części zdania.pdf

WykonujĢcy czynnoĻę lub pozostajĢcy w stanie. Jest nadrzħdnĢ

czħĻciĢ zdania. Odpowiada na pytania kto? , co?

- rzeczownik (Kot Ļpi.);

- zaimek rzeczowny (KtoĻ ukradþ buty.);

- zaimek przymiotnikowy (Nasi zwyciħŇyli.);

- liczebnik (Dwunasta wybiþa.);

- imiesþw przymiotnikowy (PrzewodniczĢcy zamknĢþ zebranie);

- przysþwek (Wczoraj byþo przyjemnie).

- jednym skþadnikiem (Konie zniknħþy.),

- szeregiem (Rejent, Asesor otworzyli usta.);

- skupieniem nierozerwalnym (Trochħ pieniħdzy zostaþo.);

- podmiot domyĻlny (Caþy czas pada <deszcz>.).

Orzeczenie jest podrzħdnĢ czħĻciĢ zdania tylko wobec podmiotu . Oznacza czynnoĻę lub stan

tego, na co wskazuje podmiot , najczħĻciej czynnoĻę lub stan osoby albo rzeczy.

Ze wzglħdu orzeczenie moŇe byę:

- (Janek odszedþ .);

- z ( Janek jest pilny i zdolny .).

W zaleŇnoĻci osobowej rozrŇniamy:

- cz ( Franek choruje.);

- (Franek jest chory.).

W roli orzeczenia wystħpuje zazwyczaj czasownik w formie osobowej w rŇnych czasach

trybu orzekajĢcego, a takŇe w trybie rozkazujĢcym i przypuszczajĢcym (Chþopcy wybiorĢ

siħ na wycieczkħ, JedŅmy na wycieczkħ). Takie orzeczenie nazywamy czasownikowym . W

zdaniach bezpodmiotowych w funkcji orzeczeı czasownikowych mogĢ teŇ wystĢpię

bezosobowe formy czasownika zakoıczone na Îno lub Îto (Przyniesiono mleko, Zbito

szybħ)

Orzeczenie imienne skþada siħ z þĢcznika i orzecznika. W funkcji þĢcznika mogĢ byę uŇyte

czasowniki: byę, staę siħ, zostaę, bywaę, stawaę siħ, zastawaę. W funkcji orzecznika

wystħpujĢ przymiotniki, rzeczowniki lub zaimki rzeczowne, liczebniki lub przysþwki.

Przykþady orzeczeı imiennych: jest pracowity, byþ chþodny, bĢdŅ sobĢ, jest przyjemnie, byþ

pochmurny, to pisarz.

OkreĻlnik zwiĢzku oznaczajĢcy przedmiot, ktrego dotyczy czynnoĻę lub stan. NajczħĻciej

jest okreĻleniem czasownika (Spotkaþem kolegħ), ale takŇe bywa okreĻleniem

przymiotnikw i przysþwkw , np.: Byþ to chþopiec chħtny do nauki, On pracuje lepiej od

ciebie . W funkcji dopeþnieı wystħpujĢ przewaŇnie rzeczowniki lub zaimki rzeczowne w

przypadkach zaleŇnych, tj. odpowiadajĢce na pytania: kogo?, czego?, komu?, czemu?,

kogo?, co?, (z, w, na, o) kim?, (z, w, na, o) czym? Np.: Nie czytaþem tej ksiĢŇki ,

PrzyglĢdaliĻmy siħ grom , Spacerowaþem z przyjacielem . Dopeþnieniami mogĢ byę takŇe

inne czħĻci mowy, jeĻli majĢ znaczenie rzeczownika, np.: Widþ Ļlepy kulawego, Lubiħ

pþywaę.

OkreĻlenie rzeczownika oraz zaimka rzeczownego i oznacza rŇne cechy osb, przedmiotw,

pojħę, ktrych nazwami sĢ rzeczowniki , np.: duŇy plac, niebieski oþwek, moja ksiĢŇka.

Przydawka odpowiada najczħĻciej na pytania: jaki?, ktry?, czyj?, ile?, czego? z czego?

Okoliczniki bywajĢ najczħĻciej okreĻleniami czasownikw i oznaczajĢ okolicznoĻci, w jakich

zachodzĢ czynnoĻci lub stany wyraŇone przez czasownik . Oznacza okolicznoĻci czynnoĻci

lub stanu. Niekiedy okoliczniki sĢ okreĻleniami przymiotnikw lub przysþwkw i wtedy

oznaczajĢ stopieı wþaĻciwoĻci jakiegoĻ przedmiotu, czynnoĻci lub stanu, np.: bardzo wysoki

dom, doĻę þadnie piszesz. W funkcji okolicznikw najczħĻciej wystħpujĢ wyraŇenia

przyimkowe oraz przysþwki i zaimki przysþowne. Poza tym okoliczniki bywajĢ teŇ wyraŇane

przez rzeczowniki w narzħdniku, przez imiesþowy przysþwkowe i bezokoliczniki, np.:

JechaliĻmy lasem; Szedþ kulejĢc, Przyszedþem prosię ciħ o pomoc.

1. Okolicznik c Î oznacza miejsce odbywania siħ czynnoĻci lub stanu (gdzie?,

ktrħdy?, skĢd?, dokĢd?).

2. Okolicznik cz Î oznacza czas trwania czynnoĻci lub stanu (kiedy?, odkĢd?, dokĢd?).

3. Okolicznik Î oznacza sposb wykonywania czynnoĻci lub cechħ stanu (jak?, w

jaki sposb?).

4.Okolicznik z Î uĻciĻla i uwydatnia granice, w ktrych obrħbie treĻę podstawy jest

waŇna, aktualna, Ňywotna i wþaĻciwa (pod wzglħdem..., wedle..., ze stanowiska..., na

podstawie..., z uwagi na..., co do...) - np. Najbogatszy jest ĺlĢsk pod wzglħdem surowcw.

5. Okolicznik (stopnia) - ogranicznik pod wzglħdem iloĻci, dþugoĻci (ile? jak duŇo? w

jakim stopniu?) itp.

6. Okolicznik zcz Î oznacza przyczynħ czynnoĻci lub stanu (dlaczego? Z jakiego

powodu?): np.: Pþakaþ z Ňalu po wielkiej stracie.

7. Okolicznik c Î oznacza cel czynnoĻci (w jakim celu?, po co?).

8. Okolicznik - zawiera treĻę myĻlowĢ uwaŇanĢ przez mwiĢcego za konieczny

poprzednik treĻci podstawy, np. Nie pjdħ bez zezwolenia .

9. Okolicznik zz- zawiera treĻę myĻlowĢ, ktra zdaniem mwiĢcego powinna

unicestwię treĻę podstawy, np. ĺmialiĻmy siħ na przekr wszystkiemu.

10. Okolicznik - zawiera treĻę myĻlowĢ, ktra jest przez mwiĢcego pojħta jako

rezultat treĻci podstawy:

- przysþowny ( Do koıca kocham - nadaremnie.);

- przyimkowy (Oni zatþukĢ mnie na Ļmierę.).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: