wartości. Jest to trudny proces bo wymaga nie tyle nauki co zmiany. Dziecko jest jak tabula rasa-od razu można je czegoś nauczyć.

Dorosły aby się  czegoś nauczyć musi postawić sobie cel pragmatyczny. Dorośli są osobami krytycznymi-są dociekliwi i nieufni. Człowiek dorosły podczas nauki próbuje włączyć nową wiedzę do starej, próbuje zrozumieć, nie są ważne regułki tylko zrozumienie tematu. Osoba dorosła jest ukształtowana, stawia sobie cel pragmatyczny, próbuje go zrozumieć i zaakceptować.

Różnice kulturowe.

Fenomenologia – nauka o fenomenach.

Schemat poznawczy – konkretne słowo wyrażone w jakimś języku.

Schemat znaczeniowy – znaczenie słowa.

\znaczenia tworzą perspektywę znaczeniową czyli granicę naszego poznania (nie ma nic ponadto – jest to coś niepojętego). Ludzie z tych samych kultur mają podobną, określoną perspektywę znaczeniową. Człowiek dorosły ma swój świat i swoje wartości.

Mezirow wymyślił uczenie się transformatywne, które jest zmianą jakościową perspektywy znaczeniowej. Ma ono na celu utworzenie nowego pojęcia, celu, który zmieni naszą perspektywę znaczeniową.

Schemat znaczeniowy:

I etap - uczenie się transformatywne – to odczucie problemu, doznanie szoku.

II etap – próba interpretacji problemu – dlaczego tak jest

III etap – wgląd w sytuację – weryfikowanie wstępne

IV etap – odwzorowanie – próba weryfikacji

V etap – symbol – pojawienie się nowego myślenia

Człowiek dorosły ma zdolność transformacji znaczeniowej czyli zmiany swojego myślenia i postrzegania różnych rzeczy. Dorośli mają tendencję do uczenia się konserwatywnego (wiedzę przepuszczają przez swoje schematy znaczeniowe). Dorośli ucząc się  potwierdzają swoją dotychczasową wiedzę.

Rola nauczyciela w uczeniu transformatywnym:

- jest prowokatorem , który zainicjuje zburzenie istniejącego schematu znaczeniowego

- wskazuje model, schemat znaczeniowy

- jest  konsultantem i słuchaczem

- wg Mezirowa nauczyciel  osobą która pozjadała wszystkie rozumy, uważa się za mistrza i usilnie dąży do zmiany schematu ucznia. Nauczyciel nie dąży do jednej interpretacji, nie wie jaki schemat przyjmie jego uczeń, nie narzuca mu nic, nie planuje, pomysł rodzi się w trakcie. Edukacja dorosłych wg Mezirowa powinna dążyć do zmiany i przekształcania świata dorosłych, aby nie stali w miejscu.

KSZTAŁCENIE W ODRODZENIU

Edukacja ludzi miała nastąpić poprzez biblię – edukacja religijna. Oprócz tego powstały szkoły dla dorosłych. Miały one na celu rozwój umysłowy dorosłych (rozwój ich talentów – dot. To głównie bogaczy)

J.A. Komeński – idea całożyciowego.

Rewolucja przemysłowa.

Condorcet uważał, że dzięki kształceniu możemy zmienić społeczeństwo.

K. Fourier (Francja), R. Owen (Anglia)

W Anglii powstała pierwsza szkoła  (1798) – instytut mechaników. Owen proponował też stworzenie czytelni. We Francji Fourier tworzył stowarzyszenia dla osób powyżej 16 r.ż. Zajęcia dot. higieny, medycyny, prawa. Edukacja w XVIII/XIX w. powodowała umiejętność kontaktu z edukacją i kształceniem (umiejętność czytania).  

W Skandynawii pojawił się nurt emancypacji ludu – Grundtvig (działał wśród ludu).

p. Bergman (Niemcy) ogłosił samowychowanie i samokształcenie się ludzi. Tworzył stowarzyszenia i organizacje samopomocowe.

Szymon Marcysjusz w dziele „O szkołach” (XVIw.) napisał, że „lepiej się uczyć późno niż wcale”.

II połowa XIX w. to rozwój w zaborze prosukim (K. Libelt, Cieszkowski – uniwersytet dla ludu, uczenie robotników). Pod koniec XIX w pojawiły się pierwsze badania naukowe.

W Polsce były przeprowadzone w 1890r przez M. Brzezińskiego.

Karpowicz, Krzywicki, Radlińska – to znane i ważne nazwiska dla tego okresu.

Przy uniwersytecie warszawskim powstaje studium kulturowe w którym pracuje Radlińska, Essen.

Drugim ośrodkiem edukacji dorosłych był uniwersytet w Poznaniu (M. Znaniecki).

A, Niesiołowski – I wykładowca andragogiki w Poznaniu.

Trzeci ośrodek to UJ w Krakowie.

W PRL-u pojawiły się towarzystwa zajmujące się edukacją (Ludowe Towarzystwo Kultury). Ludzie uczyli się czytać i wykonywać zawód.

Na uniwersytetach pojawiają się katedry zajmujące się andragogiką (Uniwersytet Łódzki, UJ, UW).

Od 1957 r. na Uniw. Warszawskim powstaje zakład teorii edukacji dorosłych.

W latach 70-tych Uniw. Łódzki odradza się (Czerniawska), w Toruniu Przybylska, na Uniw. Wrocławskim – Kargul, Malewski, Sęków.

ANDRAGOGIKA to subdyscyplina naukowa, której przedmiotem badań jest edukacja dorosłych (problemy oświaty dorosłych)

Andragogikę interesują 3 schematy znaczeniowe:

1) edukacja (proces nauczania i proces uczenia się)

2) dorosły

3) instytucje edukacyjne (formalne, nieformalne, pozaformalne)

Konceptualizacja pojęcia „edukacja” (Radcilffe, Coletta, Majewski)

Edukacja formalna kończy się uzyskaniem określonego zaświadczenia.

Instytucje pozaformalne – ich celem jest nauczanie „przy okazji”

Instytucje nieformalne – codzienność.

Badacze amerykańscy Boyom i Appis uważają, że andragogika powinna stworzyć swój przedmiot badań, własny język pojęciowy. Kolejny nurt mówi o interdyscyplinarności andragogiki.

Field i Majewski mówią, że przedmiotem badań andragogiki będzie kontekst życia, który możemy rozpatrywać jako problemy i procesy zachodzące pomiędzy dorosłym, edukacją a instytucjami edukacyjnymi.

Istnieją 2 nurty badań andragogicznych:

1)  amerykański – uczenie się jednostkowe; w jaki sposób dorosły  nabywa wiedzę, jak prowadzić kształcenie dorosłych itp. MEZIROW

2) europejski – oświecanie szerokich grup społecznych, kształcenie głównie dyskryminowanych grup społecznych, uczenie się z codzienności)

DOROSŁOŚĆ JAKO PRZEDMIOT BADAŃ ANDRAGOGIKI

W andragogice przyjmujemy 3 definicje dorosłości:

1) dorosłość jako stan

2) dorosłość jako proces rozwojowy

3) dorosłość jako proces społeczno-kulturowy

Ad. 1

Koncepcja ta powstała na podstawie psychologii i prawa. Chodzi tu o uchwycenie pewnego stanu – „dorosły to ten który… (wyznaczniki wg tych nauk):

- dorosłym jest człowiek, który może być samodzielnie podmiotem działalności produkcji gospodarczej (sam uczestniczy w procesie pracy, zarabia na siebie, jest dojrzały społecznie),Szewczuk

- M. Tyszkowa os. Dorosłą nazywa taką, która jest już w procesie wzrastania i biologicznego dojrzewania organizmu do pełnienie wszystkich funkcji życiowych

- Carp, Peterson podają następujące kryteria dorosłości: są to ludzie od 18 do 60 r.ż. mieszkający samodzielnie.

Ad. 2

I koncepcja – dorosłość jako stan

Dorosłość jako proces rozwojowy jest to wg Cogginsa kompleks 4 grup postaw:

- postawy wobec siebie – świadomość siebie samego (kim jestem, jakie mam cele, dążenia, samoocena, tendencja do rozwijania samego siebie)

- postawy wobec innych – obejmuje szacunek do innych, zdolność do ich rozumienia, umiejętność koncentrowania się na innych, poczucie wspólnego losu;

- postawy wobec wiedzy – umiejętność rozwiązywania problemów i zadań, które stoją przed człowiekiem. Powodują, że potrafimy radzić sobie ze wszystkimi problemami.

- postawy wobec życia – zdolność zaangażowania w sprawy codzienności, świadomość niepowodzenia.

Wg Cogginsa dorosłość jest procesem polegającym na ty, że nie we wszystkich tych postawach jesteśmy doskonali. Nie zawsze dorośli dorastają do wszystkich sytuacji.

II koncepcja – dorosłość jako stan idealny który trudno osiągnąć.

Jest to koncepcja wg F. Urbańskiego

Ideał człowieka wg Urbańskiego składa się z:

- ciągłej zdolności do miłości i ciepła, radości życia

- niezależność od pełnionej roli społecznej (świadczy o samodzielności i odpowiedzialności)

- pogoda ducha, spokój wewnętrzny (aby to uzyskać trzeba zaakceptować siebie)

- poczucie wewnętrznej siły, oddziaływania na innych

- empatia na doświadczenia życiowe innych ludzi

- świadomość solidarności bytu ludzkiego

- cieszenie się z innymi chwilą, obecnością bliskich

- działanie spontaniczne

III koncepcja

Wg Knowelsa dorosłość to stan, finalny rezultat zmian i przekształceń jakiemu ulegają w procesie dorastania struktury psychiczne jednostki.

15 wymiarów zmian i przekształceń wg Knowelsa:

- od zależności do autonomii (zależność psychiczna i fizyczna)

- od bierności do aktywności (bierność dot. działania)

- od subiektywizmu do obiektywizmu (wymiar oceny)

- od ignorancji do eurydycji (dojrzałość to wiedza)

- od niskiej do wysokiej sprawności (sprawność w działaniu)

- od wąskiego do szerokiego zakresu odpowiedzialności

- od wąskich do szerokich zainteresowań

- od egoizmu do altruizmu

- od braku samoakceptacji do samoakceptacji

- od amorficznego do zintegrowanego poczucia własnej osobowości

-  od koncentracji na szczegółach do koncentracji na zasadach

- od powierzchowności do trwałych związków

- od odtwórczości do oryginalności

- od potrzeby pewności do dania sobie prawa że może być coś nieokreślonego

- od afektywności do racjonalności

Pojęcie dorosłości jest zbiorem postulatów, które ciężko osiągnąć i trwają one przez całe życie.

Ad. 3

Dorosłość jako proces społeczno – kulturowy – Ericsson, Colberg.

Próbują łączyć rozwój osobowościowy z pewnymi zjawiskami życia społecznego w których jednostka przebywa.

p. Cross wprowadziła koncepcje w której postawą do dojrzałości jest nasz rozwój biologiczny. Podczas wzrastania zmieniają się oczekiwania wobec człowieka. Wraz z wiekiem biologicznym pojawiają się oczekiwania i role społeczne. Jak wykonujemy te zadania i role to jesteśmy dorośli. Jak nie- to nie jesteśmy dorośli.

Człowiek jest dorosły wtedy, gdy spełnia to co społeczeństwo mu nakazuje.

MODELE EDUKACJI PRACY Z DOROSLYMI. Wykład

1 TRZY ROZUMIENIA WIEDZY

2 MODELE:

a TECHNOLOGICZNY

b HUMANISTYCZNY

c KRYTYCZNY

WIEDZA – to przeciwieństwo wiary.

s        WIEDZA WG SOKRATESA – to zespól uzasadnionych przekonań. To informacje, co do których ludzie mieli przekonanie o ich prawdzie.

s        WIEDZA WSPOLCZESNIE WG SLOWNIKA – to ogol wiarygodnych informacji o rzeczywistości albo o możliwości ich wykorzystania.

PIERWSZE ROZUMIENIE WIEDZY

s        WIEDZA TEORETYCZNA – to zbiór informacji wiarygodnych, które maja status prawdziwa o rzeczywistości.

DRUGIE ROZUMIENIE WIEDZY

s        WIEDZA PRAKTYCZNA – to przełożenie informacji na rzeczywistość działania. Wiedza jako zbiór posiadanych umiejętności. To przełożenie wiedzy teoretycznej na rzeczywiste działanie w rzeczywistości. To umiejętność jak coś zrobić.

TRZECIE ROZUMIENIE WIEDZY

s        WIEDZA WG MICHAEL FOUCAULT – wiedza to informacje, które nie maja statusu obiektywnego. Wiedza jest wyznacznikiem władzy. Powstaje w wyniku interakcji przekonań ze statusem innej osoby. Pozwalamy na zaistnienie wiedzy, ponieważ wierzymy w relacje, które są nam przekazywane. Wiedza powoduje opresyjność. Jesteśmy niewolnikami swojej wiedzy. Wiedza pozwala nas trzymać w określonym porządku. Nasza wiedza przekłada się bezpośrednio na nasze zachowanie. Wiedza powstaje tylko w interakcji, w kontakcie. Jest ona tworzona, ponieważ ludzie łącza ze sobą wspólne przekonania, ale nie zawsze dochodzą do jednego rozwiązania. Wiedza nie ma charakteru stałego, jest zawsze relacyjna. To nieustannie zmieniające się przekonanie. Wiedza ma charakter żywy. Nie jest stałym zbiorem przekonań o rzeczywistości. Ta wiedza jest charakterystyczna dla wiedzy średniowiecza ( uczeń – uniwersytet).

MODELE WIEDZY.

A)     MODEL TECHNOLOGICZNY – chodzi o wiedzę teoretyczna . to model szkolny i dotyczy technologii nauczania. Ten model jest charakterystyczny dla wiedzy formalnej.

s        Czemu służy edukacja ? – ma ona służyć podnoszeniu postępu społecznego. Ludzie będą wiedzieć to, co wiedza już do tej pory i będą robić jeden krok do przodu. Wiedzę rozumie się jako zbiór pewnych sadów i muszą być one naukowo uwiarygodnione. Zbiór wiarygodnych informacji istnieje jako osobny byt. Potrzebujemy pośrednika miedzy czymś dalekim i kogoś, kto potrafi przekazać nam wiedzę.

s        Nauczyciel – przekazuje wiedzę. On już ja posiada. Wiedza ta jest niepodważalna. Człowiek, który chce uczyć się na podstawie tego modelu, to znaczy ze chce poznawać. Nasz status mowie o naszej niewiedzy. Technologia polega na tym, ze to my będziemy nauczać. Ktoś przedstawia nam wiedzę już zgromadzona. Nauczyciel jest odpowiedzialny za proces nauczania. Później dochodzi do weryfikacji, czyli do sprawdzenie wiedzy.

s        Kontakt społeczny – struktura społeczna jest miejscem gdzie edukacja się rozgrywa. Kształcenie wiedzy i jej dopuszczenie do roli, którą będziemy pełnić.

B)     MODEL HUMANISTYCZNY. – chodzi o zdobycie umiejętności. Wyrasta z krytyki modelu technologicznego. Ta edukacja nie jest nastawiona na uzyskanie poziomu wykształcenie.

s        Wg Daniel Koll – „ludzie nawet wykształceni nienawidzą się uczyć”. Ten model nazywa się humanistyczny, ponieważ mówi kim jest człowiek i jakie są jego potrzeby. Potrzeby osobiste i samorealizacyjne ucznia stoją w centrum.

s        Wg Daniel Koll – „ ludzie dorośli są odbiorcami wiedzy”. Czyli uczą się po to, ponieważ maja problemy w życiu i chcemy je pozytywnie rozwiązać. Pojawia się egzamin praktyczny, jako etap końcowy uczenia się.

s        Nauczyciel – to ktoś, kto podejdzie do nas i pokaże jak się uczyć. Biedzie tez naszym partnerem. Ma o podtrzymywać uczenie się. Ma pracować nad nasza edukacja i motywacja. Stawia nam praktyczne zadania, którym możemy sprostać. Odpowiedzialność za uczenie się spoczywa po dwóch stronach. Chodzi o posiadanie umiejętności.

C)     MODEL KRYTYCZNY – gromadzenie żywej wiedzy.

s        Dotyczy wiedzy, która w wyniku interakcji jest bytem powszechnym. Myślenie o społeczeństwie ma charakter poznawczy.

s        Człowiek – to osoba dążącą do wolności, chcącą się pozbyć ograniczeń o myśleniu. Chodzi o obudzenie świadomości, zastanowienie się o pójście dalej, np krytyka nauczyciela – poglądy, do czego mnie to doprowadzi. Sięganie do doświadczenia jest źródłem samowiedzy i punktu wyjścia. Wg Malewskiego pierwszym nauczycielem nie był Sokrates.

...