części zdania.pdf
(
51 KB
)
Pobierz
(Microsoft Word - wyp. wielokrotnie z\263o\277one + cz. zdania.doc)
WykonujĢcy czynnoĻę lub pozostajĢcy w stanie. Jest nadrzħdnĢ
czħĻciĢ zdania. Odpowiada na pytania
kto?
,
co?
- rzeczownik (Kot Ļpi.);
- zaimek rzeczowny (KtoĻ ukradþ buty.);
- zaimek przymiotnikowy (Nasi zwyciħŇyli.);
- liczebnik (Dwunasta wybiþa.);
- imiesþw przymiotnikowy (PrzewodniczĢcy zamknĢþ zebranie);
- przysþwek (Wczoraj byþo przyjemnie).
z
- jednym skþadnikiem (Konie zniknħþy.),
- szeregiem (Rejent, Asesor otworzyli usta.);
- skupieniem nierozerwalnym (Trochħ pieniħdzy zostaþo.);
- podmiot domyĻlny (Caþy czas pada <deszcz>.).
Orzeczenie jest
podrzħdnĢ czħĻciĢ zdania tylko wobec podmiotu
.
Oznacza czynnoĻę lub stan
tego, na co wskazuje podmiot
, najczħĻciej czynnoĻę lub stan osoby albo rzeczy.
Ze wzglħdu orzeczenie moŇe byę:
- (Janek
odszedþ
.);
- z ( Janek
jest pilny i zdolny
.).
W zaleŇnoĻci osobowej rozrŇniamy:
- cz ( Franek choruje.);
- (Franek jest chory.).
W roli orzeczenia wystħpuje zazwyczaj
czasownik w formie osobowej
w rŇnych czasach
trybu orzekajĢcego, a takŇe w trybie rozkazujĢcym i przypuszczajĢcym (Chþopcy
wybiorĢ
siħ
na wycieczkħ,
JedŅmy
na wycieczkħ).
Takie orzeczenie nazywamy czasownikowym
. W
zdaniach
bezpodmiotowych
w funkcji orzeczeı czasownikowych mogĢ teŇ wystĢpię
bezosobowe formy czasownika zakoıczone na Îno lub Îto (Przyniesiono mleko, Zbito
szybħ)
Orzeczenie imienne
skþada siħ z þĢcznika i orzecznika. W funkcji þĢcznika mogĢ byę uŇyte
czasowniki: byę, staę siħ, zostaę, bywaę, stawaę siħ, zastawaę. W funkcji orzecznika
wystħpujĢ przymiotniki, rzeczowniki lub zaimki rzeczowne, liczebniki lub przysþwki.
Przykþady orzeczeı imiennych: jest pracowity, byþ chþodny, bĢdŅ sobĢ, jest przyjemnie, byþ
pochmurny, to pisarz.
OkreĻlnik zwiĢzku oznaczajĢcy przedmiot, ktrego dotyczy czynnoĻę lub stan.
NajczħĻciej
jest okreĻleniem czasownika
(Spotkaþem kolegħ), ale takŇe
bywa okreĻleniem
przymiotnikw i przysþwkw
, np.: Byþ to chþopiec chħtny do nauki, On pracuje lepiej od
ciebie
. W funkcji dopeþnieı wystħpujĢ przewaŇnie rzeczowniki lub zaimki rzeczowne w
przypadkach zaleŇnych, tj. odpowiadajĢce na pytania: kogo?, czego?, komu?, czemu?,
kogo?, co?, (z, w, na, o) kim?, (z, w, na, o) czym? Np.: Nie czytaþem tej
ksiĢŇki
,
PrzyglĢdaliĻmy siħ
grom
, Spacerowaþem
z przyjacielem
. Dopeþnieniami mogĢ byę takŇe
inne czħĻci mowy, jeĻli majĢ znaczenie rzeczownika, np.: Widþ Ļlepy kulawego, Lubiħ
pþywaę.
OkreĻlenie rzeczownika oraz zaimka rzeczownego
i
oznacza rŇne cechy osb, przedmiotw,
pojħę, ktrych nazwami sĢ rzeczowniki
, np.:
duŇy
plac,
niebieski
oþwek,
moja
ksiĢŇka.
Przydawka odpowiada najczħĻciej na pytania: jaki?, ktry?, czyj?, ile?, czego? z czego?
Okoliczniki
bywajĢ najczħĻciej okreĻleniami czasownikw i oznaczajĢ okolicznoĻci, w jakich
zachodzĢ czynnoĻci lub stany wyraŇone przez czasownik
. Oznacza okolicznoĻci czynnoĻci
lub stanu. Niekiedy okoliczniki sĢ okreĻleniami przymiotnikw lub przysþwkw i wtedy
oznaczajĢ stopieı wþaĻciwoĻci jakiegoĻ przedmiotu, czynnoĻci lub stanu, np.:
bardzo
wysoki
dom, doĻę þadnie piszesz. W funkcji okolicznikw najczħĻciej wystħpujĢ wyraŇenia
przyimkowe oraz przysþwki i zaimki przysþowne. Poza tym okoliczniki bywajĢ teŇ wyraŇane
przez rzeczowniki w narzħdniku, przez imiesþowy przysþwkowe i bezokoliczniki, np.:
JechaliĻmy lasem; Szedþ kulejĢc, Przyszedþem prosię ciħ o pomoc.
z:
1. Okolicznik c Î oznacza miejsce odbywania siħ czynnoĻci lub stanu (gdzie?,
ktrħdy?, skĢd?, dokĢd?).
2. Okolicznik cz Î oznacza czas trwania czynnoĻci lub stanu (kiedy?, odkĢd?, dokĢd?).
3. Okolicznik Î oznacza sposb wykonywania czynnoĻci lub cechħ stanu (jak?, w
jaki sposb?).
4.Okolicznik z Î uĻciĻla i uwydatnia granice, w ktrych obrħbie treĻę podstawy jest
waŇna, aktualna, Ňywotna i wþaĻciwa (pod wzglħdem..., wedle..., ze stanowiska..., na
podstawie..., z uwagi na..., co do...) - np. Najbogatszy jest ĺlĢsk pod wzglħdem surowcw.
5. Okolicznik (stopnia) - ogranicznik pod wzglħdem iloĻci, dþugoĻci (ile? jak duŇo? w
jakim stopniu?) itp.
6. Okolicznik zcz Î oznacza przyczynħ czynnoĻci lub stanu (dlaczego? Z jakiego
powodu?): np.: Pþakaþ z Ňalu po wielkiej stracie.
7. Okolicznik c Î oznacza cel czynnoĻci (w jakim celu?, po co?).
8. Okolicznik - zawiera treĻę myĻlowĢ uwaŇanĢ przez mwiĢcego za konieczny
poprzednik treĻci podstawy, np. Nie pjdħ
bez zezwolenia
.
9. Okolicznik zz- zawiera treĻę myĻlowĢ, ktra zdaniem mwiĢcego powinna
unicestwię treĻę podstawy, np. ĺmialiĻmy siħ na przekr wszystkiemu.
10. Okolicznik - zawiera treĻę myĻlowĢ, ktra jest przez mwiĢcego pojħta jako
rezultat treĻci podstawy:
- przysþowny ( Do koıca kocham - nadaremnie.);
- przyimkowy (Oni zatþukĢ mnie na Ļmierę.).
Plik z chomika:
kaamusiaa01
Inne pliki z tego folderu:
wypowiedzenie wielokrotnie złożone.pdf
(35 KB)
części zdania.pdf
(51 KB)
Inne foldery tego chomika:
Dokumenty
Hstoria
Prywatne
Teledyski
zachomikowane
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin