drzewa tropy zwierząt.pdf

„JAK RÓŻNORODNY

JEST ŚWIAT PRZYRODY.

ZOBACZ!

KAŻDY JEST INNY

– KAŻDY JEST POTRZEBNY”

CELE OGÓLNE:

• rozwijanie wrażliwości zmysłowej

• rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych

• rozbudzanie poczucia więzi z otaczającym światem przyrody

• zdobywanie umiejętności samodzielnego prowadzenia obserwacji

• kształtowanie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy

• kształtowanie umiejętności pracy zespołowej.

CELE OPERACYJNE:

Przewidywane osiągnięcia – uczeń potrafi:

• samodzielnie prowadzić obserwacje przyrodnicze

• zilustrować różnorodność sylwetek drzew

• prowadzić wnikliwe obserwacje posługując się lupą

• dostrzec i wymienić różnice w wyglądzie kory i pędów wybranych gatunków

drzew

• porównać pąki i blizny liściowe dwóch wybranych gatunków drzew

• wymienić zasady obserwacji tropów

• rozpoznać charakterystyczne cechy tropów pospolitych gatunków zwierząt

• porównać tropy pospolitych gatunków zwierząt

• zinterpretować ślady zwierząt

• opisać budowę gniazda ptasiego

• zilustrować różnorodność gniazd

• wymienić różnice w budowie gniazd ptasich

• umiejętnie pracować w grupie.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• zimowe pędy drzew

• lornetki, lupy

• materiały plastyczne.

Literatura dla nauczyciela:

Buchner M. „Śladami zwierząt”. Przewodnik. Multico. Warszawa 1994.

Chmielewski W. „Tropy i ślady zwierząt”. Wydawnictwo PTTK „Kraj”. Warszawa 1984.

Godet J. „Drzewa i krzewy – rozpoznawanie gatunków”. Multico Warszawa 1997.

Mowszowicz J. „Przewodnik do oznaczania drzew i krzewów krajowych i aklimatyzowanych”. WSiP Warszawa 1979.

Ohnesorge G. Scheiba B. Uhlenhaut K. „Ślady i tropy zwierząt”. Multico. Warszawa 1997.

Praca zbiorowa. „Ptaki – materiały dla nauczycieli”. MTO Kraków 2002.

„Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce”. Multico. Warszawa 1996.

PRZYGOTOWANIE DO ZAJĘĆ

Scenariusz składa się z trzech części, na których pełną realizacje trzeba przezna-

czyć więcej niż jeden dzień zajęć. Można też zdecydować się tylko na jedną lub dwie

części.

Przed realizacją tematu trzeba wybrać miejsce, w którym rosną drzewa różnych ga-

tunków z dostępnymi gałęziami – tak by uczniowie mogli dosięgnąć pędów i z bliska

im się przyjrzeć.

Na obserwacje tropów warto wybrać się w dzień po świeżych opadach śniegu

i w miejsce mało uczęszczane przez ludzi – tam tropy będą widoczne.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

Etap wprowadzający

Zajęcia w klasie

1. Rozmowa kierowana „Po czym rozpoznajemy kolegów z daleka i z bliska?”

Uczniowie odpowiadają na pytania:

– Po czym rozpoznajemy kolegów z daleka? (wzrost, sylwetka, kolor włosów, ubra-

nie, sposób poruszania itp.), a jakie cechy wyglądu widzimy z bliska? (szczegóły:

kolor i kształt oczu, nosa, ust, kształt dłoni – palców, paznokci)

– Co mówi wygląd o człowieku? W jakim jest wieku, zdrowy czy chory, wesoły czy

smutny, zdenerwowany, przestraszony? Z wyglądu można odczytać co mu się

przydarzyło.

2. Zabawa „Rozpoznaj kim jestem”.

Jedno dziecko lub kilkoro chowa się za zasłoną (parawanem) i pokazuje tylko dłoń

lub czubek głowy, but, a zadaniem pozostałych uczniów jest rozpoznanie, kto się scho-

wał za zasłoną.

Etap realizacji

Zajęcia w terenie

Rozmowa kierowana „Czy zimą przyroda jest całkowicie uśpiona?”

Również zimą można śledzić życie roślin i zwierząt. Obserwując wygląd drzew – z daleka,

z bliska – podobnie jak obserwując wygląd ludzi, można się dużo o nich dowiedzieć.

Życie zwierząt można poznawać, śledząc ich tropy i ślady.

CZĘŚĆ I – Drzewa

1. Obserwacje i ćwiczenia „Z daleka – z bliska – przez lupę – trzy kroki do

poznania drzewa”.

Kiedy drzewo nie ma liści można obserwować inne cechy jego wyglądu widoczne

z daleka i z bliska. Nauczyciel wybiera kilka drzew różnych gatunków i wspólnie z ucznia-

mi prowadzi obserwacje i ćwiczenia w trzech etapach:

a) z daleka „Rozpoznajemy sylwetki drzew”

Uczniowie obserwują drzewa, odpowiadając na pytania:

– Drzewo jest wysokie czy niskie? „Grube” czy „chude”?

– Jak są ułożone gałęzie – w górę, w dół, czy prostopadle do pnia? Czy można wy-

różnić główne konary (najgrubsze)? Jaki kształt ma korona drzewa? Jest dłuższa

czy krótsza od pnia?

– Czy drzewo jest zdrowe, czy chore? Jest „wesołe” czy „smutne”?

Rysunki na śniegu i zabawy ruchowe „Jakim jestem drzewem – naśladuję i ry-

suję moje drzewo”.

Rozpoznajemy korę drzew – klasa I Szkoła Podstawowa nr 1 w Szczawie – wychowawczyni Bożena Talar

b) z bliska „Rozpoznajemy korę drzewa”

Uczniowie przyglądają się korze, dotykają i określają jej kolor i fakturę (gładka, szorst-

ka, łuszczy się, z bliznami itp.)

„Przebijanka” – „kalkowanie” kory: każdy uczeń przykłada kartkę papieru do kory

i dokładnie pokrywa miękkim ołówkiem, na odwrocie podpisuje nazwę drzewa;

Obserwujemy pąki i blizny liściowe – klasa I Szkoła Podstawowa nr 2 w Lubomierzu – wychowawczyni Grażyna Nowak

c) przez lupę „Pąki i blizny liściowe” (Zał. 1–7)

Uczniowie obserwują przez lupę pąki liściowe dwóch wybranych gatunków drzew i po-

równują, odpowiadając na pytania:

– Jakiej są wielkości, który jest większy?

– Jakiego są koloru? Czy cały pąk jest jednolitego koloru, czy ma kilka barw?

– Jaki mają kształt, do czego podobny? (np.: wrzecionowaty u buka, jajowaty u lipy itp.)

– Jakie są w dotyku? (gładkie, szorstkie, lepkie)

– Czy mają włoski, gruczoły?

– W jaki sposób rosną na pędzie? (odstające czy przytulone; na trzoneczku lub bez-

pośrednio na gałązce)

– Jakiej są wielkości blizny liściowe? Co przypomina ich kształt? (rogalik, podkowa,

półkole itp.)

– Jakie szczegóły blizny widać przez lupę? (kropki, przecinki itp.)

Wniosek: Choć z daleka wszystkie drzewa w zimie wyglądają podobnie,

w rzeczywistości bardzo się różnią. Podobnie, jak każdy człowiek ma inne rysy

twarzy tak każde drzewo ma inne gałązki i pączki. By to zauważyć trzeba

przyglądać im się z bliska.

Po ćwiczeniach nauczyciel ścina kilka pędów i zabiera do klasy. Przyniesione gałązki

włożone do naczynia z wodą można później obserwować, jak rozwijają liście,

a nawet kwiaty (dot. drzew owocowych)

CZĘŚĆ II – Ślady i tropy

1. Rozmowa kierowana „Jak obserwować życie zwierząt w zimie?”

Zwierzęta trudno zobaczyć z bliska, ponieważ boją się ludzi. Zimą można się o nich

dużo dowiedzieć odczytując ślady i tropy, które są jak listy pisane na śniegu! Uczymy

się je czytać – zostajemy tropicielami!

2. Ćwiczenia „Uczę się jak zostać tropicielem”

Każdy uczeń odbija na śniegu ślad buta i porównuje z innymi. Jest mniejszy, czy

większy? Wąski, czy szeroki? Jaki kształt ma obcas itp.?

Uczniowie ustawiają się w szeregu i idą krokiem wolnym, szybkim, biegną, a na-

stępnie porównują wygląd śladów w zależności od szybkości poruszania (głębo-

kość tropu oraz długość kroków)

Najniższe i najwyższe dziecko w klasie idą obok siebie w jednym tempie – reszta

uczniów porównuje długość kroków odbitych na śniegu

Nauczyciel dzieli uczniów na 2 grupy: „Zwierzyna” i „Tropiciele”;

Zwierzyna ma zadanie oddalić się, zmieniając dowolnie tempo i kierunki marszu (za-

trzymuje się, siada, zostawia znaki bytności np. jedzenia); Tropiciele w tym czasie mają

zasłonięte oczy. Kiedy zwierzyna się ukryje, Tropiciele idąc po śladach opowiadają

co się wydarzyło: w jakim kierunku i tempie szła Zwierzyna, gdzie się zatrzymywała,

co jadła itp.

Zabawę można poprowadzić przydzielając dowolnie wybrane role np. zwierząt: tropie-

ni to myszy lub kuropatwy, a tropiciele to lisy lub łasice. Przeprowadzenie tego ćwicze-

nia mogą ułatwić i uatrakcyjnić odpowiednie atrybuty np. maski symbolizujące daną

postać.

Czytamy listy od zwierząt – klasa I Szkoła Podstawowa nr 1 w Szczawie – wychowawczyni Bożena Talar

2. Obserwacje „Czytamy listy od zwierząt” (Zał. 8–11)

Praca w grupach 3–4 osobowych. Każda grupa otrzymuje wybraną powierzchnię śniegu

– nauczyciel obrysowuje ją patykiem lub ogradza sznurkiem (uwaga – nie zadeptać

śladów!)

a) Uczniowie obserwują wszystkie znaki na śniegu i odpowiadają na pytania:

– Ile różnych zwierząt tędy szło?

– Które ślady są duże, a które małe?

– Które zwierzę się spieszyło, a które szło powoli?

b) Każda grupa obserwuje dokładnie ślady i tropy jednego wybranego zwierzę-

cia i odpowiada na pytania:

– Jaki kształt ma trop?

– Jaką długość i szerokość ma trop, ile jest palców?

– Czy są odbite pazury?

– Czy zwierzę szukało pożywienia i czy zostawiło ślady żerowania?

– Skąd przyszło i dokąd podążyło?

Najprawdopodobniej znajdziemy trop psa i kota – dobry model do porównań wielko-

ści, kształtu i sposobu poruszania. Trop kota przypomina kwiatek – jest okrągły

w zarysie, palce są owalne, nie ma odciśniętych śladów pazurów.

Trop psa jest znacznie większy, zazwyczaj głębszy (z uwagi na większą masę zwierzę-

cia), palce psa są bardziej wydłużone, wyraźnie odbite pazury.

Wniosek: Każde zwierzę zostawia ślady obecności. Każdy z nas, kto ma

oczy szeroko otwarte może zostać tropicielem i odczytać na śniegu zapis

wydarzeń.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: