Turowski.doc

Florian Znaniecki – Kulturalizm

Kultura u Znanieckiego jest pełna realności. Osoba jako uczestnik kultury jest czymś więcej niż graczem ról lub uczestnikiem stsunków społecznych. Żadna konkretna zbiorowość ani konkretna osobowość z swym życiem kulturalnym nie może być przedmiotem socjologii. Uważa on, iż tylko jeden z systemów wartości kulturowych jest społeczny w ścisłym sensie. Tzn. jednostki i grupy jako przedmiot i podmiot oddziaływań wzajemnych są wratościami społecznymi i właściwym przedmiotem socjologii jako wyspecjalizowananej nauki o kulturze.

Kultura rozwija się w procesie ewolucji a cała rzeczywistość należy do świata ludzkiego doświadczenia i obciążona jest współczynnikiem humanistycznym. Abstrakcja ta polega na oddzieleniu kultury od świata natury tj. obiekty które można kontrolować. Tym samym społeczeństwo jest częscią kultury a nie odwrotnie (godzi w realizm i idealizm). Uważa, iż są rózne sposoby istnienia, rózne rzeczywistości elementów kultury np. inna rzeczywistość ma instytucja, inną twierdzenie pitagorasa, a inna narzędzie.

Wartość jest kategorią najogólniejszą odnoszącą się do wszystkich znaczących obiektów świata ludzkiego. Wartości nabierają pozytywnej lub negatywnej oceny w zależności od zamiarów użycia ich przez działającego. Wszystko ma swoją wartość (rzeczy mat.i nie mat.).

Tak więc wartość kulturowa może być urzeczowiona jako niezmienna własność rzeczy. Społeczna rzeczywistość stanowiąca system wartości może przez swych uczestników mieć charaktre niezmienny.

Osobowość zakłada kulturalistyczną koncepcję człowieka polegającą na twierdzeniu, iż człowiek może poznać siebie tylko przez kulturę. W centrum uwai Znanieckiego jest człowiek doświadczający i działający tzn. człowiek asymiluje znaczenia, wartości i konstuuje je (tworzy obiekty kultury) a jego ciało jest narzędziem takiego funcjonowania w świecie. Kultura jest dziełem jednostek i osób uczestniczących w tej kulturze. Osobowość kulturowa jest organizacja wartości i działań współuczestniczących i nakładających się na uczestictwo innych osób w podobnych wartościach i działaniach.

Talcott Persons – kontynuator Sorokina opowiada się za kulturowym determinizmem czyli normy i wartości określają dobór środków do celu w sytuacji działania aktora.

Kultura pośredniczy w interakcjach, integruje osobowość, system społ. Kultura jest uporządkowanym systemem symboli. 3 aspekty kultury Personsa: pozanwczy (wierzenia, symbole), ekspresywny (symbole wyrażające emocjonalny stosunek do obiektów), oceniający (standardy moralne).

Społeczeństwo to odziaływujący na siebie aktorzy którzy są motywowani do uzyskanania najlepszych gratyfikacji a których stosunek do sytuacji i innych aktorów jest okreslony przez ssytem symboli kulturowych. Głównym właściwym składnikiem systemu społecznego jest zinstytucjonalizowany status (miejsce w danym systemie)> System jest całoscią, czymś więcej niż suma jednostek gdyż kontroluje uczestictwo każdego aktora jego zachowania, dewiacja jego potrzeby. Tak więc socjalizacja i kontrola społ. są głównym elementem utrzymującym ssytem społ w stanie równowagi.

Osobowość – system osób podporządkowany jest oddziaływaniu systemu kulturowego i systemu społ. System osobowości zależy od procesu socjalizacji w którym dochodzi do przyswojenia wartości, norm, oczekiwań związanych z rolami. To zespół potrzeb, dyspozycji, popędy stają się motywacjami. 3 typy motywacji:poszukiwanie akceptacji, przestrzeganie kulturowych standardów, wypełnianie oczekiwań związanych z rolą społeczną.

Rozwój społeczny – zanik lub powstanie nowego zjaiwska społecznego (rozpad plemion a powstanie narodu)  lub przekształcenie danego zjawiska społ.. W jego podstawowych i zasadniczych elementach. Utożsamiany jest z postępem społ. jako oznaka wzrostu jakości pewnych warotści. Ewolucja oznacza kązdy rodzaj wzrostu. Zmiana może być pozytywna lub negatywna. Postęp to pozytywna ocena – udoskonalenie. Rozwój  jest w socjologii stanem normalnym.

Teoria linearna – pogląd, że społeczeństwa ulegają przemianom w toku rozwoju historycznego i zmiany te nie mają charakteru przypadkowego ale mają charakter linearny, kierunkowy, zdenerminowany i przechodzą od fazy pierwotnej do docelowej. A.Comte – cała rewolucja toczy się wg naturalnego prawa nastepstwa po sobie trzech stadiów: pierwotnego, przejściowego, pozytywne.

Spencer – społeczeństwo rozwija się wedle prawidłowości tj. przechodzenia od stanu jednorodności, niespójności do stanu zróznicowania, specjalizacji, spójności i integracji.

K. Marks – społeczenstwa w toku rozwoju historycznego przechodzą przez fazy od wspólnot rodowo-plemiennych przez okres niewolnictwa, feudalizmu, kapitalizmu do społeczenstwa socjalistycznego i komunistycznego. Materialne warunki bytu, spooby produkcji, świadomość społ. są podstawą rozwoju.

Teoria cykliczna – rozwój ma charakter cykliczny tzn. społeczeństwa przechodzą z jednej fazy do drugiej w swych przemianach a następnie powracają do fazy wyjściowej. Pareto – teoria krążenia elit jako prawidłowość rozwoju społ. Kazmierz Klles-Krauz – rozwój społ. toczy się od socjalizmu do indywidualizmu i znów powraca do socjalizmu w nowej już wersji aby odejść od socj. Do indyw. i tak w koło. Sorokin – przyczyna zmian umiejscawia w samym systemie społ.-kult. Źródłem zmiany jest niedoskonały stan wzajemnego powiązania części systemu. Zmianami rządzi zasada ograniczeń i granic danego typu świadomości kulturalnej której przewaga wyczerpuje się.

Teoria dychotomiczna – to pogląd że społ. w toku rozwoju hist. Przechodzą do struktury opartej na elementarnych grupach pierwotnych do struktury opartej na złożonych grupach umownych wg. Tonniesa – rozwój społ. toczy się wedle dychotomii do dominacji grup wspólnotowych do dominacji grup umownych. Wyróżnił grupy i wpólnoty.

Główna koncepcja struktury społ.

Społeczeństwo wg. Socjologii to pewien historycznie ukształtowany kompleks zbiorowości i grup społecznych. To społeczenstwo globalne, kompleksowe, historycznie i narodowo, państwo. W obrębie społeczenstwa wyróżniamy: obiektywne warunki bytu danego społeczeństwa, strukturę społ., kulturę społ.

Struktura obejmuje wszystkie rodzaje społeczności i grup społecznych, społeczności i ich instytucje (wsie, miasta, klasy zawodowe, warstwy, rodziny). Społeczestwa rozwija się na konkretnym określonym terytorium, obszarze geograficznym które przesądza o jego klimacie, przyrodzie, glebie, bogactwach mineralych. Podłoże społeczeństwa obejmuje rónież warunki ekonomiczne tj. rozwój gospod., poziom techniki, wielkość usług, dochód narodowy. Dopiero na takim fundamencie przyrodniczo-ekonomicznym kształtuje się struktura społeczna czyli powstają różne formy zycia społecznego połączone wzajemnymi zależnościami. Struktura społ. charakteryzuje dynamikę procesów jak: współdziałanie, adaptacja, konflikty, anatagonizmy. Kultura społeczna to wspólne wartości, normy, wzory zachowań co do których wystepuje porównywalnośc mimo odmienności.

Koncepcja strukturalno-funkcjonalna

Ujmije ona strukturę społ jako ustrój Comte, Spenser, Durkheim uważali że społeczeństwo jest całością zbudowaną z elementów wzajemnie od siebie zaleznych i dzięki ich funkcjonowaniu jako całości utrzymuje się i rozwija. Koncepcję strukt.-funk. rozwinęli Persons i Merton. Uznają oni, iż struktury społ. jako globalny całosciowy system społ. złozony z wielu wzajemnie warunkujących sie podsystemów (jak ład, równowaga, harmonia elementów) jako całość sama w sobie nie redukowalna do swych elementów składowych. Pojęcie funkcji jest rozumiane jako układ, rola danego elementu dla funcjonowania systemu społ. Społeczeństwo tak pojęte jest zmienne, ulega ewolucji która różnicuje strukturę społeczną, powstają nowe podsystemy w obrębie których kształtują się nowe role, pozycje, instytucje.

Wg Szczepanskiego społeczeństwo występuje i trzeba je ujmować jako system całościowy powiązany wewnętrznymi zależnościami strukturalnymi i funkcjonalnymi. W ramach społeczeństwa wszystkie elelmenty składowe są sobie podporządkowane i zmiana jednego pociąga za sobą zmienę pozostałych elementów. Tak więc społeczeństwo jest strukturą tzn. układem powiazanym wg określonych prawidłowowści. Struktura umozliwia funkcjonowanie społeczenstwa a fukcja nie wyklucza wewnętrznych konfliktów dysharmonnii. Cała stryktura hierarchiczna tyuhc systemów zwana społeczeństwem stanowi ustrój.

Koncepcja interakcyjna – odrzuca pojęcie struktury społ. jako układu tworzącego całość. Życie ludzi sprowadza się do interakcji czyli działań względem siebie jakie zachowują między ludzmi. To co funkcjonaliści nazywają system społ. – interakcjonizm określa jako wspólne tworzące się interakcje, zbiorowe działania. Struktura to zorganizowane interakcje pomiędzy jednostkami zachodzące wg określonych wzorów. Społeczeństwo to coś płynnego a organizacja społeczna to proces który ciagle się zmienia. Treść życia polega na interakcjach w których działania parterów są negocjowane i zawsze mają charakter twórczy i niestabilizujący się.

Koncepcja konfliktowa

Stanowisko Karola Marksa –Struktura społeczna to zwalczające się ze sobą klasy społ. Traktowała tylko społ. yhistoryczne jako całość. Całośc zaś widział jako szereg dziedzin zycia połączonych ze sobą zaś w sferze społ. jako strukurę klas społecznych uzaleznionych od siebie wzajemnie. Dziedzina życia to byt społ. i świadomość społ. wzajemnie od siebie zależne ale to byt determinuje świadomość. Konflikt klasowy jest istotną cecha struktury społecznej a tym samym motorem zmian społ. Podział na klasy przenika całą strukturę społ.

Ralph Dahrendorf przeciwstawia się wizji struktury społ. jako bezkonfliktowej. Uważa, że konflikty występują zarówno pomiędzy jednostkami w grupach społ. jak również pomiędzy grupami. To własnie na strukturę społ. składają się roznego rodzaju związki jako ugrupowanie ludzi polegające na przymusie i władzy. Oczywistym jest że ludzie muszą się zrzeszać aby osiągać cele czy zaspokajać swoje potrzeby ale zrzeszanie polega na podziale ról i podporządkowaniu się rolom oraz władzy a to rodzi podział na rządzących i rządzonych co stanowi źródło konfliktów społ. Istnieje również sytuacja w której rządzący rządzeni mają wspólne cele i zadania, czy wartości. Aby społeczeństwo jako całość pomomi konfliktów funkcjonowało należy rozwijać różne formy regulacji konfliktów: pojednania, pośrednictwo, arbitraż.

Lewis A. Costera – funkcjonalna teoria konfliktów wg Lewisa źródłem konfliktów są odmienne poglądy ludzi na sprawy w danym systemie. Nie są one czymś nieporządanym gdyż w swym działaniu są reformatorskie, integracyjne i udoskonalające. Przyczyniają się do skuteczności i sprawności nie rozbijając jednak a raczej doprowadzające do integracji.